|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ANΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση Αρ.287/98
ΕΝΩΠΙΟΝ: Π. ΑΡΤΕΜΗ, Δ
.Αναφορικά με τo Άρθρo 146 του Συντάγματος.
PHANOS N. EPIPHANIOU LTD,
Αιτητές,
και
Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω
1. Υπουργείου Οικονομικών
2. Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών,
3. Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών,
Καθ΄ων η αίτηση.
- - - - -
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
11.8.00Για τους αιτητές: κ. Τ. Παπαδόπουλος
Για τους καθ΄ων η αίτηση: κα Ε. Ζαχαριάδου
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Οι αιτητές είναι εταιρεία η οποία ασχολείται, μεταξύ άλλων, με την προμήθεια υλικών οικοδομής, εργαλείων και μηχανημάτων. Με την παρούσα προσφυγή ζητούν τις ακόλουθες θεραπείες:
"Α. Δήλωση ή/και απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι η πράξη ή/και απόφαση των Καθ΄ων η Αίτηση η οποία περιήλθε εις γνώση της Αιτήτριας κατά ή περί την 20.3.1998 και με την οποίαν οι Καθ΄ων η Αίτηση ανεκάλεσαν ή/και ακύρωσαν ή/και ανέστειλαν σημαντικό μέρος του προκηρυχθέντος δημόσιου μειοδοτικού διαγωνισμού με αναφορά Προσφορά Αρ. 97ΤΟ206 για την συνεχή προμήθεια πλαστικών σωλήνων ποσίμου νερού για περίοδο 12 μηνών από την ημερομηνία κατακύρωσηςτης προσφοράς (εφεξής αναφερόμενη ως "η Προσφορά αρ. 97ΤΟ206") είναι άκυρη και στερείται οποιουδήποτε νομίμου αποτελέσματος.
Β. Δήλωση ή/και απόφαση του Σεβαστού Δικαστηρίου ότι η πράξη ή/και απόφαση των Καθ΄ων η Αίτηση η οποία περιήλθε εις γνώσιν της Αιτήτριας κατά ή περί την 20.3.1998 και με την οποία οι Καθ΄ων η Αίτηση απέκλεισαν ή/και απέρριψαν ή/και θεώρησαν ως άκυρη ή/και ως μη σμφέρουσα ή/και ως μη ανταποκρινόμενη στα έγγραφα προσφοράς την προσφορά που υπεβλήθη εκ μέρους της Αιτήτριας στα πλαίσια της προκηρυχθείσας Προσφοράς Αρ. 97ΤΟ206 ή/και μέρος της τέτοιας προσφοράς της Αιτήτριας είναι άκυρη και στερείται οποιουδήποτε νομίμου αποτελέσματος.
Τα πραγματικά περιστατικά τα οποία περιβάλλουν την προσφυγή έχουν ως εξής:
Το Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών ζήτησε προσφορές για την προμήθεια 17 διαφορετικών ειδών πλαστικών σωλήνων για μεταφορά πόσιμου νερού για περίοδο 12 μηνών από την ημερομηνία κατακύρωσης της προσφοράς.
Στις 12.12.97 υποβλήθηκαν στο Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών πέντε προσφορές. Το ένα αντίγραφο των προσφορών παραδόθηκε σε εκπρόσωπο του Τμήματος Κρατικών Αγορών και Προμηθειών για μελέτη, αξιολόγηση και υποβολή εισηγήσεων.
Δύο από τους προσφοροδότες, οι εταιρείες ΚΟΣΜΟ-ΠΛΑΣΤ & ΣΙΑ και United Plastics (Lordos) Ltd απέστειλαν επιστολές ημερομηνίας 14.1.98 αναφέροντας ότι οι προδιαγραφές και οι αναφορές σε κάποια πρότυπα μπορούν να παρερμηνευθούν.
Ο Γενικός Λογιστής ως Πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών ζήτησε με επιστολή του ημερομηνίας 20.1.98 τα σχόλια του Διευθυντή του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων για το περιεχόμενο των πιο πάνω επιστολών.
Στις 26.1.98 στάληκε προς το Γενικό Λογιστή φωτοτηλεμήνυμα από το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας & Τουρισμού με το οποίο σύστηνε ακύρωση της προκήρυξης λόγω ασάφειας τεχνικών όρων. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στη δυνατότητα που παρέχεται από το πρότυπο ISO 4422 για υποβολή προσφορών για δύο τύπους πωλήσεων που δεν είναι ισοδύναμοι μεταξύ τους (διαφορετικά πάχη και συντελεστές ασφάλειας).
