|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2021:B427
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 251/19
28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021
[Λ ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Ι. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
xxx ΚΑΝΑΡΗ
Εφεσείοντας
ΚΑΙ
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ
Εφεσίβλητη
--------------------
Κ. Δημητρίου για Π. Σιαηλή, για τον Εφεσείοντα
Σπ. Χρυσοστόμου, για Γενικό Εισαγγελέα, για την Εφεσίβλητη
-------------------------------------
Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Παρπαρίνο, Δ.
----------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ. Ο Εφεσείων, μετά από ακροαματική διαδικασία, κρίθηκε ένοχος στη κατηγορία της παράνομης εργοδότησης αλλοδαπού κατά παράβαση του Άρθρου 14Β του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου ΚΕΦ. 105.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου "στις 18.11.15, σε χωράφι που βρίσκεται στη συμβολή των κύριων δρόμων Νικόκλειας και Χολετριών στην επαρχία Πάφου, εργοδοτούσε παράνομα τον 2° κατηγορούμενο χωρίς άδεια του Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης.
Ο κατηγορούμενος 1 αρνήθηκε την κατηγορία και η υπόθεση οδηγήθηκε σε ακρόαση. Σημειώνω ότι αναφορικά με τον κατηγορούμενο 2 ο οποίος
αντιμετώπιζε κατηγορίες παράνομης απασχόλησης και παράνομης παραμονής η υπόθεση ολοκληρώθηκε στις 19/11/2015 οπόταν και επιβλήθηκαν σε αυτόν ποινές ενόψει της παραδοχής του."
Προς συμπλήρωση της εικόνας σημειούται ότι στον Εφεσείοντα επιβλήθηκε ποινή προστίμου €1.000.-
Ο Εφεσείων προσβάλλει την πρωτόδικη απόφαση ως εσφαλμένη. Με τους λόγους έφεσης ένα και τρία προσβάλλει ως εσφαλμένη την αποδοχή της μαρτυρίας του Μ.Κ.1 και ότι τα συμπεράσματα και ευρήματα του είναι αυθαίρετα και δεν συνάδουν με την δοθείσα μαρτυρία.
Με τον δεύτερο λόγο έφεσης προσβάλλεται ότι εσφαλμένα και αντινομικά το πρωτόδικο Δικαστήριο στήριξε την καταδίκη του Εφεσείοντα σε περιστατική μαρτυρία και με τον τέταρτο ότι κατά την αντεξέταση του Μ.Κ.1 το πρωτόδικο Δικαστήριο επενέβαινε αδικαιολόγητα και διάκοπτε τη διαδικασία.
Ξεκινώντας από τον τελευταίο λόγο, παρατηρούμε από τα πρακτικά της υπόθεσης ότι κατά το στάδιο της αντεξέτασης του Μ.Κ.1 το πρωτόδικο Δικαστήριο επενέβηκε μόνο μια και μοναδική φορά και απευθυνόμενο προς τον συνήγορο του Εφεσείοντα ανέφερε:
"Δικαστήριο (προς κα Σιαηλή): Κυρία Σιαηλή, παίζει ρόλο αν ξέρει πώς βάλουν το λάστιχο στο χωράφι; Δεν μας είπε εβάλαν λάστιχο, είπε ξετύλιγαν. Σε ερώτηση επί της ουσίας παρακαλώ."
Η δικηγόρος του Εφεσείοντα, όπως φαίνεται από την επόμενη ερώτηση της συμφώνησε με το Δικαστήριο. Συγκεκριμένα ρώτησε:
"Ε. Με το ξετύλιγαν είπατε ότι έβαλαν λάστιχο ή όχι;"
Εις την Ζαχαρία ν. Δημοκρατίας (1962) 2 C.L.R. 52 υιοθετήθηκε το ακόλουθο απόσπασμα από την Aphrodite N. Vasiliades ν. Artemis N. Vasiliades and Another, 18 C.L.R. 10:
"Now cross-examination of the most important processes for the elucidation of the facts of a case an all reasonable latitude should be allowed, but the Judge has always a discretion as to how far it may go or how long it may continue. A fair and reasonable exercise of his discretion by the Judge will not generally be questioned by an Appellate Court."
Σε μετάφραση,
"Η αντεξέταση είναι ένας από τους πιο σπουδαίους μηχανισμούς για την εξακρίβωση των γεγονότων μιας υπόθεσης και κάθε λογική ελευθερία πρέπει να επιτρέπεται, αλλά ο Δικαστής έχει πάντα τη διακριτική εξουσία να καθορίζει ως πού μπορεί να φθάσει και για πόσο χρόνο μπορεί να διαρκέσει. Αν η διακριτική εξουσία του Δικαστή ασκηθεί δίκαια και λογικά, το Εφετείο δεν θα επέμβει."
Στην Ιωάννου ν. Αστυνομία (2010) 2 Α.Α.Δ. 493 λέχθηκαν τα ακόλουθα:
"Όσο κι' αν είναι επιθυμητό οι συνήγοροι κατηγορουμένων να αφήνονται ελεύθεροι να κάνουν τη δουλειά τους και να υποβάλλουν όσες ερωτήσεις νομίζουν ότι χρειάζεται για σωστή απονομή της δικαιοσύνης, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι ο δικαστικός χρόνος είναι πολύτιμος και πρέπει να διατίθεται ορθολογιστικά. Θα πρέπει να ανευρίσκεται η χρυσή ισορροπία. Τα δικαστήρια δεν θα πρέπει να ασκούν ασφυκτική πίεση, περιορίζοντας δεσποτικά το δικηγόρο στην άσκηση των καθηκόντων του, συνάμα όμως θα πρέπει να ελέγχουν το δικαστικό χρόνο, προσπαθώντας να αποφύγουν αχρείαστες ερωτήσεις.
Όπως επισημαίνεται και στον Archbold, Criminal Pleading, Evidence and Practice, 2006, σελίδα 1224, παράγραφος 8-113, θεωρείται σφάλμα για δικαστή να θεωρήσει ότι η αντεξέταση δεν μπορεί να τερματιστεί μόνο και μόνο επειδή υπάρχει κάποιος αχνός νομικός λόγος γι' αυτήν. Οι δικαστές θα πρέπει να κάνουν κάθε προσπάθεια για να περιορίζεται η άνευ λόγου αντεξέταση. Άνκαι ο συνήγορος δεν θα πρέπει να αποθαρρύνεται από την εκτέλεση των καθηκόντων του, θα πρέπει να δεικνύει την κατάλληλη διάκριση και να μην επιμηκύνει την υπόθεση χωρίς λόγο. Δεν αποτελεί μέρος των καθηκόντων του να εμπλέκεται σε μακρά αντεξέταση επί σημείων τα οποία δεν είναι στην πραγματικότητα επίδικα. Οι δικαστές δικαιούνται να επιβάλλουν χρονικά όρια στην αντεξέταση, όταν οι ερωτήσεις επαναλαμβάνονται και ο χρόνος φαίνεται να σπαταλείται. Μια τέτοια πορεία δεν καθιστά τη δίκη μη δίκαιη (βλέπε R. v. Butt, The Times, May 2, 2005)."
Έχουμε εξετάσει τα όσα εισηγήθηκε ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον Εφεσείοντα και δεν συμφωνούμε μαζί του. Η μια και μοναδική επέμβαση του Δικαστηρίου, ουδόλως ξέφυγε από τα επιτρεπόμενα όρια που θέτει η νομολογία. Το Δικαστήριο σε καμία περίπτωση δεν προσπάθησε να εμποδίσει το συνήγορο του Εφεσείοντα στα καθήκοντα του όπως και κανένα δικαίωμα του Εφεσείοντα δεν έχει παραβιαστεί. Ο λόγος έφεσης κρίνεται ανεδαφικός και απορρίπτεται.
Αναφορικά με τους λόγους έφεσης ένα και τρία που αφορούν την αξιολόγηση της μαρτυρίας και ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου, θα επαναλάβουμε για μια ακόμα φορά τις αρχές που διέπουν το θέμα όπως αυτές συνοψίστηκαν στην Ανδρέας Κωνσταντίνου ν. Αστυνομίας, Ποιν. Εφ. 166/15 ημερ. 8.7.2016, ECLI:CY:AD:2016:B335 και επαναλήφθηκαν στην Πανίκκου Αβραάμ κ.α. ν. Αστυνομίας, Ποιν. Εφ. 102/16, 103/16, 106/16 ημερ. 13.12.2017.
"Είναι πάγια η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι η αξιολόγηση της μαρτυρίας είναι κατ' εξοχήν έργο του Πρωτόδικου Δικαστηρίου το οποίο στη ζωντανή ατμόσφαιρα του Δικαστηρίου παρακολούθησε τους μάρτυρες και συνεπώς είναι σε καλύτερη θέση να σταθμίσει και να κρίνει την αξιοπιστία ενός μάρτυρα. Το Εφετείο σπάνια επεμβαίνει και πράττει αυτό μόνο στις περιπτώσεις όπου τα ευρήματα του Πρωτόδικου Δικαστηρίου δεν δικαιολογούνται από τη μαρτυρία ή όταν αυτά αντιστρατεύονται την κοινή λογική ή όταν τα συμπεράσματα του είναι εξ αντικειμένου παράλογα ή αυθαίρετα (βλ. Αθανασίου ν. Κουνούνη (1997) 1 Α.Α.Δ. 614, Πισιάρας κ.α. ν. Μιχαηλίδη κ.α. (2000) 1 Α.Α.Δ. 817, R.K.B. Leathergoods Ltd v. Αγγελίδη (2004) 1 Α.Α.Δ. 1071, Zevkas Bros (Fig Tree Bay) Restaurant Ltd v. Αναστασίου κ.α. (2007) 1 Α.Α.Δ. 822).
Το Εφετείο δύναται βέβαια πάντοτε να επέμβει όπου η αξιολόγηση και τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου αντιστρατεύονται την κοινή λογική ή συγκρούονται με την αποδεκτή από το ίδιο το Δικαστήριο μαρτυρία ή ακόμη και όπου τα ευρήματα παρουσιάζονται προβληματικά υπό το φως λογικής ανακολουθίας ή πλημμελούς αξιολόγησης των δεδομένων, (Bullows v. Νεοφύτου (1994) 1 Α.Α.Δ. 41, Χατζηπαύλου ν. Κυριάκου (2006) 1 Α.Α.Δ., 236 και Οργανισμός Κυπριακής Γαλακτοκομικής Βιομηχανίας ν. Κώστα Α. Ζαχαρία Λτδ (2006) 1 Α.Α.Δ. 705). Χρειάζονται πάντως ιδιαίτερα πειστικοί λόγοι προς αναίρεση των ευρημάτων αξιοπιστίας, (Κυπριανού ν. Αστυνομίας (2008) 2 Α.Α.Δ. 816, 822 και Ανδρέας Νεοφύτου ν. Αστυνομίας (2011) 2 Α.Α.Δ. 409) με το Εφετείο να επεμβαίνει όταν οι αντιφάσεις ή οι αδυναμίες στη μαρτυρία είναι τόσο σημαντικές ώστε να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η αποδοχή της μαρτυρίας ως αξιόπιστης ήταν λανθασμένη, (Σωτήρης Γεωργίου Αθηνής ν. Δημοκρατίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 41, Constantinides v. Republic (1978) 2 C.L.R. 337 και Μουζάκης ν. Αστυνομίας (1995) 2 Α.Α.Δ. 220) (βλ. Θεόδωρος Κώστας Θεοφάνους ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Εφ. Αρ. 215/12 ημερ. 6.4.15)."
Εδώ το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε τις εκδοχές του Μ.Κ.1, Υπ. xxx Σταμάτη και του Εφεσείοντα οι οποίες διίσταντο στα ουσιώδη σημεία. Το Δικαστήριο στην απόφαση του αφιέρωσε αρκετές σελίδες στην αξιολόγηση των δύο εκδοχών και με πειστικούς λόγους αλλά και με λεπτομέρεια κατέληξε να αποδεχθεί την εκδοχή του Μ.Κ.1 και να απορρίψει αυτή του Εφεσείοντα. Αφού εξετάσαμε όλα όσα μας τέθησαν από τον ευπαίδευτο συνήγορο για τον Εφεσείοντα, κρίνουμε ότι δεν τίθεται θέμα πλημμελούς αξιολόγησης της μαρτυρίας στην παρούσα υπόθεση. Οι εξηγήσεις και λόγοι που δίδονται από το πρωτόδικο Δικαστήριο για αποδοχή της μαρτυρίας του Μ.Κ.1 και απόρριψη αυτής του Εφεσείοντα είναι όλα σύμφωνα με την καθ' όλα αποδεκτή μαρτυρία ενώπιον του και δεν παρουσιάζεται ανακολουθία ή πλημμελής αξιολόγηση των δεδομένων. Η αξιολόγηση και ευρήματα του Δικαστηρίου είναι ορθά και συνεπώς οι λόγοι έφεσης ένα και τρία απορρίπτονται.
