|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 4 ΑΑΔ 864
29 Ιουλίου, 1999
[ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚA ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. ΔHΜΗΤΡΑ ΧΡ. ΟΡΦΑΝΟΥ,
2. NIKEAS TRADING CO. LTD.,
Αιτητές,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Aρ. 43/98)
Πολεοδομία ― Ιεραρχική Προσφυγή ― Δικαίωμα ακρόασης ― Εφόσον οι απόψεις των ενδιαφερομένων τέθηκαν εγγράφως με την ιεραρχική προσφυγή τους, δεν υπήρχε υποχρέωση να κληθούν να εκφέρουν τις απόψεις τους και προφορικά.
Πολεοδομία ― Ιεραρχική Προσφυγή ― Εκχώρηση εξουσίας του Υπουργικού Συμβουλίου σε εξαμελή Υπουργική Επιτροπή ― Η αναζήτηση των απόψεων του Τμήματος Πολεοδομίας στα πλαίσια διερεύνησης των γεγονότων δε συνιστά απεμπόληση εξουσίας.
Πολεοδομία ― Ιεραρχική προσφυγή ― Υπουργική Επιτροπή ― Δεν συνεπάγεται δέσμια αρμοδιότητα η αποδοχή των απόψεων του Τμήματος Πολεοδομίας και του Επάρχου ― Λήφθηκαν υπόψη στα πλαίσια της δέουσας έρευνας.
Οι αιτητές προσέβαλαν με την προσφυγή τους την απόφαση των καθ' ων η αίτηση να απορρίψουν ιεραρχική προσφυγή τους, κατά της απορριπτικής απόφασης σε αίτημά τους για έκδοση πολεοδομικής άδειας για ανέγερση πτηνοτροφείου.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:
1. Το δικαίωμα ακρόασης είναι ένα από τα πιο βασικά δικαιώματα των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης. Το δικαίωμα ακρόασης συμπεριλαμβάνει περιπτώσεις όπου ο πολίτης κρίνεται για υπαίτια πράξη, σε όλες τις πειθαρχικές διαδικασίες ή όταν θα του επιβληθεί κάποιου είδους κύρωση.
Το δικαίωμα του πολίτη να ακουσθεί σε περιπτώσεις όπου εξετάζονται θέματα διοικητικού δικαίου δεν είναι απόλυτο.
Οι καθ' ων η αίτηση δεν είχαν οποιαδήποτε νομική υποχρέωση να καλέσουν τους αιτητές να εκφέρουν τις απόψεις τους. Οι αιτητές είχαν ήδη προβάλει εγγράφως τις απόψεις που βρίσκονταν ενώπιον του αρμόδιου οργάνου. Η εισήγηση των αιτητών απορρίπτεται.
Ανεξάρτητα από τα πιο πάνω θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν τέθηκαν νέα στοιχεία από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και από το Γραφείο του Επάρχου, που θα δικαιολογούσαν την κλήση των αιτητών να εκφέρουν τις δικές τους απόψεις. Η εισήγηση των αιτητών για παρουσίαση νέων στοιχείων δεν υποστηρίζεται από το περιεχόμενο των σχετικών φακέλων.
2. Η εισήγηση των καθ' ων η αίτηση ότι η Υπουργική Επιτροπή μπορούσε να αναθέσει στον Υπουργό την εξέταση ορισμένων θεμάτων βρίσκει σύμφωνο το Δικαστήριο. Το Άρθρο 31(2) του Περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου προνοεί ότι,
«Οσάκις υποβάλληται ιεραρχική προσφυγή δυνάμει του εδαφίου (1), το Υπουργικόν Συμβούλιον δύναται να επιτρέψη ή να απορρίψη ταύτην, ή να ακυρώση ή τροποποιήση οιονδήποτε μέρος της αποφάσεως ανεξαρτήτως του εάν η απόφασης αφορά το μέρος τούτο ή μη, δύναται δε να επιληφθή της αιτήσεως ως εάν ταύτη είχε το πρώτον υποβληθή εις τούτο.»
Η πιο πάνω αρμοδιότητα εκχωρήθηκε σε εξαμελή Υπουργική Επιτροπή.
