|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 4 ΑΑΔ 664
8 Ιουνίου, 1999
[ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ,
Αιτητής,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΗΣΕΩΣ,
3. ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ
ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 169/98)
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία — Πράξεις στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου — Κριτήριο διαφοροποίησης με τις πράξεις ιδιωτικού δικαίου, είναι ο δημόσιος σκοπός της πράξης — Έστω και αν αφορά την διαχείριση κρατικής περιουσίας — Η απόφαση των καθ' ων η αίτηση να ζητήσουν την παράδοση οικίας που είχαν παραχωρήσει για χρήση σε πρόσφυγα, ανάγεται στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Λόγοι ακυρώσεως — Έλλειψη δέουσας έρευνας — Στοιχειοθετήθηκε στην προκειμένη περίπτωση.
Ο αιτητής προσέβαλε με την προσφυγή του, την απόφαση των καθ' ων η αίτηση με την οποία εκαλείτο να παραδώσει οικία που του είχε παραχωρηθεί για χρήση στον Κυβερνητικό Οικισμό «Κόκκινες» στη Λάρνακα.
Προβλήθηκε προδικαστική ένσταση περί ελλείψεως δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου με τον ισχυρισμό ότι επρόκειτο για ιδιωτικού δικαίου διαφορά.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προδικαστική ένσταση και ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Θέματα που προκύπτουν από τις συμβατικές σχέσεις της διοίκησης και πράξεις διαχείρισης της κρατικής περιουσίας θεωρούνται συνήθως ως εμπίπτοντα στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο, αφού όλα εξαρτώνται από τον πρωταρχικό σκοπό της απόφασης στα πλαίσια που έχουν αναλυθεί. Έτσι, στην υπόθεση Poyiadjis v. Republic (1975) 3 C.L.R. 378, εκρίθη ότι η άρνηση μεταβίβασης δικαιωμάτων τα οποία είχαν δοθεί με άδεια χρήσεως κρατικής γης, ενέπιπτε στη σφαίρα του δημοσίου και όχι του ιδιωτικού δικαίου, αφού αφορούσε την άσκηση διοικητικής εξουσίας με πρωταρχικό κίνητρο την προώθηση δημοσίου σκοπού στα πλαίσια κυβερνητικής ενέργειας και πολιτικής. Ομοίως, στην υπόθεση Kritiotis v. Municipality of Paphos (1986) 3 C.L.R. 322, εκρίθη, κατόπιν ευρείας αναφοράς και στη νομολογία, ότι η άρνηση παραχώρησης τουρκοκυπριακής περιουσίας ενέπιπτε στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου, εφ' όσον η διαχείρισή της διέπετο από δημόσιο σκοπό.
Η υπόθεση Poyiadjis ιδιαίτερα, δείχνει καθαρά ότι η πράξη δεν χαρακτηρίζεται ως αφορούσα ιδιωτικές σχέσεις απλώς και μόνο διότι ανάγεται στη διαχείριση της κρατικής περιουσίας και στις συμβατικές σχέσεις του κράτους που ρυθμίζουν τη διαχείριση της κρατικής περιουσίας. Αυτό συμβαίνει μόνο αν η πράξη αφορά αυτή καθ' αυτή τη συνήθη διαχείριση της κρατικής περιουσίας μέσα από τις συμβατικές σχέσεις και δεν διέπεται από κάποιο ευρύτερο δημόσιο σκοπό τον οποίο επιδιώκει να προάγει. Στην προκειμένη περίπτωση, θεωρείται ότι η προσβαλλόμενη