|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 4 ΑΑΔ 464
4 Μαΐου, 1999
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
1. NΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΠΟΥΛΛΟΣ,
2. ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ,
3. ΘΕΟΔΩΡΑ Τ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ,
4. ΠΟΥΛΧΕΡΙΑ Σ. ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ,
Αιτητές,
v.
ΔΗΜΟΥ ΠΟΛΗΣ ΧΡΥΣΟΧΟΥΣ,
Καθ' ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 23/97)
Αναγκαστική Απαλλοτρίωση — Σκοπός — Δημόσιας Ωφελείας —Εξειδικεύονται στον περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμο (Ν. 15/62, Άρθρο 3(2)) — Απαιτείται αιτιολογία και σαφής εξειδίκευση του λόγου της απαλλοτρίωσης — Η παροχή πρόσβασης σε περίκλειστα ιδιωτικά τεμάχια δεν αποτελεί σκοπό δημόσιας ωφέλειας — Η τέτοια απόφαση εκδόθηκε κατά κατάχρηση εξουσίας.
Οι αιτητές προσέβαλαν το διάταγμα απαλλοτρίωσης της περιουσίας τους. Σύμφωνα με τη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης, αυτή αποφασίστηκε για σκοπούς ανάπτυξης των δημόσιων οδών και τη δημιουργία πρόσβασης σε περίκλειστα τεμάχια. Η ίδια η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δε περιείχε αιτιολογία.
Το Ανώτατο Δικαστήριο ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Το Άρθρο 23.4 του Συντάγματος προβλέπει ότι οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία μπορεί να απαλλοτριωθεί προς εξυπηρέτηση σκοπού δημόσιας ωφέλειας, ειδικώς καθοριζόμενου διά νόμου. Το Άρθρο 3(2) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962, Ν. 15/62, προνοεί ότι σκοποί δημόσιας ωφέλειας περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημόσια ασφάλεια, τη δημόσια τάξη, τη δημόσια υγεία ή τα δημόσια ήθη, την προαγωγή ή ανάπτυξη της γεωργίας, βιομηχανίας, εμπορίου ή τουρισμού, την πολεοδομία και την επίτευξη ή προαγωγή των σκοπών των δημοτικών αρχών, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή κοινής ωφελείας οργανισμών, ειδικώς προβλεπομένων από νόμο.
Το Άρθρο 23.4(β) του Συντάγματος απαιτεί εξειδίκευση του σκοπού της απαλλοτρίωσης, με αιτιολογημένη απόφαση της απαλλοτριούσας αρχής, που πρέπει να εκδίδεται κατά τις διατάξεις του νόμου και να περιλαμβάνει σαφώς τους λόγους της απαλλοτρίωσης.
Η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει. Ο σκοπός της απαλλοτρίωσης δεν εξειδικεύεται επαρκώς, ενώ δεν παρέχεται επαρκής αιτιολογία. Τέλος η απόφαση έχει ληφθεί καθ' υπέρβαση και κατάχρηση εξουσίας.
2. Οι λόγοι για τους οποίους ορισμένοι σύμβουλοι ψήφισαν υπέρ της απαλλοτρίωσης ήταν η κατασκευή δρόμου που να οδηγεί σε τεμάχια τα οποία, ως αναφέρεται, ήταν περίκλειστα, καθώς και η διευκόλυνση του Δήμου στην αποκομιδή των σκυβάλων. Στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης και στο Διάταγμα αναφέρεται ως λόγος η δημιουργία και ανάπτυξη των δημόσιων οδών της Δημοκρατίας και η δημιουργία πρόσβασης σε περίκλειστα τεμάχια.
Η αιτιολογία για την πρόσβαση σε περίκλειστα τεμάχια είναι ανακριβής, αφού τα συγκεκριμένα τεμάχια των οποίων σκοπείται η εξυπηρέτηση συνδέονται με το οδικό δίκτυο και συνεπώς δεν μπορούν να θεωρηθούν περίκλειστα. Εν πάση περιπτώσει τίθεται ερώτημα κατά πόσο θα αποτελεί νόμιμο λόγο απαλλοτρίωσης, η παροχή πρόσβασης σε περίκλειστα ιδιωτικά τεμάχια.
3. Η απόφαση εκδόθηκε επίσης κατά κατάχρηση εξουσίας. Κατάχρηση εξουσία υπάρχει όταν ο σκοπός της προσβαλλόμενης πράξης είναι κατάδηλα διάφορος του σκοπού που τάσσει ο νόμος κατ' εφαρμογή του οποίου εκδόθηκε.
