|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1998) 3 ΑΑΔ 197
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 1989
ΕΝΩΠΙΟΝ
: ΠΙΚΗ, Π., ΧΑΤΖΗΤΣΑΓΓΑΡΗ, ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΗΛΙΑΔΗ, Δ/στών
Αλίκη Γεωργίου, από τη Λάρνακα,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια
- ν -
Δήμου Λάρνακας,
Εφεσίβλητου-Καθ' ου η Αίτηση
-----------------------
27 Φεβρουαρίου, 1998
Για την Εφεσείουσα: Α.Σ. Αγγελίδης.
Για τον Εφεσίβλητο: Γ. Νικολαΐδης.
------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΙΚΗΣ, Π.: ΄Οπως αναφέραμε στο προοίμιο της απόφασής μας, με την απόφαση μειοψηφίας, η οποία ακολουθεί, συμφωνεί και ο Δικαστής Χατζητσαγγάρης.
Η αναφορά στο ιστορικό της υπόθεσης θα καταστήσει ευχερέστερο τον προσδιορισμό και την κατανόηση των επιδίκων θεμάτων. Η εφεσείουσα ήγειρε την Προσφυγή 705/92 εναντίον: 1. Του Δήμου Λάρνακας και 2. Του Υπουργικού Συμβουλίου, για την αναθεώρηση ξεχωριστών παραλείψεων ή σιωπηρής άρνησης των καθ' ων η αίτηση να εγκρίνουν, ή εξετάσουν, ή ικανοποιήσουν αίτημά της. Οι αντίστοιχες θεραπείες, όπως προσδιορίζονται στην προσφυγή, είναι οι ακόλουθες:-
«α. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η παράλειψη και/ή η σιωπηρή άρνηση του καθ' ου η αίτηση αρ. 1 να εγκρίνει και/ή να εξετάσει και/ή να ικανοποιήσει την Πολεοδομική αίτηση της αιτήτριας που υπέβαλε από 26.2.92 (Α82/92) αναφορικά προς την ακίνητη περιουσία της στη Λάρνακα με βάση τα ισχύοντα κατά τον ουσιώδη χρόνο νομικά δεδομένα είναι άκυρη, παράνομη και πως ό,τι παραλείφθηκε θα πρέπει να διενεργηθεί.
β. Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η παράλειψη και/ή σιωπηρή άρνηση του καθ' ου η αίτηση αρ. 2 να εξετάσει και/ή να ικανοποιήσει την ιεραρχική προσφυγή της αιτήτριας ημερομ. 14.7.92 σχετικά με την παράλειψη του καθ' ου η αίτηση 1 όπως πιο πριν στην παράγραφο (α) των αιτουμένων θεραπειών είναι άκυρη, παράνομη και δημιουργούσα βλάβη αδικαιολόγητη στην αιτήτρια.»
Με την ένσταση του Δήμου Λάρνακας, γνωστοποιήθηκε ότι το αίτημα της εφεσείουσας, για τη χορήγηση πολεοδομικής άδειας, απορρίφθηκε στις 10 Ιουνίου, 1992, δηλαδή πολύ πριν την έγερση της προσφυγής. Το γεγονός παρατίθεται στην έκθεση των γεγονότων, στην οποία στοιχειοθετείται η ένσταση του Δήμου στην Προσφυγή
. συγκεκριμένα στις παραγράφους 7 και 8, τις οποίες παραθέτουμε:-«7. Το Σ.Α.Λ μετά από μελέτη των λόγων, στοιχείων και μελετών υπόψιν οι απόψεις των Συμβούλων Μηχανικών του Σ.Α.Λ, αποφάσισε στις 11/6/92 να προχωρήσει με την απαλλοτρίωση του μέρους του τεμαχίου 770 που απαιτείται για την κατασκευή του αντλιοστασίου.
8. Ενόψει των πιο πάνω η Πολεοδομική Αρχή αποφάσισε την απόρριψη της αιτούμενης Πολεοδομικής ΄Αδειας θεωρώντας την αναγκαιότητα του χώρου για τους σκοπούς του Σ.Α.Λ ως 'ουσιώδη παράγοντα', σύμφωνα με το ΄Αρθρο 26 του Περί Πολεοδομικής και Χωροταξίας Νόμου.»
Στις 10 Δεκεμβρίου, 1992, ο δικηγόρος της αιτήτριας, με επιστολή του στο Δήμο, ζήτησε όπως τους αποστείλουν τα πρακτικά της συνεδρίας κατά την οποία λήφθηκε η απόφαση, η οποία μνημονεύεται στην ένσταση. Τα πρακτικά αποστάληκαν στις 16 Φεβρουαρίου, 1993. Στη συνέχεια, αποσύρθηκε η Προσφυγή, στις 24 Μαρτίου, 19
93. Την ίδια ημέρα, καταχωρήθηκε η προσφυγή εναντίον του Δήμου Λάρνακας (Προσφυγή 313/93), η απόφαση στην οποία αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας έφεσης. Αυτή στρέφεται κατά της απόφασης της 10ης Ιουνίου, 1992.Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε την προσφυγή εκπρόθεσμη, για το λόγο ότι η επίδικη διοικητική απόφαση περιήλθε σε γνώση της εφεσείουσας την επομένη της καταχώρισης της ένστασης (Προσφυγή 705/92), στις 8 Δεκεμβρίου, 1992.
΄Οπως ορθά διαπιστώνει το πρωτόδικο Δικαστήριο: «Ολόκληρη η απορριπτική απόφαση αναφέρθηκε στην παράγραφο 8 της προσφυγής αρ. 705/92 και δεν ευσταθεί ο ισχυρισμός περί μερικής και όχι πλήρους γνώσης ...»
Στη συνέχεια, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η αναζήτηση, από την αιτήτρια (εφεσείουσα), των πρακτικών της συνεδρίας κατά την οποία λήφθηκε η απόφαση (10 Ιουνίου, 1992): «... δεν απότρεψε το χρόνο από του να διαρρέει και όταν η προσφυγή αυτή καταχωρήθηκε στις 24.3.93, ο χρόνος των 75 ημερών είχε ήδη παρέλθει».
Η προθεσμία ενεργοποιείται και ο χρόνος τρέχει, αφότου η απόφαση περιέρχεται σε γνώση του επηρεαζομένου. Εκτός όπου η απόφαση ή πράξη δημοσιεύεται, το γεγονός το οποίο ενεργοποιεί το χρόνο είναι η γνώση της απόφασης από τον προσφεύγοντα. Το Σύνταγμα δε θέτει οποιοδήποτε περιορισμό ως προς τον τρόπο ή το μέσο, με το οποίο η απόφαση περιέρχεται σε γνώση του προσφεύγοντα. Ρητά αναφέρει ότι η προθεσμία άρχεται αφότου η απόφαση ή πράξη «περιήλθεν εις γνώσιν του προσφεύγοντος». Ολόκληρο το κείμενο της παραγράφου 3 του ΄Αρθρου 146 έχει ως εξής:-
«3. Η προσφυγή ασκείται εντός εβδομήκοντα πέντε ημερών από της ημέρας της δημοσιεύσεως της αποφάσεως ή της πράξεως ή, εν περιπτώσει μη δημοσιεύσεως, ή εν περιπτώσει παραλείψεως, από της ημέρας καθ' ην η πράξις ή παράλειψις περιήλθεν εις γνώσιν του προσφεύγοντος.»
Το ΄Αρθρο 146.3 ενσωματώνει την καθιερωμένη αρχή του διοικητικού δικαίου, κατά τα κρατούντα στο Ηπειρωτικό Δίκαιο, ως προς την ενεργοποίηση του χρόνου για την άσκηση προσφυγής.
΄Οπως υποδεικνύεται στην Ploussiou v. Central Bank (1982) 3 C.L.R. 230 (237):-
"Article 146.3 does not envisage knowledge from any particular source. All it requires is knowledge of the decision, certain enough to enable a party affected thereby to pursue his rights."
(Σ' ελεύθερη μετάφραση:-
«Το ΄Αρθρο 146.3 δεν προβλέπει τη λήψη γνώσης από οποιαδήποτε συγκεκριμένη πηγή. ΄Ο,τι απαιτείται είναι η βέβαιη γνώση της απόφασης, σε βαθμό που να επιτρέπει στο επηρεαζόμενο πρόσωπο να διεκδικήσει τα δικαιώματά του.»
(Βλ., επίσης,
Papaioannou v. Republic (1982) 3 C.L.R. 103.)΄Οπως υποδεικνύεται στην
Anastasis Cariolou v. The Municipality of Kyrenia and Others (1971) 3 C.L.R. 455, ο χρόνος για την άσκηση προσφυγής ενεργοποιείται από τη στιγμή που ο αιτητής αποκτά πλήρη γνώση της διοικητικής απόφασης. Η ίδια θέση θεωρείται ως δεδομένη στην Irr. Division 'Katzilos' v. Republic (1982) 3 C.L.R. 1068.
Το αντικείμενο της γνώσης είναι η απόφαση, όχι το αιτιολογικό της ή μαρτυρία αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση των λόγων ακύρωσης - (
John Moran and The Republic (Attorney-General and Minister of Interior) 1 R.S.C.C. 10, 13).΄Ο,τι άλλο μπορούμε να αναφέρουμε παρενθετικά, προς ολοκλήρωση της εικόνας, είναι ότι η παρέλευση της προθεσμίας των 75 ημερών είναι ανατρεπτική του δικαιώματος άσκησης προσφυγής και ότι δεν παρέχεται η δυνατότητα παράτασής της, εκτός σε περίπτωση ανώτερης βίας και μόνο για όσο χρόνο διαρκεί. Οι σχετικές (με το θέμα αυτό) αρχές συνοψίζονται στην πρόσφατη απόφασή μας της Ολομέλειας στην Ιακωβίδης ν. Δημοκρατίας - (Αναθεωρητική ΄Εφεση Αρ. 1692 - 23/1/98).
Τέλος, σημειώνουμε ότι κοινοποίηση της απόφασης στο δικηγόρο του αιτητή επάγεται γνωστοποίηση προς τον ίδιο (βλ.
Lefki Papasavva v. Republic (Commander of Police) (1973) 3 C.L.R. 467 - κατ' έφεση Papasavva v. Republic (1979) 3 C.L.R. 563. Βλ., επίσης, Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας 1135/1957 και 182/1958).Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, από την οποία αντλήθηκε καθοδήγηση, είναι απόλυτα σαφής - ότι η γνώση της απόφασης ή πράξης σηματοδοτεί την αφετηρία της προθεσμίας για την άσκηση προσφυγής. Οι σχετικές αρχές συνοψίζονται περιεκτικά στα
Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας (1929-1959), σελ. 253. Διαπιστώνεται, μεταξύ άλλων, ότι η γνώση τεκμηριώνεται και από την υποβολή αίτησης προς τη Διοίκηση, στην οποία γίνεται αναφορά στο περιεχόμενο της προσβαλλόμενης πράξης ή απόφασης - (βλ., επίσης, Απόφαση Σ.Ε. 675/1954, σελ. 799).Στην προκείμενη περίπτωση, αυτή τούτη η επιστολή της εφεσείουσας, της 10ης Δεκεμβρίου, 1992, να της αποσταλούν τα πρακτικά της συνεδρίας στην οποία λήφθηκε η απόφαση, τεκμηριώνει γνώση της απόφασης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόφαση γνωστοποιήθηκε με την ένσταση των εφεσιβλήτων στην Προσφυγή 705/92, η οποία καταχωρήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου, 1992, και, όπως συνάγεται, επιδόθηκε ή παραδόθηκε στην άλλη πλευρά την επομένη, και ότι το περιεχόμενο της γνωστοποίησης ήταν τέτοιο, που καθιστούσε την εφεσείουσα ενήμερη του επηρεασμού των δικαιωμάτων της.
Υπάρχει ο,τιδήποτε, το οποίο να καθιστά τη γνωστοποίηση ελλειπή ή ατελή, λόγω του τρόπου της κοινοποίησής της (μέσω της ένστασης των καθ' ων η αίτηση σε προσφυγή); Η απάντηση είναι αρνητική.
΄Οπως έχουμε εξηγήσει, το ΄Αρθρο 146.3 του Συντάγματος δε συναρτά την ενεργοποίηση της προθεσμίας με τον τρόπο με τον οποίο περιέρχεται η απόφαση σε γνώση του επηρεαζομένου. Το κριτήριο είναι εάν ο επηρεαζόμενος έλαβε γνώση της απόφασης. Στην προκείμενη περίπτωση, δεν υπάρχει αμφιβολία περί τούτου. ΄Οπως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η γνώση ήταν επαρκής.
Οι Θεσμοί που διέπουν την αναθεωρητική διαδικασία καθιστούν την ένσταση ως το μέσο διατύπωσης των θέσεων της διοικητικής αρχής, της οποίας απόφαση, πράξη ή παράλειψη προσβάλλεται. Το αντικείμενο της προσφυγής στην 705/92 ήταν, όπως έχουμε αναφέρει, η παράλειψη ή η εξυπακουόμενη άρνηση του Δήμου να δεχθεί το αίτημα της εφεσείουσας (θεραπεία 1). Η αναφορά (στην ένσταση) στην απόφαση της 10ης Ιουνίου, 1992, ήταν κεφαλαιώδους σημασίας για την έκβαση της προσφυγής. Αποτελούσε, συνεπώς, ουσιώδες γεγονός προς θεμελίωση της ένστασης του Δήμου - ότι η προσφυγή δεν ήταν βιώσιμη. Ο Κ.5(2) του ισχύοντα Διαδικαστικού Κανονισμού του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου 1962 προβλέπει ότι:-
«Η ένσταση δέον ...
(β) να περιλαμβάνη συνοπτικήν έκθεσιν των ουσιωδών γεγονότων επί των οποίων η τοιαύτη ένστασις βασίζεται.»
Η ύπαρξη της απόφασης της 10ης Ιουνίου, 1992, συνιστούσε την πεμπτουσία της ένστασης. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, η προσφυγή απώλεσε το αντικείμενό της. Η γνωστοποίηση της απόφασης έγινε από την πλέον αυθεντική πηγή, την Αρχή η οποία την έλαβε. ΄Οπως έχουμε εξηγήσει, ο τρόπος ή οι συνθήκες, κάτω από τις οποίες η διοικητική πράξη ή
απόφαση περιέρχεται σε γνώση του προσφεύγοντα, δεν περιορίζουν τις συνέπειες της γνώσης για τους σκοπούς άσκησης προσφυγής. Το κρίσιμο ερώτημα, σε κάθε περίπτωση, είναι κατά πόσο η απόφαση ή πράξη περιήλθε σε γνώση του προσφεύγοντα. Σ' αυτή την υπόθεση, περιήλθε σε γνώση της εφεσείουσας (προσφεύγουσας) στις 8 Δεκεμβρίου, 1992. Η προσφυγή κατά της απόφασης καταχωρήθηκε στις 24 Μαρτίου, 1993.Σε συμφωνία με το πρωτόδικο Δικαστήριο, κρίνω ότι η προσφυγή ήταν εκπρόθεσμη. Γι' αυτό θα απέρριπτα την έφεση.
Π.
Δ.
/ΜΠ