CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(1999) 3 ΑΑΔ 828

15 Δεκεμβρίου, 1999.

ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Η εφεσείουσα εταιρεία είναι ιδιοκτήτρια πολυκατοικίας, γνωστής ως Adrian Court, που γειτνιάζει με τα Τουρκικά φυλάκια στην περιοχή της Υπάτης Βρεττανικής Αρμοστείας στη Λευκωσία. Με την έναρξη της εισβολής διεξήχθηκαν εκεί πολεμικές επιχειρήσεις ενόψει των οποίων η Εθνική Φρουρά κατέλαβε από την αρχή το κτίριο μέσα στο πλαίσιο της προσπάθειας της να αποκρούσει την προέλαση των Τουρκικών στρατευμάτων. Μετά παρέμεινε στο κτίριο για σκοπούς άμυνας, χωρίς όμως η Δημοκρατία να προβεί σε νομικές διευθετήσεις.

Η εφεσείουσα προώθησε πρωτόδικα και επανέλαβε προς εξέταση στην παρούσα έφεση τις ακόλουθες θέσεις. Πρώτο, ότι ο Ν.10/92 αντίκειται στο ΄Αρθρο 23.8 του Συντάγματος το οποίο δεν επιτρέπει την επίταξη για περίοδο πέραν των τριών ετών· και περιστάσεις που να δικαιολογούσαν το Νόμο βάσει του δικαίου της ανάγκης δεν συνέτρεχαν ιδιαίτερα αφού, αφενός, δεκαοκτώ χρόνια μετά την εισβολή δεν προέκυψε απρόβλεπτη ή εκδήλως επείγουσα ανάγκη και, αφετέρου, υπήρχαν άλλες εναλλακτικές λύσεις όπως η τοποθέτηση πύργου σε παρακείμενο διόροφο κτίριο το οποίο επίσης χρησιμοποιούσε η Εθνική Φρουρά ή ακόμα η διαπραγμάτευση για ενοικίαση του κτιρίου. Δεύτερο, ότι δεν διεξήχθη δέουσα έρευνα αναφορικά με τη δυνατότητα χρησιμοποίησης του παρακείμενου διόροφου κτιρίου. Τρίτο, ότι η Εθνική Φρουρά τελούσε υπό την πλάνη πως δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το κτίριο αν παρουσιαζόταν αμυντική ανάγκη. Η εφεσείουσα τόνισε πως ποτέ δεν αρνήθηκε να επιτρέψει την κατασκευή μη επανδρωμένων οχυρωματικών έργων τα οποία "θα μπορούσαν να επανδρωθούν σε χρόνο μηδέν από το παρακείμενο φυλάκιο". Και, τέταρτο, ότι υπήρξε παράβαση ή κατάχρηση εξουσίας αφού το επίδικο διάταγμα επίταξης εκδόθηκε τέλος του 1994, λίγο μετά την επιφύλαξη της δικαστικής απόφασης στη δεύτερη αγωγή της εφεσείουσας για παράνομη επέμβαση, ενώ η αμυντική ανάγκη την οποία επικαλείτο η Δημοκρατία πρέπει να ήταν γνωστή από το 1974 και ο Νόμος στον οποίο στηρίχθηκε το διάταγμα υπήρχε από το 1992, οπόταν καθίστατο "φανερό ότι οι καθ΄ ων χρησιμοποίησαν τις εξουσίες που τους δόθηκαν από τον αντισυνταγματικό Νόμο 10/92 για να αποφύγουν τις συνέπειες της δικαστικής απόφασης εναντίον τους ...". Επιπλέον προβάλλεται, σε ό,τι αφορά την έφεση, πως και η πρωτόδικη απόφαση είναι αναιτιολόγητη αφού (α) δεν δίδεται εξήγηση "γιατί τυγχάνει εφαρμογής το δίκαιο της ανάγκης" στην παρούσα περίπτωση· και (β) δεν εξηγείται γιατί έγινε δεκτή η μαρτυρία που προσήγαγε η Δημοκρατία και όχι εκείνη που προσήχθη από την εφεσείουσα.

Σημειώνουμε κατ΄ αρχάς ότι η Δημοκρατία δεν αμφισβήτησε πως ο περιορισμός της επίταξης σε περίοδο κατ΄ ανώτατο όριο τριών ετών στο ΄Αρθρο 23.8 του Συντάγματος αναφέρεται στο σύνολο που καλύπτουν όλα τα εκδοθέντα διατάγματα σε σχέση με την ίδια περιουσία και όχι το καθένα χωριστά. Αυτή άλλωστε η συνταγματική πτυχή αποφασίστηκε πρωτόδικα στη Vassiadou v. Republic (1986) 3 C.L.R. 955 και ακολούθως, όταν κατόπιν έφεσης που άσκησε η Δημοκρατία υποβλήθηκε εκ μέρους της αίτημα για απόσυρση της έφεσης, η Ολομέλεια, παραχωρώντας κατά πλειοψηφία άδεια, προέβη σε επιδοκιμαστικές παρατηρήσεις: βλ. Republic v.Vassiadou (1987) 3 C.L.R. 860.

Eπομένως, στην έκταση που ο Ν.10/92 βρίσκεται σε ασυμφωνία με την εν λόγω διάταξη του Συντάγματος, δεν μπορεί να επικρατήσει εκτός αν δικαιολογείται βάσει του δικαίου της ανάγκης. Οι σχετικές αρχές εκτίθενται στην Attorney-General of the Republic v. Mustafa Ibrahim and Others (1964) C.L.R. 195. Είναι προφανές, και το σημειώνουμε ως ζήτημα αναφορικά με το οποίο έχουμε δικαστική γνώση, ότι η ανάγκη για την άμυνα της Κύπρου έναντι των Τουρκικών στρατευμάτων κατοχής συνεχίζεται αμείωτη ως προϋπόθεση για την επιβίωση του τόπου και ότι στην περιοχή για την οποία γίνεται εδώ λόγος η αντιπαράταξη με τον εχθρό καθίσταται, λόγω της αμεσότητάς της, ιδιαίτερα οξεία. Η αντιμετώπιση του κινδύνου τον οποίο επάγονται αυτές οι περιστάσεις της έκρυθμης κατάστασης, οι εντελώς έξω από την ομαλή πορεία των πολιτειακών πραγμάτων, όσο και αν με τις καθημερινές ασχολίες το βλέμμα βρίσκεται συχνά στραμμένο προς τα αλλού, δικαιολογεί κατά τη γνώμη μας παρέκκλιση από την πρόνοια του ΄Αρθρου 23.8 του Συντάγματος βάσει του δικαίου της ανάγκης.

Το επόμενο ζήτημα είναι το κατά πόσο εδώ οι συγκεκριμένες ανάγκες της περίπτωσης καθιστούσαν επιβεβλημένη τη δοθείσα λύση με την έκδοση του προσβληθέντος διατάγματος. Πρόκειται εδώ για ζήτημα κατ΄ εξοχήν τεχνικό σε σχέση με το οποίο δεν χωρεί επέμβαση εφόσον η Διοίκηση κινήθηκε μέσα σε λογικά όρια: βλ. την απόφαση της Ολομέλειας στη Vryonides v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1567. Εν προκειμένω, όπως φαίνεται από τα στοιχεία του φακέλου, η Διοίκηση διερεύνησε, υπό το φως της εμπειρίας των εξελίξεων στην περιοχή από τουλάχιστο το χρόνο της εισβολής, ό,τι θα μπορούσε πρακτικά να συνέβαλλε στην εξεύρεση της όσο το δυνατό πιο ανώδυνης λύσης. Η διεξαχθείσα έρευνα ήταν ευλόγως επαρκής και πρόσφερε τη δυνατότητα για τη λήψη απόφασης. Η μαρτυρία που προσκομίστηκε από πλευράς της Δημοκρατίας πρωτόδικα δεν πρόσθεσε ουσιαστικά ο,τιδήποτε σε αυτό αφού τα στοιχεία ήδη υπήρχαν στο φάκελο, ενώ η μαρτυρία που προσήχθη από την εφεσείουσα δεν μπορούσε να υποβιβάσει τη σημασία τους.