|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1992) 4 ΑΑΔ 1
8 Ιανουαρίου, 1992
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 146 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗ,
Αιτητές,
ν.
ΔΗΜΟΥ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ,
ΚαΘ ων η αίτηση.
(Υπόθεση Αρ. 801/90)
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Κατάργηση Δίκης — Ανάκληση προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης — Η ανάκληση εξαφανίζει την πράξη και καταργεί τη δίκη εκτός αν ο αιτητής έχει υποστεί ζημία η οποία δεν εξαλείφθηκε με την ανάκληση — Το Ανώτατο Δικαστήριο εξετάζει αν εκ πρώτης όψεως παραμένει ζημιά ή βλάβη που δεν εξαλείφθηκε με την ανάκληση για να αποφασίσει αν η δίκη καταργείται ή συνεχίζει.
Με την προσφυγή αυτή προσβλήθηκε η άρνηση και/ή η παράλειψη των καθ' ων η αίτηση να εκδώσουν άδεια οικοδομής την οποία είχαν ζητήσει, οι αιτητές με αίτηση τους. Μετά την καταχώρηση της προσφυγής οι καθ' ων η αίτηση εξέδωσαν την αιτηθείσα άδεια οικοδομής, αλλά οι αιτητές επέμειναν όπως προωθηθεί η προσφυγή τους ώστε να αξιώσουν αποζημιώσεις σύμφωνα με το Άρθρο 146.6 του Συντάγματος, για ζημιά και βλάβη που όπως ισχυρίστηκαν υπέστησαν.
Το Ανώτατο Δικαστήριο απορρίπτοντας την προσφυγή αποφάσισε ότι:
Η προσφυγή δεν μπορεί να προχωρήσει όταν παραμείνει χωρίς αντικείμενο. Η ανάκληση της διοικητικής πράξης οδηγεί στην εξαφάνιση της πράξης και την κατάργηση της δίκης, εκτός εάν, κατά την περίοδο πριν την ανάκληση, ο αιτητής έχει υποστεί ζημία, η οποία δεν εξαλείφθηκε με την ανάκληση. Σε τέτοια περίπτωση, η προσφυγή πρέπει να αποφασιστεί από το Δικαστήριο με σκοπό την ακύρωση, για να μπορεί ο αιτητής με βάση την παράγραφο 6 του Άρθρου 146 του Συντάγματος να ζητήσει αποζημίωση.
Το Ανώτατο Δικαστήριο δεν εξετάζει την έκταση των ζημιών, αλλά ερευνά αν εκ πρώτης όψεως παραμένει ζημιά ή βλάβη, η οποία δεν εξαλείφθηκε από την ανάκληση, για να αποφασίσει αν η δίκη καταργείται ή συνεχίζεται.
Στην παρούσα υπόθεση ελλείπουν παντελώς οποιαδήποτε στοιχεία που να καταδεικνύουν, εκ πρώτης όψεως, πως έχει παραμείνει οποιαδήποτε βλάβη ή ζημιά στους αιτητές που δεν απαλείφθηκε μετά την ανάκληση της προσβαλλόμενης απόφασης.
Τα κριτήρια που επαναλαμβάνονται και υιοθετούνται στην υπόθεση Καλλιμάχου για να αποφασιστεί κατά πόσο μετά την ανάκληση της προσβαλλόμενης απόφασης η δίκη συνεχίζεται ή καταργείται, προφανώς δεν λήφθηκαν καθόλου υπόψη από τους αιτητές ή δεν αξιολογήθηκαν ορθά.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα. Τα έξοδα που αφορούν στην καταχώρηση του αιτήματος της προσφυγής επιδικάζονται υπέρ των αιτητών.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Χριστοδούλου και Άλλη ν. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 1103·
Καλλιμάχου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1991) 3 Α.Α.Δ. 135·
Παπαδόπουλος ν. Δημοκρατίας (1989) 3 Α.Α.Δ. 973·
Μαυρομμάτη ν. Επαρχου Λευκωσίας (1991) 4(E) Α.Α.Δ. 4115·
Μιχαήλ κ.ά. ν. Δήμου Στροβόλου, (1991) 4(E) Α.Α.Δ. 4223·
Προσφυγή.
