Θεοδώρου Μιχάλης ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2009) 3 ΑΑΔ 44

Διοικητικό Δίκαιο ― Σύνθετη διοικητική ενέργεια ― Η περίπτωση του τερματισμού της υπηρεσίας Αξιωματικών του Στρατού της Δημοκρατίας ― Η σχετική απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων καθίσταται εκτελεστή μόνο μετά την έγκρισή της από το Υπουργικό Συμβούλιο και συμπροσβάλλεται με αυτήν.

Έννομο Συμφέρον ― Αξιωματικού του Στρατού της Δημοκρατίας να προσφύγει κατά της απόφασης τερματισμού της υπηρεσίας του, παρόλο που έχει αποδεχθεί να εισπράξει όλα τα σχετικά συνταξιοδοτικά ωφελήματα.

Στρατός της Δημοκρατίας ― Αξιωματικοί ― Ευδόκιμος τερματισμός της υπηρεσίας ― Καν. 51 των περί Αξιωματικών του Στρατού της Δημοκρατίας (Διορισμοί, Ιεραρχία, Προαγωγές και Αφυπηρετήσεις) Κανονισμών του 1990 (Κ.Δ.Π. 90/90, ως τροποποιήθηκε) ― Ερμηνεία ― Περιστάσεις παραβίασης του Κανονισμού στην κριθείσα περίπτωση, λόγω έλλειψης της απαιτούμενης προκαταρκτικής έρευνας και αιτιολογίας.

Ο αιτητής, στράφηκε με την προσφυγή, εναντίον της σύνθετης διοικητικής ενέργειας που απέληξε στον τερματισμό της υπηρεσίας του.

Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, κατά πλειοψηφία, αποφάσισε ότι:

1. Το αίτημα της προσφυγής είναι η ακύρωση της εγκριθείσας με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου απόφασης του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων. Πρόκειται ουσιαστικά για μια και μόνο απόφαση, προϊόν σύνθετης διοικητικής ενέργειας.

Η απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων δεν παράγει έννομα αποτελέσματα και δεν λαμβάνει νομική ισχύ αν δεν εγκριθεί με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Πρόκειται για ουσιαστική εγκριτική απόφαση η οποία είναι και η μόνη εκτελεστή, εφόσον ενσωματώνεται σ' αυτή η εγκριθείσα πράξη του Συμβουλίου Κρίσεων, η οποία, δεν έχει από μόνη της εκτελεστό χαρακτήρα. Η συμμετοχή του Συμβουλίου Κρίσεων Αξιωματικών και του Υπουργικού Συμβουλίου στη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, νομιμοποιεί την άσκηση της προσφυγής εναντίον και των δύο.

2. Η αποδοχή των συνταξιοδοτικών και άλλων ωφελημάτων από τον αιτητή εν προκειμένω δικαιολογείται στη βάση νόμιμης υποχρέωσης. Με δεδομένη την προηγούμενη καταχώρηση της προσφυγής, η αποδοχή των ωφελημάτων κλπ. δεν συνιστά συμπεριφορά ανεπιφύλακτης αποδοχής της προσβαλλόμενης απόφασης ή εκ των υστέρων παραίτηση από την αίτηση ακυρώσεως που έχει ασκηθεί.

Η γενική αναφορά του Συμβουλίου Κρίσεων στο σχετικό πρακτικό αποτελεί απλή επανάληψη του κανονιστικού πλαισίου και δεν ικανοποιεί τις ανάγκες της δέουσας προκαταρκτικής έρευνας. Ο δικαστικός έλεγχος αναφορικά με το αν δικαιολογείτο ο ευδόκιμος τερματισμός της υπηρεσίας 30 αξιωματικών, από τους οποίους 20 συνταγματάρχες, καθίσταται αδύνατος. Η παράλειψη των καθ' ων η αίτηση να προβούν στην προβλεπόμενη από τον Καν. 51(4) της Κ.Δ.Π. 90/90, ως τροποποιήθηκε, προκαταρκτική έρευνα καθιστά νομικά τρωτή την προσβαλλόμενη απόφαση λόγω έλλειψης δέουσας έρευνας και αιτιολογίας.

Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα κατά πλειοψηφία.

Αναφερόμενες Υποθέσεις:

Δημοκρατία ν. Χανιάν (1998) 3 Α.Α.Δ. 690,

Cyprus Transport v. Republic (No. 1) (1969) 3 C.L.R. 501.

Προσφυγή.