Από τις πιο πάνω πρόνοιες του Άρθρου 31(2) δύναται να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η Υπουργική Επιτροπή μπορεί να εξετάσει την αίτηση ως να είχε υποβληθεί αρχικά στην Υπουργική Επιτροπή και μέσα σε αυτά τα πλαίσια μπορεί να λάβει προς τούτο τις απόψεις των αρμοδίων υπηρεσιών. Πρέπει δε να τονιστεί ότι η αναζήτηση απόψεων τρίτων από ένα νομοθετημένο όργανο μέσα στα πλαίσια της διερεύνησης γεγονότων, δε συνιστά απεμπόληση εξουσίας.
Στην παρούσα περίπτωση η αναζήτηση των απόψεων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και του Γραφείου Επάρχου δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εκχώρηση εξουσίας αλλά ενέργεια που αποσκοπούσε στην παρουσίαση όλων των γεγονότων που ήταν σχετικά ενώπιον της Επιτροπής Υπουργών.
3. Η εισήγηση των αιτητών ότι η Υπουργική Επιτροπή λειτούργησε κατά δέσμια αρμοδιότητα υιοθετώντας την εισήγηση του Υπουργού Εσωτερικών δεν βρίσκει σύμφωνο το Δικαστήριο. Η αναζήτηση των απόψεων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και του Γραφείου Επάρχου ήταν ενέργεια που τοποθετείται μέσα στα νομικά πλαίσια της δικαιοδοσίας της Επιτροπής Υπουργών. Η αποδοχή των απόψεων των πιο πάνω οργάνων δεν εξυπακούει ότι η Επιτροπή Υπουργών θεώρησε τον εαυτό της δεσμευμένο από το περιεχόμενο της έκθεσης. Αντίθετα μπορεί να λεχθεί ότι η σχετική απόφαση της Επιτροπής Υπουργών ήταν το αποτέλεσμα της διεξαγωγής της δέουσας και ορθής έρευνας.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Republic v. Georghiades (1972) 3 C.L.R. 594,
Orphanou v. Registrar of Co-Operative Societies (1985) 3 C.L.R. 1022,
Παντελούρης ν. Υπουργικού Συμβουλίου (1991) 3 Α.Α.Δ. 78,
Σταυρίδη κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 303,
Κωνσταντινίδης κ.ά. ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Στροβόλου κ.ά. (1990) 3 Α.Α.Δ. 1544.
Προσφυγή.
Προσφυγή εναντίον της απόφασης των καθ' ων η αίτηση με την οποία απορρίφθηκε η ιεραρχική προσφυγή των αιτητών εναντίον της απόρριψης της αίτησης για εξασφάλιση άδειας ανέγερσης πτηνοτροφείου και της αναβολής της εξέτασης της αίτησης για χορήγηση καλυπτικής πολεοδομικής άδειας κατά παρέκκλιση.
Αρ. Γεωργίου, για τους Αιτητές.
Μαππουρίδης, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄, για τους Καθ'ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.:
(α) Τα γεγονότα
Οι αιτητές, που είναι ιδιοκτήτες δύο τεμαχίων γης στο χωριό Απλίκι, υπέβαλαν στις 19/7/95 αίτηση στην Πολεοδομική Αρχή για εξασφάλιση άδειας ανέγερσης πτηνοτροφείου. Η Πολεοδομική Αρχή απέρριψε στις 28/3/96 την αίτηση αφού η προτεινόμενη μονάδα βρισκόταν σε καθορισμένη περιοχή εξαιρετικής φυσικής καλλονής, σε απόσταση 500 μέτρων από το όριο ανάπτυξης του χωριού και δεν διέθετε κατάλληλη, άνετη, ικανοποιητική και ασφαλή δημόσια προσπέλαση. Εναντίον της πιο πάνω απόφασης ο αιτητής υπέβαλε στις 29/4/96 ιεραρχική προσφυγή. Το Υπουργείο Εσωτερικών αφού έλαβε υπόψη τις απόψεις του Διευθυντή Πολεοδομίας και Οικήσεως όπως επίσης και του Επάρχου, έθεσε το θέμα ενώπιον της αρμόδιας Υπουργικής Επιτροπής στην οποία είχαν εκχωρηθεί οι εξουσίες που απορρέουν από τα άρθρα 26 και 31 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου. Η αρμόδια Υπουργική Επιτροπή αποφάσισε στις 2/10/97,
(1) Να απορρίψει την ιεραρχική προσφυγή σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 31, αφού έκρινε ότι η Πολεοδομική Αρχή εφάρμοσε σωστά τις πρόνοιες της Δήλωσης Πολιτικής.
