ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Αναθεωρητική Έφεση αρ. 2166.

Σύνθεση Δικαστηρίου: ΠΙΚΗΣ, Π., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΑΡΤΕΜΗΣ,

Η απόφαση του Δικαστηρίου και στα δύο θέματα, προσβάλλεται ως εσφαλμένη. Οι εφεσείοντες υπέβαλαν ότι το παραδεχτό του συμφέροντος αιτητή, συναρτάται με το δυσμενή επηρεασμό ιδίου συμφέροντος και εξ αντιδιαστολής, με τον προσπορισμό ιδίου οφέλους από την ακύρωση της πράξης. (Βλ. Ζαβρός κ.α. ν. Δημοκρατίας (1994)3 Α.Α.Δ.349^. Κίττου ν. Δημοκρατίας (1994)3 Α.Α.Δ. 42.) Ειδικά για τις προαγωγές, διαπιστώνεται στην Κυθραιώτου ν. Δημοκρατίας υπ. αρ. 951/88 - 30.4.1990, ότι η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου αναγνωρίζει ότι, όταν το κριτήριο για τη διενέργεια τους δεν είναι συγκριτικό, αλλά προσωπικό, συναρτημένο με την κατοχή προκαθορισμένων προσόντων, (upon a qualifying basis), αυτές δεν υπόκεινται σε αναθεώρηση με αίτηση οποιουδήποτε ο οποίος δεν κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα. Η απόφαση δεν στερεί τον αιτητή οποιουδήποτε δικαιώματος, ούτε θίγει το συμφέρον του ιδίου για προαγωγή. (Βλ. επίσης μεταξύ άλλων Georghiades v. Republic (1982)3 C.L.R. 16^. Aristidou v. Republic (1984)3 C.L.R. 503^. Seraphim v. Republic (1985)3 C.L.R. 286^. Elia v. Republic (1987)3 C.L.R. 306^. και κατ΄ έφεση A.E. 590, αποφασίστηκε στις 14.3.89 και θα δημοσιευτεί στους τόμους τον αποφάσεων (1989)3 Α.Α.Δ.)

(α) Η κρίση αρμοδίου οργάνου για τη διαπίστωση γεγονότων τεχνικής φύσεως, δεν ελέγχεται. (Βλ. μεταξύ άλλων Stavrinou v. Republic (1986)3 C.L.R. 1195^. Republic (Public Service Commission) v. Lefkos Georghiades (1972)3 C.L.R. 594). Σημειωτέον ότι η διαπίστωση της ανδραγαθίας δεν συνιστά θέμα τεχνικής γνώσης.

(β) Η εκτίμηση των ουσιωδών γεγονότων για τη λήψη απόφασης, ανάγεται στην κρίση του αρμοδίου διοικητικού οργάνου. (Βλ. Rolis Lewis ν. Ε.Δ.Υ. A.E. 522 - 30.5.1989^. Επιτρ. Δημ. Υπηρεσίας ν. Αναστασιάδη (1991)3 Α.Α.Δ. 1.)

Το Άρθρο 146.2, του Συντάγματος καθιστά την προσβολή ιδίου, δηλαδή προσωπικού συμφέροντος του επιζητούντος την αναθεώρηση διοικητικής απόφασης, πράξης, ή παράλειψης, προϋπόθεση για την άσκηση προσφυγής. Προάσπιση του κοινού συμφέροντος, για τη διασφάλιση της ευνομίας στη δημόσια λειτουργία, δεν αρκεί. Το Σύνταγμα δεν παρέχει δικαίωμα για την άσκηση λαϊκής ή δημοτικής αγωγής, «actio popularis», όπως εξηγείται στην Pitsillos v. C.B.C. (1982)3 C.L.R. 208. Ο δυσμενής επηρεασμός του νομιμοποιητικού, για την άσκηση προσφυγής συμφέροντος, πρέπει να προκαλείται κατά το χρόνο έκδοσης της πράξης ή απόφασης. Συνεπώς, το συμφέρον πρέπει να είναι "ενεστώς". Πιθανός μελλοντικός επηρεασμός δεν επενεργεί στο παρόν. Για το λόγο αυτό, η ματαίωση προσδοκίας του μέλλοντος δεν καθιστά την προσφυγή παραδεχτή. Όμως, όπου πλήττεται συμφέρον, δεν παύει να υφίσταται το δικαίωμα για προσφυγή, για το λόγο ότι ο επηρεασμός θα εκδηλωθεί στο μέλλον, εφόσον καταφαίνεται ότι θα επέλθει με βεβαιότητα. (Βλ. Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας Α.Ε. 1425 - 29.2.1996^. Π.Δ. Δαγτόγλου Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, Δεύτερη έκδοση αναθεωρημένη και συμπληρωμένη 1994, παρα. 537-545.)

Το συμφέρον το οποίο επηρεάζεται πρέπει να έχει νομικό έρεισμα, δηλαδή, πρέπει να εκπορεύεται από τα νομικά δικαιώματα του προσφεύγοντος. Δεν εξομοιώνεται όμως με αγώγιμο δικαίωμα. Το αντικείμενο του επηρεασμού κάτω από το Άρθρο 146, είναι το συμφέρον και όχι αποκρυσταλλωμένο νομικό δικαίωμα. Το συμφέρον το οποίο επηρεάζεται μπορεί να είναι υλικό ή ηθικό. Και στις δύο περιπτώσεις, πρέπει να διακρίνεται από το γενικό συμφέρον και να συσχετίζεται με την ιδιαιτερότητα της θέσης του προσφεύγοντα. Δύο παραδείγματα ηθικού συμφέροντος που έχει αναγνωρίσει η Ελληνική νομολογία, ως παραδεχτά για την άσκηση προσφυγής, τείνουν να διαφωτίσουν ως προς τη μορφή που μπορεί να προσλάβει.

Η ιδιαιτερότητα της σχέσης του προσφεύγοντος προς την απόφαση η οποία προσβάλλεται, ενέχει μεγάλη σημασία για τον προσδιορισμό του συμφέροντος του αιτητή. Ιδιαίτερη μνεία μπορεί να γίνει στις ακόλουθες τρεις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Στη Νίκολας ν. Δημοκρατίας, υπ. αρ. 701/93 - 2.2.1995, έγινε δεχτή προσφυγή κυβερνήτη αεροσκάφους εναντίον απόφασης των μεταναστευτικών αρχών, για τη χορήγηση άδειας για την πρόσληψη αλλοδαπών, στο πλαίσιο της εξουσίας που τους παρέχεται να χορηγούν άδεια εργασίας σε αλλοδαπούς όταν δεν είναι "... διαθέσιμοι καταλλήλως προσοντούχοι κάτοικοι της Δημοκρατίας ..." Το Δικαστήριο έκρινε παραδεχτή την προσφυγή, εφόσον η απόφαση επηρέαζε άμεσα τις προοπτικές εργοδότησης του αιτητή στον τομέα της ειδικότητας του. Το συμφέρον του, διακρίνεται όπως επεσήμανε το Δικαστήριο, από εκείνο κάθε άλλου πολίτη της Δημοκρατίας, να επιδιώξει την αναθεώρηση της απόφασης, από το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν προσοντούχος και επεδίωκε εργασία του σ΄εκείνο τον κλάδο. Στην Παππαρίδης ν. Α.Η.Κ., υπ. αρ. 12/94 - 17.3.1995, κρίθηκε ότι η κατοχή των προσόντων αφενός, και η υποβολή αίτησης για διορισμό σε συγκεκριμένες θέσεις στο παρελθόν, αφετέρου, καθιστούσαν παραδεκτή την προσφυγή κατά της απόφασης για την πλήρωση θέσεων στον ίδιο κλάδο, χωρίς να προκηρυχθούν. Η μή τήρηση της ισότητας έθιγε το ιδιαίτερο συμφέρον του αιτητή να διαγωνισθεί και ο ίδιος για τις θέσεις.

Στην Petrakis Panayides v. Republic (Public Service Commission) (1973)3 C.L.R. 378^. και Πετρώνδα ν. Συμβουλίου Αποχετεύσεως Λευκωσίας, υπ. αρ. 359/94 - 22.8.1995, αναγνωρίστηκε ότι απόφαση η οποία επάγεται βλάβη στην υπηρεσιακή κατάσταση του αιτητή, το νομιμοποιεί να προσφύγει. Διασαφηνίζεται όμως, ότι το νομιμοποιητικό στοιχείο είναι ο επηρεασμός της αρχαιότητας του υπαλλήλου, στο πλαίσιο της ιεραρχίας του τμήματος όπου υπηρετεί, και όχι, η αρχαιότητα ως υπολογίσιμος παράγοντας στην αξιολόγησή του για προαγωγή στο μέλλον, όπως φαίνεται ότι έγινε δεκτό από το πρωτόδικο Δικαστήριο.

Η εξουσία για την προαγωγή υπαλλήλου επ΄ ανδραγαθία, άσχετα από την κατοχή των προσόντων, είναι ιδιάζουσας φύσεως. Πρόκειται, για εξαιρετικό μέτρο, όχι άσχετο με την αποστολή της Αστυνομίας και την ευψυχία που το καθήκον ενίοτε καλεί τον αστυνομικό να επιδείξει. Η προαγωγή δεν συναρτάται με την υπηρεσιακή κατάσταση του προαγόμενου. Αποτελεί μορφή ανταμοιβής, για εξαιρετική προσφορά, η οποία εξ αντικειμένου περιορίζει τις διαθέσιμες θέσεις για την προαγωγή των προσοντούχων αστυνομικών σε λοχίες. Προαγωγή επ΄ ανδραγαθία συνιστά εξαίρεση από τους κανόνες της χρηστής διοίκησης, που επιβάλλουν την προαγωγή των καταλληλοτέρων, βάσει των υπηρεσιακών τους στοιχείων, στο πλαίσιο της ίσης μεταχείρισης που κατοχυρώνει το Άρθρο 28. Γίνεται δεκτή η παρέκκλιση ενόψει του ιδιάζοντος χαρακτήρα της ανδραγαθίας. Πράξεις ανδραγαθίας από αστυνομικούς εξυψώνουν τη δύναμη, αφενός, και διακρίνουν τους ανδραγαθήσαντες από κάθε άλλο μέλος του σώματος, αφετέρου.

Κάθε μέλος της τάξης του Αστυνομικού Σώματος από το οποίο προέρχεται ο προαγόμενος επ΄ ανδραγαθία, που έχει τα προσόντα για προαγωγή, έχει ηθικό συμφέρον να προσβάλει την απόφαση. Το συμφέρον του πηγάζει από την παράκαμψη της διαδικασίας για τις προαγωγές μελών της τάξης, όπου ο προσφεύγων υπηρετεί, το οποίο επηρεάζει, αφενός, την υπηρεσιακή του κατάσταση και, αφετέρου, τη λειτουργία του Αστυνομικού Σώματος. Κατάχρηση της εξουσίας διανοίγει την οδό της αυθαιρεσίας και της καταπάτησης της χρηστής διοίκησης. Πρόκειται, για εξουσία η οποία αποβλέπει στην ανταμοιβή του ηρωϊσμού. Ολόκληρη η τάξη των αστυφυλάκων, και κάθε ένας από αυτούς, έχει συμφέρον στη διασφάλιση της σύννομης άσκησης της εξουσίας, για προαγωγή επ΄ ανδραγαθία. Η άσκηση της εξουσίας, μέσα στο πλαίσιο του Νόμου, προάγει το κύρος των αστυφυλάκων^. ενώ η κατάχρηση της διανοίγει τη θύρα για τον εξοστρακισμό της αξιοκρατίας στις προαγωγές.