|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2023:C204
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
(ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΡ. 2/2022)
(I-Justice)
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 140 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ.
12 Ιουνίου, 2023
[ΛΙΑΤΣΟΣ, Π., ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, ΓΙΑΣΕΜΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΣΑΝΤΗΣ, ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Αιτητής,
ΚΑΙ
ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ,
Καθ΄ ης η αίτηση.
_ _ _ _ _ _
Ε. Συμεωνίδου (κα), Ανώτερη Δικηγόρος, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τον Αιτητή.
Π. Πολυβίου, Λ. Αρακελιάν, Ν. Καλλένος και Η. Γεωργιάδου (κα) για Χρυσαφίνης και Πολυβίου ΔΕΠΕ, για την Καθ΄ ης η αίτηση.
_ _ _ _ _ _
A.Ρ. ΛΙΑΤΣΟΣ, Π.: Η ομόφωνη Γνωμάτευση του Δικαστηρίου
θα δοθεί από τον Οικονόμου, Δ.
_ _ _ _ _ _
Γ Ν Ω Μ Α Τ Ε Υ Σ Η
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Ο περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας Νόμος, Ν. 95(Ι)/2000 προβλέπει μηδενικό συντελεστή για παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, που περιγράφονται στο Έκτο Παράρτημα του Νόμου.
Αρμόδιο για προσθήκη, ή αφαίρεση, ή τροποποίηση οποιασδήποτε περιγραφής που προσδιορίζεται στο Έκτο Παράρτημα είναι, με βάση το Άρθρο 25(4), το Υπουργικό Συμβούλιο.
Με τον υπό αναφορά Νόμο (ο περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Τροποποιητικός) (Αρ.3) Νόμος του 2022) η Βουλή τροποποίησε το Έκτο Παράρτημα προσθέτοντας την ακόλουθη πρόνοια:
«25. Προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος:
Νοείται ότι, οι διατάξεις της παρούσας παραγράφου εφαρμόζονται σε σχέση με την αναπροσαρμογή της τιμής των καυσίμων, όπως αυτή περιλαμβάνεται στους τελικούς λογαριασμούς προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος και ισχύουν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2022.»
Η παραπάνω τροποποίηση είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ για το περιορισμένο χρονικό διάστημα μέχρι την 31.12.2022 στο ενσωματωμένο μέρος των τελικών λογαριασμών προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος που αφορά στην αναπροσαρμογή της τιμής των καυσίμων, στην οποία περιλαμβάνονται το ποσοστό του κόστους αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, το κόστος αγοράς καυσίμων και το κόστος της διατήρησης στρατηγικών αποθεμάτων (ΚΟΔΑΠ). Η εν λόγω τροποποίηση κρίθηκε αναγκαία από τη Βουλή λόγω των εντεινόμενων πληθωρικών πιέσεων στις τιμές των καυσίμων και των δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Ο Αιτητής, μετά από ανεπιτυχή αναπομπή του Νόμου στη Βουλή προχώρησε στην υπό εξέταση τώρα Αναφορά με βάση το Άρθρο 140 του Συντάγματος.
Επικαλείται ότι ο υπό αναφορά Νόμος είναι αντίθετος και ασύμφωνος με τα Άρθρα 61, 167, 169 και 179 του Συντάγματος, με την αρχή της διάκρισης των εξουσιών η οποία απορρέει από το Σύνταγμα, με το Δημοσιονομικό Σύμφωνο και με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως με την Οδηγία 2011/85/ΕΕ του Συμβουλίου της 8ης Νοεμβρίου 2011, σχετικά με τις απαιτήσεις και τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών, την Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου της 28ης Νοεμβρίου 2006 σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, ως έχει τροποποιηθεί και τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 473/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2013, σχετικά με κοινές διατάξεις για την παρακολούθηση και την εκτίμηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και τη διασφάλιση της διόρθωσης του υπερβολικού ελλείμματος των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ.
Όπως έχουμε υποδείξει στην Γνωμοδότηση μας που δόθηκε αμέσως προηγουμένως στην Αναφορά Αρ. 1/22, οι λόγοι που οδήγησαν το νομοθέτη στην ψήφιση του υπό αναφορά Νόμου δεν αποτελούν κριτήριο κατά την εξέταση της συνταγματικότητας του. Η συνταγματικότητα του ελέγχεται εξ αντικειμένου μέσα από μια διεργασία αντιπαραβολής των διατάξεων του κρινόμενου Νόμου με τις σχετικές διατάξεις του Συντάγματος και/ή της αρχής της διάκρισης των εξουσιών.
