ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΕΝΩΠΙΟΝ: Τ. ΗΛΙΑΔΗ, Δ.

Αναφορικά με το Αρθρο 146 του Συντάγματος.

Χρυστάλλας Προδρόμου,

και

1. Κυπριακής Δημοκρατίας,

2. Υπουργού Εσωτερικών,

Για την Αιτήτρια: Καμία εμφάνιση.

Για τους Καθ'ων η αίτηση: κα Λ. Ζαννέτου για κα Τ. Πολυχρονίδου, Δικηγόρο της Δημοκρατίας Α' εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα (για να ακούσει απόφαση).

-------------------------------

Το υπ' αριθμό 1 τεμάχιο του συμπλέγματος F στη Λάρνακα που αρχικά ανήκε ανά ½ μερίδιο στους Κώστα Ηλία Τζιούβα και Χρυσταλλένη Κώστα Τζιούβα από τη Λάρνακα, κηρύχθηκε στις 16/8/68 σαν Αρχαίο Μνημείο και κατατάχθηκε στον Πίνακα Β΄ του περί Αρχαιοτήτων Νόμου (Διοικητική Πράξη 575 της 16/8/68.)

Η Κυπριακή Δημοκρατία στις 16/11/72 γνωστοποίησε την πρόθεση της μέσω του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Εργων να απαλλοτριώσει μέρος του πιο πάνω τεμαχίου "δι' αρχαιολογικάς ανασκαφάς ή την συντήρησιν, ή αξιοποίησιν αρχαίων μνημείων ή αρχαιοτήτων ή την ανάπτυξιν των πέριξ κειμένων χώρων ή δια την προστασίαν αρχαιολογικών χώρων και η απαλλοτρίωσις αυτή επιβάλλεται δια τους ακολούθους λόγους, ήτοι δια την διενέργειαν αρχαιολογικών ανασκαφών εις Λάρνακαν". (Διοικητική Πράξη 822 της 1/12/73.) Επειδή δεν υπήρξε προς τούτο καμιά ένσταση στις 3/3/73 εκδόθηκε το σχετικό διάταγμα απαλλοτρίωσης (Διοικητική Πράξη 151 της 16/3/73). Από τα σχετικά στοιχεία που περιέχει ο φάκελος φαίνεται ότι το κτήμα αποτελούσε μέρος μεγάλου νεκροταφείου των Γεωμετρικών-Αρχαϊκών χρόνων.

Οι ιδιοκτήτες του κτήματος δεν δέχθηκαν την πρόταση των £3.100,00 που τους προσφέρθηκε για την απαλλοτρίωση του κτήματος τους και καταχώρισαν την υπ' αριθμό 31/75 παραπομπή στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας. Στις 16/3/73 τους επιδικάστηκε ποσό £3.731,00 με τόκο 7% από 16/3/73 και το κτήμα ενεγράφη στο όνομα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 7/9/77 μετά την καταβολή στον κάθε ένα ιδιοκτήτη του επιδικασθέντος ποσού.

Στις 4/10/77 το ½ μερίδιο του Κώστα Ηλία Τζιούβα μεταβιβάστηκε δυνάμει δωρεάς στη σύζυγο του Χρυσταλλένη Κώστα Τζιούβα που κατέστη έτσι ιδιοκτήτρια ολόκληρου του τεμαχίου.

Η αιτήτρια που ισχυρίζεται ότι το κτήμα που απαλλοτριώθηκε ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε για το σκοπό που είχε απαλλοτριωθεί αλλά ούτε και για οποιοδήποτε άλλο σκοπό, ζήτησε αρχικά (λανθασμένα μαζί με το σύζυγο της αφού ο πιο πάνω είχε ήδη μεταβιβάσει το μερίδιο του στην ίδια) από το Γενικό Εισαγγελέα να επέμβει για να της επιστραφεί το κτήμα. Ο Γενικός Εισαγγελέας απάντησε στις 22/1/88 ότι το κτήμα αποτελούσε μέρος μεγάλου νεκροταφείου των Γεωμετρικών-Αρχαϊκών χρόνων και είχε απαλλοτριωθεί γιατί είχε μεγάλη αρχαιολογική σπουδαιότητα. Ο σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν και εξακολουθούσε να ήταν "η προστασία και διατήρηση της αρχαιολογικής σημασίας και στρωματογραφίας του αρχαίου νεκροταφείου".