(2) Να αναβάλει την εξέταση της αίτησης για χορήγηση καλυπτικής πολεοδομικής άδειας κατά παρέκκλιση των προνοιών της Δήλωσης Πολιτικής, μέχρις ότου λυθεί το νομικό κώλυμα με υφιστάμενες αναπτύξεις.
Οι αιτητές προσβάλλουν για διάφορους λόγους την εγκυρότητα της πιο πάνω απόφασης. Όπως οι λόγοι έχουν εξειδικευθεί με τη γραπτή αγόρευσή τους οι αιτητές ισχυρίζονται ότι,
(1) Επρεπε να κληθούν για να αναπτύξουν τους λόγους της ιεραρχικής προσφυγής,
(2) Η λήψη των απόψεων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, όπως επίσης και του Επάρχου, ήταν παράνομη και αντικανονική και
(3) Η Επιτροπή Υπουργών αποποιήθηκε και εγκατέλειψε το δικαίωμά της να ασκήσει τη διακριτική της εξουσία.
(β) Δικαίωμα ακρόασης
Είναι η θέση των αιτητών ότι σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού 7(4) της Κ.Δ.Π. 55/90 το Υπουργικό Συμβούλιο ή η κατ' εξουσιοδότηση Υπουργική Επιτροπή έχει τη διακριτική ευχέρεια "αν κρίνει σκόπιμο" να καλέσει τους ενδιαφερόμενους να αναπτύξουν τους λόγους με τους οποίους στηρίζουν την προσφυγή τους. Στην παρούσα περίπτωση οι αιτητές υποβάλλουν ότι εφόσο ζητήθηκαν οι απόψεις των ιδίων οργάνων (που ήταν φυσικό να μεροληπτούν) που παρουσίασαν νέα στοιχεία, έπρεπε να δοθεί η ευχέρεια στους αιτητές να εκφράσουν τις δικές τους απόψεις.
Οι καθ' ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι οι αιτητές είχαν το δικαίωμα να εκφράσουν τις απόψεις τους γραπτώς με την ιεραρχική προσφυγή που καταχώρησαν, πράγμα το οποίο έπραξαν. Επιπρόσθετα προβάλλεται η εισήγηση ότι οι καθ' ων η αίτηση δεν είχαν υποχρέωση να καλέσουν τους αιτητές για να υποστηρίξουν τις απόψεις τους σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού 7(4) της Κ.Δ.Π. 55/90.
Το δικαίωμα ακρόασης είναι ένα από τα πιο βασικά δικαιώματα των κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης. Το δικαίωμα ακρόασης συμπεριλαμβάνει περιπτώσεις όπου ο πολίτης κρίνεται για υπαίτια πράξη, σε όλες τις πειθαρχικές διαδικασίες ή όταν θα του επιβληθεί κάποιου είδους κύρωση. (Ίδε Republic v. Lefkos Georghiades (1972) 3 C.L.R. 594, Orphanou v. Registrar of Co-Operative Societies (1985) 3 C.L.R. 1022). Όπως έχει λεχθεί στην υπόθεση Παντελούρης ν. Υπουργικού Συμβουλίου (1991) 3 Α.Α.Δ. 78,
"Οι καθιερωμένες κατά τη νομολογία μας αρχές είναι ότι το δικαίωμα του διοικουμένου να ακούεται πριν από την έκδοση μιας διοικητικής πράξεως που τον αφορά υπάρχει στις περιπτώσεις που το προβλέπει ο Νόμος ή όταν η επίδικη διοικητική πράξη αποτελεί στην ουσία επιβολή ποινής ή κυρώσεως, ή όταν είναι τιμωρητικής ή πειθαρχικής φύσεως."
