|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Υπόθεση αρ. 441/93
ΕΝΩΠΙΟΝ: Σ. ΝΙΚΗΤΑ, Δ.
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Μεταξύ -
1. Westpark Ltd., από τη Λευκωσία
2. Terence Spiby από την Πάφο
Αιτητών
- και -
Δήμου Πάφου
Καθού η αίτηση
--------------------
Ημερομηνία:
10 Σεπτεμβρίου, 1998Για τους αιτητές: Γ. Τριανταφυλλίδης
Για τον καθού η αίτηση: Αλ. Ταλιαδώρος για Κ. Χρυσοστομίδη
------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Θα επιχειρήσω να δώσω το απόσταγμα της διένεξης μεταξύ του Δήμου Πάφου (καθού η αίτηση) και των αιτητών, μέσα από το φάσμα της προϊστορίας της, που κορυφώθηκε με την κατάθεση της κρινόμενης προσφυγής. Εμπλέκονται και άλλες δικαστικές διαδικασίες, η φύση και σημασία των οποίων θα διαφανεί στη συνέχεια. Υφίσταται πληθώρα εγγράφων που αφορούν τη γένεση της διαφοράς και την εξέλιξη της. Λεπτομερειακή αναφορά σε αυτά υπάρχει στα δικόγραφα (βασικά στην ένσταση) και στις γραπτές αγορεύσεις. Και έχουν επισυναφθεί σε αυτές καθώς και στην ένσταση. Αποτελούν μέρος του υλικού, που συνθέτει τον ογκώδη διοικητικό φάκελο, ο οποίος κατατέθηκε κατά την περάτωση της διαδικασίας.
Τον Ιούνιο του 1987, χορηγήθηκε στην αιτήτρια άδεια διαχωρισμού εδαφικής έκτασης στην Πάφο, αποτελούμενης από διάφορα τεμάχια, ιδιοκτησίας της, σε 222 οικόπεδα και 7 χώρους πρασίνου. Επιβλήθηκε, μεταξύ άλλων, στους αιτητές, ο όρος (αρ. 1) να κατασκευάσουν δρόμο, που σημειώνεται στο κτηματολογικό σχέδιο με τα κεφαλαία Α-Α, που υποδηλώνουν την αφετηρία και το τέρμα του. Οι αιτητές θα παραχωρούσαν τελικά το δρόμο, που διασχίζει το κτήμα τους, στο δημόσιο. Ο ίδιος όρος περιείχε ρητή πρόβλεψη αναφορικά με τις διαστάσεις του. Ενδιαφέρει το πλάτος. Το ολικό πλάτος καθορίστηκε σε 100 π., εκείνο του οδοστρώματος σε 80π., και των πεζοδρομίων σε 10π.
Υπάρχει ακόμη κάτι σχετικό - και σημαντικό - στο τέλος της παραγράφου 1 υπό μορφή σημείωσης. Είναι, ωστόσο ,το κεντρικό σημείο που τροφοδότησε τη διαφορά, που υπέβοσκε σε κάθε φάση των δικαστικών αγώνων που προηγήθηκαν.
"Σημ. Οι δρόμοι Α-Α παρακαμπτήριος και Π-Π θα κατασκευαστούν σύμφωνα με τα κατασκευαστικά σχέδια του Τμήματος Δημοσίων Έργων"
Η παραπάνω, φαινομενικά απλή, διατύπωση αποτελεί τη ρίζα των διαφωνιών. Είναι η θέση των αιτητών ότι κατά το κρίσιμο χρόνο, που εκδόθηκε η άδεια, τα κατασκευαστικά σχέδια υπήρχαν. Και πρόβλεπαν για δρόμο πλάτους 45 μόνο ποδιών ενώ η υποχρέωση για το υπόλοιπο πλάτος του ήταν απλώς "να χαβαρωθεί". Οι αιτητές αναφέρθηκαν σε τρεις αποφάσεις της εκτελεστικής επιτροπής του Δήμου, που λήφθηκαν μεταξύ της 31/7/86 και 19/8/86, για ενίσχυση του ισχυρισμού αυτού.
Παρά την υποβόσκουσα ασάφεια και την προσπάθεια των αιτητών να πάρουν δεσμευτική απάντηση του Δήμου για τον περιορισμό των υποχρεώσεων τους ως ανωτέρω, η άδεια εκδόθηκε με την παραπάνω ρήτρα. Υπό κανονικές συνθήκες το κείμενο της δεν προκαλεί οποιαδήποτε σύγχιση ή αβεβαιότητα. Ενόψει των εκατέρωθεν ενεργειών, όπως εμφανίζονται στα έγγραφα, πριν και μετά
την άδεια διαχωρισμού, διαιωνίστηκαν οι αμφιβολίες αν ο προμνησθείς όρος αρ. 1 αναφερόταν σε σχέδια υφιστάμενα ή σχέδια των οποίων αναμενόταν μελλοντικά η εκπόνηση. Στις 16/11/88 οι αιτητές υπέβαλαν συμπληρωμένο το σχετικό έντυπο για ανανέωση της άδειας, αφού, στο μεταξύ, οι διάφορες επιστολές τους για να πετύχουν ανανέωση της άδειας δεν έφεραν αποτέλεσμα.
Στις 30/6/89 το Τμήμα Δημοσίων Έργων (Τ.Δ.Ε.) σε κοινή σύσκεψη εκπροσώπων του με το Δήμο και τους αιτητές παρέδωσαν στους τελευταίους ότι αποκλήθηκαν σαν τα τελικά κατασκευαστικά σχέδια, που πρόβλεπαν προφανώς για ολική ασφαλτόστρωση. Οι αιτητές θεώρησαν ότι η ενέργεια αυτή ισοδυναμούσε με παράτυπη και παράνομη θέση νέων όρων αφιστάμενων των αρχικών, που ο Δήμος δεν έχει από το νόμο εξουσία να επιβάλει
, όταν ανανεώνει την αρχική άδεια. Θα μπορούσε εδώ να σημειωθεί ότι, κατά τους ισχυρισμούς του Δήμου, τα όποια σχέδια είχαν γίνει προηγουμένως ήταν προκαταρκτικά, όπως υποδηλώνει στη σχετική αλληλογραφία η χρήση της βραχυγραφίας Pr (preliminary).Επίσημα η ανανεωμένη άδεια εκδόθηκε στις 16/3/90 ως εξής: "Ανανέωση της άδειας διαχωρισμού με αρ. 9735 ημερ. εκδόσεως 11/6/87 για ακόμα ένα χρόνο με τους ίδιους όρους όπως αυτή και σύμφωνα με τα κατασκευαστικά σχέδια των Δημοσίων Έργων, σε ότι αφορά το δρόμο Α-Α."
Οι αιτητές πρόσβαλαν την απόφαση αυτή με την προσφυγή αρ. 293/90. Πρόβαλαν δύο αιτήματα: (1) για ακύρωση της απόφασης στο βαθμό που επέβαλε πρόσθετους ή διαφορετικούς όρους άδειας από εκείνους της άδειας ημερ. 11/6/87. και (2) για δήλωση πως ο όρος για την κατασκευή του δρόμου Α-Α, όπως διαγραφόταν στα συνημμένα σχέδια, σύμφωνα με τα εκπονηθέντα σχέδια του Τ.Δ.Ε. είναι άκυρος. Η απόφαση βγήκε στις 31/5/91. Ο Δήμος ηττήθηκε. Το δικαστήριο αποφάνθηκε πως η απόφαση "για επιβολή πρόσθετων όρων δεν ήταν λογικά εφικτή" και γιαυτό κηρύχθηκε άκυρη. Η απόφαση αυτή του Χ"Τσαγγάρη Δ. εφεσιβλήθηκε.Στο αναμεταξύ η εκκρεμότητα οδήγησε σε απόφαση για επίταξη μέρους του κτήματος και κατασκευής του παρακαμπτήριου με δαπάνες του Δήμου. Με επιστολή του ημερ. 4/5/93 ο Δήμος γνωστοποίησε στους αιτητές ότι το κόστος κατασκευής του έργου ανερχόταν σε Λ.Κ. 209.066. Συγχρόνως τους ζήτησε να καταβάλουν, ενόψει των υποχρεώσεων τους, που απέρρεαν από τους όρους κατασκευής του δρόμου της άδειας διαχωρισμού αρ. 9735, Λ.Κ. 104.533, που αποτελεί το ήμισυ της δαπάνης. Η κρινόμενη προσφυγή στρέφεται κατά της απόφασης αυτής για συνεισφορά στη δαπάνη, που κοινοποιήθηκε με την επιστολή ημερ. 4/5/93..
Λόγω της εκκρεμότητας στην προσφυγή αρ. 293/90 η υπό κρίση υπόθεση αναβλήθηκε επ' αόριστον, κατόπιν της κοινής στάσης όλων των εμπλεκομένων. Πίστευαν ότι το αποτέλεσμα της έφεσης θα έλυνε τα ζητήματα και αυτής της υπόθεσης. Τελικά, ο δικηγόρος των αιτητών, παρά την αντίθετη άποψη του αντιδίκου του, ζήτησε, μετά την έκδοση της εφετειακής απόφασης, τη συνέχιση της διαδικασίας, γιατί θεωρεί πως αυτή τελικά δεν είχε τον αναμενόμενο αντίκτυπο. Παρενθετικά, στην αδρανοποίηση που επήλθε, οφείλεται και η καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της ακρόασης.
Έχω συνοψίσει τα κύρια στοιχεία της υπόθεσης. Θεωρώ σκόπιμο να παρατηρήσω ότι η απόφαση της Ολομέλειας του Δικαστηρίου, ημερ. 28/5/96, στην οποία παραπέμπω, παρουσιάζει τα γεγονότα, αλλά η εξιστόρηση τους είναι λεπτομερέστερη. Και ασφαλώς την έχω υπόψη. Η απόφαση ανέτρεψε την πρωτόδικη. Με το σκεπτικό, όπως το καταλαβαίνω, πως η τελευταία έμεινε μετέωρη. Γιατί δεν είχε προηγηθεί συγκεκριμένο εύρημα του δικαστηρίου κατά πόσον η επίδικη διοικητική απόφαση έθεσε νέους ή πρόσθετους όρους κατά την ανανέωση της άδειας. Όπως ρητά αναφέρει:
"ελλείπει πράγματι δικαστική απόφανση αναφορικά με το κατά πόσο ή όχι εισήχθη κάποιος συγκεκριμένος νέος ή πρόσθετος όρος."
Όμως η Ολομέλεια αποφάνθηκε ότι "δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά μεταξύ της αρχικής άδειας και της ανανέωσης." Και για να μην αφεθεί η παραμικρή αμφιβολία η απόφαση διαπιστώνει οριστικά "την από κάθε άποψη ουσιαστική ταυτοσημία όρων στις δύο περιπτώσεις" (αρχικής και ανανεωμένης άδειας).
Με την έφεση προσβλήθηκε και η ορθότητα του συμπεράσματος της πρωτόδικης απόφασης "πως τα αναφερθέντα στην αρχική άδεια ως κατασκευαστικά σχέδια ήταν τα τότε υπάρχοντα". Να πως κρίθηκε:
"Ως προς το δεύτερο ζήτημα που ηγέρθη με την έφεση, η διαφορά που προέκυψε μεταξυ των διαδίκων αφορά μόνο το πώς κατ' ουσίαν ο ίδιος και στις δύο περιπτώσεις όρος ερμηνεύεται ενόψει των όσων μεσολάβησαν. Τέτοιο εγχείρημα δεν αποτελεί έργο του Δικαστηρίου σε αυτή την υπόθεση όπως άλλωστε δεν αποτελούσε θέμα του Δικαστηρίου πρωτόδικα."
Κατά την άποψη του δικηγόρου του αιτητή, η απόφαση της Ολομέλειας άφησε άλυτο το πρόβλημα της κρινόμενης προσφυγής, που απολήγει στο ερώτημα, όπως ο ίδιος το διαμόρφωσε, σύμφωνα με ποία σχέδια όφειλαν να κατασκευάσουν το δρόμο οι αιτητές. Έμεινε ανοικτό. Το θέμα εδώ, όπως το προσδιόρισε ο συνήγορος, είναι κατά πόσον ο Δήμος μπορούσε, ανανεώνοντας την άδεια, να ζητήσει την κατασκευή του δρόμου σύμφωνα με τις προδιαγραφές των νέων σχεδίων, τα οποία ετοιμάστηκαν μετά την έκδοση της αρχικής άδειας.
Στη συνέχεια ο κ. Γ. Τριανταφυλλίδης εισηγείται, για δύο λόγους, ακύρωση της επίδικης απόφασης: (1) ότι κακώς ο Δήμος ζητά να του καταβληθεί από τον αιτητή το παραπάνω ποσό, εφόσον δεν αντιπροσωπεύει τη δαπάνη για κατασκευή του έργου σύμφωνα με τα σχέδια που υπήρχαν κατά την έκδοση της άδειας τον Ιούνιο του 1987
. αλλά σχετίζεται και αφορά τη δαπάνη με βάση τα νέα σχέδια που δεν τους δεσμεύουν. και (2) εν πάση περιπτώσει η υποχρέωση που επιβλήθηκε αφορά την κατασκευή του δρόμου και όχι την καταβολή οποιουδήποτε ποσού.Το μέγιστο μέρος της αγόρευσης, που περιλαμβάνει και αναλυτική έκθεση των γεγονότων (παράρτημα Γ), στην οποία επισυνάφθηκαν τα συναφή έγγραφα, αποσκοπεί στο να δείξει ότι η δέσμευση των αιτητών αφορούσε δρόμο με οδόστρωμα 45π., κατά τα παλιά σχέδια και όχι 100π., που προδιέγραφαν τα νέα. Παρεμπιπτόντως, με άλλα έγγραφα, που επισυνάπτονται επίσης στην αγόρευση του, ο δικηγόρος του Δήμου επιχειρεί να υποστηρίξει τις δικές του απόψεις.
Προτού δώσει απάντηση στην ουσία των ισχυρισμών των αιτητών, ο Δήμος θέτει προδικαστικά θέμα εκπροθέσμου της προσφυγής. Η ένσταση στηρίζεται στο γεγονός ότι τα νέα σχέδια, όπως αποκαλούνται από τους αιτητές, τους παραδόθηκαν στις 30/6/89, όπως επιβεβαιώνεται από πληθώρα εγγράφων και την ίδια την απόφαση της Ολομέλειας. Η προσφυγή είναι εκπρόθεσμη δεδομένου ότι καταχωρήθηκε στις 24/5/93, δηλαδή, 4 χρόνια μετά, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρ. 146.3 του Συντάγματος, το οποίο περιορίζει το χρόνο προσβολής διοικητικής απόφασης σε περίοδο 75 ημερών από το χρόνο που αυτή περιήλθε σε γνώση του ενδιαφερομένου.
Ο Δήμος ισχυρίζεται ότι η κρίση της Ολομέλειας ότι δεν είναι έργο του δικαστηρίου να αποφανθεί πάνω στο θέμα των σχεδίων με βάση τα οποία θα κατασκευαζόταν ο δρόμος δημιουργεί δεδικασμένο που επεκτείνεται και στην παρούσα περίπτωση.
Η τρίτη εισήγηση του Δήμου ασχολείται με το θέμα των σχεδίων. Επισημαίνεται ότι ο όρος της αρχικής άδειας δεν απαιτούσε κατασκευή του δρόμου σύμφωνα με τα υφιστάμενα σχέδια, όπως υποστήριξαν οι αιτητές, αλλά σύμφωνα με τα κατασκευαστικά σχέδια του Τ.Δ.Ε. Οι αιτητές δεν πήραν από το Τμήμα αυτό ποτέ σχέδια που είχε σφραγίσει ο Δήμος, όπως επιβάλλουν οι διατάξεις του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96. Τα σχέδια στα οποία αναφέρονται συνέχεια οι αιτητές στάληκαν με επιστολή των Δημοσίων Έργων ημερ. 29/6/88, στην οποία υπογραμμίστηκε ότι αρμόδιο είναι το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως αφενός και ότι αυτά
ήταν τα προκαταρκτικά σχέδια αφετέρου.Τέλος, ο κ. Ταλιαδώρος ανέφερε ότι η ενέργεια του Δήμου να προχωρήσει σε ολοκλήρωση του έργου ήταν επιβεβλημένη από την αρνητική στάση που τηρούσαν οι αιτητές απέναντι στις υποχρεώσεις τους, που καθόρισε η άδεια διαχωρισμού.
Σειρά έχει πρώτα το προδικαστικό. Κατά το δικηγόρο των αιτητών δε θα πρέπει να επιτραπεί η έγερση τώρα τέτοιου θέματος δεδομένου ότι δεν περιλήφθηκε ρητά στο δικόγραφο της ένστασης, αλλά συζητήθηκε στη γραπτή αγόρευση του καθού. Με αυτό το ζήτημα ο συνήγορος συνάρτησε και συζήτησε ένα δεύτερο ισχυρισμό (στην απαντητική αγόρευση), ότι η πράξη που προσβάλλεται είναι η χρηματική απαίτηση του καθού, που δημιουργεί έννομα αποτελέσματα, τα οποία επηρέασαν δυσμενώς τα συμφέροντα των αιτητών. Η πράξη ήταν αποτέλεσμα της απόφασης του Δήμου να γίνει ο δρόμος με τα νέα σχέδια, θέμα με το οποίο η απόφαση της Ολομέλειας δεν καταπιάστηκε.
Παρόλο που δε σχολιάστηκε αυτή καθαυτή η φύση της προσβαλλόμενης πράξης, ιδιαίτερα από τον καθού, είναι πιστεύω το πρώτιστο που πρέπει να εξεταστεί. Είναι από τα θέματα που το δικαστήριο μπορεί να ερευνήσει αυτεπάγγελτα, όπως και εκείνο του εμπροθέσμου της προσφυγής, παρόλο που, όπως στην παρούσα, δεν έγινε νύξη στην ένσταση. Η περί του αντιθέτου εισήγηση είναι αβάσιμη. Αυτή είναι η πάγια τοποθέτηση της νομολογίας: Yiangou v. The Republic (1987) 3 C.L.R. 27, Α.Ε. 775 Ανδρέα Δημητρίου κ.α. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας ημερ. 30/5/89, προσφ. αρ. 1005/91 Αυγή Κεφάλα ν. Κυπριακής Δημοκρατίας ημερ. 15/1/93 και A.E. 2206, 2210-2254 L' UNION NATIONALE (TOURISM & SEA RESORTS) LTD κ.α. ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού-Αμαθούντας ημερ. 29/6/98.
Η πράξη που ήταν καθοριστική για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των αιτητών ήταν ασφαλώς η ανανέωση της άδειας, που έλαβε χώρα τη 16/3/90, η οποία συνοδευόταν από τα επίμαχα σχέδια. Και τα οποία, ομολογουμένως, οι αιτητές παρέλαβαν από τις 30/6/89. Η απόφαση αυτή εξεδήλωσε τη δυναμική της συγκεκριμένης διοικητικής πράξης να διαπλάσει μονομερώς τις υποχρεώσεις και δικαιώματα των αιτητών. Αναμφίβολα παρουσίαζε όλα τα στοιχεία που την καθιστούσαν εκτελεστή. Αυτή όμως που προσβάλλεται (από την κρινόμενη) στερείται, κατά τη γνώμη μου, εκτελεστού χαρακτήρα. Κι αυτό γιατί είναι πράξη εκτέλεσης της πράξης με την οποία ανανεώθηκε η άδεια. Η απαίτηση για εξόφληση της υποχρέωσης, που το ουσιαστικό της περιεχόμενο προκαθορίστηκε με την παραπάνω απόφαση, συνιστά απλή πράξη εκτέλεσης, που δεν είναι προσβλητή με αίτηση ακυρώσεως.
Πέραν τούτου συνάγεται από το προσκομισθέν υλικό ότι ο αιτητής είχε πλήρη γνώση των τελικών σχεδίων αφότου ανανεώθηκε η άδεια στις 16/3/90. Ας σημειωθεί πως η παρούσα κατατέθηκε στις 24/5/93. Είναι, άρα, και εκπρόθεσμη.
Ανεξάρτητα και από αυτή την πτυχή θα ήμουν έτοιμος να συμφωνήσω πως υπήρχε δέσμευση από το δεδικασμένο που δημιούργησε η απόφαση της Ολομέλειας στην Α.Ε. 1377. Σε αυτήν κρίθηκε πως δεν μπορούσε να ήταν αντικείμενο της δικαστικής έρευνας το θέμα των σχεδίων δεδομένης της ταυτότητας των όρων στην αρχική και ανανεωθείσα άδεια. Η διαπίστωση ισχύει κατά μείζονα λόγο στην παρούσα περίπτωση της οποίας τα πραγματικά και νομικά δεδομένα, είναι στην ουσία τους, ταυτόσημα. Αναφορικά με τη λειτουργία του δεδικασμένου παραπέμπω στην πολύ πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας Α.Ε. 2206 και 2210-2254 L' UNION NATIONALE (TOURISM & SEA RESORTS) LTD, ανωτέρω. Βλέπε επίσης Κλεάνθης Ηλία Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1995) 3 Α.Α.Δ. 349.
Η προσφυγή απορρίπτεται. Το θέμα εξόδων μου προκάλεσε κάποιο προβληματισμό. Κατέληξα να μην επιδικάσω έξοδα έχοντας υπόψη το ιστορικό στο σύνολο του.
Σ. Νικήτας,
Δ.
/ΚΑΣ