|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2023:B28
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση Αρ. 11/2023)
27 Ιανουαρίου, 2023
[ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ,
ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ/στές]
Ν. Κ.,
Εφεσείων,
ν.
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
Κ. Σοφοκλέους (κα) με Ι. Ιωάννου (κα), για τον Εφεσείοντα.
Χρ. Περγαντή (κα), Δημόσιος Κατήγορος, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για την Εφεσίβλητη.
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Η Απόφαση είναι ομόφωνη, θα απαγγελθεί από τη Δικαστή Δημητριάδου-Ανδρέου.
_____________________________________________________________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.: Ο Εφεσείων αντιμετωπίζει ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου 61 κατηγορίες, που αφορούν, μεταξύ άλλων, τα αδικήματα της συνωμοσίας προς διάπραξη κακουργήματος, διαρρήξεις κατοικιών, κλοπές από κατοικίες, κακόβουλης βλάβης, αδικήματα περί βίας στην οικογένεια, τροχαία αδικήματα, μεταφορά επιθετικού οργάνου και μάχαιρας. Κάποια από τα αδικήματα φέρονται να έχουν διαπραχθεί κατά το 2011 και 2012, ενώ τα υπόλοιπα κατά τα έτη 2018, 2019 και 2021, με πιο πρόσφατες τις κατηγορίες που αφορούν στα αδικήματα περί βίας στην οικογένεια.
Ως προς το σχετικό ιστορικό της υπόθεσης θα πρέπει να λεχθεί ότι το Κατηγορητήριο της υπόθεσης που ο Εφεσείων αντιμετωπίζει, καταχωρήθηκε στις 17/2/2022, και για διάφορους λόγους που αφορούσαν και τον Εφεσείοντα, αυτός απάντησε στις εναντίον του κατηγορίες στις 18/3/2022. Κατόπιν αιτήματος της Κατηγορούσας Αρχής το Δικαστήριο διέταξε στις 25/2/2022 την κράτηση του επί τη βάσει του κινδύνου φυγοδικίας. Έκτοτε ο Εφεσείων τελεί υπό κράτηση.
Η ακρόαση της υπόθεσης ξεκίνησε στις 3/6/2022 και συνεχίζεται. Στο Κατηγορητήριο αναγράφονται 52 συνολικά μάρτυρες Κατηγορίας ενώ, μέχρι σήμερα, έχουν καταθέσει μόλις 16 μάρτυρες Κατηγορίας.
Μετά την ολοκλήρωση της δικασίμου στις 20/1/2023 το πρωτόδικο Δικαστήριο όρισε την υπόθεση για συνέχιση της ακρόασης στις 27/1/2023. Η εκπρόσωπος της Κατηγορούσας Αρχής ζήτησε όπως ο Εφεσείων συνεχίσει να τελεί υπό κράτηση επί τη βάσει του ιδίου λόγου που είχε διαταχθεί η κράτηση του την πρώτη φορά, ήτοι αυτού της φυγοδικίας. Στο αίτημα αυτό ενέστη η πλευρά του Εφεσείοντα.
To πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού επεσήμανε, με παραπομπή στην υπόθεση Δημητρίου κ.ά. v. Δημοκρατίας (2013) 2 Α.Α.Δ. 416, τη νομολογιακή αρχή ότι μετά από την πρώτη διαταγή για την κράτηση του κατηγορουμένου το Δικαστήριο εξετάζει το θέμα της περαιτέρω κράτησης, όχι εξ υπαρχής αλλά μόνο με αναφορά σε οποιαδήποτε νέα δεδομένα ήθελαν προκύψει και τα οποία ενδεχομένως να διαφοροποιούν την κρίση του επί του θέματος της κράτησης και όχι με αναφορά σε δεδομένα τα οποία υφίσταντο εξ υπαρχής, κατέληξε ότι στην υπό εξέταση περίπτωση δεν είχε παρουσιαστεί οποιοδήποτε νέο στοιχείο το οποίο να δικαιολογεί τη διαφοροποίηση των προηγούμενων του αποφάσεων ως προς το αίτημα κράτησης επί τη βάσει του κινδύνου φυγοδικίας.
Όπως συγκεκριμένα το έθεσε:
«Θεωρώ ότι δεν έχει αλλάξει οτιδήποτε ή να έχει παρουσιαστεί ενώπιον μου οποιοδήποτε νέο στοιχείο ούτως ώστε να δικαιολογείται η οποιαδήποτε τροποποίηση της απόφασής μου για την συνέχιση της κράτησης του κατηγορούμενου. Ούτε όσον αφορά την υπόθεση, αλλά ούτε και όσον αφορά τις προσωπικές συνθήκες του κατηγορούμενου. Παραπέμπω σχετικά στην Βασιλείου (1997), στην Ψύλλας (2001).»