Η ουσία της θέσης του Αιτητή είναι πως η εξουσία που άσκησε η Βουλή, δια του υπό αναφορά Νόμου, εμπίπτει στα πλαίσια της εκτελεστικής φύσεως αρμοδιότητας της κυβέρνησης να διασφαλίζει και να εκτελεί τη δημοσιονομική πολιτική με τέτοιο τρόπο ώστε να συνάδει με τις υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως απορρέουν από τις δεσμεύσεις της ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όπως έχουν ενσωματωθεί στον περί της Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμο του 2014, Ν. 20(Ι)/2014 (εν τοις εφεξής «ο Νόμος»).
Εκ μέρους της Καθ' ης η Αίτηση προβλήθηκε ότι η Βουλή άσκησε την κυριαρχική της εξουσία όπως προκύπτει από το Άρθρο 61 του Συντάγματος, που εξουσιοδοτεί τη Βουλή να ασκεί τη νομοθετική εξουσία της Δημοκρατίας «εν παντί θέματι» με μόνο περιορισμό εκείνον που τίθεται με το Άρθρο 80.2 του Συντάγματος, το οποίο απαγορεύει πρόταση Νόμου που συνεπάγεται αύξηση των υπό του Προϋπολογισμού προτεινόμενων εξόδων, χωρίς να απαγορεύει τον διά Νόμου περιορισμό των εσόδων (Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων (Αρ.2) (2009) 3 ΑΑΔ 648).
Υιοθετούμε χωρίς ανάγκη επανάληψης το σκεπτικό της Γνωμοδότησης στην Αναφορά Αρ. 1/22. Εν προκειμένω, μάλιστα, η παράβαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών ανακύπτει ανάγλυφα και με μεγαλύτερη ακόμα σαφήνεια, εφόσον η διάκριση των αρμοδιοτήτων καθορίζεται μέσα από τον ίδιο τον Νόμο. Ρητά το Άρθρο 25(4) ορίζει ως αρμόδιο για τροποποίηση του Έκτου Παραρτήματος το Υπουργικό Συμβούλιο. Η Καθ' ης η Αίτηση υπερέβη την αρμοδιότητα της.
Σε ότι αφορά στο Άρθρο 61 του Συντάγματος επαναλαμβάνουμε τα όσα λέχθηκαν στην Αναφορά Αρ. 1/22:
Η επικληθείσα, από πλευράς της Καθ' ης η Αίτηση, εξουσία της Βουλής να νομοθετεί εν παντί θέματι, με βάση το Άρθρο 61 του Συντάγματος, δεν ανατρέπει, ούτε περιορίζει, τη θεμελιακή αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Προσδιορίζει το εύρος της αρμοδιότητας της Βουλής να ασκεί τη νομοθετική της εξουσία εν παντί θέματι, χωρίς να την εξουσιοδοτεί να ασκεί αρμοδιότητα άλλου κρατικού οργάνου.
Όπως εξηγήθηκε πρόσφατα στην Πρόεδρος της Δημοκρατίας ν. Βουλής των Αντιπροσώπων, Αναφορά Αρ. 1/2022, ημερ. 30.11.2022:
«Το Άρθρο 61 του Συντάγματος δεν παρέχει τη δυνατότητα στη Βουλή να νομοθετεί «εν παντί θέματι», αλλά ορίζει ότι η νομοθετική εξουσία της Βουλής ασκείται από την Βουλή «εν παντί θέματι». Συνεπώς η ευρύτατη και αδιαμφισβήτητη αρμοδιότητα της Βουλής, απόρροια της λαϊκής κυριαρχίας, αναφέρεται στην άσκηση της νομοθετικής εξουσίας και δεν περιλαμβάνει, ούτε επιτρέπει παρέμβαση στο έργο της Διοίκησης. Τούτο αποκλείεται από τη θεμελιακή Αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών.»
Γνωματεύουμε ότι ο υπό Αναφορά Νόμος παραβιάζει την Αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών, ως εκ τούτου κρίνεται, καθ΄ ολοκληρία, ως αντισυνταγματικός.
Η Γνωμάτευσή μας να κοινοποιηθεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και στη Βουλή των Αντιπροσώπων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΄Αρθρου 140.2 του Συντάγματος.
Α.Ρ. ΛΙΑΤΣΟΣ, Π.
Κ. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.
Γ.Ν. ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ.
Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.
Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ.
Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.
Ι. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.
Ν. ΣΑΝΤΗΣ, Δ.
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.
/φκ