|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2020:B109
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
24 Μαρτίου, 2020
[ΠΑΜΠΑΛΛΗ, ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
,
ΜΕΤΑΞΥ:
M. ASHKAR ALI
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
---------------
Ποινική Έφεση Αρ. 237/2019
ΜΕΤΑΞΥ:
J. KALFAT
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
-----------------
Ποινική Έφεση Αρ. 238/2019
ΜΕΤΑΞΥ:
M. ASHKAR ALI
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
Ποινική Έφεση Αρ. 239/2019
ΜΕΤΑΞΥ:
A. ALNASER MANNA
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
--------------------
Ποινική Έφεση Αρ. 240/2019
ΜΕΤΑΞΥ:
H. SHAMOUT
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
--------------
Ποινική Έφεση Αρ. 241/2019
ΜΕΤΑΞΥ:
E. ALNASER
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
Ποινική Έφεση Αρ. 28/2020
ΜΕΤΑΞΥ:
J. KALFAT
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
---------------
Ποινική Έφεση Αρ. 29/2020
ΜΕΤΑΞΥ:
E. ALNASER
Εφεσείοντα
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
.......
Μαρία Σατολιά (κα) για Κώστας Σατολιά ΔΕΠΕ, για τον Εφεσείοντα στις Ποιν. Εφ. 236/2019 και 238/2019
Αλ. Αλεξάνδρου με τον κ. Θ. Καπάταη, για τους Εφεσείοντες στις Ποιν. Εφ. 237/2019, 241/2019, 28/2020 και 29/2020
Οι Εφεσείοντες στις Ποιν. Εφ. 239/2019 και 240/2019 εμφανίζονται προσωπικά.
Ειρήνη Σάββα (κα), Δημόσιος Κατήγορος Α΄, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα.
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Α. Πούγιουρου, Δ.
---------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ.: Οι εφεσείοντες αντιμετωπίζουν στο Κακουργιοδικείο Πάφου την Ποιν. Υποθ. 7505/2019 που περιλαμβάνει έξι κατηγορίες που αφορούν σε συνωμοσία προς διάπραξη κακουργήματος και πλημμελήματος, λαθρεμπόριο μεταναστών, υποβοήθηση της παράνομης εισόδου σε υπήκοο τρίτης χώρας στο έδαφος της Δημοκρατίας και μεταφορά προσώπου διά υδάτινης οδού με μη ασφαλή υπερφορτωμένο σκάφος. Επιπρόσθετα ο κατηγορούμενος 2/εφεσείων στην Ποιν. Έφ. 240/2019 αντιμετωπίζει κατηγορία χειρισμού ταχύπλοου σκάφους χωρίς άδεια χειριστή ενώ οι κατηγορούμενοι 1 και 2/ εφεσείοντες στις Ποινικές Εφέσεις 236/2019 και 240/2019 αντίστοιχα ακόμη δύο κατηγορίες μια για συνωμοσία προς διάπραξη κακουργήματος και μια για απόπειρα υποβοήθησης της παράνομης εισόδου, διέλευσης και παραμονής σε υπήκοο τρίτης χώρας στο έδαφος της Δημοκρατίας.
Όλα τα αδικήματα φέρεται να διαπράχθηκαν στις 4/11/2019. Όλοι οι εφεσείοντες τελούν υπό κράτηση από την ημερομηνία παραπομπής τους στο Κακουργιοδικείο δηλ. από τις 22/11/2019.
Στις 17/12/2019 όλοι οι Κατηγορούμενοι αρνήθηκαν ενοχή στις κατηγορίες που αντιμετωπίζουν και η υπόθεση ορίστηκε για ακρόαση την 1/6/2020. Με τον ορισμό της υπόθεσης για ακρόαση η εκπρόσωπος της Κατηγορούσας Αρχής ζήτησε την κράτηση των εφεσειόντων μέχρι τη δίκη τους λόγω του κινδύνου μη προσέλευσης τους στη δίκη ενώ για τον εφεσείοντα στην Ποιν. Έφ. 240/2019 και για τον επιπρόσθετο λόγο της πιθανότητας διάπραξης άλλων αδικημάτων αν αφεθεί ελεύθερος.