Ο Διευθυντής του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων σε απάντηση του στην επιστολή του Γενικού Λογιστή ημερομηνίας 3.2.98 σχολιάζοντας τις δύο επιστολές των προσφοροδοτών, εξέφρασε την άποψη ότι δεν υπήρχε πιθανότητα παρερμηνείας όσο αφορά πρότυπο κατασκευής και πρότυπο ελέγχου των σωλήνων.
Ανέφερε επίσης ότι σύμφωνα με τα έγγραφα προσφοράς (όρος αρ.13) οι προσφοροδότες μπορούσαν να υποβάλουν εισηγήσεις, σχόλια και παρατηρήσεις αναφορικά με τις προδιαγραφές και τους όρους της προσφοράς τουλάχιστο 15 ημέρες πριν την τελευταία ημερομηνία υποβολής της προσφοράς.Σχολίασε ότι οι παρατηρήσεις των πιο πάνω προσφοροδοτών έγιναν μετά την υποβολή των προσφορών και όταν είχε συμπληρωθεί η αξιολόγηση των προσφορών από το Τμήμα του.
Το Τμήμα Κρατικών Αγορών & Προμηθειών υπέβαλε, με επιστολή του ημερομηνίας 3.2.98, προς το Γενικό Λογιστή αξιολόγηση και εισηγήσεις για μελέτη και κατακύρωση από το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών.
Ακολούθως στις 19.2.98, το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών μελέτησε το θέμα. Αποφάσισε τη σύσταση ad hoc Τεχνικής Επιτροπής η οποία να μελετήσει το περιεχόμενο των επιστολών των δύο προσφοροδοτών και να υποβάλει έκθεση σ΄αυτό δυνάμει του άρθρου 16 του Περί Προσφορών του Δημοσίου Νόμου του 1997 Ν.(102(1)/97).
Τα δύο μέλη της ad hoc Επιτροπής υπέβαλαν την έκθεση ημερ. 9.3.98 αναφέροντας ότι παρέχεται στους προσφοροδότες η δυνατότητα να επικαλεσθούν ασάφεια όσο αφορά τις συγκεκριμένες απαιτήσεις των προδιαγραφών. Το τρίτο μέλος υπέβαλε ξεχωριστή έκθεση ημερομηνίας 13.3.98 αναφέροντας επίσης αδυναμία του κειμένου των τεχνικών όρων των προσφορών.
Το θέμα επανασυζητήθηκε στη συνεδρίαση του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών ημερομηνίας 19.3.98. Αφού μελέτησε τις πιο πάνω εκθέσεις και τα αναφερθέντα έγγραφα διεπίστωσε τα πιο κάτω:
". . . υπάρχουν ορισμένες ατέλειες, ασάφειες και παραλείψεις στους όρους της προκηρυχθείσας προσφοράς. Συγκεκριμένα, τα τρία πρότυπα BS3505, DIN8061/8062 και ISO4422 που δεν είναι ισοδύναμα ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το πάχος του τοιχώματος και του συντελεστή ασφάλειας, δεν αναφέρονται στις αντίστοιχες παραγράφους των Όρων των Προσφορών με βάση τους οποίους θα γίνει ο έλεγχος των σωλήνων. Σημαντικά στοιχεία στην ασάφεια των όρων είναι η πρόνοια του όρου 1.2, που καθορίζει ότι οι σωλήνες πρέπει να κατασκευασθούν και να ελεγχθούν σύμφωνα με τα πρότυπα BS3505, DIN 8061/8062, ενώ
Οι εκπρόσωποι των Τμημάτων Κρατικών Αγορών και Προμηθειών και Aναπτύξεως Υδάτων τόνισαν την άμεση αναγκαιότητα των σωλήνων για τα διάφορα έργα του δημοσίου που έχουν προγραμματισθεί σαν επακόλουθο της ανομβρίας και τις απρόβλεπτες συνέπειες και ζημιές για το δημόσιο σε περίπτωση μη κατακύρωσης της προσφοράς. Στη συνέχεια, το Συμβούλιο, αφού έλαβε σοβαρά υπόψη του όλα τα πιο πάνω και αφού στάθμισε όλους τους παράγοντες, αποφάσισε ομόφωνα όπως κατακυρώσει σύμφωνα με τις εισηγήσεις που φαίνονται στα έγγραφα (γ) και (δ) ανωτέρω, τα είδη 1-7, 10, 13 και 16 στους προσφοροδότες και στις τιμές για κάθε είδος όπως φαίνονται αναλυτικά στα έγγραφα αυτά. Το
Συμβούλιο έλαβε επίσης υπόψη του ότι οι προσφερθείσες τιμές για τα είδη αυτά είναι χαμηλότερες από τις προηγούμενες μεταξύ 10% και 29,5%.Για τα πιο κάτω είδη και για τους λόγους που αναφέρονται σε κάθε περίπτωση, αποφασίσθηκε κατά πλειοψηφία η ακύρωση των προσφορών. Υπέρ της ακύρωσης των προσφορών ψήφισαν ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, ο αντιπρόσωπος του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών κ. Θ. Θεοδοσίου καθώς και η αντιπρόσωπος του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού κα Αργ. Παπατρύφωνος.