πράξη, αν και σχετίζεται με τη διαχείριση της κρατικής περιουσίας στην οποία έχουν προσδοθεί συμβατικές σχέσεις, εν τούτοις δεν είναι ανεξάρτητη του δημόσιου σκοπού τον οποίο επιδιώκει να προάγει με την ανάλογη εφαρμογή της σχετικής κρατικής πολιτικής. Όπως η αρχική παραχώρηση της οικίας, έτσι και η επιδιωκόμενη ανάκτησή της, πηγάζουν από την καθιερωθείσα πολιτική παροχής κοινωνικής αρωγής προς τους έχοντες ανάγκη στέγασης εκτοπισθέντες. Είναι ξεκάθαρο από όλα τα ενώπιον του Δικαστηρίου γεγονότα, ότι η οικία η οποία ευρίσκεται σε κυβερνητικό οικισμό, προφανώς προς τούτο ανεγερθέντα, δεν παρεχωρήθη στον κ. Μουστάκα ως να συνιστούσε συνήθη διαχείριση ή αξιοποίηση κρατικής περιουσίας, αλλά διότι αυτός ήτο εκτοπισθείς έχων ανάγκη στέγασης. Εξ ου και η έρευνα για να διαπιστωθεί κατά πόσο ο κ. Μουστάκας συνέχιζε να έχει ανάγκη της οικίας διενεργήθηκε από την Υπηρεσία Μερίμνης και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων και η προσβαλλόμενη απόφαση ελήφθη από την Επιτροπή Επιλογής και Κριτηρίων, με αναφορά στο πιο πάνω ερώτημα. Το ότι η παραχώρηση έγινε με σύμβαση, υπό τη μορφή άδειας χρήσης δεν αλλοιώνει το χαρακτήρα αυτό της σχέσης, που προσδιορίζει και την προσβαλλόμενη πράξη ως επίσης εντασσόμενη στα πλαίσια της κρατικής πολιτικής ανάκτηση τέτοιων οικιών, εφ' όσον η ανάγκη για την οποία παρεχωρήθησαν εξέλιπε. Ο πρωταρχικός και κυρίαρχος σκοπός της προσβαλλόμενης πράξης, όπως και του γενικότερου πλαισίου των σχέσεων των μερών, χαρακτηρίζεται επομένως όχι από την άσκηση ιδιωτικών περιουσιακών ή συμβατικών δικαιωμάτων, αλλά από την άσκηση διοικητικής εξουσίας για την προώθηση δημοσίου σκοπού ως του αντικειμένου κρατικής πολιτικής, και έτσι εμπίπτει στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου. Η ένσταση στη δικαιοδοσία λοιπόν απορρίπτεται.
2. Το κύριο επιχείρημα του κ. Αγγελίδη επί της ουσίας είναι ότι η απόφαση ελήφθη χωρίς δέουσα έρευνα. Το Δικαστήριο συμφωνεί. Ούτε στην απόφαση της Επιτροπής, ούτε στην επιστολή της 18.2.1998, ούτε και στους φακέλους υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη για αξιολόγηση των ενώπιον της διοίκησης στοιχείων. Η Επιτροπή φαίνεται να βασίσθηκε κυρίως στο ότι υπήρχε εγγεγραμμένη επ' ονόματι της συζύγου του κ. Μουστάκα οικία στη Λάρνακα με συνδεδεμένο το ηλεκτρικό ρεύμα επ΄ονόματι του κ. Μουστάκα. Τίποτα περαιτέρω δεν ερευνήθηκε σε σχέση με την οικία αυτή. Η μόνη άλλη πληροφόρηση που είχε ήταν ότι κάποιος γείτονας "τους βλέπει μόνο που μπαινοβγαίνουν στο σπίτι", χωρίς να προσδιορίζεται ποιους βλέπει, πόσο συχνά τους βλέπει, πόσο χρόνο τους βλέπει να μένουν στο σπίτι κλπ. Εξ ίσου αόριστη είναι η αναφορά ότι ένα μέλος της Επιτροπής Αναδόμησης του συνοικισμού είπε ότι ο κ. Μουστάκας "εγκατέλειψε το σπίτι πριν 10 χρόνια περίπου". Καμιά διευκρίνιση τούτου δεν παρέχεται και καμιά αναφορά στο υπόβαθρο της γνώσης του εν λόγω προσώπου δεν γίνεται. Αντίθετα, παρεγνωρίσθησαν χωρίς να ερευνηθούν περαιτέρω και χωρίς αιτιολόγηση τα άλλα στοιχεία που ήσαν ενώπιον της διοίκησης και που συνηγορούσαν υπέρ του ότι η οικία δεν είχε εγκαταλειφθεί. Αυτά ήσαν οι αναφορές των δύο γειτόνων στο συνοικισμό και η επιστολή του Προέδρου της Επιτροπής Αναδόμησης του Συνοικισμού, όπως και η αναφορά στο εκλογικό βιβλιάριο του κ. Μουστάκα, ότι η ενορία του ήταν οι Κόκκινες, αλλά και τα ίδια τα όσα ανάφερε ο κ. Μουστάκας στην επιστολή του. Τα στοιχεία αυτά ούτε αναφέρονται, ούτε συζητούνται, ούτε αιτιολογούνται συνολικά και σε συσχετισμό με τα υπόλοιπα από την Επιτροπή. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η διεξαχθείσα έρευνα ήταν επαρκής υπό τις περιστάσεις ή ότι, ακόλουθα, η προσβαλλόμενη απόφαση είναι επαρκώς αιτιολογημένη.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Hadjikyriakou v. Hadjiapostolou 3 R.S.C.C. 89,
Valana v. Republic 3 R.S.C.C. 91,
Charalambides v. Republic 4 R.S.C.C. 24,
Eraclidou v. Hellenic Mining Co Ltd 3 R.S.C.C. 153,
Greek Registrar of the Co-Operative Societies v. Nicolaides (1965) 3 C.L.R. 164,
Γεωργίου ν. ΑΗΚ (1995) 3 Α.Α.Δ. 424,
Pitsillos v. Republic (No. 1) (1966) 3 C.L.R. 589,
Charalambides v. Republic (1982) 3 C.L.R. 403,
Tekkis v. Republic (1982) 3 C.L.R. 680,
The Freeshops Ltd v. Republic (1987) 3 C.L.R. 2081,
Poyiadjis v. Republic (1975) 3 C.L.R. 378,
Kritiotis v. Municipality of Paphos (1986) 3 C.L.R. 322,
Προσφυγή.
Προσφυγή εναντίον της απόφασης των καθ' ων η αίτηση με την οποία κλήθηκε ο αιτητής να εκκενώσει και παραδώσει οικία που του είχε παραχωρηθεί στον κυβερνητικό οικισμό "Κόκκινες" στη Λάρνακα.
Α. Σ. Αγγελίδης, για τον Αιτητή.
Ξ. Ευσταθίου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
XATZHXAMΠΗΣ, Δ.: Ο Αιτητής κ. Μουστάκας, εκτοπισθείς εξ Αμμοχώστου, ζητά ακύρωση της απόφασης των Καθ' ων η Αίτηση η οποία του γνωστοποιήθηκε με επιστολή ημερομηνίας 19.2.1998 και με την οποία εκαλείτο να εκκενώσει και παραδώσει οικία που του είχε παραχωρηθεί στον κυβερνητικό οικισμό "Κόκκινες" στη Λάρνακα.
Η παραχώρηση είχε γίνει στις 4.3.1976 με έγγραφη συμφωνία αναφερομένη ως "άδεια" μεταξύ του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως εκ μέρους της Δημοκρατίας αναφερομένου ως "ιδιοκτήτη" και του κ. Μουστάκα αναφερομένου ως "αδειούχου". Η συμφωνία προνοούσε, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα:
"ΕΠΕΙΔΗ ο Αδειούχος εξέφρασεν την επιθυμίαν/απετάθη προς τον Ιδιοκτήτην δια παραχώρησιν αδείας χρήσεως της κρατικής οικίας μετά της αναλόγου αυλής της ευρισκομένης εις την περιοχήν Κοκκινιές του χωρίου Αραδίππου υπ΄αριθ. Φ/Σχ. XL/48 του δεικνυομένου διά του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, (εν τοις εφεξής αναφερόμενον ως το "ακίνητον").
ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ο Ιδιοκτήτης συγκατετέθη εις την παραχώρησιν της αιτηθείσης αδείας υπό τους ακολούθους όρους.
