|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2001) 3 ΑΑΔ 868
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Αναθεωρητική Έφεση αρ. 2904.
Σύνθεση Δικαστηρίου: ΠΙΚΗΣ, Π., ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ,
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΔΔ.
Μεταξύ:
Εφεσειόντων-Αιτητών,
- και -
Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
Εφεσιβλήτων-Καθ΄ ων η αίτηση.
- - -
15 Οκτωβρίου, 2001
Για τους εφεσείοντες: Α. Σ. Αγγελίδης.
Για τους εφεσίβλητους: Γ. Κυριακίδου (κα), Δικηγόρος της
Δημοκρατίας, Α΄, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα.
Για το ενδιαφερόμενο μέρος: Αιμ. Θεοδούλου με Χρ. Κουνιά.
- - -
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΙΚΗΣ, Π
: Στην απόφαση του Γαβριηλίδη, Δ., γίνεται αναφορά στην προϊστορία διατάγματος απαλλοτρίωσης, η απόφαση για την ανάκληση του οποίου τέθηκε προς αναθεώρηση από τον εφεσείοντα. Βάσει του διατάγματος απαλλοτρίωσης εδημιουργείτο πρόσβαση (δρόμος) από το περίκλειστο κτήμα του προς το νεοδημιουργηθέντα παρακαμπτήριο δρόμο Πλατρών. Πριν τη δημιουργία του ο εφεσείων είχε πρόσβαση στο δημόσιο δρόμο μέσω μονοπατιού.Ύστερα από παραστάσεις του ιδιοκτήτη του ακινήτου του οποίου απαλλοτριώθηκε η γη για τη δημιουργία της πρόσβασης, η απόφαση για την απαλλοτρίωση ανακλήθηκε.
Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε απαράδεκτη την προσφυγή του εφεσείοντος λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος. Με την έφεσή του αμφισβητείται η ορθότητα της απόφασης αυτής. Υποστηρίζεται ότι με την ανάκληση της απαλλοτρίωσης, η οποία στοιχειοθετεί τις προϋποθέσεις σύνδεσης του κτήματός του με δημόσιο δρόμο, επηρεάζεται άμεσα το συμφέρον του, κατ΄ εξοχή υλικό, λόγω των συνεπειών που ενέχει η ανάκληση στην αξία του κτήματος και των προοπτικών ανάπτυξής του.
΄Ερεισμα για την απόφαση του πρωτοδίκου Δικαστηρίου αποτέλεσε η απόφαση της Ολομέλειας στην Γεώργιος Οικονομίδης ν. Επιτροπής Δημόσιας Υγείας Κάτω Ακουρδάλιας, κ.ά Α.Ε.708 - 15.3.90. Στην υπόθεση εκείνη η προσφυγή του ιδιοκτήτη γειτονικού κτήματος για την ανάκληση διατάγματος απαλλοτρίωσης που είχε ως αντικείμενο τη μετατροπή μονοπατιού (δικαιώματος διάβασης) σε δρόμο, το οποίο συνέδεε την περιουσία του με κύριο δρόμο, κρίθηκε απαράδεκτη για το λόγο ότι η ανάκληση δεν επέφερε άμεσο επηρεασμό του συμφέροντος του προσφεύγοντος. Ως συνάγεται από το σχετικό απόσπασμα της απόφασης, που δόθηκε από το Νικήτα, Δ., και παρατίθεται πιο κάτω, θεωρήθηκε ότι ο επηρεασμός του συμφέροντος του αιτητή προέκυψε εξ αντανακλάσεως του επηρεασμού του συμφέροντος του άμεσα επηρεαζόμενου, και ως εκ τούτου η προσφυγή του κρίθηκε απαράδεκτη. Το απόσπασμα έχει ως ακολούθως:
«Η ιδιότητα του περίοικου καθαυτή δεν φτάνει για να μπορεί να επικαλεσθεί την ακυρωτική δικαιοδοσία του δικαστηρίου με προσφυγή, γιατί η σύγχρονη έννομη τάξη δεν αναγνωρίζει τη λαϊκή αγωγή. Το στοιχείο της αμεσότητας αναλύει ο Δένδιας ΄΄Διοικητικόν Δίκαιον΄΄ τόμος Γ, σελ. 277.
΄΄Το έννομον προσωπικόν συμφέρον πρέπει να είναι άμεσον υπό την έννοιαν, ότι, κατά την μεταξύ της εκδόσεως της πράξεως και της εξ αυτής προκαλουμένης εις τον προσφεύγοντα ζημίας αιτιώδη σχέσιν, δεν πρέπει να παρεμβάλληται συμφέρον τρίτου εις τρόπον ώστε η ζημία του προσφεύγοντος να εμφανίζηται ως κατ΄ αντανάκλασιν συνέπεια της ην υφίσταται ο αμέσως εκ της πράξεως θιγόμενος.΄΄ »
Αφήνεται να νοηθεί ότι ενδεχομένως άλλη θα ήταν η απόφαση του δικαστηρίου αν δεν υπήρχε η σύνδεση του κτήματος του εφεσείοντος με το δημόσιο δρόμο μέσω του υπάρχοντος δικαιώματος διαβάσεως. Αυτό φαίνεται από το απόσπασμα της απόφασης του δικαστηρίου που ακολουθεί το προρηθέν:
«Στην κρινόμενη περίπτωση δεν θεμελιώνεται ίδιο και άμεσο συμφέρον του εφεσείοντα αφού η ζημία που ζητά να αποτρέψει δεν προξενήθηκε αμέσως από τα προσβαλλόμενα διατάγματα. Η κτήση δουλείας στο τεμ. 107 εξυπηρετεί ιδιωτικό συμφέρον του εφεσείοντα διότι του παρέσχε διέξοδο στο δημόσιο μονοπάτι. Η περαιτέρω ζημία που μπορούσε να υποστεί εμφανίζεται κατά τη φράση του Δένδια ΄΄ως κατ΄ αντανάκλασιν συνέπεια΄΄ των ανακλητικών πράξεων που δεν στοιχειοθετεί άμεσο έννομο συμφέρον.»
Η Ολομέλεια δεν απέβλεψε στον περιορισμό του συμφέροντος το οποίο μπορεί να νομιμοποιήσει το διοικούμενο να προσφύγει κατά αποφάσεως διοικητικής αρχής ή οργάνου η οποία επηρεάζει δυσμενώς και άμεσα το συμφέρον του. Αυτό φαίνεται από την παρακάτω περικοπή στην απόφαση Οικονομίδης (ανωτέρω), την οποία και παραθέτουμε:
«Η έννοια του εννόμου συμφέροντος προσδιορίζεται από το άρθρ. 146.2 του συντάγματος. Τα στοιχεία που το συνθέτουν ως και ο βαθμός του απαιτούμενου συμφέροντος αποτελεί αντικείμενο πλήθους αποφάσεων. Δεν θα εξυπηρετούσε, πιστεύουμε, ευρεία αναφορά σ΄ αυτές. Για το λόγο ότι η διαπίστωση του συμφέροντος είναι έργο του δικαστηρίου με τα δεδομένα κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης. Αθηνά Βακανά και άλλοι ν. Δημοκρατίας (1987)3 Α.Α.Δ. 316.)»
Στη
Vakana (απόφαση μονομελούς δικαστηρίου), το δικαστήριο έκρινε ότι ενομιμοποιούντο οι ιδιοκτήτες περιουσίας εφαπτόμενης σε δρόμο να προσφύγουν κατά απόφασης επαγόμενης το κλείσιμο της πρόσβασης από τη μια μεριά της οδού προς τον κύριο δρόμο. Το ακόλουθο απόσπασμα από την απόφαση εκείνη διαγράφει τις παραμέτρους προσδιορισμού του συμφέροντος το οποίο βάσει του Άρθρου 146.2 δικαιολογεί προσφυγή στο δικαστήριο:«The interest contemplated by Art. 146.2 necessary to legitimize a recourse need not spring from prejudice to private rights. It originates from the general interest of members of the public in the legality of administrative action in the domain of public law. Though to be justiciable the applicant must be directly affected by the decision because of specific prejudice resulting from administrative action. (
Halslbury΄s Laws of England, 4th Ed., Vol. 21, paras. 120-121. See, inter alia, Pitsillos v. C.B.C. (1982)3 C.L.R. 308.) Prejudice may be of financial or moral character. Whether the interest of a particular applicant is more prominent than the interest of members of the public in general in the legality of administrative action, is a question of fact. It seems to me that the interest of owners or occupants of property in the amenity to use every part of the street onto which their property abuts, is more prominent than that of members of the general public, because of financial repercussions and particular inconvenience arising from the limitation of their public law right to use every part of the particular public road.» (σ.319-320)Στη Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1996)3 Α.Α.Δ. 73 (απόφαση Ολομέλειας)
, κρίθηκε παραδεκτή η προσφυγή του εφεσείοντος κατά απόφασης της αρμοδίας αρχής, για τη χορήγηση άδειας στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο να εγκαταστήσει πτηνοτροφικές μονάδες στο κτήμα του στην κοινότητα Μεσόγης σε απόσταση 550 μέτρων από την υπό ανέγερση κατοικία του. Όπως διαπίστωσε το δικαστήριο πιθανολογήθηκε αρκούντως από τον εφεσείοντα ο επηρεασμός των ανέσεων χρήσεως του ακινήτου του, με βέβαιο παράλληλα το ενδεχόμενο μείωσης της οικονομικής αξίας της περιουσίας του. Στην ίδια απόφαση γίνεται αναφορά στο Άρθρο 24 του Ελληνικού Συντάγματος (Καθήκον για Προστασία του Περιβάλλοντος), την ευαισθησία που επιδεικνύεται σε θέματα του περιβάλλοντος στην Ελλάδα και την επίδειξη ανάλογης ευαισθησίας επί του ιδίου θέματος από την Κυπριακή Νομολογία, πλην από άλλη οπτική γωνία. - Κοινότητα Πυργών κ.ά. ν. Δημοκρατίας κ.ά. (1991)4(Δ) Α.Α.Δ. 3498 - (χωρίς το Δικαστήριο να υπεισέλθει στην ουσία των αρχών τις οποίες θέτει).Προκύπτει από τη Χαραλάμπους ότι ο επηρεασμός συμφέροντος περιοίκου από εκτελεστή διοικητική απόφαση ή πράξη η οποία αφορά σε τρίτο, νομιμοποιεί την προσφυγή του στο δικαστήριο για τη θεώρηση της νομιμότητάς της. Όπως υποδείξαμε στη
Pitsillos v. C.B.C, (1982)3 C.L.R. 208, 215 (απόφαση Ολομέλειας):«There must be legitimatio ad causum in contrast to a general complaint of maladministration, to sustain a recourse.»
Γενική είναι η τάση θεώρησης του νομιμοποιητικού για την άσκηση προσφυγής συμφέροντος από ευρεία οπτική γωνία, ιδίως σε θέματα περιβάλλοντος λόγω της διεύρυνσης της γνώσης ως προς τις επιπτώσεις από τη διαταραχή του. Στη Γεωργίου κ. άλλοι ν. Δημοκρατίας Α.Ε. 2166 - 28.2.1997, εξηγήσαμε:
«Το συμφέρον το οποίο επηρεάζεται πρέπει να έχει νομικό έρεισμα, δηλαδή, πρέπει να εκπορεύεται από τα νομικά δικαιώματα του προσφεύγοντος. Δεν εξομοιώνεται όμως με αγώγιμο δικαίωμα. Το αντικείμενο του επηρεασμού κάτω από το ΄Αρθρο 146, είναι το συμφέρον και όχι αποκρυσταλλωμένο νομικό δικαίωμα. Το συμφέρον το οποίο επηρεάζεται μπορεί να είναι υλικό ή ηθικό. Και στις δύο περιπτώσεις, πρέπει να διακρίνεται από το γενικό συμφέρον και να συσχετίζεται με την ιδιαιτερότητα της θέσης του προσφεύγοντα.» (σ.5)
Σε άλλο σημείο της ιδίας απόφασης υπογραμμίζεται:
«Η ιδιαιτερότητα της σχέσης του προσφεύγοντος προς την απόφαση η οποία προσβάλλεται, ενέχει μεγάλη σημασία για τον προσδιορισμό του συμφέροντος του αιτητή. Ιδιαίτερη μνεία μπορεί να γίνει στις ακόλουθες τρεις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου.» (Νίκολας ν. Δημοκρατίας υπ. Αρ. 701/93 -
Στην προκείμενη περίπτωση η βλάβη την οποία επικαλείται ο εφεσείων δεν προκύπτει ως αντανάκλαση οποιασδήποτε βλάβης του προσώπου του οποίου η περιουσία απαλλάσσεται από την απαλλοτρίωση. Το πρόσωπο το οποίο επηρεάζεται άμεσα από την ανάκληση της απόφασης ευεργετείται από αυτή.
Στην Οικονομίδης δεν μεταβλήθηκαν οι αρχές που διέπουν τον προσδιορισμό και την τεκμηρίωση του εννόμου συμφέροντος προσώπου να προσφύγει κατά διοικητικής απόφασης. παραμένουν οι ίδιες. Το Δικαστήριο μάλιστα αφήνει να νοηθεί ότι δεν επήλθε βάσιμος επηρεασμός του συμφέροντος του προσφεύγοντος λόγω του ότι υπήρχε δίοδος από το κτήμα του προς τον κύριο δρόμο. Συναρτάται τοιουτοτρόπως το αποτέλεσμα της Οικονομίδης με τα ιδιαίτερα γεγονότα της υπόθεσης, τα οποία διακρίνονται από τα γεγονότα της παρούσας, στην οποία ο εφεσείων ως τρίτος, δηλαδή πρόσωπο προς το οποίο δεν απευθύνεται η πράξη, έχει πιθανολογήσει τον επηρεασμό της αξίας της περιουσίας του ως αποτέλεσμα της εκτελεστής απόφασης η οποία προσβάλλεται και της δυνατότητας χρήσης της. Πρόδηλο είναι ότι με την απαλλοτρίωση η Διοίκηση σκοπούσε να θεραπεύσει τις περιβαλλοντικές συνέπειες για τους περιοίκους από τη δημιουργία του παρακαμπτήριου δρόμου Πλατρών. Η ανάκληση της απόφασης είχε δυσμενείς συνέπειες για τον εφεσείοντα. Παραδεκτή είναι η προσφυγή του.
Για όλους τους λόγους που έχουμε εκθέσει θα επέτρεπα την έφεση και θα παραμέριζα την πρωτόδικη απόφαση με επακόλουθο τη διερεύνηση της ουσίας της προσφυγής.
Π.
/ΑυΦ.