Είδη 8, 9 & 12: Ακυρώνονται επειδή οι τιμές του φθηνότερου εντός προδιαγραφών προσφοροδότη ήταν πιο ψηλές, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ 19,9% και 13,9% σε σύγκριση με τις τιμές των τελευταίων εγκεκριμένων προσφορών.
Είδος 8: Δεν υπάρχει ευρύτητα τιμών. Υποβλήθηκαν πέντε προσφορές με δύο τιμές. Οι πρώτοι τέσσερις χαμηλότεροι προσφοροδότες υπέβαλαν την ίδια τιμή. Η χαμηλότερη τιμή είναι κατά 12,9% πιο ψηλή από την τιμή της τελευταίας εγκεκριμένης προσφοράς.
Είδος 9: Δεν υπάρχει ευρύτητα τιμών. Υποβλήθηκαν τέσσερις προσφορές με δύο τιμές. Οι πρώτοι τρεις χαμηλότεροι προσφοροδότες υπέβαλαν την ίδια τιμή, η οποία είναι κατά 13,9% πιο ψηλή από την τιμή της τελευταίας εγκεκριμένης προσφοράς.
Είδος 12: Δεν υπάρχει ευρύτητα τιμών. Υποβλήθηκαν πέντε προσφορές με δύο τιμές. Οι πρώτοι τέσσερις χαμηλότεροι προσφοροδότες υπέβαλαν την ίδια τιμή, η οποία είναι κατά 13,3% πιο ψηλή από την τιμή της τελευταίας εγκεκριμένης προσφοράς.
Είδη 11, 14, 15 & 17: Για τα είδη αυτά δεν υπάρχει ευρύτητα τιμών των υποβληθεισών προσφορών.
Συγκεκριμένα,
Για το Είδος 11 υποβλήθηκαν πέντε προφορές με δύο τιμές (τέσσερις προσφοροδότες υπόβαλαν την ίδια τιμή προσφοράς).
Για το Είδος 14 υποβλήθηκαν πέντε προσφορές με δύο τιμές (τέσσερις προσφοροδότες υπόβαλαν την ίδια τιμή προσφοράς).
Για το Είδος 15 υποβλήθηκαν πέντε προσφορές με τρεις τιμές (τρεις προσφοροδότες υπόβαλαν την ίδια τιμή προσφοράς).
Για το Είδος 17 υποβλήθηκαν πέντε προσφορές με δύο τιμές (τέσσερις προσφοροδότες υπόβαλαν την ίδια τιμή προσφοράς)."
Η απόφαση του Συμβουλίου γνωστοποιήθηκε στο Τμήμα Κρατικών Αγορών και Προμηθειών. Ακολούθως το Τμήμα αυτό ζήτησε πρόχειρες γραπτές προσφορές για τα είδη που ακυρώθηκαν, με τροποποιημένες προδιαγραφές σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου.
Οι αιτητές απέστειλαν στο Γενικό Λογιστή επιστολή ημερομηνίας 20.3.98 με την οποία διαμαρτύρονταν για την ακύρωση μερικών μόνο ειδών της προσφοράς και ζητούσαν ακύρωση της νέας προσφοράς. Ακολούθως καταχώρησαν την προσφυγή αυτή εναντίον της πιο πάνω απόφασης.
Οι αιτητές πρόβαλαν τους πιο κάτω ισχυρισμούς:
1. Το Συμβούλιο παραγνώρισε την γνωμοδότηση του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων που αναφέρει ότι "δεν υπάρχει πιθανότητα παρερμηνείας όσο αφορά πρότυπο κατασκευής και πρότυπο ελέγχου των σωλήνων".
