|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2017:C463
(2017) 3 ΑΑΔ 947
15 Δεκεμβρίου, 2017
[ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, ΠΑΝΑΓΗ, ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ,
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ/στές]
1. ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΥΖΩΝΑ,
2. ΔΗΜΗΤΡΑ ΕΥΖΩΝΑ,
3. ΜΑΡΙΑ ΕΥΖΩΝΑ,
4. ΝΙΚΟΛΑΣ ΕΥΖΩΝΑ,
Εφεσείοντες - Αιτητές,
v.
ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΧΛΩΡΑΚΑΣ
Εφεσιβλήτων - Καθ' ων η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 40/2012)
Διοικητικά Όργανα ― Συλλογικά Όργανα ― Η παρουσία του γραμματέα καθ' όλη την διάρκεια των συνεδριών θα δικαιολογείτο μόνο εάν αυτός παρίστατο για σκοπούς τήρησης πρακτικών ― Περιστάσεις υπό τις οποίες κρίθηκε παράνομη η σύνθεση του Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας στην κριθείσα περίπτωση ― Συνέπειες.
Οι εφεσείοντες αξίωσαν την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης, με την οποία απερρίφθη η προσφυγή τους κατά της απόφασης του Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας για την επιβολή τελών σκυβάλων για το έτος 2010.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, επιτρέποντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
Οι εφεσείοντες και η Εταιρεία αντέδρασαν στην απόρριψη της προσφυγής τους στη βάση οκτώ (8) πανομοιότυπων λόγων έφεσης. Ένας απ' αυτούς αφορούσε την κατ' ισχυρισμό κακή σύνθεση του οργάνου που έλαβε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις εφόσον και στις δύο συνεδρίες παρίστατο ο Γραμματέας του Συμβουλίου Γ. Ττοουλιάς χωρίς στα πρακτικά να αναφέρεται ο σκοπός της παρουσίας του και, περαιτέρω, στη δεύτερη συνεδρία ημερ. 24.6.2010, απουσίαζε ο εκ των μελών του Συμβουλίου Γ. Παπακλεοβούλου ο οποίος ήταν παρών στην πρώτη συνεδρία και η απουσία του οποίου - κατά τους εφεσείοντες - έπληττε τη νομιμότητα σύνθεσης του Συμβουλίου.
Η Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (2017) 3 Α.Α.Δ. 872, ECLI:CY:AD:2017:C416, πέτυχε λόγω κακής σύνθεσης του οργάνου όπου τα περιστατικά της Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας ήταν τα ίδια με την παρούσα.
Οι εφεσείοντες επικεντρώθηκαν στην κατ' ισχυρισμό κακή σύνθεση του οργάνου που έλαβε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις εφόσον, όπως επεσήμαναν, είχαν στο μεταξύ εκδοθεί αποφάσεις με μονομελή σύνθεση με τις οποίες κρίθηκε πάσχουσα η σύνθεση του Συμβουλίου λόγω της παρουσίας του Γραμματέα του Συμβουλίου στις συνεδρίες, χωρίς να καταγράφεται στα πρακτικά ο σκοπός της παρουσίας του. Επιπρόσθετα το θέμα της σύνθεσης του Συμβουλίου που έλαβε τις προβαλλόμενες αποφάσεις εξετάστηκε και στην Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (ανωτέρω) όπου κρίθηκε πως η σύνθεση του έπασχε για τρεις (3) λόγους.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου εξετάσε ό,τι τέθηκε ενώπιον της και τα όσα σχετικώς αποφασίστηκαν από το Εφετείο στην Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (ανωτέρω), όπου υιοθετήθηκαν όσα αναφέρθηκαν στην απόφαση αυτή. Συγκεκριμένα στην Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (ανωτέρω) αναφέρθηκε πως:
«Δεδομένης της συνολικής εικόνας που αντικατοπτρίζεται στο σύνολο των πρακτικών και του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, η παρουσία του Γραμματέα καθ' όλη τη διάρκεια των συνεδριών θα δικαιολογείτο μόνο αν αυτός παρίστατο για σκοπούς τήρησης των πρακτικών, κατόπιν βεβαίως οδηγιών που θα ελάμβανε προς τούτο από τον Κοινοτάρχη δυνάμει του Άρθρου 42(1) του περί Κοινοτήτων Νόμου, (Ν.86(Ι)/1999). Το στοιχείο όμως αυτό δεν προκύπτει από τα πρακτικά, τα οποία ως η αυθεντική πηγή πληροφόρησης του περιεχομένου μιας συνεδρίας πρέπει να ομιλούν από μόνα τους για το τι ακριβώς συνθέτει το περιεχόμενο της. Στην απουσία δε οποιασδήποτε έγγραφης καταχώρησης ή εξουσιοδότησης που να αποδεικνύει ότι ο Γραμματέας παρίστατο για σκοπούς τήρησης πρακτικών, η σύνθεση του Συμβουλίου και στις τρεις πιο πάνω συνεδρίες πάσχει.»
