|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 3 ΑΑΔ 553
1 Iουλίου, 1998
[ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές]
SECO LTD,
Εφεσείοντες,
ν.
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΕΩΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,
Εφεσιβλήτων.
(Aναθεωρητική Έφεση Αρ. 2188)
Προσφορές — Aκύρωση διαγωνισμού — Aρχές από τη νομολογία — Eιδικά η επίκληση του δημοσίου συμφέροντος — Περιστάσεις νομιμότητας της ανάκλησης των προσφορών στην κριθείσα περίπτωση.
H εφεσείουσα εταιρεία αμφισβήτησε την επικύρωση, πρωτοδίκως, της ανάκλησης των προσφορών στις οποίες ήταν η ίδια μειοδότρια με αποτέλεσμα την επαναπροκήρυξη προσφορών και την κατακύρωση σε άλλον.
H Oλομέλεια του Aνωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
1. Η ακύρωση ή ανάκληση δημόσιου διαγωνισμού δεν είναι βέβαια εφικτή χωρίς αποχρώντα λόγο. Η δυνατότητα ακύρωσης ή ανάκλησης δεν περιορίζεται όμως σε μόνο περιπτώσεις όπου διαπιστώθηκε παρανομία αλλά εκτείνεται και ευρύτερα, εφόσον το δημόσιο συμφέρον το δικαιολογεί. Με αναφορά πάντοτε σε συγκεκριμένο έρεισμα. Γιατί χωρίς εξειδίκευση, η επίκληση γενικά του δημόσιου συμφέροντος είναι χωρίς νόημα.
2. Το Δικαστήριο συμφωνεί με την άποψη του πρωτόδικου δικαστή, ότι με ορισμένα από τα Συμπληρώματα τροποποιήθηκαν και ουσιώδεις όροι, που μετέβαλαν ριζικά την προκήρυξη και ότι "η πορεία που πήρε η υπόθεση βρισκόταν σε αντίθετη τροχιά με όσα επιτάσσει η αρχή της ίσης μεταχείρισης και του δίκαιου ανταγωνισμού, που διέπουν τους δημόσιους διαγωνισμούς". Αν οι όροι ήταν εξ αρχής όπως εν τέλει διαμορφώθηκαν, μερικές μόνο ημέρες πριν από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής προσφορών, ενδεχομένως να παρέχονταν, σε διαγωνιζομένους και προτιθεμένους, δυνατότητες τις οποίες στερήθηκαν, με αρνητικές σ' αυτούς επιπτώσεις, αλλά και με αντίστοιχη δυσμενή επίδραση στα συμφέροντα του Συμβουλίου. Τα οποία ταυτίζονταν με την επάρκεια του διαγωνισμού. Και αυτή ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.
3. Τα σχετικά στοιχεία που χρειάζονταν για τη λήψη απόφασης, βρίσκονταν ενώπιον του Συμβουλίου. Συνιστούσαν επαρκές έρεισμα για τη λήψη της προσβληθείσας απόφασης. Η αιτιολόγηση της οποίας, με αναφορά σε ό,τι επέβαλλε το συμφέρον του Συμβουλίου και κατ' επέκταση το δημόσιο συμφέρον, ήταν επίσης επαρκής.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Leisureland Hotel Enterprises Ltd v. Δημοκρατίας κ.ά. (1993) 3 Α.Α.Δ. 538,
Odessey Agricultural Air Spraying Ltd v. Δημοκρατίας κ.ά. (1994) 3 Α.Α.Δ. 583,
Τουμαζής v. Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 408,
Στεφανίδης κ.ά. v. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 367,
Αντωνιάδης κ.ά. v. Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 295.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου Κύπρου (Νικήτας, Δ.) που δόθηκε στις 27 Νοεμβρίου, 1995 (Προσφυγή Αρ. 693/94) με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή του εφεσείοντα κατά της απόφασης του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λευκωσίας να ακυρώσει και να επαναπροκηρύξει δημόσιο μειοδοτικό διαγωνισμό.
Μ. Κυριακίδη, για τους Εφεσείοντες.
Κ. Αιμιλιανίδης, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, Δ.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Νικολάου, Δ.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Η έφεση στρέφεται κατά της δικαστικής επικύρωσης, την 27 Νοεμβρίου 1995, της απόφασης του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λευκωσίας, ημερ. 13 Μαΐου 1994, για την ακύρωση και επαναπροκήρυξη δημόσιου μειοδοτικού διαγωνισμού.
Ο διαγωνισμός - για την Προσφορά 1/94 - προκηρύχθηκε με δημοσίευση στις 23 Φεβρουαρίου 1994 στον ημερήσιο τύπο και στις 25 Φεβρουαρίου στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας. Καθορίστηκε ως τελευταία ημερομηνία υποβολής των προσφορών η 28 Μαρτίου 1994, ημέρα Δευτέρα. Αφορούσε την προμήθεια αναδευτήρων/ανακυκλωτών λυμάτων για το Εργοστάσιο Επεξεργασίας Λυμάτων στη Μια Μηλιά στο οποίο είχε παρουσιαστεί δυσλειτουργία ως αποτέλεσμα της οποίας αναδυόταν έντονη δυσοσμία που επηρέαζε σοβαρά, κυρίως τις ακριτικές περιοχές Λευκωσίας.
Η μελέτη του προβλήματος είχε ανατεθεί σε ξένους εμπειρογνώμονες ως συμβούλους μηχανικούς. Οι οποίοι για την αντιμετώπιση του εισηγήθηκαν, ανάμεσα σε άλλα, την εγκατάσταση αναδευτήρων/ανακυκλωτών και προέβησαν στην εκπόνηση σχεδίων, την ετοιμασία τεχνικών προδιαγραφών και εγγράφων προσφοράς που επεξεργάστηκαν σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του Συμβουλίου.
Μετά την προκήρυξη του διαγωνισμού διαπιστώθηκαν ελλείψεις και δυσκολίες ενόψει των οποίων εκδόθηκαν πέντε Συμπληρώματα. Με τα οποία τροποποιούνταν οι όροι της Προσφοράς. Αξιοσημείωτα είναι εκείνα με τα οποία (α) επιβλήθηκε υποχρέωση για συναρμολόγηση των αναδευτήρων/ανακυκλωτών στις αποθήκες του Συμβουλίου στη Λευκωσία ενώ αρχικά διαλαμβανόταν μόνο η προμήθεια και παράδοση τους (Συμπλήρωμα αρ. 1 ημερ. 8/3/94). (β) παρατάθηκε ο χρόνος υποβολής προσφορών από 28 Μαρτίου 1994 σε 30 Μαρτίου 1994 (Συμπλήρωμα αρ. 3 ημερ. 15/3/94). και (γ) παρατάθηκε ο χρόνος παράδοσης από 90 σε 120 ημέρες (Συμπλήρωμα αρ. 5 ημερ. 24/3/1994). Τα Συμπληρώματα γνωστοποιήθηκαν σε όσους είχαν πληρώσει και πάρει τα έγγραφα της Προσφοράς 1/94. Δεν υπήρξε γενική δημοσίευση. Διαμαρτυρία για τα συμπληρώματα υποβλήθηκε από μόνο μία εταιρεία εξ εκείνων που επέδειξαν ενδιαφέρον. Ιδιαίτερα επέκρινε το Συμπλήρωμα αρ. 5 το οποίο εκδόθηκε στις 24 Μαρτίου και αφορούσε την παράταση του χρόνου παράδοσης. Διότι απέμεναν πλέον μόνο ελάχιστες ημέρες για τη λήξη της προσφοράς: η επόμενη ημέρα ήταν δημόσια αργία και ακολουθούσε Σαββατοκυρίακο.
Υποβλήθηκαν έξι προσφορές από τέσσερις προσφοροδότες. Οι εφεσείοντες υπέβαλαν - στις 30 Μαρτίου 1994 - τις τρεις. Οι σύμβουλοι μηχανικοί στους οποίους ανατέθηκε η αξιολόγηση των προσφορών εισηγήθηκαν την κατακύρωση μιάς από εκείνες που υπέβαλαν οι εφεσείοντες. Η οποία ήταν και η χαμηλότερη. Ας σημειωθεί ότι μόνο αυτή και ακόμα μια, άλλου προσφοροδότη, πληρούσαν στο σύνολό τους τις προδιαγραφές.
Η Επιτροπή Προσφορών του Συμβουλίου συνήλθε στις 9 και 10 Μαίου 1994 και μελέτησε τις προσφορές υπό το φως της εισήγησης των συμβούλων μηχανικών και σχετικών διευκρινήσεων. Ο νομικός σύμβουλος ο οποίος επίσης παρέστη υπέδειξε, κατόπιν σχετικής ερώτησης, ότι αν με την παράταση του χρόνου παράδοσης παρατεινόταν ανάλογα και ο χρόνος υποβολής προσφορών, ενδεχομένως να υπέβαλλαν προσφορές περισσότεροι και θα εξυπηρετείτο έτσι καλύτερα το συμφέρον του Συμβουλίου. Σε λεπτομερή έκθεση επί του θέματος, την οποία ετοίμασε η πρόεδρος της Επιτροπής, αναφέρεται στο τέλος ότι η Επιτροπή:
"1. Διαπίστωσε λάθη και παραλείψεις στη διαδικασία υποβολής των προσφορών.
2. Επισήμανε ιδιαίτερα το γεγονός ότι στη διάρκεια της διαδικασίας υποβολής προσφορών δόθηκε σειρά επεξηγήσεων που διαφοροποιούσαν ουσιώδεις όρους της προσφοράς χωρίς να δίνεται ταυτόχρονα ανάλογη χρονική παράταση προς διευκόλυνση των προσφοροδοτών.
3. Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω η Επιτροπή εκτιμά ότι είναι προς το συμφέρον του Συμβουλίου η ακύρωση των υποβληθεισών προσφορών και η επαναπροκήρυξή τους το συντομότερο δυνατό."
Το Συμβούλιο συμμερίστηκε την άποψη της Επιτροπής. Βάσει του όρου 35 διατηρούσε δικαίωμα να μην αποδεχθεί οποιαδήποτε προσφορά. Στις 13 Μαΐου 1994 αποφάσισε την ακύρωση του διαγωνισμού και την επαναπροκήρυξή του. Οι εφεσείοντες ειδοποιήθηκαν περί τούτου επίσημα με επιστολή του προέδρου του Συμβουλίου, ημερ. 26 Μαΐου 1994. Τους εξηγείτο ότι η απόφαση λήφθηκε για το συμφέρον του ιδίου του Συμβουλίου και του κοινού γενικά.
Στις 3 Ιουνίου 1994 έγινε δημοσίευση της νέας Προσφοράς 14/94. Οι εφεσείοντες ήταν και πάλι προσφοροδότες. Δεν κατακυρώθηκε όμως σ' αυτούς.
Οι εφεσείοντες προσέβαλαν την απόφαση για ακύρωση του πρώτου διαγωνισμού. Έθεσαν με γενικότητα ότι η απόφαση του Συμβουλίου λήφθηκε:
"Α. Εν πλάνη περί τον νόμο.
Β. Κατά κατάχρηση ή/και υπέρβαση εξουσίας.
Γ. Χωρίς αιτιολογία ή με πεπλανημένη αιτιολογία.
Δ. Χωρίς δέουσα έρευνα.
Ε. Κατά παράβαση των αρχών της χρηστής διοικήσεως και της ισότητας.
ΣΤ. Εν πλάνη περί τα πράγματα."
Ο Δικαστής που επιλήφθηκε πρωτόδικα της υπόθεσης ασχολήθηκε διεξοδικά με την υπόθεση και αναφέρθηκε στις περιστάσεις που σύμφωνα με τη νομολογία δικαιολογούν την ακύρωση ή ανάκληση δημόσιου διαγωνισμού. Παρατήρησε ότι "η αλλεπάλληλη αλλαγή των όρων του διαγωνισμού" φανέρωνε "τουλάχιστο προχειρότητα και έλλειψη προετοιμασίας". Εξέφρασε δε την άποψη ότι ήταν ευτύχημα που το Συμβούλιο συνειδητοποίησε εν τέλει τις επιπτώσεις των παρατυπιών. Κατέληξε με τα εξής:
"Δεν έχω αμφιβολία ότι μεταξύ των όρων της διακήρυξης που τροποποιήθηκαν ήταν και ουσιώδεις όροι που μετέβαλαν άρδην τα δεδομένα της αρχικής διακήρυξης. Η πορεία που πήρε η υπόθεση βρισκόταν σε αντίθετη τροχιά με όσα επιτάσσει η αρχή της ίσης μεταχείρισης και του δίκαιου ανταγωνισμού που διέπουν τους δημόσιους διαγωνισμούς."
Έπειτα απέρριψε τη θέση των εφεσειόντων ότι δεν υπήρξε δέουσα έρευνα. Σημείωσε ότι κατά τη λήψη της προσβαλλόμενης απόφασης το Συμβούλιο είχε υπόψη του όλα τα σχετικά, που ήταν βασικά οι προηγηθείσες ενέργειες. Σε ό,τι αφορούσε την αιτιολογία, υπέδειξε πως ακόμα και η επίκληση από το Συμβούλιο σε δικό του συμφέρον αποτελούσε κι αυτή επίκληση του δημόσιου συμφέροντος "αν ληφθεί υπόψη η μορφή, η οργάνωση και ο δημόσιος σκοπός που το Συμβούλιο τάχθηκε να επιτελεί σύμφωνα με τις διατάξεις του ιδρυτικού του νόμου ....." Πρόσθεσε ότι εν προκειμένω "η ιδέα της εξυπηρέτησης του δημόσιου συμφέροντος" ήταν "διάχυτη στα έγγραφα και τα πρακτικά." Επικύρωσε λοιπόν την προσβαλλόμενη απόφαση.
Με την παρούσα έφεση προβάλλεται (α) ότι εσφαλμένα ήταν που ταυτίστηκε το συμφέρον του Συμβουλίου με το δημόσιο συμφέρον. (β) ότι δεν υπήρχε δυνατότητα ανάκλησης της Προσφοράς για εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος στη βάση πιθανών λόγων ακύρωσης της τους οποίους θα μπορούσαν μετά να επικαλεστούν ιδιώτες, αλλά μόνο κατόπιν ευρήματος ότι η προκήρυξη ήταν ή κατέστη παράνομη. και (γ) δεν εξειδικεύτηκαν γεγονότα που να δικαιολογούσαν την πρωτόδικη άποψη ότι, με τη διαδικασία της Προσφοράς όπως εξελίχθηκε, παραβιαζόταν η αρχή της ίσης μεταχείρισης και του δίκαιου ανταγωνισμού που διέπουν τους δημόσιους διαγωνισμούς.
Η ακύρωση ή ανάκληση δημόσιου διαγωνισμού δεν είναι βέβαια εφικτή χωρίς αποχρώντα λόγο: βλ. τη Leisureland Hotel Enterprises Ltd ν. Δημοκρατίας κ.ά. (1993) 3 Α.Α.Δ. 538, Odessey Agricultural Air Spraying Ltd ν. Δημοκρατίας κ.ά. (1994) 3 Α.Α.Δ. 583 και Τουμαζής ν. Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 408, όπου συνοψίζονται οι σχετικές αρχές. Η δυνατότητα ακύρωσης ή ανάκλησης δεν περιορίζεται όμως σε μόνο περιπτώσεις όπου διαπιστώθηκε παρανομία αλλά εκτείνεται και ευρύτερα, εφόσον το δημόσιο συμφέρον το δικαιολογεί. Με αναφορά πάντοτε σε συγκεκριμένο έρεισμα. Γιατί χωρίς εξειδίκευση, η επίκληση γενικά του δημόσιου συμφέροντος είναι χωρίς νόημα: βλ. Στεφανίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 367 και Αντωνιάδη κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 295.
Συμφωνούμε με την πρωτόδικη άποψη ότι με ορισμένα από τα Συμπληρώματα τροποποιήθηκαν και ουσιώδεις όροι που μετέβαλαν ριζικά την προκήρυξη και ότι "η πορεία που πήρε η υπόθεση βρισκόταν σε αντίθετη τροχιά με όσα επιτάσσει η αρχή της ίσης μεταχείρισης και του δίκαιου ανταγωνισμού που διέπουν τους δημόσιους διαγωνισμούς". Αν οι όροι ήταν εξ αρχής όπως εν τέλει διαμορφώθηκαν μερικές μόνο ημέρες πριν από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής προσφορών, ενδεχομένως να παρέχονταν, σε διαγωνιζομένους και προτιθεμένους, δυνατότητες τις οποίες στερήθηκαν, με αρνητικές σ' αυτούς επιπτώσεις αλλά και με αντίστοιχη δυσμενή επίδραση στα συμφέροντα του Συμβουλίου. Τα οποία ταυτίζονταν με την επάρκεια του διαγωνισμού. Και αυτή ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.
Τα σχετικά στοιχεία που χρειάζονταν για τη λήψη απόφασης βρίσκονταν ενώπιον του Συμβουλίου. Συνιστούσαν επαρκές έρεισμα για τη λήψη της προσβληθείσας απόφασης. Η αιτιολόγηση της οποίας, με αναφορά σε ό,τι επέβαλλε το συμφέρον του Συμβουλίου και κατ' επέκταση το δημόσιο συμφέρον, ήταν επίσης επαρκής.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.