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ συμφωνείται μεταξύ του Ιδιοκτήτου και του Αδειούχου ως ακολούθως:
1. Ο Ιδιοκτήτης παραχωρεί προς τον Αδειούχον άδειαν χρήσεως του ανωτέρω περιγραφομένου κρατικού ακινήτου.
...............................................................................................................
5. Ο Αδειούχος αναγνωρίζει ότι η ενέργεια του Ιδιοκτήτου να επιτρέψη εις αυτόν και τα λοιπά μέλη της οικογενείας του, ως εμφαίνονται εις τον κάτωθι Πίνακα, να κατοικήση εις το περί ου ο λόγος ακίνητον ουδόλως δημιουργεί σχέσεις Ιδιοκτήτου και Ενοικιαστού μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και αυτού ή οιουδήποτε μέλους της οικογενείας του, ή παρέχει καθ' οιονδήποτε τρόπον οιονδήποτε δικαίωμα κατοχής ή αποζημιώσεως προς όφελος αυτού.
6. Η ισχύς της παρούσης Αδείας θα διαρκέση καθ' ον χρονικόν διάστημα ο Αδειούχος θα έχη, κατά την απόλυτον κρίσιν του Ιδιοκτήτου, ανάγκην χρήσεως της κρατικής οικίας δια σκοπούς διαμονής."
Πρόσφατα, η Υπηρεσία Μερίμνης και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων διενήργησε έρευνα διαπιστώνοντας ότι ο κ. Μουστάκας είχε εγκαταλείψει την εν λόγω οικία από πολλού χρόνου και διέμενε με την οικογένειά του σε οικία εγγεγραμμένη στο όνομα της συζύγου του στη Λάρνακα, ενώ στην εν λόγω οικία διέμενε η πενθερά του η οποία όμως δεν είχε περιληφθεί μεταξύ των μελών της οικογενείας του στην έγγραφη συμφωνία αφού είχε περιληφθεί στα πλαίσια βοήθειας για αυτοστέγαση η οποία δόθηκε σε άλλο γαμβρό της. Ο κ. Μουστάκας είχε στείλει επιστολή ημερομηνίας 9.10.1997 ισχυριζόμενος ότι δεν είχε εγκαταλείψει την εν λόγω οικία και εξηγώντας τις δικές του απόψεις για το όλο θέμα, αναφέροντας συγκεκριμένα ότι ο ίδιος ως ψαράς συχνά εκοιμάτο αλλού αλλά ότι η σύζυγός του συνήθως εκοιμάτο στην εν λόγω οικία φροντίζοντας την 97ετή μητέρα της. Οι πληροφορίες της Υπηρεσίας Μερίμνης ήσαν οι ακόλουθες:
- Έρευνα στο Κτηματολόγιο έδειξε την εγγεγραμμένη στο όνομα της συζύγου του κ. Μουστάκα οικία στη Λάρνακα, παροχή ηλεκτρικού ρεύματος προς την οποία ήταν στο όνομα του ιδίου από το 1986.
- Ένας γείτονας στην πιο πάνω οικία στη Λάρνακα ανάφερε ότι τους έβλεπε απλώς να μπαινοβγαίνουν στο σπίτι.
- Δύο γείτονες στην εν λόγω οικία στο συνοικισμό ανάφεραν ότι καθημερινώς και ορισμένες νύκτες κατοικούσαν στην εν λόγω οικία και φρόντιζαν την πενθερά του κ. Μουστάκα.
- Ένα μέλος της Επιτροπής Αναδόμησης του συνοικισμού ανάφερε ότι ο κ. Μουστάκας είχε εγκαταλείψει την εν λόγω οικία πριν 10 χρόνια περίπου.
- Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Αναδόμησης του Συνοικισμού σε επιστολή του ανάφερε ότι ο κ. Μουστάκας κατοικεί στην εν λόγω οικία αν και λόγω του επαγγέλματός του σε κάποιες περιόδους εκοιμάτο αλλού, ενώ η σύζυγός του κατοικούσε μόνιμα στην εν λόγω οικία φροντίζοντας τη μητέρα της.