2. Παραβιάστηκε το άρθρο 17 του Νόμου το οποίο προβλέπει ότι το Συμβούλιο έχει εξουσία, για ειδικούς και σοβαρούς λόγους να αναστείλει τη διαδικασία προσφορών που εκκρεμεί ενώπιον του και να παραπέμψει το θέμα στο Υπουργικό Συμβούλιο για λήψη απόφασης.
3. Παραβιάστηκε ουσιώδης όρος της Προσφοράς. Αναφέρονται στον όρο 13 ο οποίος έδινε τη δυνατότητα στους προσφοροδότες για υποβολή εισηγήσεων, σχολίων και παρατηρήσεων αναφορικά με τις προδιαγραφές και τους όρους της προσφοράς τουλάχιστο 15 ημέρες πριν την τελευταία ημερομηνία υποβολής της προσφοράς. Είναι ο ισχυρισμός τους ότι το Συμβούλιο δέχθηκε εισηγήσεις μετά την πιο πάνω προθεσμία.
4. Πάσχει η αιτιολογία της επίδικης απόφασης. Οι λόγοι ακύρωσης της προσφοράς που αναφέρονται στην επίδικη απόφαση, οι οποίοι αφορούν τις τιμές βρίσκονται σε αντίφαση με την διαπίστωση για ατέλειες, ασάφειες και παραλείψεις στους όρους της προκηρυχθείσας προσφοράς.
5. Η απόφαση έχει ληφθεί χωρίς δέουσα έρευνα.
Στην κρινόμενη διαδικασία κατακύρωσης της προσφοράς το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών άσκησε την εξουσία που του παρέχει το άρθρο 16(1)(α) του Νόμου το οποίο καθορίζει:
"16(1) Κατά την εκπλήρωση των αρμοδιοτήτων και καθηκόντων του το Κεντρικό Συμβούλιο έχει εξουσία (α) να συστήνει μόνιμες ή ad hoc τριμελείς τουλάχιστο τεχνικές επιτροπές για μελέτη και έγκριση προδιαγραφών, καθώς και για μελέτη αξιολογήσεων και για υποβολή εκθέσεων σε εξειδικευμένα τεχνικά θέματα".
Σύστησε ad hoc τεχνική επιτροπή για να υποβάλει έκθεση σχετικά με το περιεχόμενο της επιστολής των δύο προσφοροδοτών λαμβάνοντας υπόψη τις προδιαγραφές της προκηρυχθείσας προσφοράς.
Εξέτασα τον πρώτο ισχυρισμό των αιτητών για παραγνώριση της άποψης του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων ότι δεν υπήρχε πιθανότητα παρερμηνείας. Ζητήθηκαν από το Γενικό Λογιστή τα σχόλια του εν λόγω Τμήματος. Το Συμβούλιο δεν δεσμευόταν απ΄αυτά, όφειλε όμως να δώσει ειδική αιτιολογία για παραγνώριση τους. (Βλ. υπόθεση Α. Trikomitis Ltd v. Republic
(1986) 3 C.L.R. 262).Η αιτιολογία περιέχεται στην απόφαση του Συμβουλίου όπως φαίνεται στα πρακτικά ημερομηνίας 19.3.98 στην οποία δέχεται την έκθεση της ad hoc τεχνικής επιτροπής ότι υπάρχουν ατέλειες, ασάφειες και παραλείψεις στους όρους της προκηρυχθείσας προσφοράς.
Από αυτή την πλευρά δόθηκε αιτιολογία για την παραγνώριση της άποψης του αναφερθέντος Τμήματος. Συνεπώς ο πρώτος λόγος ακύρωσης των αιτητών απορρίπτεται.
Και ο δεύτερος λόγος απορρίπτεται, γιατί το άρθρο 17 του Νόμου, στο οποίο αναφέρονται οι αιτητές, δεν εφαρμόζεται στην παρούσα υπόθεση. Δίνει άλλη εξουσία στο Συμβούλιο για αναστολή της διαδικασίας προσφορών και παραπομπής του θέματος στο Υπουργικό Συμβούλιο για λήψη απόφασης, όταν υπάρχουν ειδικοί και σοβαροί λόγοι που εξειδικεύει στη σχετική απόφαση του.