Η έφεση επέτυχε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (2017) 3 , ECLI:CY:AD:2017:C416Α.Α.Δ. 872,
Πολυκάρπου v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας, Υπόθ. Αρ. 1579/2011, ημερ. 13.9.2013,
Νεοφύτου v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας, Υπόθ. Αρ. 1580/2011, ημερ. 17.6.2017,
Εύζωνας v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας, Υπόθ. Αρ. 1690/2011, ημερ. 17.6.2014, ECLI:CY:AD:2014:D401.
Έφεση.
Έφεση από τους Αιτητές εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Ερωτοκρίτου, Δ.), (Υπόθεση Αρ. 1682/2010), ημερ. 16/2/2012.
Μ. Εύζωνα (κα), για Εφεσείοντες.
Καμία εμφάνιση, για Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από το Δικαστή Χριστοδούλου.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ.: Σε δύο συνεδρίες ημερ. 23.2.2010 και 24.6.2010, το Κοινοτικό Συμβούλιο Χλώρακας (στο εξής το Συμβούλιο) καθόρισε κατά πρώτο τα κριτήρια επιβολής σκυβάλων σε ιδιοκτήτες υποστατικών της κοινότητάς του και κατά δεύτερο επέβαλε σ' αυτούς τέλη σκυβάλων για το έτος 2010. Μεταξύ αυτών και στους εφεσείοντες - συνιδιοκτήτες 10 διαμερισμάτων και 2 οικιών - στους οποίους επέβαλε ως τέλη σκυβάλων το ποσό των €900 για τα διαμερίσματα και το ποσό των €200 για τις οικίες, ενώ στην εταιρεία A & X Κτηματική Λτδ - ιδιοκτήτριας 5 διαμερισμάτων - επέβαλε για το ίδιο φορολογικό έτος ως τέλη σκυβάλων το ποσό των €450.
Μερικούς μήνες αργότερα, στις 26.11.2010, το Συμβούλιο κοινοποίησε τις πιο πάνω αποφάσεις του τόσο στους εφεσείοντες όσο και στην εταιρεία A & X Κτηματική Λτδ (στο εξής η Εταιρεία), οι οποίοι αντέδρασαν με καταχώριση στο Ανώτατο Δικαστήριο των προσφυγών υπ' αρ. 1682/2010 και 1683/2010 (αντίστοιχα), με τις οποίες επεδίωξαν ακύρωση των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου στη βάση πανομοιότυπων λόγων έφεσης, μεταξύ των οποίων και για κακή σύνθεση του οργάνου που τις έλαβε.
Οι προσφυγές προσέκρουσαν σε ενστάσεις του Συμβουλίου και εν τέλει, μετά από ακροαματική διαδικασία, απορρίφθηκαν με επικύρωση των προσβληθεισών αποφάσεων του Συμβουλίου δυνάμει του Άρθρου 146.4(α) του Συντάγματος.