- Το εκλογικό βιβλιάριο του κ. Μουστάκα αναφέρει ως ενορία του τις Κόκκινες, όπου είναι ο εν λόγω συνοικισμός.
Στις 4.2.1998 το Κλιμάκιο της Κεντρικής Επιτροπής Επιλογής και Κριτηρίων σε συνεδρία του αποφάσισε τα ακόλουθα:
"Το Κλιμάκιο της Κεντρικής Επιτροπής Επιλογής και Κριτηρίων στη συνεδρίασή της ημερομηνίας 4.2.98
Ονοματεπώνυμο Αντώνης Μουστάκας
Πολιτική Ταυτότητα 111942
Αποφάσισε Η Πολεοδομία να ανακτήσει την κατοχή του σπιτιού αρ. 498 Κόκκινες Λ/κα στο οποίο μένει παράνομα
Παρατηρήσεις Πήρε βοήθεια η πεθερά του. Εξ αρχής ο ίδιος και η οικογένεια του από αρκετά χρόνια μένουν σε ιδιόκτητη κατοικία στην οδό Παραδείσου 11 Λ/κα."
Κατόπιν τούτου, εστάλη η προσβαλλόμενη επιστολή της 19.2.1998, η οποία αναφέρει τα ακόλουθα:
"Επιθυμώ να σας πληροφορήσω ότι η Κεντρική Επιτροπή Επιλογής και Κριτηρίων σε συνεδρία της στις 4 Φεβρουαρίου, 1998, αποφάσισε ότι η κατοικία με αρ. 498 στον Κυβ. Οικισμό Κόκκινες πρέπει να παραδοθεί στο Τμήμα αυτό για τον λόγο ότι εσείς κατέχετε ιδιόκτητη κατοικία στην οδό Παραδείσου αρ. 11 στη Λάρνακα, από αρκετά χρόνια. Εξ άλλου η πεθερά σας πήρε βοήθεια.
Με την παρούσα επιστολή καλείστε όπως σε διάστημα 5 ημερών από την λήψη της, εκκενώσετε την προαναφερθείσα κατοικία για να συνεχισθεί ομαλά η αναδόμηση του Οικισμού.
Σε ενάντια περίπτωση το Τμήμα αυτό θα λάβει τα δέοντα μέτρα για ανάκτηση της χωρίς άλλη ειδοποίηση."
Η Αίτηση επικαλείται πλάνη περί τα πράγματα, έλλειψη δέουσας έρευνας και αιτιολογίας και ότι η απόφαση λήφθηκε από αναρμόδιο όργανο.
Η Ένσταση, πέραν της αρνήσεως των ανωτέρω, εγείρει και θέμα αναρμοδιότητας του δικαστηρίου, εισηγούμενη ότι η απόφαση δεν συνιστά διοικητική πράξη στα πλαίσια του Άρθρου 146 του Συντάγματος αλλά πράξη αναγόμενη στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου όσον αφορά τη διαχείριση της περιουσίας του κράτους και τις συμβατικές του σχέσεις.
Οι θέσεις αυτές αναπτύσσονται στις αγορεύσεις των ευπαιδεύτων συνηγόρων.
Εκ των πραγμάτων, προτεραιότητα έχει η ένσταση στη δικαιοδοσία. Η θέση του ευπαιδεύτου συνηγόρου για τη Δημοκρατία είναι ότι η σχέση των μερών διέπεται από ιδιωτική συμφωνία χρήσεως της εν λόγω οικίας συναφθείσα στα πλαίσια διαχειρίσεως της κρατικής περιουσίας η οποία ετερματίσθη από τη διοίκηση με βάση τους ίδιους τους όρους της εφ' όσον ο κ. Μουστάκας δεν είχε πλέον ανάγκη χρήσης της εν λόγω οικίας για σκοπούς διαμονής, η δε πενθερά του δεν είχε δικαίωμα χρήσης της. Ο ευπαίδευτος συνήγορος του κ. Μουστάκα απαντά σε αυτό λέγοντας ότι η παραχώρηση, και επομένως και η ανάκτησή, της εν λόγω οικίας εμπίπτει στα πλαίσια των ευθυνών και της πολιτικής του κράτους σε σχέση με τους εκτοπισθέντες και έτσι ανάγεται στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου.