Προσφυγή εναντίον της απόφασης του Δήμου Στροβόλου με την οποία η αίτηση των αιτητών για άδεια οικοδομής απορρίφθηκε.
Α.Σ. Αγγελίδης, για τους αιτητές.
Π. Λυσάνδρου, για τον καθ' ου η αίτηση.
Cur. adv. vult.
Ο Δικαστής κ. Αρτεμίδης ανάγνωσε την ακόλουθη απόφαση.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Οι αιτητές υπέβαλαν στις 18.2.89 στο Δήμο Στροβόλου αίτηση για άδεια οικοδομής. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου, κατά τη διαδικασία της εξέτασης της, ζήτησαν τις απόψεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως καθώς και των Δημοσίων Έργων. Η τελευταία αυτή υπηρεσία πληροφόρησε τον Δήμο πως το τεμάχιο των αιτητών βρίσκεται στη διασταύρωση του νότιου παρακαμπτηρίου της πόλης της Λευκωσίας με την οδό Τσερίου στο Στρόβολο και εφάπτεται με αυτούς τους δρόμους. Συστήθηκε επομένως στο Δήμο να αποσταλεί ο σχετικός φάκελος στο τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως για τις παραπέρα απόψεις του. Ο διευθυντής του τμήματος αυτού εισηγήθηκε στο Δήμο να μην εκδώσει την άδεια οικοδομής, εκτός αν οι αιτητές τροποποιούσαν τα υποβληθέντα σχέδια κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα προτεινόμενα κτίρια να απέχουν 10π πιο πέρα από την ήδη υφιστάμενη ρυμοτομία, για να αποφεύγεται στο μεγαλύτερο βαθμό η προσπέλαση από γειτονικά τεμάχια στον παρακαμπτήριο δρόμο. Ο Δήμος, χωρίς να προβεί ο ίδιος σε οποιαδήποτε παραπέρα εξέταση, υιοθέτησε τις απόψεις του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως και στις 10.8.90 ζήτησε από τους αιτητές να προβούν στη τροποποίηση των σχεδίων τους.
Είναι παραδεκτό γεγονός πως δεν έχει δημοσιευθεί ρυμοτομικό σχέδιο για τον παρακαμπτήριο αυτό δρόμο, σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ.96, όπως έχει τροποποιηθεί, αλλά μόνο χάραξη του στα σχέδια του τμήματος αυτού.
Ο δικηγόρος των αιτητών αξίωσε από τον Δήμο να εκδώσει την άδεια οικοδομής στους πελάτες του, σύμφωνα με τα σχέδια που είχαν υποβληθεί, τονίζοντας ταυτόχρονα πως ο όρος στον οποίο επέμενε ο Δήμος ήταν παράνομος.
Στις 6.10.90 καταχωρήθηκε η παρούσα προσφυγή με την οποία προσβάλλεται, όπως διατυπώνεται στο αιτητικό της, "η απόρριψη ή μη αποδοχή" της αίτησης για έκδοση άδειας οικοδομής και ή "παράλειψη" του Δήμου να εγκρίνει την αίτηση.
Προτού καταχωρηθεί η ένσταση ο Δήμος ενέκρινε την χορήγηση της άδειας σύμφωνα με τα σχέδια που υπέβαλαν οι αιτητές, και αυτό μετά από σχετική συμβουλή του δικηγόρου του, που προφανώς βασίστηκε στην απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Χριστοδούλου κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Α.Ε.516, που εκδόθηκε στις 30.3.90.
Οι αιτητές όμως προωθούν την προσφυγή τους για να εκδοθεί απόφαση με σκοπό να αξιώσουν αποζημιώσεις σύμφωνα με το άρθρο 146.6 του Συντάγματος για ζημιά και βλάβη που ισχυρίζονται πως υπέστησαν.
Ο δικηγόρος του Δήμου εισηγείται πως με την χορήγηση της άδειας οικοδομής, που εκδόθηκε αφού εγκρίθηκαν τα σχέδια που υπέβαλαν οι αιτητές, ανακλήθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση και θεραπεύθηκε η ισχυριζόμενη παράλειψη. Ως εκ τούτου η δίκη έχει καταργηθεί. Δέχεται όμως, και πολύ ορθά, πως το Δικαστήριο ερευνά σε αυτή την περίπτωση αν εκ πρώτης όψεως παραμένει ζημιά ή βλάβη στους αιτητές, η οποία δεν έχει απαλειφθεί από την ανάκληση, για να αποφασίσει αν η δίκη καταργείται ή συνεχίζεται. Και οι δύο δικηγόροι κάμνουν αναφορά στην πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Καλλίμαχου κ.ά. ν. Δημοκρατίας, που εκδόθηκε στις 14.2.91 και παραθέτουν το ίδιο απόσπασμα, που είναι το πιο κάτω:
"Η ανάκληση διοικητικής πράξης είναι νέα εκτελεστή διοικητική πράξη. Η ανάκληση εξ ολοκλήρου διοικητικής πράξης ενεργεί ex tunc και κατά το Ελλαδικό Δίκαιο η δίκη καταργείται, γιατί επέρχεται η εξαφάνιση του αντικειμένου της. Ο αιτητής δεν συνεχίζει να έχει έννομο συμφέρον. (Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας, 1929-1959, 275· Τσάτσος - Η Αίτησις Ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, Έκδοση Τρίτη, παράγραφος 188, σελ. 370 και επέκεινα· Σπηλιωτοπούλου - Εγχειρίδιον Διοικητικού Δικαίου, Δεύτερη Έκδοση, σελ. 454· Αποφάσεις Σ.τ.Ε. 302/34, 1050/34, 18/35).
Στην Κύπρο, με βάση την παράγραφο 6 του Αρθρου 146 του Συντάγματος, ακυρωτική απόφαση της προσβαλλόμενης πράξης, απόφασης ή παράλειψης από το Δικαστήριο, κάτω από την παράγραφο 4 του ιδίου Αρθρου, είναι αναγκαία προϋπόθεση για αξίωση εύλογης αποζημίωσης ή άλλης θεραπείας, εάν δεν ικανοποιηθεί η αξίωση του αιτητή από τη Διοίκηση - (Phedias Kyriaki-des and the Republic (Minister of Interior), 1 R.S.C.C. 66, 74).
Συναφής είναι και η παράγραφος 5, που προβλέπει ότι η Απόφαση του Δικαστηρίου δεσμεύει κάθε Δικαστήριο, όργανο ή αρχή στη Δημοκρατία, που υποχρεούνται σε ενεργό συμμόρφωση.
Η προσφυγή δεν μπορεί να προχωρήσει όταν παραμείνει χωρίς αντικείμενο. Η ανάκληση της διοικητικής πράξης οδηγεί στην εξαφάνιση της πράξης και την κατάργηση της δίκης, εκτός εάν, κατά την περίοδο πριν την ανάκληση, ο αιτητής έχει υποστεί ζημία, η οποία δεν εξαλείφθηκε με την ανάκληση.
Ανεξάρτητα από την ανάκληση της διοικητικής πράξης ή απόφασης, αν στη διάρκεια της ισχύος της παρήχθησαν αποτελέσματα που ζημιώνουν τον αιτητή που δεν αντιμετωπίστηκαν, ή εξαλείφθηκαν με την ανάκληση, η προσφυγή πρέπει να αποφασιστεί από το Δικαστήριο με σκοπό την ακύρωση, για να μπορεί ο αιτητής με βάση την παράγραφο 6 να ζητήσει αποζημίωση".
Προχωρώντας το Ανώτατο Δικαστήριο έκαμε αναφορά στην απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση αριθ. 125/86, Χρίστος Παπαδόπουλος ν. Κυπριακής Δημοκρατίας, η απόφαση δόθηκε στις 25.4.89, όπου λέχθηκαν τα εξής:
"Αφού λάβαμε υπόψη μας τις πρόνοιες των σχετικών παραγράφων του άρθρου 146 του Συντάγματος, τις βασικές αρχές του Διοικητικού Δικαίου και τη νομολογία του Δικαστηρίου τούτου, καταλήξαμε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο δεν εξετάζει την έκταση των ζημιών, αλλά ερευνά αν εκ πρώτης όψεως παραμένει ζημιά ή βλάβη, η οποία δεν εξαλείφθηκε από την ανάκληση, για να αποφασίσει αν η δίκη καταργείται ή συνεχίζεται".
(Η υπογράμμιση δική μου)
Δεν θα ενδιατρίψω, ενόψει της τροπής που έχει πάρει η υπόθεση, σε άλλα νομικά ζητήματα όπως π.χ. κατά πόσο με την προσφυγή προσβάλλεται εκτελεστή διοικητική πράξη, ή αν εκτιμήθηκε και εφαρμόστηκε ορθά η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Χριστοδούλου, που αναφέρεται πιο πάνω. Συζητώ αυτά τα ζητήματα σε δύο πρόσφατες αποφάσεις μου στις οποίες και παραπέμπω: Άννα Μαυρομμάτη ν. Επάρχου Λευκωσίας, προσφυγή αριθ. 262/90, ημερ. έκδοσης 17.12.91, που αφορά σε έκδοση άδειας οικοδομής και Μάρω Μιχαήλ κ.ά. ν. Δήμου Στροβόλου, προσφυγή αριθμός 680/89, που εκδόθηκε στις 23.12.91, η οποία σχετίζεται με έκδοση άδειας διαιρέσεως γης και κατασκευής δρόμων.
Μελέτησα με προσοχή τα γεγονότα της υπόθεσης για να διακριβώσω αν υπάρχουν οποιαδήποτε στοιχεία που να καταδεικνύουν, εκ πρώτης όψεως, πως έχει παραμείνει οποιαδήποτε βλάβη ή ζημιά στους αιτητές που δεν απαλείφθηκε μετά την ανάκληση της προσβαλλόμενης απόφασης. Τέτοια στοιχεία ελλείπουν παντελώς. Ο δικηγόρος των αιτητών αναφέρει στη γραπτή του αγόρευση αόριστα πως: "τα έξοδα των αιτητών στο χρονικό τούτο διάστημα πολλαπλασιάστηκαν. Υπέστηκαν λοιπόν προφανή βλάβη και ζημιά αδικαιολόγητα". Τελειώνει δε ως εξής: "Ζητώ εκ μέρους των αιτητών ακυρωτική απόφαση με βάση τις αιτούμενες θεραπείες για την παράλειψη να δοθεί η άδεια χωρίς προσφυγή, για να μπορέσουν οι αιτητές να αξιώσουν, να αποδείξουν και να τους επιδικαστεί δίκαιη θεραπεία και ή εύλογη αποζημίωση στα πλαίσια του άρθρου 146.6."
Τα κριτήρια που επαναλαμβάνονται και υιοθετούνται στην υπόθεση Καλλιμάχου για να αποφασιστεί κατά πόσο μετά την ανάκληση της προσβαλλόμενης απόφασης η δίκη συνεχίζεται ή καταργείται, προφανώς δεν λήφθηκαν καθόλου υπόψη από τους αιτητές ή δεν αξιολογήθηκαν ορθά.
Η προσφυγή απορρίπτεται. Οι αιτητές θα πληρώσουν τα έξοδα, εκτός από αυτά που αφορούν στην καταχώρηση του αιτήματος της προσφυγής τα οποία επιδικάζονται υπέρ τους.
Η προσφυγή απορρίπτεται με έξοδα. Τα έξοδα που αφορούν στην καταχώρηση του αιτήματος της προσφυγής επιδικάζονται υπέρ των αιτητών.