Με επτά Λόγους Έφεσης ο Εφεσείων προσβάλλει την πιο πάνω Απόφαση.
Mε τον 1ο και το 2ο Λόγο Έφεσης προβάλλεται ότι λανθασμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν προέβη στην αξιολόγηση του συνολικού χρόνου κράτησης για να κρίνει το κατά πόσο αυτός ο χρόνος εκφεύγει του ευλόγως αναγκαίου, ενώ ταυτόχρονα ο χρόνος που προβλέπεται να αποπερατωθεί η εκδίκαση της υπόθεσης είναι άγνωστος, οδηγώντας σε ακαθόριστο χρόνο κράτησης. Μέσω του 3ου Λόγου Έφεσης προβάλλεται ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα δεν αιτιολογεί την νέα περίοδο κράτησης. Με τον 4ο Λόγο Έφεσης προβάλλεται ότι με την απόφαση του το πρωτόδικο Δικαστήριο οδηγεί τον Εφεσείοντα σε κράτηση για ακαθόριστο χρόνο κατά παράβαση της ΕΣΔΑ, του Συντάγματος και των αρχών της νομολογίας. Μέσω του 5ου Λόγου Έφεσης η πλευρά του Εφεσείοντα διατείνεται ότι λανθασμένα κρίθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο ότι δεν αμφισβητήθηκε από την Υπεράσπιση η σοβαρότητα και η πολυπλοκότητα της υπόθεσης. Με τον 6ο και τον 7ο Λόγο Έφεσης προβάλλεται ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα αποφάσισε ότι το γεγονός ότι υπολείπονται μάρτυρες δεν μπορεί να ιδωθεί μεμονωμένα και ότι η υπόθεση τίθεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Με δεδομένο ότι η εκκαλούμενη Απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου δόθηκε στο πλαίσιο εξέτασης ενστάσεως σε επαναλαμβανόμενο αίτημα κράτησης του Εφεσείοντα, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει καταδείξει ότι εκκρεμούσης της δίκης, η εξέταση ενστάσεως σε τέτοιο αίτημα διενεργείται με αφετηρία το τελευταίο διαφοροποιητικό γεγονός, εάν υπάρχει τέτοιο (βλ. Μαυρομιχάλης κ.ά. v. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 165/2020 (σχ. με την Ποινική Έφεση Αρ. 166/2020, ημερ. 22/10/2020, ECLI:CY:AD:2020:B369).
Στη δε Ψύλλας ν. Δημοκρατίας (Αρ. 3) (2002) 2 Α.Α.Δ. 388, επιβεβαιώθηκε ότι:
«Η κράτηση υποδίκου παρατεινόμενης της ακρόασης της υπόθεσης εναντίον του, συνιστά εξ αντικειμένου νέο γεγονός το οποίο χρήζει αποτίμησης στο πλαίσιο της κρίσης του Δικαστηρίου για την περάτωση της κράτησης του υποδίκου ... Η παράταση της κράτησης συναρτάται με νέα απόφαση του Δικαστηρίου. Διαφορετικά το διάταγμα κράτησης θα απέληγε στην κράτηση του υποδίκου για ακαθόριστο χρονικό διάστημα.»
Στην πιο πάνω υπόθεση τονίσθηκε, επίσης, ότι το ενδεχόμενο επιμήκυνσης κράτησης για λόγους που δεν είναι συνυφασμένοι με την άνευ διακοπής διεξαγωγή της δίκης, «.. επενεργεί υπέρ της απόλυσης του με όρους που το Δικαστήριο ήθελε κρίνει πρόσφορους για την απονομή της δικαιοσύνης.».
Ό,τι εν προκειμένω εγείρετο, υπό το φως των δεδομένων της υπόθεσης, ως νέο εξ αντικειμένου γεγονός ήταν, αναμφίβολα, η επιμήκυνση του χρόνου κράτησης. Όπως είναι νομολογημένο, το μήκος του χρόνου αποτελεί στοιχείο που δεν μπορεί να παραγνωρίζεται αλλά, αντίθετα, πρέπει να σταθμίζεται έναντι του βαθμού της πρόβλεψης του ενδεχομένου που προορίζεται να αποτελέσει έρεισμα κρίσης (βλ. Χ″Δημητρίου v. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 45). Η ανάγκη αιτιολόγησης του διατάγματος κράτησης ενυπάρχει σε αυξημένο βαθμό για κάθε νέα περίοδο κράτησης.