Οι εφεσείοντες και η Εταιρεία αντέδρασαν στην απόρριψη των προσφυγών τους με τις Α.Ε. 40/2012 και Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (αντιστοίχως) στη βάση οκτώ (8) πανομοιότυπων λόγων έφεσης. Ένας απ' αυτούς αφορούσε την κατ' ισχυρισμό κακή σύνθεση του οργάνου που έλαβε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις εφόσον και στις δύο συνεδρίες παρίστατο ο Γραμματέας του Συμβουλίου Γ. Ττοουλιάς χωρίς στα πρακτικά να αναφέρεται ο σκοπός της παρουσίας του και, περαιτέρω, στη δεύτερη συνεδρία ημερ. 24.6.2010, απουσίαζε ο εκ των μελών του Συμβουλίου Γ. Παπακλεοβούλου ο οποίος ήταν παρών στην πρώτη συνεδρία και η απουσία του οποίου - κατά τους εφεσείοντες - έπληττε τη νομιμότητα σύνθεσης του Συμβουλίου.
Από τις δύο πιο πάνω Α.Ε. εκδικάστηκε πρώτη η υπ' αρ. 8/12 (βλ. Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (2017) 3 Α.Α.Δ. 872, ECLI:CY:AD:2017:C416), με επιτυχή για την Εταιρεία κατάληξη. Όπως σε εκείνη την υπόθεση έτσι και στην παρούσα, το Συμβούλιο δεν καταχώρισε περίγραμμα αγόρευσης και ούτε εκπροσωπήθηκε ενώπιον μας από δικηγόρο κατά την επ' ακροατηρίω συζήτηση της υπόθεσης. Με αποτέλεσμα η επιχειρηματολογία των εφεσειόντων να παραμείνει αναπάντητη.
Όπως ήταν αναμενόμενο οι εφεσείοντες επικεντρώθηκαν στην κατ' ισχυρισμό κακή σύνθεση του οργάνου που έλαβε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις εφόσον, όπως επεσήμαναν, είχαν στο μεταξύ εκδοθεί αποφάσεις με μονομελή σύνθεση (όπως οι Πολυκάρπου v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας, Υπόθ. Αρ. 1579/2011 ημερ. 13.9.2013, Νεοφύτου v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας, Υπόθ. Αρ. 1580/2011 ημερ. 17.6.2017, Εύζωνας v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας, Υπόθ. Αρ. 1690/2011 ημερ. 17.6.2014), ECLI:CY:AD:2014:D401 με τις οποίες κρίθηκε πάσχουσα η σύνθεση του Συμβουλίου λόγω της παρουσίας του Γραμματέα του Συμβουλίου στις συνεδρίες, χωρίς να καταγράφεται στα πρακτικά ο σκοπός της παρουσίας του. Επιπρόσθετα το θέμα της σύνθεσης του Συμβουλίου που έλαβε τις προβαλλόμενες αποφάσεις εξετάστηκε και στην Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (ανωτέρω) όπου κρίθηκε πως η σύνθεση του έπασχε για τρεις (3) λόγους.
Βασιζόμενοι οι εφεσείοντες στο τι αποφασίστηκε στις πιο πάνω υποθέσεις, με κύρια αναφορά στην Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (ανωτέρω), υπέβαλαν πως για τους ίδιους λόγους θα πρέπει και στην παρούσα περίπτωση να κηρυχθεί πάσχουσα η σύνθεση του Συμβουλίου που έλαβε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις, με ανάλογη και την τύχη της έφεσης.
Εξετάσαμε ό,τι τέθηκε ενώπιον μας και τα όσα σχετικώς αποφασίστηκαν από το παρόν Εφετείο στην Α & Χ Κτηματική Λτδ v. Κοινοτικού Συμβουλίου Χλώρακας (ανωτέρω). Ό,τι εδώ ενδιαφέρει είναι οι επισημάνσεις που έγιναν στην εν λόγω Α.Ε. σε σχέση με τα πρόσωπα που έλαβαν μέρος στις επίδικες συνεδρίες, τις οποίες μεταφέρουμε και για τους σκοπούς της παρούσης αυτούσιες:
«Η πρώτη έλαβε χώρα στις 23.2.2010 και κατ' αυτή, όπως αποκαλύπτεται από τα πρακτικά (αρ. ΚΣΧ/4 -2010), παρίσταντο ο Κοινοτάρχης ως Πρόεδρος, ο Αναπλ. Κοινοτάρχης και επτά μέλη του Συμβουλίου και ως «παρακαθήμενος» ο Γιώργος Τοουλιάς, υπό την ιδιότητα του Γραμματέα του Συμβουλίου. Κατά τη συνεδρία αυτή κατατέθηκε σχετική πρόταση επιβολής φορολογίας από τον Πρόεδρο και αποφασίστηκε η καταγραφή και ο διαχωρισμός των υποστατικών σε κατηγορίες για σκοπούς φορολόγησης και το ύψος των τελών που θα επιβάλλετο ανά κατηγορία. Ο Γραμματέας έλαβε μέρος στη συζήτηση που ακολούθησε, παρέχοντας σχετικές πληροφορίες, αλλά δεν φαίνεται να αποχώρησε καθ' οιονδήποτε στάδιο, ούτε καταγράφεται ότι ο λόγος της παρουσίας του ήταν η τήρηση των πρακτικών.