Ισχυρίστηκαν επίσης οι αιτητές παραβίαση του όρου 13 τον οποίο παρουσιάζουν ως ουσιώδη όρο της προσφοράς. Ο όρος 13 έχει ως εξής:
"
Εισηγήσεις - Σχόλια13. Οι ενδιαφερόμενοι προσφοροδότες μπορούν να υποβάλουν εισηγήσεις, σχόλια και παρατηρήσεις αναφορικά με τις προδιαγραφές και τους όρους της προσφοράς στην πιο πάνω διεύθυνση με αντίγραφο στον Πρόεδρο Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών τουλάχιστο 15 μέρες πριν την τελευταία ημερομηνία υποβολής της προσφοράς".
Οι καθ΄ων η αίτηση στην αγόρευση τους αναφέρθηκαν σε αριθμό αυθεντιών (βλέπε Christofides Trading v. Republic (1985) 3 C.L.R. 546, Τamassos Tobacco Suppliers & Co Ltd v. Δημοκρατία (1992) 3 C.L.R.60, κ.λ.π.). Επισημαίνεται ότι οι υποθέσεις αυτές αφορούν τη μη τήρηση ουσιωδών όρων από τους προσφοροδότες και όχι απ΄εκείνους που προκηρύττουν τις προσφορές. Εν πάση όμως περιπτώσει, ο όρος 13 επέτρεπε την υποβολή εισηγήσεων, σχολίων και παρατηρήσεων αναφορικά με τις προδιαγραφές τουλάχιστον 15 μέρες πριν την τελευταία ημερομηνία υποβολής της προσφοράς. Στην παρούσα περίπτωση, οι καθ΄ων η αίτηση δέχθηκαν και επέτρεψαν τα σχόλια και τις παρατηρήσεις ορισμένων από τους προσφοροδότες, τα οποία και εισακούστηκαν άνκαι υποβλήθηκαν κατά παράβαση του πιο πάνω όρου, μετά την προθεσμία αυτή και αφού είχαν ήδη ανοιχθεί προσφορές. Τούτο, κατά την κρίση μου, προσκρούει στην αρχή της χρηστής διοίκησης και της ισότητας, με την οποία θα πρέπει να τυγχάνουν μεταχείρησης όλοι οι προσφοροδότες.
Θα εξετάσω τώρα τους τελευταίους λόγους ακύρωσης που πρόβαλαν οι αιτητές. Ισχυρίστηκαν ότι η επίδικη απόφαση πάσχει ως προς την αιτιολογία και την έλλειψη δέουσας έρευνας.
Ξεκινώ από τον τελευταίο. Το Συμβούλιο εξέτασε τις εκθέσεις και τα έγγραφα που αναφέρει στην απόφαση του όπως προκύπτει από τα πρακτικά ημερομηνίας 19.3.98. Σύστησε ad hoc Επιτροπή εκμεταλλευόμενο την εξουσία που του παρέχει ο νόμος για να λύσει το πρόβλημα το οποίο προέκυψε. Aβάσιμος συνεπώς ο ισχυρισμός για έλλειψη δέουσας έρευνας.
Μελέτησα προσεκτικά την επίδικη απόφαση όπως προκύπτει από τα πρακτικά.
Παρόλον ότι το Συμβούλιο δέχθηκε ότι υπήρχαν ορισμένες ατέλειες, ασάφειες και παραλείψεις στους όρους της προσφοράς, για ορισμένα είδη που αναφέρει, αποφάσισε την κατακύρωση τους. Για τα υπόλοιπα αποφάσισε την ακύρωση των προσφορών για λόγους όμως που δεν είχαν καμμιά σχέση με τις ασάφειες αυτές και με τη διεξαχθείσα έρευνα και τη σύσταση της ad hoc Επιτροπής. Οι λόγοι αυτοί που αναφέρονται σε κάθε περίπτωση, ήταν άσχετοι με την όλη πορεία που ακολουθήθηκε για διερεύνηση του θέματος. Η αιτιολογία που δόθηκε είναι αόριστη και ασαφής, γιατί το Δικαστήριο δεν μπορεί να την ελέγξει, αφού δεν μπορεί να διαπιστώσει την ορθότητα των δοθέντων σ΄αυτή λόγων, αφού τα στοιχεία με τα οποία συναρτώνται δεν είναι ενώπιον του Δικαστηρίου. Καταλήγω ότι η αιτιολογία της ληφθείσας απόφασης είναι ως εκ τούτου αόριστη και ασαφής και στερεί το Δικαστήριο της δυνατότητας ελέγχου.
Για τους λόγους που αναφέρθηκαν πιο πάνω, κρίνω ότι η επίδικη απόφαση πάσχει και ως εκ τούτου ακυρώνεται με έξοδα υπέρ των αιτητών.
Π. Αρτέμης,
Δ.
/Χ.Π.