Α. Μαρκίδης και Σ. Οικονομίδης, για τον Αιτητή.

Α. Χριστοφόρου, για τους Καθ' ων η αίτηση.

Cur. adv. vult.

ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.: Δεν είμαστε ομόφωνοι ως προς το αποτέλεσμα. Η απόφαση της πλειοψηφίας θα δοθεί από τον Κραμβή, Δ. και με αυτή συμφωνούμε όλοι εκτός από τον Χατζηχαμπή, Δ., ο οποίος θα δώσει τη δική του απόφαση που αφορά την προδικαστική ένσταση.

ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Το Ανώτατο Συμβούλιο Κρίσεων Αξιωματικών, με απόφασή του ημερ. 1.11.05, έκρινε αριθμό αξιωματικών του Στρατού της Δημοκρατίας ως ευδοκίμως τερματίσαντες τη σταδιοδρομία τους. Τα ονόματα των εν λόγω αξιωματικών καταχωρήθηκαν σε κατάλογο, ο οποίος υποβλήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση. Το Υπουργικό Συμβούλιο, με την υπ' αριθμό 62.829 απόφασή του, ημερ. 2.11.05, ενέκρινε τον κατάλογο και οι αξιωματικοί, αφού προάχθηκαν στον επόμενο βαθμό, αφυπηρέτησαν.

Ο αιτητής, ο οποίος ήταν μεταξύ των επηρεαζόμενων, ενημερώθηκε σχετικά με επιστολή ημερ. 22.11.05 και πληροφορήθηκε συνάμα ότι η αφυπηρέτηση του θα είχε ισχύ μετά τη λήξη της προαφυπηρετικής του άδειας στις 27.4.2006 δηλαδή, από 28.4.2006.

Ο αιτητής με την προσφυγή αυτή ζητά,

«1. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων Αξιωματικών, ημερ. 1-11-2005, που γνωστοποιήθηκε στον Αιτητή με επιστολή του Υπουργείου Άμυνας ημερ. 22-11-2005 και η αιτιολογία της με επιστολή ημερ. 19-1-2006, με την οποία το Ανώτατο Συμβούλιο Κρίσεων Αξιωματικών έκρινε τον αιτητή ως ευδοκίμως τερματίσαντα την υπηρεσία του ή/και έκρινε τον Αιτητή ως ευδοκίμως τερματίσαντα την υπηρεσία του αντί και/ή των αναφερομένων στο συνημμένο Κατάλογο Ενδιαφερομένων Προσώπων ή οποιουδήποτε από αυτούς και/ή η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 2-11-2005 να κυρώσει την εν λόγω απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων Αξιωματικών, με επακόλουθο ο Αιτητής να αφυπηρετεί από τις τάξεις του Στρατού της Δημοκρατίας από 28-4-2006, είναι άκυρη και/ή παράνομη και/ή εστερημένη οποιασδήποτε έννομης συνέπειας.»

Οι καθ' ων η αίτηση εγείρουν τις πιο κάτω προδικαστικές ενστάσεις:

(α) Στην αιτούμενη θεραπεία δεν προσδιορίζεται ποια είναι η προσβαλλόμενη πράξη, κατά παράβαση του Άρθρου 146 του Συντάγματος και του Διαδικαστικού Κανονισμού 4(2)(β)(ΙΙ) του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου του 1962.

(β) Με την αιτούμενη θεραπεία προσβάλλονται πολλές πράξεις που δεν έχουν συνάφεια μεταξύ τους.

(γ) Με την αιτούμενη θεραπεία προσβάλλεται, μεταξύ άλλων, ανύπαρκτη διοικητική πράξη.

(δ) Ο αιτητής εμποδίζεται λόγω συμπεριφοράς και/ή στερείται εννόμου συμφέροντος να προωθήσει την προσφυγή του.

Με το αιτητικό της προσφυγής φαίνεται να συμπροσβάλλονται ως συναφείς, δυο τουλάχιστον αποφάσεις, η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 2.11.05 και η απόφαση του Συμβουλίου Κρίσεων ημερ. 1.11.05. Τόσο από την εξειδίκευση των νομικών λόγων ακύρωσης όσο και από το περιεχόμενο της επιστολής ημερ. 22.11.05, που έχει επισυναφθεί στην αίτηση, συνάγεται ότι το αίτημα της προσφυγής είναι η ακύρωση της εγκριθείσας με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου απόφασης του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων. Θεωρούμε ότι πρόκειται ουσιαστικά για μια και μόνο απόφαση, προϊόν σύνθετης διοικητικής ενέργειας.