Το δικαίωμα του πολίτη να ακουσθεί σε περιπτώσεις όπου εξετάζονται θέματα διοικητικού δικαίου δεν είναι απόλυτο. Στην υπόθεση Σταυρίδη κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας ((1992) 3 Α.Α.Δ. 303) που εξεταζόταν η απαλλοτρίωση στα πλαίσια προγράμματος για αναβίωση της περιοχής Χρυσαλινιώτισσας, τονίστηκαν τα ακόλουθα:
"Ο αιτητής στην προσφυγή 981/88 υπόβαλε, όπως σημειώσαμε, γραπτώς την ένστασή του που εξετάστηκε και αυτή όπως όλες οι άλλες. Πιστεύει πως θα έπρεπε να του είχε δοθεί η ευκαιρία να διατυπώσει και προφορικά τις απόψεις του. Εισηγείται ότι η παράλειψη των καθ' ων η αίτηση να τον καλέσουν σε προφορική ακρόαση καθιστά τη διαδικασία ελαττωματική.
Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε. Ο Νόμος δεν προβλέπει τέτοια διαδικασία. Το άρθρο 4 αναφέρεται στη δυνατότητα υποβολής ένστασης μέσα στην τασσόμενη προθεσμία. Το επόμενο βήμα, κατά το άρθρο 6, είναι η εξέταση των ενστάσεων. (Βλ. Mavrogenous and Αnother v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1397). Ο αιτητής περιέλαβε στην ένστασή του όσους λόγους έκρινε ότι θα έπρεπε να υποβάλει. Είναι αξιοσημείωτο και το αναφέρουμε χωρίς να θέλουμε να πούμε ότι το αντίθετο θα διαφοροποιούσε την κατάσταση, πως δεν ήγειρε καν ζήτημα προφορικής ακρόασης."
Η απόφαση Σταυρίδη είναι άκρως διαφωτιστική. Οι καθ'ων η αίτηση δεν είχαν οποιαδήποτε νομική υποχρέωση να καλέσουν τους αιτητές να εκφέρουν τις απόψεις τους. Οι αιτητές είχαν ήδη προβάλει εγγράφως τις απόψεις που βρίσκονταν ενώπιον του αρμόδιου οργάνου. Η εισήγηση των αιτητών απορρίπτεται.
Ανεξάρτητα από τα πιο πάνω θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν τέθηκαν νέα στοιχεία από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και από το Γραφείο του Επάρχου, που θα δικαιολογούσαν την κλήση των αιτητών να εκφέρουν τις δικές τους απόψεις. Η εισήγηση των αιτητών για παρουσίαση νέων στοιχείων δεν υποστηρίζεται από το περιεχόμενο των σχετικών φακέλων.
(γ) Παράνομη διαδικασία
Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι το Υπουργικό Συμβούλιο εκχώρησε την αρμοδιότητά του στην Επιτροπή Υπουργών, που θα έπρεπε να αποφασίσει αντί του Υπουργικού Συμβουλίου. Η Επιτροπή Υπουργών αν επιθυμούσε μπορούσε να αναθέσει τη διεξαγωγή οποιασδήποτε έρευνας για ορισμένα θέματα και να ετοιμάσει το σχετικό πόρισμα. Δεν υπήρξε οποιαδήποτε ανάθεση έρευνας από την Επιτροπή Υπουργών προς οποιοδήποτε. Επεται ότι η ανάμιξη του Υπουργού να ζητήσει τις νέες απόψεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και του Επάρχου ήταν αντικανονική και παράνομη.
Είναι η θέση των καθ'ων η αίτηση ότι το Υπουργικό Συμβούλιο αρχικά με απόφασή του ημερομηνίας 17/3/93 εκχώρησε σε τριμελή Υπουργική Επιτροπή την αρμοδιότητά του να εξετάζει ιεραρχικές προσφυγές. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 31(2) του Νόμου, ακολούθως σε τετραμελή, πενταμελή και τελευταία με απόφασή του ημερομηνίας 2/7/93, σε εξαμελή Επιτροπή. Στην παρούσα περίπτωση δεν είχε γίνει εκχώρηση από την Υπουργική Επιτροπή στον Υπουργό. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν η ενημέρωση της Υπουργικής Επιτροπής αναφορικά με όλα τα γεγονότα που προηγήθηκαν της καταχώρισης της ιεραρχικής προσφυγής. Ανεξάρτητα από τα πιο πάνω η Υπουργική Επιτροπή θα μπορούσε να αναθέσει στον Υπουργό την εξέταση ορισμένων θεμάτων πριν από την έκδοση της απόφασής της.