Είναι φανερό ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης είναι εντελώς διάφορος των σκοπών που τάσσει ο Νόμος 15/62, γιατί κάτω από τις περιστάσεις δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η συγκεκριμένη απαλλοτρίωση γίνεται προς εξυπηρέτηση σκοπού δημόσιας ωφέλειας. Χαρακτηριστικό των πιο πάνω είναι και το γεγονός ότι ορισμένοι δημοτικοί σύμβουλοι εξέφρασαν την άποψη ότι η αποζημίωση για την απαλλοτρίωση θα έπρεπε να καταβληθεί από τους ιδιώτες ιδιοκτήτες των κτημάτων των οποίων σκοπείται η εξυπηρέτηση. Η σκέψη αυτή από μόνη της αποδεικνύει ότι η απαλλοτρίωση δεν έγινε για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, αλλά για εξυπηρέτηση των συμφερόντων των συγκεκριμένων ιδιοκτητών.
Από το ενώπιον του Δικαστηρίου στοιχεία δεν αποδεικνύεται η ανεπάρκεια του οδικού δικτύου της περιοχής, ούτε και το κατά πόσο η ανεπάρκεια αυτή μπορεί να αρθεί μόνο με τη συγκεκριμένη απαλλοτρίωση.
H προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Απόφαση Συμβουλίου Επικρατείας Αρ. 1631/50,
Λουκαΐδου ν. Δημοκρατίας (1996) 4 Α.Α.Δ. 821,
Τριλλίδου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Στροβόλου (1999) 3 Α.Α.Δ. 284.
Προσφυγή.
Προσφυγή εναντίον του διατάγματος απαλλοτρίωσης το οποίο εκδόθηκε από το Δήμο Πόλης Χρυσοχούς και αφορά μέρος κτήματος, ιδιοκτησίας των αιτητών, στην Πόλη Χρυσοχούς της Επαρχίας Πάφου.
Χρ. Κιτρομηλίδης, για τους Αιτητές.
Α. Ταλιαδώρος για Κ. Χρυσοστομίδη και Σία, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Με την παρούσα προσφυγή οι αιτητές αξιώνουν ακύρωση του διατάγματος απαλλοτρίωσης που δημοσιεύτηκε στο Τρίτο Παράρτημα της Επίσημης Εφημερίδας της Δημοκρατίας, υπ' αρ. 3096, ημερ. 1.11.1996, μέρους του κτήματος ιδιοκτησίας τους, υπ' αρ. Εγγραφής 319/1, του Σχεδίου ΧΧVI/51 και 59 στην Πόλη Χρυσοχούς της επαρχίας Πάφου.
Η απόφαση για την απαλλοτρίωση του πιο πάνω τεμαχίου λήφθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο της Πόλης Χρυσοχούς κατά τη συνεδρία του ημερ. 21.3.1996. Στο σχετικό πρακτικό αναγράφεται η άποψη που το κάθε ένα μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου εξέφρασε για την απαλλοτρίωση.
Πέντε σύμβουλοι ήταν της γνώμης ότι ο Δήμος έπρεπε να προχωρήσει στην απαλλοτρίωση του τεμαχίου. Τρεις από αυτούς εξέφρασαν την άποψη ότι τα έξοδα θα έπρεπε να αναληφθούν από τον ιδιοκτήτη παρακείμενου τεμαχίου. Ένας από τους συμβούλους που τέθηκε υπέρ της απαλλοτρίωσης και διατύπωσε την άποψη όπως τα έξοδα πληρωθούν από τον ιδιοκτήτη, ανέφερε ότι σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν η αποκομιδή των σκυβάλων από το Δήμο.
Σύμβουλος που διαφωνούσε εξέφρασε την άποψη ότι δεν υπήρχε λόγος για απαλλοτρίωση του τεμαχίου. Ο Δήμαρχος υποστήριξε ότι η απαλλοτρίωση ήταν απαραίτητη για λόγους δημόσιου συμφέροντος, όπως η καθαριότητα και η αποκομιδή των σκυβάλων από το Δήμο. Στην απόφαση που λήφθηκε κατά πλειοψηφία δεν αναφέρεται οποιαδήποτε αιτιολογία ή λόγος.
Στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης ημερ. 21.3.1996 που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, υπ' αρ. 3061, Τρίτο Παράρτημα, Μέρος Δεύτερο, Α.Δ.Π. Αρ. 618), αναφέρεται ότι η απαλλοτρίωση είναι αναγκαία για τη δημιουργία και ανάπτυξη των δημόσιων οδών της Δημοκρατίας και επιβάλλεται για τη δημιουργία πρόσβασης σε περίκλειστα τεμάχια στην περιοχή του Δήμου Πόλης Χρυσοχούς.
Στις 6.6.1996 οι αιτητές υπέβαλαν ένσταση. Το Δημοτικό Συμβούλιο κατά τη συνεδρία του ημερ. 5.9.1996 απέρριψε την ένσταση και αποφάσισε να προχωρήσει. Στη συνέχεια δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας υπ' αρ. 3096, ημερ. 1.11.1996, Τρίτο Παράρτημα, Μέρος ΙΙ, υπ' αρ. 1303, το Διάταγμα Απαλλοτρίωσης μέρους του επίδικου τεμαχίου. Εναντίον του Διατάγματος αυτού καταχωρήθηκε η παρούσα προσφυγή.
Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης δεν είναι η εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, αλλά ιδιωτικών συμφερόντων και συγκεκριμένα των συμφερόντων των ιδιοκτητών των τεμαχίων 655 και 656 τα οποία δεν ήταν περίκλειστα όπως δημοσιεύτηκε, αλλά είχαν πρόσβαση επί δημόσιου δρόμου, είχε δε ήδη δοθεί άδεια αξιοποίησής τους. Οι αιτητές ισχυρίζονται ότι οι καθ' ων η αίτηση ενήργησαν καθ' υπέρβαση και κατάχρηση εξουσίας, πέρα από τα νομικά πλαίσια και πέρα από κάθε αρχή δικαίου. Τέλος ισχυρίζονται ότι η αιτιολογία που δόθηκε στη Γνωστοποίηση είναι εσφαλμένη.
Ο λόγος της απαλλοτρίωσης φαίνεται από τη μια στο πρακτικό ημερ. 21.3.1996, όπου τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου δικαιολογώντας τη ψήφο τους αναφέρουν ότι το σκυβαλοφόρο του Δήμου θα πρέπει να μαζεύει τα σκύβαλα και να εξυπηρετεί τα διαμερίσματα που κτίστηκαν και θα κτιστούν εκεί. Σημειώνεται ότι στην ίδια την απόφαση δεν περιλαμβάνεται οποιοσδήποτε λόγος. Από την άλλη, στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ως λόγος φέρεται η δημιουργία και ανάπτυξη των δημόσιων οδών της Δημοκρατίας και η δημιουργία πρόσβασης σε περίκλειστα τεμάχια στην περιοχή του Δήμου Πόλης Χρυσοχούς.
Οι καθ' ων η αίτηση στη γραπτή τους αγόρευση αναφέρουν ότι με βάση όσα αναφέρθηκαν στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου και με βάση τα όσα περιέχονται στη Γνωστοποίηση και στο Διάταγμα απαλλοτρίωσης, συμπεραίνεται ότι το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε τη συγκεκριμένη απαλλοτρίωση για λόγους δημόσιας ωφέλειας και ειδικότερα για την εξυπηρέτηση δεκαπέντε γειτνιαζόντων διαμερισμάτων.
Το Άρθρο 23.4 του Συντάγματος προβλέπει ότι οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία μπορεί να απαλλοτριωθεί προς εξυπηρέτηση σκοπού δημόσιας ωφέλειας, ειδικώς καθοριζόμενου διά νόμου. Το άρθρο 3(2) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962, Ν.15/62, προνοεί ότι σκοποί δημόσιας ωφέλειας περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημόσια ασφάλεια, τη δημόσια τάξη, τη δημόσια υγεία ή τα δημόσια ήθη, την προαγωγή ή ανάπτυξη της γεωργίας, βιομηχανίας, εμπορίου ή τουρισμού, την πολεοδομία και την επίτευξη ή προαγωγή των σκοπών των δημοτικών αρχών, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή κοινής ωφελείας οργανισμών, ειδικώς προβλεπομένων από νόμο.
Το Άρθρο 23.4 (β) του Συντάγματος απαιτεί εξειδίκευση του σκοπού της απαλλοτρίωσης με αιτιολογημένη απόφαση της απαλλοτριούσας αρχής που πρέπει να εκδίδεται κατά τις διατάξεις του νόμου και να περιλαμβάνει σαφώς τους λόγους της απαλλοτρίωσης.
Η προσβαλλόμενη απόφαση πάσχει. Ο σκοπός της απαλλοτρίωσης δεν εξειδικεύεται επαρκώς, ενώ δεν παρέχεται επαρκής αιτιολογία. Τέλος η απόφαση έχει ληφθεί καθ' υπέρβαση και κατάχρηση εξουσίας.
Οι λόγοι για τους οποίους ορισμένοι σύμβουλοι ψήφισαν υπέρ της απαλλοτρίωσης ήταν η κατασκευή δρόμου που να οδηγεί σε τεμάχια τα οποία, ως αναφέρεται, ήταν περίκλειστα, καθώς και η διευκόλυνση του Δήμου στην αποκομιδή των σκυβάλων. Στη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης και στο Διάταγμα αναφέρεται ως λόγος η δημιουργία και ανάπτυξη των δημόσιων οδών της Δημοκρατίας και η δημιουργία πρόσβασης σε περίκλειστα τεμάχια.
Η αιτιολογία για την πρόσβαση σε περίκλειστα τεμάχια είναι ανακριβής, αφού τα συγκεκριμένα τεμάχια των οποίων σκοπείται η εξυπηρέτηση συνδέονται με το οδικό δίκτυο και συνεπώς δεν μπορούν να θεωρηθούν περίκλειστα. Εν πάση περιπτώσει διερωτώμαι κατά πόσο θα αποτελεί νόμιμο λόγο απαλλοτρίωσης η παροχή πρόσβασης σε περίκλειστα ιδιωτικά τεμάχια.
Η αποκομιδή σκυβάλων αναφέρεται μόνο στις απόψεις που εξέφρασαν κάποιοι σύμβουλοι, αυτές όμως δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αιτιολογία της τελικής απόφασης του συλλογικού οργάνου. Πέραν όμως τούτου, το πρόβλημα αποκομιδής των σκυβάλων από τα συγκεκριμένα διαμερίσματα θα έπρεπε να απασχολήσει το Δημοτικό Συμβούλιο κατά το χρόνο έκδοσης της άδειας ανέγερσής τους. Δεν είναι νοητό να εκδίδεται άδεια ανέγερσης διαμερισμάτων και στη συνέχεια ο Δήμος να απαλλοτριώνει κάποιο ακίνητο για σκοπούς πρόσβασης του οχήματος σκυβάλων.
Η απόφαση εκδόθηκε επίσης κατά κατάχρηση εξουσίας. Κατάχρηση εξουσίας υπάρχει όταν ο σκοπός της προσβαλλόμενης πράξης είναι κατάδηλα διάφορος του σκοπού που τάσσει ο νόμος κατ' εφαρμογή του οποίου εκδόθηκε (ΣτΕ 1631/50. Βλέπε επίσης Λουκαΐδου ν. Δημοκρατίας και/ή Άλλου (1996) 4 Α.Α.Δ. 821).
Είναι φανερό ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης είναι εντελώς διάφορος των σκοπών που τάσσει ο Νόμος 15/62, γιατί κάτω από τις περιστάσεις δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η συγκεκριμένη απαλλοτρίωση γίνεται προς εξυπηρέτηση σκοπού δημόσιας ωφέλειας. Χαρακτηριστικό των πιο πάνω είναι και το γεγονός ότι ορισμένοι δημοτικοί σύμβουλοι εξέφρασαν την άποψη ότι η αποζημίωση για την απαλλοτρίωση θα έπρεπε να καταβληθεί από τους ιδιώτες ιδιοκτήτες των κτημάτων των οποίων σκοπείται η εξυπηρέτηση. Η σκέψη αυτή από μόνη της αποδεικνύει ότι η απαλλοτρίωση δεν έγινε για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, αλλά για εξυπηρέτηση των συμφερόντων των συγκεκριμένων ιδιοκτητών.
Από τα ενώπιόν μου στοιχεία δεν αποδεικνύεται η ανεπάρκεια του οδικού δικτύου της περιοχής, ούτε και το κατά πόσο η ανεπάρκεια αυτή μπορεί να αρθεί μόνο με τη συγκεκριμένη απαλλοτρίωση (βλέπε Τριλλίδου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Στροβόλου (1999) 3 Α.Α.Δ. 284). Από την άλλη δεν νομίζω ότι η δημιουργία πρόσβασης σε περίκλειστα τεμάχια μπορεί όπως είπα και προηγουμένως να θεωρηθεί ως λόγος κοινής ωφέλειας.
Εν όψει όλων των πιο πάνω η υπό εξέταση απόφαση κρίνεται ότι ελήφθη καθ' υπέρβαση και κατάχρηση εξουσίας, πάσχει δε λόγω ανεπαρκούς αιτιολογίας. Η προσβαλλόμενη πράξη ακυρώνεται, με έξοδα εναντίον των καθ' ων η αίτηση, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.
H προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα.