CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(2000) 3 ΑΑΔ 172

Εφεσείοντα/ενδιαφερόμενου

Εφεσιβλήτων/αιτητών

Καθής η αίτηση

Αναθεωρητική Έφεση αρ. 2857

Εφεσείοντα/ενδιαφερόμενου

Εφεσιβλήτων/αιτητών

Καθής η αίτηση

Αναθεωρητική Έφεση αρ. 2858

Εφεσείουσας/καθής η αίτηση

Εφεσιβλήτων/αιτητών

Ημερομηνία: 11 Απριλίου, 2000

ΣΟΛΩΝ ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ: Οι Δ. Πελεκάνος και Ε. Δημητριάδης έθεσαν, με 27 άλλους, υποψηφιότητα για δύο κενές θέσεις Γενικού Διευθυντή, Υπουργικό Συμβούλιο (Διοίκηση Υπουργείων, Γραφείου Προγραμματισμού και Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Υπουργείο Εξωτερικών). Δεν επιλέγηκαν. Όπως και ορισμένοι άλλοι αποτυχόντες υποψήφιοι, αμφισβήτησαν τη σχετική απόφαση της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας να διορίσει τους Π. Πούρο και Λ. Παιονίδη, που ήταν επίσης διεκδικητές των θέσεων. Με την απόφαση του, ημερ. 20/5/99, ο πρωτόδικος δικαστής δικαίωσε τους προμνησθέντες Δ. Πελεκάνο και Ε. Δημητριάδη. Οι διορισθέντες, ο καθένας για λογαριασμό του, άσκησαν έφεση (Α.Ε. 2847 και 2857). Το ίδιο έπραξε και η Δημοκρατία (Α.Ε. 2858). Η ταυτότητα του αντικειμένου των εφέσεων διέγραψε και την κοινή δικονομική πορεία τους.

Ο κ. Λεμονάρης, που ήταν δικηγόρος του αποβιώσαντος, εμφανίστηκε για τη διαχείριστρια και υπέβαλε γραπτή - και πανομοιότυπη - ένσταση σε όλες τις αιτήσεις. Η δικηγόρος της Δημοκρατίας υπέδειξε ότι η συμπερίληψη των λόγων ένστασης στην ένορκη δήλωση της διαχειρίστριας, που συνόδευσε την ένσταση, αντί στο ίδιο το δικόγραφο, είναι παρατυπία. Αντιβαίνει προς τις διατάξεις της Δ.48, θ.4 και το καθορισθέν έντυπο για ένσταση αρ. 47. Η παρατήρηση είναι σωστή. Δε θα αποκλείσουμε όμως την εξέταση των θεμάτων που έθεσε ο συνήγορος δοθέντος ότι: (α) δεν διατυπώθηκαν οι ίδιες αντιρρήσεις από τους άλλους διαδίκους^. και (β) δε θεωρούμε ότι σε διοικητικές υποθέσες αυτής της μορφής η παρατυπία μπορεί να έχει τέτοιες δραστικές συνέπειες. Άλλωστε η δικονομία αποτελεί μέσο απόδοσης του δικαίου και όχι αυτοτελή σκοπό.

Με δυο λόγια η θέση του συνηγόρου είναι ότι ο θάνατος του Δ. Πελεκάνου επέφερε οριστική διακοπή της δίκης και κατ' επέκταση της εφετειακής δίκης. Με την εξής συλλογιστική. Ο αιτητής είχε, αναντίρρητα, έννομο συμφέρον, κάτω από τις διατάξεις του άρθρ. 146.2 του Συντάγματος, να προσβάλει την επίδικη διοικητική πράξη. Το νομιμοποιητικό αυτό στοιχείο, που είναι προσωποπαγές, σε κανένα στάδιο, κατά την έκφραση του "δεν μεταπηδά σε οποιονδήποτε άλλο", περιλαμβανομένης της διαχειρίστριας της περιουσίας του. Το έννομο συμφέρον πρέπει να υφίσταται, με βάση την υπόθεση Elias Christofis v. Republic (1970) 3 C.L.R. 97, όχι μόνο κατά το χρόνο κατάθεσης προσφυγής, αλλά και κατά την εκδίκαση της, όπως και της έφεσης.

Ο κ. Λεμονάρης μας παρέπεμψε στη νομολογία που παρέθεσαν οι εφεσείοντες (Α.Ε. 2346 Κυριάκου κ.α. ν. Δημοκρατίας, ημερ. 30/11/99 και προσφ. αρ. 843/95 Κωνσταντίνος Δράκος ν. Δήμου Λευκωσίας ημερ. 21/1/2000) και είπε ότι υποστηρίζει τη δική του τοποθέτηση. Περαιτέρω, ο συνήγορος, επικαλούμενος την υπόθεση Chrysostomides v. The Greek Communal Chamber (1964) C.L.R. 397, υπέβαλε ότι οι διατάξεις της Δ.12 του περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικού Κανονισμού, στις οποίες και βασίζονται οι αιτήσεις δεν εφαρμόζονται. Δεν συντρέχουν, κατά την άποψη του, οι προϋποθέσεις που θέτουν αναφορικά με το μεταβιβαζόμενο συμφέρον ή ευθύνη του προσώπου που πέθανε.

Η δικηγόρος της Δημοκρατίας υποστήριξε επίσης ότι ο θάνατος του εφεσίβλητου δεν επηρέασε με οποιονδήποτε τρόπο το δικαίωμα των εφεσειόντων να συνεχίσουν την έφεση τους. Και παρέθεσε την αγγλική απόφαση Smith v. Williams (1922) 1 K.B. 158, στην οποία κρίθηκε ότι ο θάνατος του εφεσίβλητου δεν επιφέρει ακύρωση ή τερματισμό της διαδικασίας (για την ακρίβεια χρησιμοποιείται η φράση "the proceedings did not abate"). Γιαυτό και το δικαστήριο, κατόπιν αιτήσεως του εφεσείοντα, εφάρμοσε κατ' αναλογία τη Δ.17 (που αντιστοιχεί ουσιαστικά με τη δική μας Δ.12). Και επέτρεψε την προσθήκη του διαχειριστή ως εφεσίβλητου. Είναι, τέλος, η εισήγηση του κ. Χριστοφίδη, ότι το δικαστήριο δεν εξετάζει τώρα (1) κατά πόσον ο αποβιώσας έχει ίδιο συμφέρον να προχωρήσει^. ή (2) κατά πόσον το συμφέρον είναι προσωποπαγές ή μεταβιβάσιμο. Το θέμα αφορά τους εφεσείοντες που έχουν με την έφεση τους ασκήσει δικαίωμα να κριθεί η υπόθεση τους κατά το δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας.

Όλη η περιπτωσιολογία που απασχόλησε τη νομολογία ανάγεται στην κατάργηση της δίκης λόγω θανάτου του αιτητή. Οι κανόνες διαμορφώθηκαν γύρω από αυτή την πραγματική βάση. Η συνέχιση της δίκης δεν είναι δυνατή αν το δικαίωμα ήταν προσωποπαγές. Είναι όμως εφικτή αν η δίκη έχει ως αντικείμενο, για παράδειγμα, δικαίωμα περιουσιακό και συνεπώς μεταβιβαστό. Στην υπόθεση Δράκος, ανωτέρω, ο κανόνας διατυπώνεται ως εξής:

Ενίσχυση στην παραπάνω άποψη μας παρέχει το παρακάτω απόσπασμα από το σύγγραμμα του Επ. Π. Σπηλιωτόπουλου "Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου", 6η έκδοση, (1993) παράγραφος 558, σελ. 537:

Και οι τρεις αιτήσεις πετυχαίνουν. Εκδίδεται σε κάθε μια από αυτές διάταγμα τροποποίησης που επιτρέπει την αντικατάσταση του ονόματος του αποβιώσαντος με εκείνο της διαχειρίστριας της περιουσίας του. Η τροποποίηση να γίνει σε 15 ημέρες από σήμερα. Δεν επιδικάζονται έξοδα.