Το Άρθρο 14Β(1) του Περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου ΚΕΦ. 105 προβλέπει:
"14Β.-(1) Η εργoδότηση αλλoδαπoύ χωρίς τηv απαιτoύμεvη από τo Νόμo άδεια ή η εργoδότηση κατά παράβαση τωv όρωv άδειας εργoδότησης ή η εργoδότηση κατά παράβαση oπoιoυδήπoτε άλλoυ vόμoυ ή καvovισμoύ, συvιστά αδίκημα τιμωρoύμεvo με πoιvή φυλάκισης μέχρι πέντε (5) έτη ή με χρηματική πoιvή μέχρι είκοσι χιλιάδες ευρώ (€20.000) ή και με τις δύo αυτές πoιvές."
Σύμφωνα με την απόφαση στην Seraphim v. The Police (1981) 2 C.L.R. 227 στο ποινικό δίκαιο η εργοδότηση αλλοδαπού και κατ' επέκταση η απασχόληση του με την έννοια της ανάληψης εργασίας, μπορεί να αποδειχθεί, χωρίς να απαιτείται συμφωνία εργοδότησης, έλεγχος από εργοδότη, καθορισμός ωρών εργασίας ή πληρωμή μισθού. Σύμφωνα με την νομολογία, η ανάληψη οποιουδήποτε είδους εργασίας είναι αξιόποινη και καλύπτει μια ευρύτατη κατάσταση πραγμάτων (δέστε Karaoglanian v. The Police 2 C.L.R. 161, Θεοχάρους κ.α. ν. Αστυνομίας (2014) 2 Α.Α.Δ. 831, ECLI:CY:AD:2014:B897), όπως λέχθηκε στην H. AJAMI LTD κ.α. ν. Αστυνομία Ποιν. Εφ. 15/2019 ημερ. 13.1.2020. Να σημειωθεί ότι στην Seraphim (άνω) ο αλλοδαπός κρίθηκε ένοχος καθότι χωρίς καμία σχέση με τον ιδιοκτήτη εστιατορίου θεάθηκε να κάθεται στο Ταμείο του εστιατορίου και σε μια περίπτωση να σερβίρει πελάτες. Στην Jones v. Αστυνομίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 355 η αλλοδαπή κρίθηκε ένοχη στην βάση μαρτυρίας ότι θεάθηκε να σερβίρει ποτά σε πελάτες. Στην Karaoglanian (άνω) ο αλλοδαπός κρίθηκε ένοχος όταν εργοδοτήθηκε σε γκαράζ με σκοπό διακρίβωσης των ικανοτήτων του ως μηχανικού, ώστε να προσληφθεί στην υπηρεσία πελατών του ιδιοκτήτη του γκαράζ. Στην Θεοχάρους κ.α. ν. Αστυνομία Ποιν. Εφ. 49/2013, 50/2013, 51/2013 ημερ. 26.11.2014 κρίθηκε ότι συνιστούσε "εργοδότηση" εν τη εννοία του Νόμου (ΚΕΦ. 105 Άρθρο 148) όπου αλλοδαπός παρουσιαζόταν ως υπεύθυνος καταστήματος, έστω χωρίς, άμεσο τουλάχιστον, χρηματικό αντάλλαγμα, το οποίο, όπως κρίθηκε, ούτως ή άλλως δεν αποτελεί προϋπόθεση για διάπραξη του αδικήματος.
Στα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης το γεγονός ότι ο Κατηγορούμενος 2 είναι αλλοδαπός εν τη εννοία του Άρθρου 14Β του Νόμου και ότι αυτός δεν διέθετε άδεια εργασίας ώστε να εργάζεται με τον Εφεσείοντα δεν αμφισβητήθηκαν. Αμφισβητήθηκε η εργοδότηση του αλλοδαπού. Η εκδοχή του Εφεσείοντα απορρίφθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο ορθά. Παρέμεινε το τρίτο συστατικό που αφορούσε την εργοδότηση του αλλοδαπού. Το πρωτόδικο Δικαστήριο αντιμετώπισε το θέμα ως ακολούθως:
"Από τα ευρήματα προκύπτουν τα ακόλουθα γεγονότα:
1) Ο κατηγορούμενος κατά τον ουσιώδη χρόνο είχε στην κατοχή και υπό τον έλεγχο και διαχείριση του το συγκεκριμένο χωράφι εντός του οποίου εργαζόταν ο αλλοδαπός. Αποτέλεσε δε αυτό θέση και του ίδιου του κατηγορούμενου.