Στην υπό κρίση περίπτωση, με δεδομένη την κράτηση του Εφεσείοντα από τις 25/2/2022, η επιμήκυνση του χρόνου κράτησης του παρατεινόμενης της ακρόασης της υπόθεσης εναντίον του αποκτούσε, χωρίς άλλο, τη δική της δυναμική. Έχοντας δε υπόψη ότι είχαν προηγηθεί σε προγενέστερες δικασίμους και άλλες ενστάσεις από πλευράς Υπεράσπισης ως προς παρόμοια αιτήματα παράτασης της κράτησης του Εφεσείοντα, η περαιτέρω κράτηση θα έπρεπε να εξετασθεί αυτοτελώς στο σύνολο των δεδομένων ενώπιον του Δικαστηρίου.
Όπως προκύπτει από την εκκαλούμενη Απόφαση, το πρωτόδικο Δικαστήριο όχι μόνο δε ασχολήθηκε με το ζήτημα της επιμήκυνσης του χρόνου κράτησης, το οποίο είχε ιδιαιτέρως τονισθεί από πλευράς του Εφεσείοντα, αλλά ούτε και θεώρησε ότι αυτός ο παράγοντας συνιστούσε ακριβώς ένα νέο γεγονός το οποίο έχρηζε αποτίμησης στο πλαίσιο της κρίσης του στο υποβληθέν αίτημα κράτησης, υπό την έννοια του κατά πόσο ο συνολικός χρόνος κράτησης ξέφευγε ή όχι από τα λογικά και/ή επιτρεπτά όρια. Αυτό αποτελεί σφάλμα αρχής.
Το βεβαρημένο πρόγραμμα του Δικαστηρίου και η ενασχόληση του με την εκδίκαση και άλλων υποθέσεων που έχει, όπως αυτά καταγράφηκαν στην Απόφαση του, δεν μπορούσαν να αποτελέσουν το μέτρο κρίσης του για την έκδοση του διατάγματος κράτησης. Δοθείσας αυτής της εικόνας, είναι η χρονική διάσταση που συνεπακόλουθα προέκυπτε και που θα μπορούσε να επενεργήσει με ροπή αντίθετη προς την κράτηση, που θα έπρεπε σοβαρά να απασχολήσει το πρωτόδικο Δικαστήριο, έχοντας κατά νου και την ανησυχία που καταγράφτηκε από το Εφετείο στην Ψύλλας ν. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 801, σελ. 805 για τον εκεί χρόνο των έξι μηνών που διατάχθηκε η κράτηση μέχρι τη δίκη, για τον οποίο χρόνο δεν ευθυνόταν ο εφεσείων, «..αλλά η πολιτεία στο σύνολό της, περιλαμβανομένου βεβαίως και του μεριδίου ευθύνης γι΄αυτή την κατάσταση που έχουν και τα δικαστήρια μας.».
Κάτι τελευταίο αναφορικά με το χρονοδιάγραμμα εκδίκασης της υπόθεσης που αντιμετωπίζει ο Εφεσείων ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Χωρίς να είναι πρόθεση του Εφετείου να επέμβει στο εν λόγω χρονοδιάγραμμα, θα αναμένετο, μέσω των κατάλληλων διευθετήσεων, όπως η εκδίκαση αυτής της υπόθεσης, η οποία ξεκίνησε εδώ και αρκετούς μήνες, προχωρήσει με πιο εντατικούς ρυθμούς από ό,τι συμβαίνει επί του παρόντος.
Εν κατακλείδι, λέμε ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο προέβη σε σφάλμα αρχής και, ως εκ τούτου, η Έφεση θα πρέπει να επιτύχει.
Η Έφεση επιτυγχάνει.
Ο Εφεσείων αφήνεται ελεύθερος με τους ακόλουθους όρους και την έκδοση των ακόλουθων Διαταγμάτων:
(1) Να παρουσιάζεται καθημερινά στον Κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό Πάφου μεταξύ των ωρών 07.00 μ.μ. - 10.00 μ.μ..
(2) Να παραδώσει όλα τα ταξιδιωτικά του έγγραφα στην Αστυνομία και το όνομα του να τοποθετηθεί στο Stop List.
(3) Απαγορεύεται η διέλευση του με οποιονδήποτε τρόπο μέσω των Οδοφραγμάτων από και προς τις κατεχόμενες (μη ελεγχόμενες από την Κυπριακή Δημοκρατία) περιοχές.
(4) Να καταθέσει σε μετρητά €10.000 ως εγγύηση στο Πρωτοκολλητείο.
Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.
Στ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.