Η απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων δεν παράγει έννομα αποτελέσματα και δεν λαμβάνει νομική ισχύ αν δεν εγκριθεί με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού 51(1), 51(6),* των περί Αξιωματικών του Στρατού της Δημοκρατίας (Διορισμοί, Ιεραρχία, Προαγωγές και Αφυπηρετήσεις) Κανονισμών του 1990 (Κ.Δ.Π. 90/90), όπως τροποποιήθηκαν με την Κ.Δ.Π. 351/2005, («οι Κανονισμοί»). Πρόκειται για ουσιαστική εγκριτική απόφαση η οποία είναι και η μόνη εκτελεστή, εφόσον ενσωματώνεται σ' αυτή η εγκριθείσα πράξη του Συμβουλίου Κρίσεων, η οποία, δεν έχει από μόνη της εκτελεστό χαρακτήρα. Στην κρινόμενη περίπτωση, όπως και στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Χανιάν (1998) 3 Α.Α.Δ. 690, το επίδικο θέμα της προσφυγής, όπως προσδιορίζεται στο αιτητικό, δεν περιορίζεται σ΄ αυτή τούτη την έγκριση αλλά εκτείνεται και στην απόφαση που εγκρίθηκε. Με άλλα λόγια, οι δύο αποφάσεις συμπροσβάλλονται, πράγμα νομικά θεμιτό. (Βλ. σχετικά Στασινόπουλου, Δίκαιον των Διοικητικών Πράξεων, σελ. 124). Εξάλλου, η προσφυγή δυνάμει του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος, στρέφεται εναντίον της απόφασης η οποία είναι και το αντικείμενο της. Τo όργανo ή τα όργανα που άμεσα ευθύνονται για τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, ακούονται μόνο σε σχέση με την εγκυρότητά της, Βλ. Cyprus Transport v. Republic (No. 1) (1969) 3 C.L.R. 501. Η συμμετοχή του Συμβουλίου Κρίσεων Αξιωματικών και του Υπουργικού Συμβουλίου στη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης, νομιμοποιεί την άσκηση της προσφυγής εναντίον και των δύο. Ακολουθεί πως οι τρεις πρώτες προδικαστικές ενστάσεις δεν μπορεί να πετύχουν.

Με την τέταρτη προδικαστική ένσταση, οι καθ' ων η αίτηση εισηγούνται ότι ο αιτητής στερείται εννόμου συμφέροντος προσβολής της επίδικης απόφασης γιατί « ... πήρε ανεπιφύλακτα τα ωφελήματα που προκύπτουν από τον ευδόκιμο τερματισμό της υπηρεσίας του και γι' αυτό εμποδίζεται λόγω συμπεριφοράς».

Η υπό κρίση προσφυγή καταχωρήθηκε στις 6.2.2006 δηλαδή, πριν την επέλευση των συνεπειών οι οποίες συνιστούν κατά τους καθ' ων η αίτηση το κώλυμα, καθότι τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα κλπ, παραχωρήθηκαν στον αιτητή μετά την προαγωγή και αφυπηρέτησή του από τις τάξεις του στρατού της Δημοκρατίας στις 28.4.2006. Σχετικός επί του προκειμένου είναι ο Καν. 51A(1)(γ), οι πρόνοιες του οποίου βασικά αφορούν στην αποκατάσταση του ευδοκίμως τερματίσαντα την υπηρεσία του αξιωματικού.

«51Α.(1)(γ) Αξιωματικός βαθμού Ταξίαρχου και Συνταγματάρχη για τον οποίο το Ανώτατο Συμβούλιο Κρίσεων αποφάσισε τον ευδόκιμο τερματισμό της υπηρεσίας του, προάγεται στον επόμενο βαθμό την προηγούμενη ημέρα της αφυπηρέτησής του και τα συνταξιοδοτικά του ωφελήματα υπολογίζονται στην ανώτατη βαθμίδα της μισθοδοτικής κλίμακας του Υποστράτηγου και με βάση την υπηρεσία που θα είχε αν παρέμενε στην υπηρεσία και αφυπηρετούσε λόγω ορίου ηλικίας. Η περίοδος υπηρεσίας που προστίθεται θεωρείται υπηρεσία με εισφορές.»