2) Ο κατηγορούμενος βρισκόταν εντός του χωραφιού με τους δύο αλλοδαπούς ήτοι και τον πρώην κατηγορούμενο 2.
3) Την συγκεκριμένη ημέρα που συνελήφθηκε ο αλλοδαπός αυτός βρισκόταν μαζί του στο χωράφι και οι δύο αλλοδαποί κρατούσαν το λάστιχο εντός του χωραφιού με τον κατηγορούμενο να τους μιλά.
4) Κατά τον εντοπισμό του αλλοδαπού αυτός βρέθηκε εντός του χωραφιού ενώ ουδέν άλλο πρόσωπο βρέθηκε εκεί πέραν των 3.
5) Το χωράφι βρίσκεται σε περιοχή που έχει χωράφια τα οποία καλλιεργούνται.
6) Ανακρινόμενος προφορικά ο κατηγορούμενος ανάφερε ότι το χωράφι ανήκει στον πατέρα του xxx Κανάρη και σε σχέση με το συλληφθέντα αλλοδαπό ανάφερε ότι δεν γνωρίζει οτιδήποτε σε σχέση με την εργοδότηση του καθότι το χωράφι ανήκει στον πατέρα του.
Όλα τα πιο πάνω στοιχεία κρίνω ότι δεν μπορούν να οδηγήσουν σε κανέναν άλλο συμπέρασμα πέραν του ότι κατά τον ουσιώδη χρόνο ο αλλοδαπός εργοδοτείτο για την συγκεκριμένη εργασία από τον κατηγορούμενο. Η απουσία μαρτυρίας για καταβολή σε αυτόν οποιουδήποτε μισθού ή αντίτιμου για την εργασία του είναι με βάση τη νομολογία στοιχείο αδιάφορο.
Τα πιο πάνω στοιχεία αποτελούν περιστατική μαρτυρία, η οποία όμως δεν υπολείπεται σε δύναμη οποιοσδήποτε άλλης μορφής μαρτυρίας. Το σκόρπια μέρη της μπορεί να αποκτήσουν τέτοια συνεκτικότητα που να εδραιώνουν, με ακαταμάχητη πειστικότητα, την καταδίκη για ένα έγκλημα (βλ. Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας ν. Ευστάθιου Θεοδώρου (2002) 2 Α.Α.Δ.9 και Fournides ν. Republic (1986) 2 C.L.R.73).
Λαμβάνοντας υπόψη την πιο πάνω περιστατική μαρτυρία καταλήγω ότι αυτή οδηγεί σε ένα και μόνο συμπέρασμα, ότι δηλαδή ο αλλοδαπός κατά τον ουσιώδη χρόνο εργοδοτείτο από τον κατηγορούμενο. Η παρουσία του εντός του χωραφιού το οποίο διαχειριζόταν ο κατηγορούμενος, στην παρουσία του ιδίου και ενός άλλου εργάτη και η ενασχόληση τους με το λάστιχο ποτίσματος εντός αυτού οδηγούν στο αναμφίβολο συμπέρασμα ότι κατά τον ουσιώδη χρόνο εργοδοτούσε τον εν λόγω αλλοδαπό - πρώην κατηγορούμενο 2 με την έννοια που προσδίδει στον όρο εργοδότηση το ΚΕΦ. 105."
Κρίνουμε ότι η περιστατική μαρτυρία που υπήρχε, ως άνω έχει εκτεθεί, ήταν συντριπτική και δεν άφηνε περιθώριο για οποιαδήποτε αμφιβολία αναφορικά με το ότι, πράγματι, ο αλλοδαπός/δεύτερος κατηγορούμενος, εργοδοτείτο στο χωράφι υπό του Εφεσείοντα. Δεν μπορούσε να υπάρξει άλλη εξήγηση λαμβανομένων υπόψη πέραν των όσων έχει αναφέρει το πρωτόδικο Δικαστήριο, ότι αυτός βρέθηκε στην μέση του "¨κάμπου" σε χωράφι διαχείρισης του Εφεσείοντα να ασχολείται με την τοποθέτηση λαστίχου και να παίρνει οδηγίες περί τούτου από τον Εφεσείοντα.
Ο δεύτερος λόγος έφεσης απορρίπτεται.
Η έφεση απορρίπτεται.
Λ. ΠΑΡΠΑΡΙΝΟΣ, Δ.
Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
Ι. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δ.
/γκ