Η δεύτερη συνεδρία έλαβε χώρα στις 24.6.2010 και σύμφωνα με τα πρακτικά (αρ. ΚΣΧ/13-2010), κατεγράφησαν ως παρόντες, ο Κοινοτάρχης, ο Αναπλ. Κοινοτάρχης και επτά μέλη με μια διαφοροποίηση: Αντί του Γιαννάκη Παπακλεοβούλου, εμφανίστηκε ο Χρήστος Νικοδήμου, ο οποίος δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνεδρία. Καταγράφεται επίσης ως «παρακαθήμενος» ο Γραμματέας, χωρίς και πάλι κάποια ένδειξη περί αποχώρησης του σε οποιοδήποτε στάδιο ή περί εντολής σ' αυτόν για τήρηση των πρακτικών. Η παρουσία του Αντιπροέδρου της Σχολικής Εφορίας, είναι προφανές ότι αφορούσε τη συζήτηση άλλου θέματος που δεν σχετίζεται με την επίδικη απόφαση. Είναι στα πλαίσια αυτής της συνεδρίας που αποφασίστηκε η επιβολή των τελών, δυνάμει των σχετικών κανονισμών και της προηγούμενης απόφασης του Συμβουλίου για την κατηγοριοποίηση των υποστατικών. Με την επισήμανση ότι ο Γραμματέας εμφανίζεται να έχει και πάλι ενεργό ρόλο, αφού κατέθεσε σχετικό κατάλογο ιδιοκτητών υποστατικών ο οποίος αναγνώσθηκε, διορθώθηκε και εγκρίθηκε από το Συμβούλιο. Έλαβε δε εντολή να εκδώσει τα σχετικά τιμολόγια και να τα κοινοποιήσει στους επηρεαζόμενους».
Στη βάση των πιο πάνω επισημάνσεων το Εφετείο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η σύνθεση του οργάνου που έλαβε τις προσβαλλόμενες αποφάσεις ήταν κακή, κατ' ακολουθία του πιο κάτω σκεπτικού που ισχύει και στην παρούσα περίπτωση και το οποίο προδιαγράφει την τύχη της έφεσης:
«Δεδομένης της συνολικής εικόνας που αντικατοπτρίζεται στο σύνολο των πρακτικών και του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, η παρουσία του Γραμματέα καθ' όλη τη διάρκεια των συνεδριών θα δικαιολογείτο μόνο αν αυτός παρίστατο για σκοπούς τήρησης των πρακτικών, κατόπιν βεβαίως οδηγιών που θα ελάμβανε προς τούτο από τον Κοινοτάρχη δυνάμει του Άρθρου 42(1) του περί Κοινοτήτων Νόμου, (Ν.86(Ι)/1999). Το στοιχείο όμως αυτό δεν προκύπτει από τα πρακτικά, τα οποία ως η αυθεντική πηγή πληροφόρησης του περιεχομένου μιας συνεδρίας πρέπει να ομιλούν από μόνα τους για το τι ακριβώς συνθέτει το περιεχόμενο της. Στην απουσία δε οποιασδήποτε έγγραφης καταχώρησης ή εξουσιοδότησης που να αποδεικνύει ότι ο Γραμματέας παρίστατο για σκοπούς τήρησης πρακτικών, η σύνθεση του Συμβουλίου και στις τρεις πιο πάνω συνεδρίες πάσχει. Σχετική επί του ζητήματος είναι και η Αγαθοκλέους v. Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λευκωσίας, Α.Ε. 29/2011 ημερ. 21.7.2016, ECLI:CY:AD:2016:C374 όπου τονίστηκε πως το περιεχόμενο των πρακτικών αναμένεται να είναι τέτοιο ώστε να επιτρέπει στο δικαστήριο να ασκεί τον αναθεωρητικό του έλεγχο.» Περαιτέρω,
«Στη συνεδρία της 24.6.2010, συμμετείχε όπως ήδη λέχθηκε, το μέλος Χ. Νικοδήμου, ο οποίος απουσίαζε στη προηγούμενη συνεδρία της 23.2.2010.
Η τυχόν αλλαγή στη σύνθεση συλλογικού οργάνου με τη συμμετοχή μελών που απουσίαζαν από προηγούμενη συνεδρία ρυθμίζεται στο Άρθρο 22 του Ν. 158(Ι)/1999 ως εξής:
«22. Η διαδικασία συζήτησης και λήψης απόφασης για ορισμένο θέμα πρέπει να διεξάγεται από την αρχή μέχρι το τέλος από τα ίδια μέλη του συλλογικού οργάνου. Αν η διαδικασία παρατείνεται σε περισσότερες συνεδρίες και η σύνθεση του οργάνου μετά την πρώτη συνεδρία αλλάξει με την συμμετοχή μελών που ήταν απόντα στις προηγούμενες συνεδρίες, το συλλογικό όργανο δεν μπορεί να λάβει έγκυρη απόφαση στην τελευταία συνεδρία, εκτός αν στη συνεδρία αυτή επαναληφθεί από την αρχή η διαδικασία και η συζήτηση που προηγήθηκε. Αυτό δεν απαιτείται, όταν πρόκειται για απουσία από συνεδρία που ασχολήθηκε με προκαταρκτικά θέματα ή όταν τα μέλη τα οποία λαμβάνουν την τελική απόφαση είναι πλήρως ενημερωμένα σχετικά με όλα τα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη λήψη απόφασης».
Κατ' εφαρμογή των πιο πάνω διατάξεων, θα έπρεπε είτε να επαναληφθεί εξ' αρχής η διαδικασία και η συζήτηση που είχε λάβει χώρα στην απουσία του Χ. Νικοδήμου, είτε αυτός να τύγχανε πλήρους ενημέρωσης για τα όσα διαμείφθηκαν στην απουσία του. Τα πρακτικά της 24.6.2010 σιωπούν και δεδομένου ότι η προηγηθείσα συνεδρία δεν ήταν προκαταρκτικής μορφής αφού σε αυτήν έλαβε χώρα η κατάθεση της πρότασης του Προέδρου, η συζήτηση επ' αυτής καθώς και η απόφαση για κατηγοριοποίηση των υποστατικών και καθορισμός του ύψους των αντίστοιχων τελών, η συμμετοχή του Χ. Νικοδήμου στη σύνθεση του Συμβουλίου της 24.6.2010 δεν ήταν, υπό τις περιστάσεις, νόμιμη.
Η παράβαση των κανόνων που διέπουν τη σύνθεση και λειτουργία των συλλογικών οργάνων συνιστά όπως έχει κατά κόρο νομολογηθεί, λόγο ακύρωσης διοικητικής πράξης. Δοθέντος ότι η σύνθεση του Συμβουλίου ήταν για τους λόγους που εξηγήθηκαν μη νόμιμη, οι επίδικες αποφάσεις λήφθηκαν από αναρμόδιο ουσιαστικά όργανο και πρέπει να ακυρωθούν (ΑΤΗΚ v. Δημοκρατίας (2004) 3 Α.Α.Δ. 53)».
Για όλους τους πιο πάνω λόγους η έφεση επιτυγχάνει και η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται με έξοδα, πρωτοδίκως και κατ' έφεση, εναντίον του εφεσίβλητου και προς όφελος των εφεσειόντων και οποιαδήποτε προηγούμενη διαταγή για έξοδα ακυρώνεται.
Τα έξοδα να υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και να τεθούν ενώπιον του Δικαστηρίου προς έγκριση.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.