Η νομολογία πραγματεύεται τη διάκριση η οποία υπεδείχθη παλαιόθεν από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο στην υπόθεση Hadjikyriakou v. Hadjiapostolou, 3 R.S.C.C. 89 στη σελ. 90:
"An "act" or "decision" in the sense of paragraph 1 of Article 146 is an act or decision in the domain only of public law and not an act or decision of a public officer in the domain of private law."
Περαιτέρω αναφορά γίνεται στις υποθέσεις Valana v. Republic, 3 R.S.C.C. 91, Charalambides v. Republic, 4 R.S.C.C. 24 και Eraclidou v. Hellenic Mining Co Ltd, 3 R.S.C.C. 153, στην οποία ο Τριανταφυλλίδης, Δ. (ως ήτο τότε), υπέδειξε ότι το κριτήριο είναι ο πρωταρχικός σκοπός της απόφασης ως έκφρασης διοικητικής ενέργειας και πολιτικής προορισμένης να προάγει δημόσιο σκοπό, οπότε ανάγεται στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου, ή ως τοποθετούμενης στα πλαίσια δημιουργίας ή άσκησης ιδιωτικών σχέσεων, οπότε ανάγεται στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου. Όπως το έθεσε ο Munir, Δ., δίδοντας την απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση The Greek Registrar of the Co-Operative Societies v. Nicolaides (1965) 3 C.L.R. 164, στη σελ. 170:
"In the opinion of the Court it is primarily the nature and character of a particular act or decision which determines whether or not such act or decision comes within the scope of paragraph I of Article 146 of the Constitution. Such an issue is one which must be decided on the merits and in the circumstances of each particular case and having due regard to such relevant factors as the office and status of the organ, authority, person or body performing such act or taking such decision, as well as to the circumstances and context in which such act was performed or decision taken."
Στην πρόσφατη υπόθεση Γεωργίου ν. ΑΗΚ (1995) 3 Α.Α.Δ. 424 έγινε ευρεία ενασκόπηση της νομολογίας. Ο Νικολαΐδης, Δ., ο οποίος έδωσε την απόφαση της πλειοψηφίας (Παπαδόπουλος, Δ., Νικολαΐδης, Δ., Νικολάου, Δ.), συνόψισε την αρχή ως εξής στη σελ. 434:
"Το κύριο κριτήριο για τη διάκριση μεταξύ πράξεων δημοσίου δικαίου και πράξεων ιδιωτικού δικαίου είναι η φύση της ίδιας της πράξης και ο επιδιωκόμενος με την πράξη αυτή σκοπός."
Και στη σελ. 441:
"Καταλήγοντας πιστεύουμε ότι θα πρέπει για να κατατάξουμε μία συγκεκριμένη πράξη στο πεδίο του δημοσίου ή του ιδιωτικού δικαίου να εξετάσουμε την ουσία της πράξης, εγχείρημα που προϋποθέτει αναγνώριση και εντοπισμό των ουσιαστικών αιτιών που προκάλεσαν την πράξη του οργάνου."
Και ο Νικήτας, Δ., στη σελ. 446:
"...η επιδίωξη δημόσιου σκοπού είναι το αποφασιστικό κριτήριο για ένταξη της συγκεκριμένης δραστηριότητας του κράτους ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου στη μία ή την άλλη κατηγορία."
