|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Δημοκρατία ν. Σαμψών (1991) 1 ΑΑΔ 858
Παυλίδης κ.ά. ν. Αστυνομίας (1996) 2 ΑΑΔ 220
Pernell Geoffrey Michael John και Άλλοι ν. Kυπριακής Δημοκρατίας (Αρ. 2) (1998) 2 ΑΑΔ 417
Zωμενής Στέλιος ν. Aστυνομίας (2004) 2 ΑΑΔ 400
Παπαχρίστου Ευριπίδης ν. Αστυνομίας (2007) 2 ΑΑΔ 62
Σωτηριάδου Μαρία ν. Αστυνομίας (2009) 2 ΑΑΔ 356
ΙΩΑΝΝΟΥ v. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Ποινική Εφεση Αρ. 110/2019, 29/9/2020, ECLI:CY:AD:2020:B324
ΒΑΣΟΣ ΓΛΥΚΕΡΙΟΥ v. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ , ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ.: 171/2020, 8/6/2022, ECLI:CY:AD:2022:B287
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2023:B80
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ. 87/22)
6 Μαρτίου, 2023
[Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ,
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ/ΣΤΕΣ]
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑ,
Εφεσείων,
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
----------
Αλ. Σαουρής, για εφεσείοντα.
Ε. Κληρίδου (κα) για Γενικό Εισαγγελέα, για εφεσίβλητη.
Εφεσείων παρών.
---------
Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη.
---------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Ο εφεσείων στις 10.8.2015 είχε καταδικαστεί από Κακουργιοδικείο σε συντρέχουσες ποινές φυλάκισης 5½ ετών σε σχέση με την κατοχή 366 φυτών κάνναβης και ποσότητας κάνναβης, συνολικού βάρους 5,850.83 γρ. Η ποινή αυτή στις 19.10.2017 κρίθηκε ως έκδηλα ανεπαρκής και αυξήθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο, μετά από έφεση του Γενικού Εισαγγελέα, σε 8 έτη φυλάκισης.
Την 1.3.2018 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ασκώντας τις εξουσίες που του παρέχει το Άρθρο 53.4 του Συντάγματος, με τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Εισαγγελέα και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, απένειμε χάρη στον εφεσείοντα, αναφορικά με μέρος της ποινής του, με αποτέλεσμα αυτός να αποφυλακιστεί στις 30.8.2019, υπό τον όρο της μη διάπραξης και καταδίκης σε φυλάκιση για νέο αδίκημα. Ο εφεσείων, ως εκ τούτου, είχε ευεργετηθεί με απελευθέρωση του κατά 490 ημέρες νωρίτερα.
Δεν τίμησε όμως και δεν αξιοποίησε την χάρη που του δόθηκε. Στις 25.10.2021 κατελήφθη διαπράττοντας σοβαρότατα κακουργήματα της ίδιας φύσης:
Κατοχή 8,826.07 γρ κάνναβης με σκοπό την προμήθεια, κατοχή 19 φυτών κάνναβης με σκοπό την προμήθεια, κατοχή 243 στελεχών φυτών κάνναβης με ρίζωμα με σκοπό την προμήθεια, καλλιέργεια των εν λόγω φυτών κάνναβης. Επίσης βρέθηκαν στην κατοχή του μεγάλος αριθμός πλαστών χαρτονομισμάτων συνολικού ποσού €62.200. Επιπρόσθετα είχε προβεί σε δόλια επέμβαση σε μετρητή και κλοπή ηλεκτρισμού.
Παραδέχθηκε το μακροσκελές και βαρύ κατηγορητήριο που προέκυψε. Το Κακουργιοδικείο, προβαίνοντας, από το σύνολο των γεγονότων και την προηγούμενη καταδίκη του, σε διαπίστωση ότι ο εφεσείων επιδίδεται κατ' επάγγελμα στην καλλιέργεια και εμπορία ναρκωτικών, του επέβαλε διάφορες ποινές φυλάκισης για τα παραπάνω αδικήματα αντιστοίχως, με υψηλότερη την ποινή των 12 ετών για την κατοχή των 8 κιλών και 826,7 γραμμαρίων κάνναβης και την κατοχή και καλλιέργεια των 243 στελεχών φυτών κάνναβης, με σκοπό την προμήθεια. Οι ποινές ορίστηκαν να συντρέχουν με αποτέλεσμα ο εφεσείων να καταδικαστεί στην πράξη σε 12 έτη φυλάκισης.
Ως αποτέλεσμα όμως της καταδίκης του σε φυλάκιση ενεργοποιήθηκε το υπόλοιπο της προηγούμενης ποινής φυλάκισης των 490 ημερών.
Εξ ου και με την παρούσα έφεση, προβάλλεται ότι το Κακουργιοδικείο δεν έλαβε υπόψη του, κατά την επιμέτρηση της ποινής, την αρχή της συνολικότητας της ποινής, η οποία κατέστη εκδήλως υπερβολική. Επίσης δεν έλαβε υπόψη τους μετριαστικούς παράγοντες, όπως η παραδοχή του και η συνεργασία με την Αστυνομία, η ηλικία του, οι προσωπικές και οι οικογενειακές του περιστάσεις, περιλαμβανομένων των προβλημάτων υγείας, καθώς και η προθυμία του να κατονομάσει και άλλα πρόσωπα που εμπλέκονται σε υποθέσεις ναρκωτικών. Τέλος, ότι το Κακουργιοδικείο έδωσε υπέρμετρη βαρύτητα στην προηγούμενη καταδίκη του εφεσείοντα.
Σε ό,τι αφορά στην αρχή της συνολικότητας της ποινής ο εφεσείων επικέντρωσε το παράπονο του στο γεγονός ότι το Κακουργιοδικείο δεν έκανε μνεία ως προς το κατά πόσον η ποινή κατέστη υπερβολική στο σύνολο της, αλλά απλώς ανέφερε ότι κατ' εφαρμογή της αρχής της συνολικότητας της ποινής έλαβε υπόψη και το γεγονός ότι, ως αποτέλεσμα της καταδίκης του εφεσείοντα στην παρούσα υπόθεση, ενεργοποιείται αυτόματα και η ανασταλείσα περίοδος ποινής φυλάκισης 490 ημερών. Ο ευπαίδευτος δικηγόρος του δεν αμφισβήτησε, βέβαια, ότι το Κακουργιοδικείο είχε επίγνωση της αρχής της συνολικότητας της ποινής, στην οποία και είχε αναφερθεί. Εισηγήθηκε, όμως, ότι η απλή αναφορά δεν επαρκούσε. Η σημασία της αρχής αυτής, η οποία προσδιορίζεται στη νομολογία ως «καθήκον του δικαστηρίου» (βλ. Ιωάννου ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. Αρ. 110/19, ημερ. 29.9.2020) καθιστούσε αναγκαία τη ρητή αναφορά και εξέταση του κατά πόσον η ενεργοποίηση θα καθιστούσε τη συνολική ποινή δυσανάλογα υπερβολική. Επίσης σημείωσε ότι το θέμα της διαδοχικότητας τέθηκε από το Κακουργιοδικείο πρόωρα, δηλαδή προτού καθοριστεί η ποινή που επέβαλε για το ενώπιον του κατηγορητήριο.
Η άλλη πλευρά απάντησε ότι το δικαστήριο αναφέρθηκε στην αρχή της συνολικότητας, την οποία είχε κατά νου. Άλλωστε το πραγματικό ερώτημα είναι το κατά πόσο το αποτέλεσμα δικαιολογείται από τη νομολογία που διέπει την αρχή και η απάντηση, λαμβάνοντας υπόψη τις περιστάσεις της υπόθεσης, είναι αναμφίβολα καταφατική.
Είναι ορθό, ως ζήτημα λογικής τάξης και λεκτικής διατύπωσης, να προσδιορίζεται πρώτα η ποινή που αρμόζει στη συγκεκριμένη περίπτωση και στη συνέχεια να εξετάζεται το κατά πόσον η πρόσδοση διαδοχικότητας, σε σχέση με ποινή που έχει προηγουμένως ανασταλεί, θα καθιστούσε εν τέλει, υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, το σύνολο της ποινής δυσανάλογα υπερβολικό. Εν προκειμένω το Κακουργιοδικείο, όπως ορθά υπέδειξε ο κ. Σαουρής, αναφέρθηκε στην αυτόματη ενεργοποίηση της ανασταλείσας ποινής και στη διαδοχική έκτιση της, προτού αναφερθεί στην ποινή που θα επέβαλλε. Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι ότι το Κακουργιοδικείο είχε επίγνωση της αρχής της συνολικότητας της ποινής, την οποία δεν παρέβλεψε. Το ερώτημα είναι ουσιαστικό και έγκειται στο κατά πόσον, υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, ως εκ της ενεργοποίησης της προηγούμενης ποινής φυλάκισης διαδοχικά προς την επιβαλλόμενη ποινή, το σύνολο της ποινής είναι εν τέλει υπερβολικό και καθιστά την ποινική μεταχείριση του εφεσείοντα δυσανάλογη προς το αδίκημα για το οποίο τώρα τιμωρείται (Παπαχρίστου ν. Αστυνομίας (2007) 2 ΑΑΔ 62, Σωτηριάδου ν. Αστυνομίας (2009) 2 ΑΑΔ 356).
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σοβαρή υπόθεση, ως προς την οποία ορθά το Κακουργιοδικείο διαπίστωσε ότι ο εφεσείων επιδίδεται κατ' επάγγελμα στην καλλιέργεια και προμήθεια ναρκωτικών, τα οποία προωθεί στην αγορά μέσω τρίτων έναντι χρηματικού ανταλλάγματος. Εν ολίγοις, μιλούμε για κατ' επάγγελμα εμπορία ναρκωτικών. Σύμφωνα με την ομολογία του, η ποσότητα των 9 σχεδόν κιλών κάνναβής που βρέθηκε στην κατοχή του με σκοπό να τη διοχετεύσει στην αγορά, προέκυψε από τα φυτά κάνναβης που καλλιεργούσε ο ίδιος. Είναι χαρακτηριστικό δε, όπως παρατήρησε το Κακουργιοδικείο, για τον «κύκλο εργασιών του» ότι τα πλαστά χαρτονομίσματα για τόσο μεγάλα ποσά (€62.200), που βρέθηκαν στην κατοχή του, είναι εισπράξεις από εμπορία ναρκωτικών τα οποία κράτησε γιατί κατάλαβε πως ήταν πλαστά.
Όλα αυτά, όχι μόνο μετά την προηγούμενη καταδίκη, η οποία απέτυχε να τον συνετίσει, αλλά και μετά το ευεργέτημα της αναστολής του οποίου έτυχε, έστω και εάν επρόκειτο για έμπορο ναρκωτικών. Παρά το ευεργέτημα όμως, όπως και στην υπόθεση Βάσος Γλυκερίου ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. Αρ. 171/20, ημερ. 8.7.2022, ECLI:CY:AD:2022:B287, έτσι και σε αυτή την περίπτωση «ο εφεσείων επέδειξε πλήρη αδιαφορία στο ευεργέτημα που έτυχε από την Πολιτεία, με επακόλουθο το παράπονο του για την διαδοχικότητα της ποινής - εξ ου και η κατ' ισχυρισμό υπερβολική ποινή - να αφορά αποκλειστικά και μόνο την δική του εγκληματική συμπεριφορά.»
Το προνόμιο για μείωση, αναστολή ή μετατροπή οποιασδήποτε ποινής αποτελεί, κατά το Σύνταγμα, αποκλειστικό προνόμιο του Προέδρου της Δημοκρατίας που ασκείται κατόπιν συμφώνου γνώμης του Γενικού Εισαγγελέως και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέως (Άρθρο 53.4 του Συντάγματος). Όπως και η διάγνωση της ποινικής ευθύνης και ο καθορισμός της τιμωρίας του παραβάτη, σύμφωνα με την τάξη που καθιδρύει το Σύνταγμα, εκτός όπου γίνεται ειδική πρόβλεψη περί του αντιθέτου από το ίδιο το Σύνταγμα, εμπίπτει αποκλειστικά στη σφαίρα αρμοδιοτήτων της δικαστικής λειτουργίας (βλ. απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Σαμψών (1991) 1 ΑΑΔ 858, Pernell v. Δημοκρατίας (Αρ.2) (1998) 2 ΑΑΔ 417). Η διάκριση των εξουσιών αποτελεί θεμέλιο του κράτους δικαίου. Το προαναφερθέν προνόμιο του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι απόλυτο.
Δεν μπορούμε όμως παρά θετικά να σημειώσουμε ότι, όπως διαπιστώνουμε από τη δικαστική μας γνώση, έχει πρόσφατα καθιερωθεί πρακτική να αποκλείονται από την απονομή, επί οριζόντιας βάσεως, γενικώς και αδιακρίτως, τέτοιου ευεργετήματος, πρόσωπα που έχουν καταδικαστεί για σοβαρά εγκλήματα, τα οποία καθορίζονται, ή μπορούν από καιρού εις καιρόν να καθορίζονται. Η περιοριστική αυτή πρακτική εναρμονίζεται με τους σκοπούς που υπηρετεί η απονομή της δικαιοσύνης.
Σε ό,τι αφορά στις προσωπικές, οικογενειακές και άλλες περιστάσεις του εφεσείοντα, το Κακουργιοδικείο τις έλαβε υπόψη, όπως και την παραδοχή του. Σημείωσε όμως, παράλληλα, ότι οι προσωπικές περιστάσεις ενός κατηγορούμενου, σε τέτοιας φύσεως υποθέσεις, έχουν μόνο οριακή σημασία, παραπέμποντας, μεταξύ άλλων, στην Ζωμενής ν. Αστυνομίας (2004) 2 ΑΑΔ 400, και πως η εξατομίκευση έχει τη θέση της, αλλά δεν μπορεί να εξουδετερώσει την ανάγκη για προστασία της κοινωνίας (Παυλίδης κ.α. ν. Αστυνομίας (1996) 2 ΑΑΔ 220). Γενικά το Κακουργιοδικείο έλαβε υπόψη κάθε σχετικό παράγοντα με περισσή επιμέλεια, ώστε η απόφαση του να καθίσταται, αχρείαστα ίσως, μακροσκελής.
Η επέμβαση του Εφετείου δικαιολογείται μόνο όταν η ποινή είναι έκδηλα υπερβολική ή είναι αποτέλεσμα σφάλματος αρχής (βλ. Γλυκερίου (ανωτέρω)). Δεν δικαιολογείται επέμβαση στην παρούσα υπόθεση. Η συνολική ποινή που προκύπτει δεν είναι καθόλου υπερβολική. Αν θα έπρεπε να σχολιαστεί θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ακόμα και ως επιεικής.
Η έφεση απορρίπτεται.
Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.
Λ. Δημητριάδου-Ανδρέου, Δ.
Στ. Χατζηγιάννη, Δ.
/φκ