Η αιτήτρια με σχετικές επιστολές της ημερομηνίας 27/4/90 και 31/5/90 (και πάλι λανθασμένα μαζί με το σύζυγο της) ζήτησε από τον Υπουργό Εσωτερικών την επιστροφή του κτήματος. Το Υπουργείο Αμυνας με επιστολή του ημερομηνίας 24/8/90 προς το δικηγόρο της αιτήτριας τον πληροφόρησε ότι το κτήμα "δεν είχε απαλλοτριωθεί από το Υπουργείο Αμυνας για σκοπούς Εθνικής Φρουράς".

Είναι η θέση της αιτήτριας ότι η παράλειψη των καθ'ων η αίτηση να απαντήσουν στις επιστολές της ημερομηνίας 27/4/90 και 31/5/90 ισοδυναμεί με αδικαιολόγητη άρνηση και ότι η άρνηση των καθ'ων η αίτηση να της επιστρέψουν το κτήμα είναι άκυρη και στερημένη οποιουδήποτε έννομου αποτελέσματος.

Οι καθ'ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι το Υπουργείο Εσωτερικών δεν είχε οποιαδήποτε ανάμιξη με την επίδικη απαλλοτρίωση και συνεπακόλουθα οι καθ'ων η αίτηση δεν είχαν οποιαδήποτε υποχρέωση να απαντήσουν στις σχετικές επιστολές της αιτήτριας.

Από την παράθεση των αδιαμφισβήτητων γεγονότων που έχει γίνει πιο πάνω φαίνεται ότι η αιτήτρια, παρά τη ρητή αναφορά που υπήρχε τόσο στη γνωστοποίηση της απαλλοτρίωσης όσο και στο σχετικό διάταγμα ότι το αρμόδιο Υπουργείο για την απαλλοτρίωση ήταν το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Εργων, εντούτοις προχώρησε στη διεκδίκηση του αιτήματος της από το Υπουργείο Εσωτερικών που ήταν κάτω από τις περιστάσεις το λανθασμένο διοικητικό όργανο. Ανεξάρτητα όμως από τη λανθασμένη συμπερίληψη του Υπουργείου Εσωτερικών στον τίτλο της προσφυγής, ο Γενικός Εισαγγελέας εκ μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας (καθ'ων η αίτηση 1) απάντησε στην αιτήτρια στις 22/1/88 ότι η απαλλοτρίωση επιβαλλόταν για αρχαιολογικούς σκοπούς και ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν και εξακολουθούσε να ήταν η προστασία και διατήρηση της αρχαιολογικής σημασίας και στρωματογραφίας του αρχαίου νεκροταφείου.

Ανεξάρτητα από την πιο πάνω έκβαση θα προχωρήσω να εξετάσω το ερώτημα κατά πόσο ο σκοπός της απαλλοτρίωσης δεν έχει υλοποιηθεί ή έχει εγκαταλειφθεί, έτσι που να δικαιολογεί την επιστροφή του κτήματος στην αιτήτρια σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 23.5 του Συντάγματος και του άρθρου άρθρου 15(1) του περί Αναγκαστικής Απαλλοτρίωσης Νόμου 15/62.

Το γεγονός ότι το κτήμα συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των Αρχαίων Μνημείων σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 6 του περί Αρχαιοτήτων Νόμου Κεφ. 31 (όπως έχει τροποποιηθεί από τους Νόμους 48/64 και 32/73) υποδηλεί την αρχαιολογική του σημασία που επιβεβαιώθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα με τη γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης και αργότερα με το διάταγμα απαλλοτρίωσης που ακολούθησε.

Η εισήγηση της αιτήτριας ότι το κτήμα δεν χρησιμοποιήθηκε για το σκοπό που είχε απαλλοτριωθεί δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Δεν έχει προσφερθεί οποιαδήποτε μαρτυρία από την αιτήτρια ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης έχει εγκαταλειφθεί ή ότι έχει καταστεί ανέφικτος. Αντίθετα η μόνη ασφαλής διαπίστωση που μπορεί να γίνει από τα στοιχεία που υπάρχουν ενώπιον του Δικαστηρίου είναι ότι το κτήμα αποτελεί μέρος ενός αρχαίου νεκροταφείου των Γεωμετρικών-Αρχαϊκών χρόνων και ότι ο σκοπός της απαλλοτρίωσης ήταν και εξακολουθεί να είναι η προστασία και διατήρηση της αρχαιολογικής του σημασίας και της στρωματογραφίας.

Συνεπακόλουθα η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος της αιτήτριας.

Τ. ΗΛΙΑΔΗΣ,

Δ.