Η εισήγηση των καθ' ων η αίτηση με βρίσκει σύμφωνο. Το άρθρο 31(2) του Νόμου προνοεί ότι,
"Οσάκις υποβάλληται ιεραρχική προσφυγή δυνάμει του εδαφίου (1), το Υπουργικόν Συμβούλιον δύναται να επιτρέψη ή να απορρίψη ταύτην, ή να ακυρώση ή τροποποιήση οιονδήποτε μέρος της αποφάσεως ανεξαρτήτως του εάν η απόφασις αφορά το μέρος τούτο ή μη, δύναται δε να επιληφθή της αιτήσεως ως εάν ταύτη είχε το πρώτον υποβληθή εις τούτο."
Η πιο πάνω αρμοδιότητα εκχωρήθηκε σε εξαμελή Υπουργική Επιτροπή.
Από τις πιο πάνω πρόνοιες του άρθρου 31(2) δύναται να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η Υπουργική Επιτροπή μπορεί να εξετάσει την αίτηση ως να είχε υποβληθεί αρχικά στην Υπουργική Επιτροπή και μέσα σε αυτά τα πλαίσια μπορεί να λάβει προς τούτο τις απόψεις των αρμοδίων υπηρεσιών. Πρέπει δε να τονιστεί ότι η αναζήτηση απόψεων τρίτων από ένα νομοθετημένο όργανο μέσα στα πλαίσια της διερεύνησης γεγονότων, δεν συνιστά απεμπόληση εξουσίας. (Ίδε Κωνσταντινίδης και Άλλοι ν. Συμβουλίου Βελτιώσεως Στροβόλου και Άλλου (1990) 3 Α.Α.Δ. 1544).
Στην παρούσα περίπτωση η αναζήτηση των απόψεων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και του Γραφείου Επάρχου δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εκχώρηση εξουσίας αλλά ενέργεια που αποσκοπούσε στην παρουσίαση όλων των γεγονότων που ήταν σχετικά ενώπιον της Επιτροπής Υπουργών.
(δ) Η Υπουργική Επιτροπή αποποιήθηκε και εγκατέλειψε το δικαίωμά της να ασκήσει τη διακριτική της ευχέρεια
Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι ενώ η Υπουργική Επιτροπή είχε αποκλειστική αρμοδιότητα να προβεί στη σχετική έρευνα αποποιήθηκε του καθήκοντός της και θεώρησε πως ήταν δέσμια του σχετικού σημειώματος που είχε ετοιμαστεί από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Οι καθ'ων η αίτηση υποβάλλουν ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να εξαχθεί από τα στοιχεία που υπάρχουν ενώπιον του Δικαστηρίου, ιδιαίτερα δε από τη σχετική απόφαση της Υπουργικής Επιτροπής. Η Υπουργική Επιτροπή κατέληξε στη σχετική απόφασή της αφού μελέτησε την έκθεση του Υπουργείου Εσωτερικών και αφού έλαβε υπόψη όλα τα στοιχεία που είχαν τεθεί ενώπιόν της.
Η εισήγηση των αιτητών δεν με βρίσκει σύμφωνο. Έχω ήδη αναφέρει ότι η αναζήτηση των απόψεων του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και του Γραφείου Επάρχου ήταν ενέργεια που τοποθετείται μέσα στα νομικά πλαίσια της δικαιοδοσίας της Επιτροπής Υπουργών. Η αποδοχή των απόψεων των πιο πάνω οργάνων δεν εξυπακούει ότι η Επιτροπή Υπουργών θεώρησε τον εαυτό της δεσμευμένο από το περιεχόμενο της έκθεσης. Αντίθετα μπορεί να λεχθεί ότι η σχετική απόφαση της Επιτροπής Υπουργών ήταν το αποτέλεσμα της διεξαγωγής της δέουσας και ορθής έρευνας.
Η αίτηση απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος των αιτητών.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα.