|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 4 ΑΑΔ 629
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Συνεκδικαζόμενες Υποθέσεις Αρ. 1082/95 και 1093/95
ΕΝΩΠΙΟΝ: Γ.Κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.
Αναφορικά με το Άρθρο 146 του Συντάγματος
Υπόθεση Αρ. 1082/95
Μεταξύ
:Δήμητρας Οικονόμου Χ"Γρηγορίου κ.α.,
Αιτητών
- και -
Δημοκρατίας της Κύπρου μέσω του
Υπουργικού Συμβουλίου,
Καθ΄ ου η αίτηση
---------------------------
Υπόθεση Αρ. 1093/95
Μεταξύ
:Ήρας Χρ. Σπανού,
Αιτήτριας
- και -
Δημοκρατίας της Κύπρου, μέσω του
Υπουργικού Συμβουλίου,
Καθ΄ ου η αίτηση
---------------------------
30 Ιουλίου 1998
Για τους αιτητές: Τζ. Χ"Τζιοβάννης για Κ. Μιχαηλίδη.
Για τη Δημοκρατία: Γ. Παπαϊωάννου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας.
---------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Στον πολεοδομικό σχεδιασμό για τη Λευκωσία, θεωρήθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα η ανυπαρξία αστικού κέντρου. Για το οποίο, ως εκ τούτου, προέβλεψε το Ενιαίο Ρυθμιστικό Σχέδιο Λευκωσίας του 1985 που ετοιμάστηκε με τη βοήθεια ξένων εμπειρογνωμόνων υπό την αιγίδα του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Έπειτα έγινε πρόνοια στο Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας που καταρτίστηκε και δημοσιεύτηκε την 1 Δεκεμβρίου 1990 σύμφωνα με
τις διατάξεις του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72) όπως τροποποιήθηκε. Το αστικό κέντρο, όπως καθορίστηκε, συμπεριλαμβάνει και έχει όρια στο βορρά το παλαιό Γ.Σ.Π., στα δυτικά τη Λεωφόρο Βύρωνος, στα ανατολικά την οδό Χατζοπούλου και στα νότια την οδό Δεληγιώργη, η δε Λεωφόρος Δημοσθένη Σεβέρη διασχίζει το κέντρο ως βασικός άξονας.Το Τοπικό Σχέδιο Λευκωσίας διαλαμβάνει την ενιαία ανάπλαση/αναδιαμόρφωση ολόκληρης της περιοχής του αστικού κέντρου με ενεργό πολεοδομία, δηλαδή με έργα από τον δημόσιο τομέα. Υπουργική Επιτροπή που μελέτησε το θέμα συμμερίστηκε την άποψη για τη συγκρότηση του αστικού κέντρου το οποίο περιέγραψε ως "ένα μεγαλόπνοο έργο μείζονος σημασίας το οποίο θα αναβαθμίσει σε τεράστιο βαθμό τόσο τη λειτουργία όσο και την πολεοδομική οργάνωση της πρωτεύουσας και του κέντρου στις αρχές του 21ου αιώνα". Κατ΄ ακολουθίαν προγραμματίστηκε όπως στο αστικό κέντρο περιληφθούν μεταξύ άλλων, το νέο κτίριο της Βουλής των Αντιπροσώπων, μεγάλης έκτασης συγκροτήματα για τη στέγαση κρατικών υπηρεσιών, το νέο Πολιτιστικό Κέντρο (Κρατική Πινακοθήκη, Βιβλιοθήκη και Αίθουσα Μουσικής), Πανεπιστημιακή Σχολή Καλών Τεχνών, το παραδοσιακό κτίριο της Αρχιγραμματείας αναμορφωμένο, μεγάλες αστικές πλατείες και χώροι πρασίνου.
Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, το Υπουργικό Συμβούλιο προώθησε σταδιακά την απόκτηση ιδιωτικής ακίνητης ιδιοκτησίας που βρίσκεται εντός του καθορισθέντος ως αστικού κέντρου. Με το προσβαλλόμενο διάταγμα απαλλοτρίωσης αρ. 1344, που δημοσιεύτηκε στις 13 Οκτωβρίου 1995, ολοκληρώνεται η απόκτηση ολόκληρου του χώρου του αστικού κέντρου. Η ακίνητη ιδιοκτησία στην οποία αφορά, περιγράφεται από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως (βλ. επιστολή προς Έπαρχο Λευκωσίας, ημερ. 26 Μαίου 1994) ως εξής:
"Η απόκτηση, συνεπώς, της ακίνητης ιδιοκτησίας, για την οποία έχουν υποβληθεί οι μελετούμενες ενστάσεις, αποτελεί ουσιαστικά το τελευταίο, αλλά καθοριστικής σημασίας, βήμα προς την κατεύθυνση της διασφάλισης μιας ενιαίας και συνεχούς έκτασης γης η οποία θα στεγάσει το αστικό κέντρο της πρωτεύουσας και το εθνικό κέντρο ολόκληρης της Κύπρου. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι σε προηγούμενες φάσεις αποκτήθηκε από την Κυβέρνηση το παλιό γήπεδο του ΓΣΠ και ιδιοκτησίες ή τμήματα ιδιοκτησιών που βρίσκονται στο σημείο τομής των Λεωφόρων Ευαγόρου και Δημοσθένη Σεβέρη.
6. Οι ιδιοκτησίες, για τις οποίες έχει δημοσιευθεί η αναφερόμενη Γνωστοποίηση Απαλλοτρίωσης, αποτελούν μια απομονωμένη νησίδα γης που περιβάλλεται από όλες τις πλευρές από γη κρατικής ιδιοκτησίας. Πρόσθετα, αξίζει να αναφερθεί πως η νησίδα αυτή βρίσκεται σε ένα εξαιρετικά κρίσιμο σημείο του καθορισμένου αστικού κέντρου, δεδομένου ότι καταλαμβάνει το γεωμετρικό κέντρο της έκτασης γης που ανήκει στην Κυβέρνηση και καταλαμβάνει ένα μεγάλης σημασίας τμήμα του μετώπου επί της Λεωφόρου Δημ. Σεβέρη, η οποία θα αποτελεί την σπονδυλική στήλη του προγραμματιζόμενου αστικού κέντρου (δείχνονται στο συνημμένο σχέδιο με μπλε περίγραμμα)."
Το προσβαλλόμενο διάταγμα αφορά αριθμό τεμαχίων. Ένα από τα οποία είναι και το τεμάχιο 778, Φ/Σ ΧΧΙ.54.2.1 επί του οποίου βρίσκονται μια οκταόροφη οικοδομή εικοσιεπτά διαμερισμάτων, μια τετραόροφη οικοδομή δύο κατοικιών και τριών διαμερισμάτων και ένα πρατήριο πετρελαιοειδών. Οι αιτητές είναι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων στη μεγάλη πολυκατοικία. Διαμένουν σε αυτά με τις οικογένειες τους ή τα χρησιμοποιούν για επαγγελματική στέγη.
Με τις προσφυγές τους οι αιτητές διατυπώνουν ως σημεία που θέτουν για εξέταση τα εξής:-
"1. Η Καθ΄ ης η αίτησις δεν προέβη προτού εκδώση το προσβαλλόμενον διάταγμα, εις την δέουσαν ή οιανδήποτε έρευναν κατά πόσον υπήρχεν άλλη κατάλληλος ακίνητος ιδιοκτησία δι΄ επίτευξιν του σκοπού της απαλλοτριώσεως, η στέρησις της οποίας θα ήτο ολιγώτερον επαχθής.
2. Η Καθ΄ ης η αίτησις ηδύνατο, δια να επιτύχη τον σκοπόν της απαλλοτριώσεως, να χρησιμοποιήση δικήν της παρακειμένην ακίνητον ιδιοκτησίαν.
3. Η Καθ΄ ης η αίτησις παρέλειψεν να εξειδικεύση εις την γνωστοποίησιν απαλλοτριώσεως τους σκοπούς και τους λόγους απαλλοτριώσεως της επιδίκου ακινήτου ιδιοκτησίας συμφώνως του Άρθρου 23.4(β) του Συντάγματος και του άρθρου 4 του Νόμου 15/62.
4. Η Καθ΄ ης η αίτησις παρέλειψε να ετοιμάση σχέδια και μελέτας αναφορικά με το επίδικον έργον.
5. Η Καθ΄ ης η αίτησις παρέλειψε να υπολογίση και ή εξασφαλίση τας δαπάνας δια την κατασκευήν του επιδίκου έργου και η απόφασις της αποτελεί πλάνην περί τα πράγματα."
Δεν μπορώ να συμφωνήσω ότι δεν υπήρξε εν προκειμένω δέουσα έρευνα. Ούτε διακρίνω ο,τιδήποτε που να υποστηρίζει τη θέση των αιτητών για πλανή περί τα πράγματα. Προκύπτει από το υλικό που τέθηκε ενώπιον μου, ότι υπήρξε για το προτεινόμενο έργο μακρός σχεδιασμός και αλλεπάλληλες μελέτες προτού, στις 2 Φεβρουαρίου 1994 το Υπουργικό Συμβούλιο, με την απόφαση του Αρ. 40.516, ενέκρινε την έναρξη διαδικασίας για απαλλοτρίωση της ακίνητης ιδιοκτησίας στην οποία αναφέρεται το προσβαλλόμενο διάταγμα και συνάμα εξουσιοδότησε τον Υπουργό Οικονομικών "να διαθέσει τις αναγκαίες πιστώσεις εάν και όταν καθίστανται καταβλητέες".
Είναι βέβαια αναγκαία, προς υποστήλωση της απόφασης, η ύπαρξη σχεδιασμού που να αποκαλύπτει "τη φύση, την έκταση και τις ανάγκες του έργου για το οποίο γίνεται η απαλλοτρίωση": βλ. την πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας στη Σπύρου ν. Δημοτικού Συμβουλίου Κάτω Πολεμιδιών κ.α
., Α.Ε. 2030 ημερ. 13 Απριλίου 1998. Αυτό δεν σημαίνει όμως και την εκ των προτέρων απεικόνιση της λεπτομέρειας. Στην προκείμενη περίπτωση συνυπάρχουν όλα τα βασικά στοιχεία τα οποία προορίζονται να συγκροτήσουν τον χώρο του προτεινόμενου ενιαίου αστικού κέντρου. Στηρίζονται δε σε είτε ήδη ληφθείσες αποφάσεις - όπως η ανέγερση του νέου κτιρίου της Βουλής - είτε σε μελέτες που φαίνεται να έτυχαν ενδελεχούς επεξεργασίας και αξιολόγησης.
Η θέση των αιτητών ότι ο σκοπός θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη χρήση μόνο της ακίνητης ιδιοκτησίας που ήδη ανήκει στη Δημοκρατία, παραγνωρίζει τις ανάγκες της περίπτωσης ή, ίσως ακριβέστερα, αποτελεί στην ουσία εισήγηση για αντικατάσταση του δηλωθέντος σκοπού με άλλο, συγκριτικά περιορισμένης εμβέλειας. Ο σκοπός εκτίθεται στη Γνωστοποίηση Απαλλοτριώσεως, αρ. 1916, ημερ. 23 Δεκεμβρίου 1994, ως εξής:
"Με το παρόν γνωστοποιείται ότι η ακίνητη ιδιοκτησία που περιγράφεται στον Πίνακα που παρατίθεται πιο κάτω είναι αναγκαία για τον ακόλουθο σκοπό δημόσιας ωφέλειας, δηλαδή για την πολεοδομική και χωροδομική αναβάθμιση και βελτίωση της περιοχής του αστικού κέντρου της Λευκωσίας και η απαλλοτρίωσή της επιβάλλεται για τους πιο κάτω λόγους, δηλαδή για τη διασφάλιση της λειτουργικής συνέχειας και των δυνατοτήτων ενιαίας πολεοδομικής διαμόρφωσης, ανάπτυξης και αξιοποίησης του ευρύτερου χώρου του Γ.Σ.Π., του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων και του αστικού κέντρου της Λευκωσίας."
Αυτή η αναφορά στο σκοπό, όσο και αν είναι σύντομη, όσο και αν περιορίζεται σε γενική περιγραφή της προκύψασας ανάγκης χωρίς εξειδίκευση επιμέρους στοιχείων, κατά τη γνώμη μου μεταδίδει επαρκώς την ουσία. Κι αυτό είναι αρκετό.
Τέλος, ως προς τον υπολογισμό της δαπάνης και την εξεύρεση κονδυλίων, ενώ πράγματι δεν φαίνεται αποκρυσταλλωμένη μια συνολική αποτίμηση, εντούτοις, έχοντας υπόψη ότι πρόκειται για δαπάνη την οποία αναλαμβάνει το ίδιο το Κράτος στο οποίο πρέπει, νομίζω, να αναγνωριστεί η δυνατότητα εξεύρεσης εν καιρώ των σχετικών κονδυλίων, κατά τη γνώμη μου δεν απαιτείται η εκ των προτέρων βεβαίωση τέτοιας δυνατότητας υπό τη μορφή ψηφισθέντος Προϋπολογισμού.
Οι προσφυγές αποτυγχάνουν και απορρίπτονται με έξοδα. Η προσβαλλόμενη πράξη επικυρώνεται βάσει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος.
Γ.Κ. Νικολάου,
Δ.
/ΕΘ