Με βάση το κριτήριο αυτό, θέματα που προκύπτουν από τις συμβατικές σχέσεις της διοίκησης και πράξεις διαχείρισης της κρατικής περιουσίας θεωρούνται συνήθως ως εμπίπτοντα στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου (ίδε: Pitsillos (No. 1) v. Republic (1966) 3 C.L.R. 589, Charalambides v. Republic (1982) 3 C.L.R. 403, Tekkis v. Republic (1982) 3 C.L.R. 680, The Freeshops Ltd v. Republic (1987) 3 C.L.R. 2081). Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο, αφού όλα εξαρτώνται από τον πρωταρχικό σκοπό της απόφασης στα πλαίσια που έχουν αναλυθεί. Έτσι, στην υπόθεση Poyiadjis v. Republic (1975) 3 C.L.R. 378, εκρίθη ότι η άρνηση μεταβίβασης δικαιωμάτων τα οποία είχαν δοθεί με άδεια χρήσεως κρατικής γης ενέπιπτε στη σφαίρα του δημοσίου και όχι του ιδιωτικού δικαίου αφού αφορούσε την άσκηση διοικητικής εξουσίας με πρωταρχικό κίνητρο την προώθηση δημοσίου σκοπού στα πλαίσια κυβερνητικής ενέργειας και πολιτικής. Ομοίως, στην υπόθεση Kritiotis v. Municipality of Paphos (1986) 3 C.L.R. 322, εκρίθη, κατόπιν ευρείας αναφοράς και στη νομολογία, ότι η άρνηση παραχώρησης τουρκοκυπριακής περιουσίας ενέπιπτε στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου εφ' όσον η διαχείρισή της διέπετο από δημόσιο σκοπό.
Η υπόθεση Poyiadjis ιδιαίτερα δείχνει καθαρά ότι η πράξη δεν χαρακτηρίζεται ως αφορούσα ιδιωτικές σχέσεις απλώς και μόνο διότι ανάγεται στη διαχείριση της κρατικής περιουσίας και στις συμβατικές σχέσεις του κράτους που ρυθμίζουν τη διαχείριση της κρατικής περιουσίας. Αυτό συμβαίνει μόνο αν η πράξη αφορά αυτή καθ' αυτή τη συνήθη διαχείριση της κρατικής περιουσίας μέσα από τις συμβατικές σχέσεις και δεν διέπεται από κάποιο ευρύτερο δημόσιο σκοπό τον οποίο επιδιώκει να προάγει. Στην προκειμένη περίπτωση, θεωρώ ότι η προσβαλλόμενη πράξη, αν και σχετίζεται με τη διαχείριση της κρατικής περιουσίας στην οποία έχουν προσδοθεί συμβατικές σχέσεις, εν τούτοις δεν είναι ανεξάρτητη του δημόσιου σκοπού τον οποίο επιδιώκει να προάγει με την ανάλογη εφαρμογή της σχετικής κρατικής πολιτικής. Όπως η αρχική παραχώρηση της οικίας, έτσι και η επιδιωκόμενη ανάκτησή της, πηγάζουν από την καθιερωθείσα πολιτική παροχής κοινωνικής αρωγής προς τους έχοντες ανάγκη στέγασης εκτοπισθέντες. Είναι ξεκάθαρο από όλα τα ενώπιόν μου γεγονότα ότι η οικία η οποία ευρίσκεται σε κυβερνητικό οικισμό, προφανώς προς τούτο ανεγερθέντα, δεν παρεχωρήθη στον κ. Μουστάκα ως να συνιστούσε συνήθη διαχείριση ή αξιοποίηση κρατικής περιουσίας αλλά διότι αυτός ήτο εκτοπισθείς έχων ανάγκη στέγασης. Εξ ου και η έρευνα για να διαπιστωθεί κατά πόσο ο κ. Μουστάκας συνέχιζε να έχει ανάγκη της οικίας διενεργήθηκε από την Υπηρεσία Μερίμνης και Αποκαταστάσεως Εκτοπισθέντων και η προσβαλλόμενη απόφαση ελήφθη από την Επιτροπή Επιλογής και Κριτηρίων, με αναφορά στο πιο πάνω ερώτημα. Το ότι η παραχώρηση έγινε με σύμβαση υπό τη μορφή άδειας χρήσης δεν αλλοιώνει το χαρακτήρα αυτό της σχέσης, που προσδιορίζει και την προσβαλλόμενη πράξη ως επίσης εντασσόμενη στα πλαίσια της κρατικής πολιτικής ανάκτηση τέτοιων οικιών εφ'όσον η ανάγκη για την οποία παρεχωρήθησαν εξέλιπε. Ο πρωταρχικός και κυρίαρχος σκοπός της προσβαλλόμενης πράξης, όπως και του γενικότερου πλαισίου των σχέσεων των μερών, χαρακτηρίζεται επομένως όχι από την άσκηση ιδιωτικών περιουσιακών ή συμβατικών δικαιωμάτων αλλά από την άσκηση διοικητικής εξουσίας για την προώθηση δημοσίου σκοπού ως του αντικειμένου κρατικής πολιτικής, και έτσι εμπίπτει στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου. Η ένσταση στη δικαιοδοσία λοιπόν απορρίπτεται.
Το κύριο επιχείρημα του κ. Αγγελίδη επί της ουσίας είναι ότι η απόφαση ελήφθη χωρίς δέουσα έρευνα. Συμφωνώ. Έχω ήδη παραθέσει την πληροφόρηση την οποία είχε η Επιτροπή Επιλογής και Κριτηρίων. Ούτε στην απόφαση της Επιτροπής, ούτε στην επιστολή της 18.2.1998, ούτε και στους φακέλους υπάρχει οποιαδήποτε ένδειξη για αξιολόγηση των ενώπιον της διοίκησης στοιχείων. Η Επιτροπή φαίνεται να βασίσθηκε κυρίως στο ότι υπήρχε εγγεγραμμένη επ' ονόματι της συζύγου του κ. Μουστάκα οικία στη Λάρνακα με συνδεδεμένο το ηλεκτρικό ρεύμα επ' ονόματι του κ. Μουστάκα. Τίποτα περαιτέρω δεν ερευνήθηκε σε σχέση με την οικία αυτή. Η μόνη άλλη πληροφόρηση που είχε ήταν ότι κάποιος γείτονας "τους βλέπει μόνο που μπαινοβγαίνουν στο σπίτι", χωρίς να προσδιορίζεται ποιους βλέπει, πόσο συχνά τους βλέπει, πόσο χρόνο τους βλέπει να μένουν στο σπίτι κλπ. Εξ ίσου αόριστη είναι η αναφορά ότι ένα μέλος της Επιτροπής Αναδόμησης του συνοικισμού είπε ότι ο κ. Μουστάκας "εγκατέλειψε το σπίτι πριν 10 χρόνια περίπου". Καμιά διευκρίνιση τούτου δεν παρέχεται και καμιά αναφορά στο υπόβαθρο της γνώσης του εν λόγω προσώπου δεν γίνεται. Αντίθετα, παρεγνωρίσθησαν χωρίς να ερευνηθούν περαιτέρω και χωρίς αιτιολόγηση τα άλλα στοιχεία που ήσαν ενώπιον της διοίκησης και που συνηγορούσαν υπέρ του ότι η οικία δεν είχε εγκαταλειφθεί. Αυτά ήσαν οι αναφορές των δύο γειτόνων στο συνοικισμό και η επιστολή του Προέδρου της Επιτροπής Αναδόμησης του Συνοικισμού, όπως και η αναφορά στο εκλογικό βιβλιάριο του κ. Μουστάκα ότι η ενορία του ήταν οι Κόκκινες, αλλά και τα ίδια τα όσα ανάφερε ο κ. Μουστάκας στην επιστολή του. Τα στοιχεία αυτά ούτε αναφέρονται, ούτε συζητούνται, ούτε αιτιολογούνται συνολικά και σε συσχετισμό με τα υπόλοιπα από την Επιτροπή. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η διεξαχθείσα έρευνα ήταν επαρκής υπό τις περιστάσεις ή ότι, ακόλουθα, η προσβαλλόμενη απόφαση είναι επαρκώς αιτιολογημένη.
Δεν προτίθεμαι να υπεισέλθω στους υπόλοιπους προβαλλόμενους λόγους ακύρωσης.
Η προσφυγή επιτυγχάνει και η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται.
Η Δημοκρατία θα καταβάλει τα έξοδα του Αιτητή.
Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.