Η αποδοχή των συνταξιοδοτικών και άλλων ωφελημάτων από τον αιτητή δικαιολογείται στη βάση νόμιμης υποχρέωσης. Με δεδομένη την προηγούμενη καταχώρηση της προσφυγής, θεωρούμε ότι η αποδοχή των ωφελημάτων κλπ. δεν συνιστά συμπεριφορά ανεπιφύλαχτης αποδοχής της προσβαλλόμενης απόφασης ή εκ των υστέρων παραίτηση από την αίτηση ακυρώσεως που έχει ασκηθεί. Στο σύγγραμμα της Γλυκερίας Σιούττη «Το έννομο συμφέρον στην Αίτηση ακυρώσεως» αναφέρεται σχετικά:

«194. Η αποδοχή μπορεί να είναι είτε ρητή, να προκύπτει δηλ. από σχετική δήλωση του αιτούντος, είτε σιωπηρή, να συνάγεται δηλ. από πράξεις ή ενέργειες του, που την υποδηλώνουν. Σε όλες τις περιπτώσεις όμως, πρέπει να είναι σαφής και ανεπιφύλακτη, αλλά και οικειοθελής. Πρέπει δηλ. να αποτελεί προϊόν ελεύθερης εκδήλωσης της σχετικής βουλήσεως του αιτούντος. Ειδικότερα, πρέπει να μην έγινε από νόμιμη υποχρέωση ή πραγματική ανάγκη, οικονομική ή άλλη, να μην αποτελεί προϊόν βίας ή απειλής και να μην δόθηκε διότι η παράλειψη της θα είχε δυσμενείς για τον αιτούντα συνέπειες.

197. Η αποδοχή δεν συνεπάγεται την έκλειψη του εννόμου συμφέροντος, εάν ο αιτών προέβη σε αυτήν στο πλαίσιο νόμιμων υποχρεώσεων του.

201. Τέλος, η αποδοχή της προσβαλλόμενης πράξης πρέπει να προκύπτει κατά τρόπο αναμφισβήτητο από τα στοιχεία του φακέλλου, αλλοιώς δεν μπορεί να συναχθεί και να οδηγήσει σε έκλειψη του εννόμου συμφέροντος του αιτούντος.»

Θεωρούμε ότι ο αιτητής έχει έννομο συμφέρον να προωθεί την υπό εξέταση προσφυγή και συνεπώς ούτε αυτή η προδικαστική ένσταση ευσταθεί.

Καθόσον αφορά την ουσία των λόγων ακύρωσης, προβλήθηκε ότι δεν έγινε η δέουσα έρευνα και ότι η απόφαση είναι αναιτιολόγητη. Ο σχετικός Κανονισμός 51(4) των Κανονισμών προνοεί,

«(4) Το Ανώτατο Συμβούλιο Κρίσεων, αφού αξιολογήσει την εν γένει κατάσταση, τις εξειδικευμένες ανάγκες της υπηρεσίας κατά Κλάδο και την ανάγκη παροχής δυνατότητας ανέλιξης Αξιωματικών κατώτερων βαθμών και αφού λάβει υπόψη, μεταξύ άλλων, όλους ή οποιοδήποτε από τους πιο κάτω παράγοντες, ήτοι:

(α) την όλη σταδιοδρομία του Αξιωματικού· ή

(β) τη δυνατότητα περαιτέρω προσφοράς του Αξιωματικού· ή

(γ) το χρόνο παραμονής του Αξιωματικού στον κατεχόμενο βαθμό· ή

(δ) την ηλικία του Αξιωματικού.

αποφασίζει κατά πόσο ο Αξιωματικός του οποίου εξετάζει την περίπτωση πρέπει να αφυπηρετήσει ως τερματίσας ευδόκιμα την υπηρεσία του.»

Είναι σαφές ότι, για να ενεργοποιηθεί η εξουσία του Συμβουλίου και να καθοριστεί το ποσοστό των αξιωματικών που πρέπει να αφυπηρετήσουν από τις τάξεις του Στρατού ως ευδοκίμως τερματίσαντες την υπηρεσία τους, αλλά και το πόσοι αξιωματικοί αντιστοιχούν κατά κλάδο, τίθενται κάποιες προϋποθέσεις των οποίων η εξέταση προηγείται, ήτοι, η «εν γένει κατάσταση», οι «εξειδικευμένες ανάγκες της υπηρεσίας κατά Κλάδο» καθώς και η «ανάγκη παροχής δυνατότητας ανέλιξης Αξιωματικών κατώτερων βαθμών». Οι εξειδικευμένες ανάγκες της Εθνικής Φρουράς σε ανώτερους Αξιωματικούς ανά Σώμα, η δυνατότητα ανέλιξης νεότερων Αξιωματικών κατώτερων βαθμών στις θέσεις αυτές, οι απαιτήσεις της μαχητικής ικανότητας κατά το δεδομένο χρόνο, είναι στοιχεία ενδεικτικά τα οποία έπρεπε να είχαν αναλυτικά εξεταστεί από το ο Ανώτατο Συμβούλιο Κρίσεων, προκειμένου να τεθεί το αναγκαίο υπόβαθρο για τη λήψη της επίδικης απόφασης. Ο Κανονισμός επιβάλλει αξιολόγηση των ουσιωδών αυτών παραγόντων στα πλαίσια μιας γενικής εκτίμησης των αναγκών αποστρατείας κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, διαφορετικά, τόσο ο αριθμός των εξεταζόμενων περιπτώσεων όσο και η ίδια η ατομική κρίση που ακολουθεί, παραμένουν μετέωρα.

Η γενική αναφορά του Συμβουλίου Κρίσεων στο πρακτικό (Τεκ. 1 στην ένσταση) αποτελεί απλή επανάληψη του κανονιστικού πλαισίου και δεν ικανοποιεί τις ανάγκες της δέουσας προκαταρκτικής έρευνας. Δεν έχουν τεθεί ενώπιον μας οποιαδήποτε στοιχεία που ενδεχομένως λήφθηκαν υπόψη και συνεπώς ο δικαστικός έλεγχος αναφορικά με το αν δικαιολογείτο ο ευδόκιμος τερματισμός της υπηρεσίας 30 αξιωματικών, από τους οποίους 20 συνταγματαρχών, καθίσταται αδύνατος.

Ενόψει των πιο πάνω, θεωρούμε ότι η παράλειψη των καθ' ων η αίτηση να προβούν στην προβλεπόμενη από τον Καν. 51(4) προκαταρκτική έρευνα καθιστά νομικά τρωτή την προσβαλλόμενη απόφαση λόγω έλλειψης δέουσας έρευνας και αιτιολογίας. Δεν παρίσταται ανάγκη να εξετάσουμε τους υπόλοιπους λόγους ακύρωσης.

Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται. Επιδικάζονται €1500 έξοδα πλέον Φ.Π.Α. υπέρ του αιτητή.

ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Με όλο το σέβας προς την προσέγγιση των αδελφών μου Δικαστών, διατηρώ την άποψη την οποία είχα εκφράσει στην απόφαση μου στην υπόθεση Παντοπίου ν. Δημοκρατίας, Υπόθ. Αρ. 235/2006, ημερ.7.2.2008, ότι η αποδοχή, και δη ανεπιφύλακτη, των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων του Αιτητή, τα οποία αφορούσαν το βαθμό στον οποίο προήχθη με την επί τω ευδοκίμω τερματισμώ της υπηρεσίας του προαγωγή, συνιστά κώλυμα στην περαιτέρω προώθηση της προσφυγής του. Ως εκ τούτου, θα απέρριπτα την προσφυγή. Άλλως όμως, με βρίσκει σύμφωνο επί της ουσίας η απόφαση των αδελφών μου Δικαστών.

Η προσφυγή επιτυγχάνει με έξοδα κατά πλειοψηφία.

* «51.(1) Το Ανώτατο Συμβούλιο Κρίσεων, έχει επίσης εξουσία, αυτεπάγγελτα ή μετά από σχετικό αίτημα, να εξετάζει και αποφασίζει τον ευδόκιμο τερματισμό της υπηρεσίας Αξιωματικού βαθμού Αντιστράτηγου, Υποστράτηγου, Ταξίαρχου και Συνταγματάρχη, που συμπληρώνει μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους σύγκλησης του ένα χρόνο παραμονής στο βαθμό του, εξαιρουμένου Αξιωματικού βαθμού Αντιστράτηγου που κατέχει τη θέση του Αρχηγού ή του Υπαρχηγού.

(6) Με βάση τις αποφάσεις του Ανωτάτου Συμβουλίου Κρίσεων ο γραμματέας αυτού καταρτίζει πίνακα με τα ονόματα των Αξιωματικών για τους οποίους το Συμβούλιο αποφάσισε τον ευδόκιμο τερματισμό της υπηρεσίας τους, ο οποίος, αφού υπογραφεί από τον πρόεδρο και τα μέλη του, υποβάλλεται στο Υπουργικό Συμβούλιο, για έγκριση.»

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία