|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1995) 3 ΑΑΔ 342
15 Σεπτεμβρίου, 1995
[ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΧΑΤΖΗΤΣΑΓΓΑΡΗΣ, ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, ΝΙΚΗΤΑΣ Δ/στές]
ΑΡΧΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΕΩΣ,
Εφεσείουσα - Καθής η αίτηση,
ν.
ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ,
Εφεσίβλητης - Αιτήτριας.
(Αναθεωρητική Έφεση αρ. 931)
Νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου — Αρχή Βιομηχανικής Καταρτίσεως Διορισμοί/Προαγωγές — Ο περί Βιομηχανικής Καταρτίσεως Νόμος αρ. 21/74 — Προσλήψεις με σύμβαση ορισμένης χρονικής διάρκειας — Κατά πόσο δημιουργούν σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου για την οποία το Ανώτατο Δικαστήριο ασκεί, κατ' αποκλειστικότητα, τις αρμοδιότητές του βάσει του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος — Εφαρμοστέες νομικές και νομολογιακές αρχές.
Πράξεις ή αποφάσεις μέσα στην έννοια του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Εργασιακές σχέσεις σε ημικρατικό οργανισμό — Κατά πόσο η διαφορά που προκύπτει από αυτές αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη, υποκείμενη σε προσβολή με αίτηση ακυρώσεως βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου — Η δικαιοδοσία περιορίζεται σε πράξεις της διοίκησης στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου.
Λέξεις και Φράσεις — "Δημόσια Υπηρεσία" στο Άρθρο 122 του Συντάγματος.
Οι επίδικες θέσεις αφορούσαν θέσεις Λειτουργού Βιομηχανικής Κατάρτισης 2ης τάξης (Προγράμματα), που εντάσσονταν στην κατηγορία θέσεων πρώτου διορισμού και προαγωγής. Οι θέσεις που χήρευαν ήταν δύο. Η Επιτροπή Επιλογής πρόκρινε 4 από τους υποψηφίους. Το Διοικητικό Συμβούλιο διόρισε τους δύο πρώτους στον κατάλογο προταθέντων. Τα ενδιαφερόμενα μέρη που κατέλαβαν την τρίτη και τέταρτη θέση αντίστοιχα διορίστηκαν αρχικά από το Συμβούλιο με σύμβαση για ένα χρόνο, αφού η Επιτροπή εισηγήθηκε ότι ήταν εξαίρετοι και ότι έπρεπε να προσληφθούν ενόψει και της πολλής εργασίας στο Τμήμα Προγραμμάτων της Αρχής.
Στο πρωτόδικο Δικαστήριο, εκ μέρους της Αρχής, προτάθηκε ο ισχυρισμός ότι το Δικαστήριο εστερείτο αρμοδιότητος επειδή η πρόσληψη εβασίζετο επί ιδιωτικού δικαίου. Επίσης ότι η προσέγγιση της νομολογίας διαφέρει όταν οι προσλήψεις γίνονται με σύμβαση σε ημικρατικό οργανισμό, παρόλο που το Άρθρο 122 του Συντάγματος συμπεριλαμβάνει στον ορισμό της "δημόσιας υπηρεσίας" και υπηρεσία σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ανυπόστατο τον πιο πάνω ισχυρισμό και ταυτόχρονα προέβη σε ακύρωση του διορισμού των ενδιαφερομένων μερών.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση και αποφάνθηκε ότι:
1. Από την υπόθεση Λοΐζου δεν προκύπτει κανόνας ότι οι ημικρατικοί οργανισμοί τοποθετούνται σε διαφορετική μοίρα από το κράτος. Αντίθετα η απόφαση αυτή θέτει αντικειμενικό και ενιαίο κριτήριο για επίλυση του θέματος αν η εργασιακή Αρχή εμπίπτει στον ορισμό του Άρθρου 122 του Συντάγματος και παράγει επομένως, διαφορές για τις οποίες έχει δικαιοδοσία το Ανώτατο Δικαστήριο.
2. Η επίδικη πράξη εκδόθηκε στα πλαίσια άσκησης δημόσιας εξουσίας για την πραγμάτωση δημόσιου σκοπού.
3. Ο διορισμός των ενδιαφερομένων μερών, κρίθηκε ορθά ότι συνιστούσε εκτελεστή διοικητική πράξη για την οποία το πρωτόδικο Δικαστήριο άσκησε τη δικαιοδοσία του.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Υποθέσεις που αναφέρθηκαν:
Paschalidou v. Republic, (1969) 3 C.L.R. 297.
Vassiliou & others v. Republic, (1969) 3 C.L.R. 417.
Loizou & another v. CY.T.A. 4 R.S.C.C. 48·
Hadjigeorghiou v. Republic, (1965) 3 C.L.R. 121·
Christofi v. Municipality of Nicosia, (1988) 3 C.L.R. 1722·
Machlouzarides v. Republic, (1985) 3 C.L.R. 2342·
Shiafkalis v. Cyprus Theatrical Organisation, (1984) 3 C.L.R. 1382.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης του Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου Kύπρου (Πογιατζής, Δ.) που δόθηκε στις 29 Mαρτίου, 1989 (Προσφυγή αρ. 1004/85) με την οποία έγινε αποδεκτή η προσφυγή της εφεσίβλητης - αιτήτριας εναντίον της απόφασης των εφεσειόντων να προσλάβουν τα ενδιαφερόμενα μέρη στις θέσεις Λειτουργού Bιομηχανικής Kατάρτισης 2ης τάξης (Προγράμματα).
Μ. Σπανού - Αναστασίου (κα), για την εφεσείουσα.
Α.Σ. Αγγελίδης, για την εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Δ.: Η απόφαση του δικαστηρίου θα δοθεί από το δικαστή Σ. Νικήτα.
NIKHTAΣ, Δ.: Η έφεση περιορίζεται ουσιαστικά σε ένα μόνο ζήτημα: κατά πόσον το Ανώτατο Δικαστήριο είχε δικαιοδοσία να επιληφθεί της κρινόμενης υπόθεσης δεδομένου ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη προσλήφθηκαν στην υπηρεσία της καθής η αίτηση Αρχής με σύμβαση ορισμένης χρονικής διάρκειας. Το ζήτημα συζητήθηκε πρωτόδικα γιατί το έθεσε η Αρχή ως προδικαστικό. Ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την ένσταση δικαιοδοσίας αποφανθέν ότι υπό τις περιστάσεις γεννήθηκε σχέση δημοσίου δικαίου για την οποίαν το Ανώτατο Δικαστήριο ασκεί, κατ' αποκλειστικότητα, τις αρμοδιότητες που του ανέθεσε το άρθρ. 146(1) του Συντάγματος.
Η διαφορά δημιουργήθηκε υπό τις εξής συνθήκες: Η Αρχή προέβη σε δημοσιεύσεις στον καθημερινό τύπο πως υπήρχαν κενές θέσεις Λειτουργού Βιομηχανικής Κατάρτισης 2ης τάξης (Προγράμματα), που εντάσσονται στην κατηγορία θέσεων πρώτου διορισμού και προαγωγής. Δεν προσδιορίστηκε ο αριθμός τους, αλλά γεγονός είναι ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο χήρευαν μόνο δύο θέσεις. Τελικά η αρμόδια Επιτροπή Επιλογής πρόκρινε 4, από τους 100 τόσους υποψηφίους, που σύστησε για διορισμό στο Διοικητικό Συμβούλιο της Αρχής κατά σειρά προτεραιότητος. Τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα Ελευθερία Ζησίμου και Ιωάννης Ζένιος κατέλαβαν την τρίτη και τέταρτη θέση αντίστοιχα.
Η Επιτροπή εισηγήθηκε τους δύο πρώτους, αλλά πρόσθεσε για τους ενδιαφερόμενους τα εξής:
"Δεδομένου ότι υπάρχει πολλή και πιεστική εργασία στο Τμήμα Προγραμμάτων και έχοντας υπόψη ότι οι άλλοι δύο αιτητές αποτελούν εξαιρετικό υλικό το οποίο δεν πρέπει να αφεθεί να χαθεί, η Επιτροπή αποφάσισε επίσης ομόφωνα να εισηγηθεί στο Συμβούλιο την πρόσληψη τους με συμβόλαιο για απασχόληση στο Τμήμα Προγραμμάτων της Αρχής."
Το Διοικητικό Συμβούλιο προχώρησε να διορίσει τους δύο προταθέντες που ήταν και οι πρώτοι στον κατάλογο. Αυτό όμως δεν μας αφορά. Ό,τι ενδιαφέρει είναι ότι το Συμβούλιο, με την ίδια ευκαιρία, υιοθετώντας την αιτιολογική σκέψη της Επιτροπής Επιλογής, που μόλις παρέθεσα, ως ακριβώς είχε, διόρισε - "αρχικά" όπως ρητά αναφέρεται - με σύμβαση για ένα χρόνο και τα δύο ενδιαφερόμενα μέρη. Πρέπει να ειπωθεί ότι το Συμβούλιο έλαβε υπόψη - και το σημειώνει - ότι στον προϋπολογισμό για το έτος 1986 υπήρχε πρόνοια "για πρόσληψη με συμβόλαιο δύο υπαλλήλων που θα είναι υπεύθυνοι για την κατάρτιση εκπαιδευτών". Αφού το πρωτόδικο δικαστήριο απέρριψε την ένσταση αναρμοδιότητος, που πρόβαλε η Αρχή στηριζόμενη στη φύση της πράξης, εξέτασε την υπόθεση στην ουσία της και ακύρωσε και το διορισμό των ενδιαφερομένων.
Οι λόγοι που έπεισαν τον πρωτόδικο δικαστή ότι, παρά την πρόνοια στον προϋπολογισμό, η πρόσληψη διέπεται από το πλέγμα σχέσεων του δημοσίου και όχι του ιδιωτικού δικαίου αναφέρονται σε έκταση στην απόφασή του. Και συνδέονται με τη νομολογία υπό την έννοια ότι επισημάνθηκαν οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της κρίσης του δικαστηρίου στο προκείμενο. Αναφέρθηκαν, κυρίως, οι αποφάσεις Paschalidou v. Republic, (1969) 3 C.L.R. 297 (Ολομέλειας) και Vassiliou & others v. Republic, (1969) 3 C.L.R. 417.
Οι λόγοι αυτοί συνοψίζονται ως εξής: Η συμπερίληψη στη σύμβαση, και στις δύο περιπτώσεις, όρου, όπως και στο μόνιμο διορισμό, ότι η απασχόληση των ενδιαφερομένων διέπεται από τη νομοθεσία που αφορά στην εγκαθίδρυση και λειτουργία της Αρχής (βλέπε τον περί Βιομηχανικής Καταρτίσεως Νόμο αρ. 21/74). ευρύτερα η ομοιομορφία των όρων απασχόλησής τους με εκείνους που ισχύουν για την παραπάνω μόνιμη θέση Λειτουργού 2ης τάξης· περαιτέρω η εισήγηση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, που προεκτέθηκε, δεν προβλέπει ούτε εξυπακούει την εκτέλεση έκτακτης εργασίας άλλων συνήθων καθηκόντων· σε κανένα έγγραφο ή πρακτικό δεν γίνεται λόγος για εργοδότηση έκτακτων υπαλλήλων. και τέλος ότι η Επιτροπή έδρασε στα πλαίσια της διαδικασίας διορισμών στις επίδικες θέσεις χωρίς να εξετάσει θέμα προσόντων ειδικών εκπαιδευτών. Σχολιάζοντας τέλος την πρόνοια του προϋπολογισμού το δικαστήριο ανέφερε:
"Είναι φανερό ότι το Διοικητικό Συμβούλιο έκαμε χρήση της πιο πάνω πρόνοιας ελλείψει άλλης εγκεκριμένης δαπάνης για την πρόσληψη των δύο ενδιαφερομένων μερών που πείστηκε ότι αποτελούσαν εξαίρετο υλικό που δεν έπρεπε να αφεθεί να χαθεί."
Η κα Σπανού υπέβαλε στην ουσία ότι οι προσλήψεις εδώ δεν αποτελούν έκφραση της δημόσιας διοικητικής δράσης. Πρόκειται για διαφορά από σύμβαση για την οποίαν δεν ασκεί αρμοδιότητα το Ανώτατο Δικαστήριο. Δεν είναι ακυρωτική διαφορά. Είναι η άποψή της ότι η νομολογία διαφοροποίησε την πρόσληψη υπαλλήλου με σύμβαση ανάλογα αν γίνεται από το κράτος ή από δημόσιο οργανισμό όπως η Αρχή. Ο λόγος, κατά τη συνήγορο, είναι ότι η εργασιακή σχέση του υπαλλήλου με το κράτος είναι εξαιτίας της φύσης της δημοσίου δικαίου. Όμως δε συμβαίνει το ίδιο με την περίπτωση των ημικρατικών οργανισμών. Παρόλο που το άρθρο 122 του συντάγματος ορίζει τη "δημόσια υπηρεσία" και σαν υπηρεσία σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, εντούτοις η νομολογία δέχθηκε διαφορετική προσέγγιση στην περίπτωση αυτών των οργανισμών, όταν ο προσλαμβανόμενος δεν κατέχει οργανική θέση, αλλά υπηρετεί με σύμβαση. Επίσης υποστήριξε πως οι ενδιαφερόμενοι προσλήφθηκαν για έκτακτη υπηρεσία με βάση τη διάταξη του προϋπολογισμού. Για ενίσχυση της βασικής εισήγησης έγινε αναφορά στις υποθέσεις Loizou & another v. CY.T.A.. 4 R.S.C.C. 48 και Hadjigeorghiou v. Municipality of Nicosia (1965) 3 C.L.R. 121, 126.
Η νομολογία δεν ανέπτυξε ούτε υιοθέτησε ποτέ τη στάση διαχωρισμού που εισηγείται η δικηγόρος της Αρχής. Στην υπόθεση Λοΐζου δεν προκύπτει κανόνας ότι οι ημικρατικοί οργανισμοί μπαίνουν σε διαφορετική μοίρα από το κράτος. Αντίθετα η απόφαση θέτει αντικειμενικό και ενιαίο κριτήριο για επίλυση του θέματος αν η εργασιακή αρχή εμπίπτει στον ορισμό του άρθρου 122 του Συντάγματος και παράγει επομένως διαφορές για τις οποίες έχει δικαιοδοσία το Ανώτατο Δικαστήριο. Η αιτιολογική βάση της απόφασης δεν αφήνει αμφιβολίες γιαυτό (σελ. 51):
"The Court is of of the opinion that the issue whether a particular workman is regularly employed, as above, is an issue of fact to be determined in each case on the basis of all relevant circumstances. The period of his service, the security of tenure, the nature of the duties, the view taken of the status of such workman by his employing authority, are all relevant matters to be weighed, together with other pertinent factors, in order to arrive at a proper conclusion."
Στην υπόθεση Hadjigeorghiou, ανωτέρω, που ήταν πρωτόδικη, η αιτήτρια προσλήφθηκε στη δημόσια υπηρεσία για πρόσκαιρη εργασία στα πλαίσια απογραφής του πληθυσμού που έγινε μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Κρίθηκε ότι η απόλυση της ήταν θέμα ιδιωτικού δικαίου. Ο προσωρινός ή έκτακτος χαρακτήρας της εργοδότησης ήταν φανερός και από το ότι το τμήμα στατιστικής, στο οποίο υπαγόταν η υπηρεσία απογραφής, ενοικίασε τις απαραίτητες μηχανές για την διεκπεραίωση του έργου και δεν τις αγόρασε. Από τις παρατηρήσεις του δικαστηρίου για την υπόθεση Loizou δε συνάγεται κανόνας ευρύτερης εφαρμογής. Έγιναν από το δικαστή στην προσπάθειά του να τη διακρίνει από την υπόθεση που δίκασε. Η αιτιολογική σκέψη της Loizou είναι αυτή που προαναφέρθηκε.
Στη γραπτή της αγόρευση, που κατατέθηκε στο πρωτόδικο δικαστήριο, η δικηγόρος της Αρχής ουσιαστικά ανέφερε, όπως και ενώπιόν μας, ότι η αιτήτρια διορίστηκε για την εκτέλεση έκτακτων καθηκόντων. Ο πρωτόδικος δικαστής παρατηρεί στην απόφαση πως ο ισχυρισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με τα προβαλλόμενα στο δικόγραφο ένστασης της καθής. Η κα Σπανού παραπονείται πως αυτό είναι λάθος. Στην ένσταση (παράγραφο 17) εκφράζει την ίδια θέση. Έχει δίκαιο. Όμως, η αβλεψία αυτή δεν έχει τις προεκτάσεις που της προσδόθηκαν. Και δεν μεταβάλλει τις ουσιώδεις περιστάσεις της υπόθεσης, όπως τις κατέγραψα πιο πάνω. Οι περιστάσεις αυτές εκτιμώμενες υπό αντικειμενικό πρίσμα ορθά οδήγησαν σε συμπέρασμα πως πρόκειται για σχέση δημοσίου δικαίου.
Η επίδικη πράξη εκδόθηκε στα πλαίσια άσκησης δημόσιας εξουσίας για την πραγμάτωση δημόσιου σκοπού. Όπως έχει λεχθεί στην προσφυγή Christofi v. Municipality of Nicosia (1988) 3 C.L.R. 1722, 1726:
"The contractual character of an appointment to a public position does not of itself remove the act from the realm of public law. If the sub judice decision is intended to promote one or more of the purposes of a public authority, the action retains its public law character; and can be classified as such for purposes of judicial review under Art. 146 of the Constitution."
Βλέπε επίσης Machlouzarides v. Republic (1985) 3 C.L.R. 2342 και Shiafkalis v. Cyprus Theatrical Organisation (1984) 3 C.L.R. 1382.
Καταλήγουμε πως ορθά κρίθηκε ότι ο διορισμός των ενδιαφερομένων μερών συνιστούσε εκτελεστή διοικητική πράξη για την οποία και άσκησε τη δικαιοδοσία του το πρωτόδικο δικαστήριο.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
H έφεση απορρίπτεται με έξοδα.