Το Κακουργιοδικείο στην απόφαση της πλειοψηφίας ημερ. 19/12/2019 ασχολήθηκε κατ' αρχάς με την νομική πτυχή παραπέμποντας σε νομολογία ως προς τις αρχές που διέπουν την κράτηση μέχρι τη δίκη (βλ. Αντωνίου ν. Δημοκρατίας (2002) 2 Α.Α.Δ. 393, Θεοχάρους κ.ά ν. Δημοκρατία (2002) 2 Α.Α.Δ. 48, Κάννα κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1998) 2 Α.Α.Δ. 444 και Ευριπίδου κ.ά. ν. Αστυνομίας (2007) 2 Α.Α.Δ. 337). Κατατάσσει τα αδικήματα που αντιμετωπίζουν οι εφεσείοντες στα πολύ σοβαρά, ιδιαίτερα εκείνα των κατηγοριών που αφορούν σε λαθρεμπόριο μεταναστών και υποβοήθηση της παράνομης εισόδου, διέλευσης και παραμονής σε υπήκοο τρίτης χώρας στο έδαφος της Δημοκρατίας που ο νομοθέτης προνοεί ποινή φυλάκισης 10 και 8 χρόνια αντίστοιχα για τα οποία το Δικαστήριο μπορεί να επιβάλει πολυετή ποινή φυλάκισης.
Στη συνέχεια εκτίμησε στην όψη του και μόνο το μαρτυρικό υλικό που τέθηκε ενώπιον του ως προς την εμπλοκή του κάθε ενός εκ των εφεσειόντων στη διάπραξη των αδικημάτων, στη βάση του οποίου έκρινε ότι καταδεικνύεται ορατή πιθανότητα καταδίκης τους. Σημειώνει στην απόφαση ότι κανένας τους δεν είναι Κύπριος υπήκοος, οι δε εφεσείοντες στις Ποιν. Εφέσεις 236/2019 και 240/2019 αν και διαμένουν για αρκετό καιρό στο έδαφος της Δημοκρατίας, ο μεν πρώτος δεν έχει μόνιμη εργασία, η δε οικογένεια του δεύτερου αμέσως μετά τη σύλληψη του εγκατέλειψε την Κύπρο. Σ' όσον αφορά τους υπόλοιπους εφεσείοντες έφτασαν στην Κύπρο με σκάφος στις 4/11/2019. Στη βάση των πιο πάνω προέβη στην τελική διαπίστωση ότι κανένας τους δεν έχει δεσμούς με την Κύπρο και μπορεί εύκολα να εγκαταλείψουν τη Δημοκρατία.
Σε σχέση με τον εφεσείοντα στην Ποιν. Έφ. 240/2019 σημειώνει ότι αντιμετωπίζει επιπρόσθετα και άλλην υπόθεση για παρόμοια αδικήματα στο Επαρχιακό Δικαστήριο Πάφου που προδιαγράφει τον κίνδυνο διάπραξης από πλευράς του και άλλων αδικημάτων.
Εν κατακλείδι το Κακουργιοδικείο μετά τις πιο πάνω διαπιστώσεις του έκρινε δικαιολογημένο το αίτημα θεωρώντας το χρόνο που μεσολαβούσε μέχρι την 1/6/2020 ότι δεν ήταν μεγάλος και ότι δεν συνιστούσε αποτρεπτικό λόγο άρνησης του αιτήματος, γι' αυτό και διέταξε την κράτηση των εφεσειόντων μέχρι την έναρξη της δίκης τους.
Η απόφαση αυτή του Κακουργιοδικείου αμφισβητήθηκε από όλους τους κατηγορούμενους με τις υπό κρίση εφέσεις προβάλλοντας διάφορους λόγους έφεσης που έχουν ως κύριο άξονα την απουσία επαρκούς μαρτυρίας προς στοιχειοθέτηση της πιθανότητας καταδίκης των εφεσειόντων που είναι ένα από τα κριτήρια που προδιαγράφουν τη πιθανότητα μη προσέλευσης τους κατά τη δίκη.
Με τους υπόλοιπους λόγους έφεσης προβάλλεται κυρίως το θέμα του χρόνου που μεσολαβεί μέχρι τη δίκη ότι είναι μεγάλος.
Έχουμε ανατρέξει στο μαρτυρικό υλικό ενόψει των θέσεων των εφεσειόντων και του ερωτήματος που αναφύεται ως προς την επάρκεια της μαρτυρίας για σκοπούς πιθανολόγησης καταδίκης. Είναι νομολογιακά καθιερωμένο ότι η μαρτυρία για σκοπούς της παρούσας διαδικασίας εξετάζεται στην όψη της με ζητούμενο το κατά πόσο θα μπορούσε να κατατείνει σε ενοχή (βλ. Χατζηδημητρίου ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 45 και Aleksejs Halavins v. Αστυνομίας, Ποιν. Εφ. 152/2018 ημερ. 8/5/2018).
Όπως υποδείχθηκε στην υπόθεση Τσεκκούρα ν. Δημοκρατίας (2010) Α.Α.Δ. 32 και υιοθετήθηκε στη συνέχεια στη Halavins (ανωτέρω) είναι στοιχειώδες πως στο στάδιο αυτό δεν τίθεται θέμα τελικής διαπίστωσης γεγονότων ή εξαγωγής συμπερασμάτων.
Για σκοπούς απόφασης μας κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε πολύ συνοπτικά την ουσία του μαρτυρικού υλικού, που τέθηκε ενώπιον του Κακουργιοδικείου, περιλαμβανομένων των καταθέσεων μελών της Αστυνομίας και των κατηγορουμένων 1, 2 και 4 καθώς και τρίτου προσώπου, στη βάση του οποίου κρίθηκε η πιθανότητα καταδίκης των εφεσειόντων.
Μετά από εντοπισμό δύο ύποπτων σκαφών εντός της θαλάσσιας περιοχής βόρεια του Πωμού, η Αστυνομία καταδίωξε και ανέκοψε στις 09.50 της 4/11/2019 φουσκωτό σκάφος στο οποίο επέβαιναν οι κατηγορούμενοι 1 και 2/εφεσείοντες στις Ποιν. Εφ. 236/2019 και 240/2019 οι οποίοι πρόβαλαν ως δικαιολογία για την εκεί παρουσία τους ότι πήγαν για ψάρεμα «τούνας» χωρίς όμως η Αστυνομία να εντοπίσει στο σκάφος τον σχετικό εξοπλισμό για τέτοιο εγχείρημα. Στις 10.37 της ίδιας μέρας ανακόπηκε στην περιοχή δεύτερο σκάφος με την ονομασία «OAYHANCAN» στο οποίο επέβαιναν 131 άτυποι μετανάστες. Οι Κατηγορούμενοι 1 και 2 αν και παραδέχθηκαν ότι πλησίασαν το δεύτερο σκάφος αρνήθηκαν οποιανδήποτε σχέση με αυτό. Στην ανακριτική του κατάθεση ο Κατηγορούμενος 1 ισχυρίστηκε ότι επιβιβάστηκε στο φουσκωτό μαζί με τον Κατηγορούμενο 2 με σκοπό να κατευθυνθούν στην Tosogu για να παραλάβουν τη σύζυγο του πρώτου και να την μεταφέρουν στην Κύπρο, κατόπιν διευθετήσεων με κάποιο τρίτο πρόσωπο. Όπως πληροφορήθηκαν, δεν εντοπίστηκε στην Tosogu η σύζυγος του κατηγορούμενου 1, γι' αυτό και επέστρεψαν πίσω. Ανοικτά της Πάφου κατά την επιστροφή τους αντιλήφθηκαν σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου ένα μεγάλο σκάφος όπου διερωτήθηκαν αν επρόκειτο για Τουρκικό και επειδή δεν ήθελαν να συλληφθούν από τους Τούρκους στρατιώτες απομακρύνθηκαν.
Ο κατηγορούμενος 4 ο οποίος επέβαινε στο δεύτερο σκάφος αναφέρει επί λέξει τα εξής στην κατάθεση του, όπως τα καταγράφει το Κακουργιοδικείο στην απόφαση του:
«Το σκάφος στο οποίο είμαστε εμείς το οδηγούσε συνέχεια κάποιος Alla από την Λατάκια ηλικίας περίπου 30-32 ετών που εμείς τον φωνάζαμε Abu Taha εγώ ήμουν βοηθός καπετάνιου και το σκάφος το οδήγησα μόνο για 5 λεπτά επειδή κατά τις πρωινές μου το ζήτησε ο Abu Taha για να πάει να καπνίσει. Ο μηχανικός του σκάφους μας ήταν κάποιος από την Συρία με το όνομα J. ηλικίας περίπου 35-37 χρόνων. Επίσης ο J. μαζί με τον E. ο οποίος είναι μαζί μου υπό κράτηση μιλούσαν με άλλα άτομα που ήταν πάνω στο σκάφος και τους έλεγαν να μην φοβούνται και ότι θα φτάσουμε στην Κύπρο. Από ότι ξέρω ο Abu Taha τις μέρες που ήμασταν στην Κοκκινοτριμιθιά μίλησε με κάποιον στο τηλέφωνο στην Μερσίνα και ο Abu Taha μου είπε ότι κάποιος στην Μερσίνα παρέλαβε τις 6000 δολάρια που ήταν η πληρωμή του που έκαμε τον καπετάνιο του σκάφους.»
Διαφάνηκε στη συνέχεια ότι ο E. και J. είναι οι κατηγορούμενοι 3 και 5/εφεσείοντες στις Ποιν. Εφ. 29/2020 και 28/2020 αντίστοιχα.
Το Κακουργιοδικείο παραπέμπει επίσης στην κατάθεση του xxx Mouaati Almoubarak, ο οποίος ήταν ένας από τους μετανάστες που επέβαιναν στο δεύτερο σκάφος, ο οποίος αναφέρει ότι το δεύτερο σκάφος το οδηγούσε ο αδελφός του E. Alnaser, κατηγορούμενος 3 και εφεσείων στην Ποιν. Έφ. 29/2020, με τον οποίο τσακώθηκε στον χώρο φιλοξενίας την ημέρα που έδωσε την κατάθεση του. Συγκεκριμένα ισχυρίζεται ότι ο E. καθόταν συνεχώς κοντά στον καπετάνιο και συχνά τριγύριζε μέσα στο σκάφος καθησυχάζοντας τους μετανάστες ότι θα έφθαναν σύντομα. Εκτός αυτού στα παράλια της Τουρκίας κατά την επιβίβαση τους στο σκάφος ο E. τους φώναζε να μην χρονοτριβούν. Συμπληρώνει δε ότι μόλις τους πλησίασε το σκάφος της Αστυνομίας είδε τον E. και τον καπετάνιο να βγαίνουν από το κουβούκλιο του καπετάνιου και να αναμιγνύονται μαζί με τους άλλους επιβαίνοντες στο σκάφος. Αναφέρει επίσης ότι ο λόγος που δεν έδωσε κατάθεση ενωρίτερα ήταν γιατί φοβόταν μην του κάνουν κακό.
Η θέση που προβάλλουν οι εφεσείοντες, είναι ότι η πιο πάνω μαρτυρία αποκαλύπτει απλά εικασίες και υποψίες που δεν προδιαγράφουν την πιθανότητα καταδίκης τους. Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω δεδομένα, υπό το φως της νομολογίας επί του θέματος, δεν θεωρούμε την αποτίμηση από πλευράς Κακουργιοδικείου της πιθανολόγησης καταδίκης των εφεσειόντων ως παράγοντα κράτησης τους μέχρι την δίκη, ότι ενέχει οτιδήποτε το μεμπτόν. Ειδικότερα, οι ίδιοι οι κατηγορούμενοι 1 και 2 παρουσιάζουν τον εαυτό τους στο ίδιο σημείο της θάλασσας που κινείτο και το δεύτερο σκάφος με τους μετανάστες και μάλιστα να το πλησιάζουν, προβάλλοντας στην Αστυνομία διαφορετικές εκδοχές για την εκεί παρουσία τους. Δηλαδή από τη μια ότι πήγαν για ψάρεμα «τούνας» και από την άλλη ότι επέστρεψαν στην Κύπρο εφόσον δεν εντόπισαν τη σύζυγο του Κατηγορουμένου 1 στην Tosogu για να τη μεταφέρουν στην Κύπρο.
Σ' όσον αφορά την εμπλοκή των Κατηγορουμένων 3 και 5 πηγάζει από την κατάθεση του Κατηγορούμενου 4 ότι είχαν την ευθύνη των μεταναστών από τη στιγμή επιβίβασης τους στο σκάφος.
Σε συμφωνία με το Κακουργιοδικείο η μαρτυρία από την όψη της και μόνο ιδωμένη καταδεικνύει ορατή πιθανότητα καταδίκης.
Το κατά πόσο θα κριθούν ένοχοι θα εξαρτηθεί από την αξιολόγηση του μαρτυρικού υλικού και των συμπερασμάτων του Κακουργιοδικείου στο τέλος της δίκης.
Στην Ποινική Έφεση 236/2019 προβάλλεται επιπρόσθετα από τον εφεσείοντα ισχυρισμός για πλημμελή εκτίμηση από πλευράς Κακουργιοδικείου των δεσμών του με την Κύπρο. Σημειώνεται ότι το Κακουργιοδικείο έκρινε ότι το γεγονός ότι διαμένει στην Κύπρο και εργάζεται περιστασιακά χωρίς μόνιμη εργασία από μόνο του δεν υποδηλώνει την ύπαρξη τέτοιου δεσμού με τη Δημοκρατία που να τον αποτρέπει από του να μην προσέλθει στη δίκη του.
Συμφωνούμε με την προσέγγιση αυτή του Κακουργιοδικείου.
Στις υπόλοιπες Ποινικές Εφέσεις προβάλλεται επιπρόσθετα ως λόγος έφεσης και το θέμα του χρόνου που μεσολαβεί μέχρι τη δίκη δηλ. 5 ½ μήνες τον οποίον οι εφεσείοντες θεωρούν αδικαιολόγητα μεγάλο ιδωμένο μάλιστα, σύμφωνα με την αγόρευση του δικηγόρου των εφεσειόντων στις Ποιν. Εφ. 28 και 29/2020 και σε συνάρτηση με την ελλειπή μαρτυρία που καθιστά την καταδίκη απομακρυσμένη. Το Κακουργιοδικείο έκρινε ότι ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι την 1/6/2020 δεν ήταν μεγάλος ενόψει και του βαρυφορτωμένου προγράμματος του Κακουργιοδικείου.
Στην υπόθεση Δημητριάδης ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 254/2017, ημερ. 11/1/2018, ECLI:CY:AD:2018:B11 κρίθηκε ότι ο χρόνος κράτησης οκτώ μηνών δεν ήταν τέτοιος που να δικαιολογούσε την άμεση απόλυση του εφεσείοντα έστω υπό όρους.
Ενόψει των πιο πάνω η προσέγγιση του Κακουργιοδικείου για το θέμα μας βρίσκει σύμφωνους.
Σημειώνουμε ότι ειδικά για τον εφεσείοντα στην Ποιν. Έφ. 240/2019, που εμφανίστηκε προσωπικά, το Κακουργιοδικείο με αναφορά σε νομολογία (βλ. Τσιάκκας κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2002) 2 Α.Α.Δ. 164, την υπόθεση του ΕΔΑΔ Matzenetter v. Austria, A10, σελ. 33 (1969), Σιακαλλή ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 130 κ.ά.) έλαβε υπόψη ως επιπρόσθετο παράγοντα κράτησης του την πιθανότητα να διαπράξει και άλλα αδικήματα αν αφεθεί ελεύθερος ενόψει της παρόμοιας υπόθεσης που εκκρεμεί εναντίον του. Η κρίση αυτή του Κακουργιοδικείου δεν συνιστά όμως αντικείμενο της έφεσης.
Ενόψει των πιο πάνω κρίνουμε αβάσιμες τις Εφέσεις υπ. Αρ. 236/2019, 239/2019, 240/2019, 28/2020 και 29/2020 οι οποίες απορρίπτονται.
Κ. ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.
Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.
Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ.
/Α.Λ.Ο.