|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2019:B287
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινικές Εφέσεις Αρ. 80/2019 και 84/2019)
8 Ιουλίου 2019
[ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ/στές]
(Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019)
(σχ. με 84/2019)
xxx ΧΟΥΣΕΙΝ,
Εφεσείων
- ν. -
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητης
------------------------------------------------
(Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019
(σχ. με 80/2019)
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ,
Εφεσείουσα
- ν. -
xxx NASIR,
Εφεσίβλητου
---------------------------------------------------
Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019
Δ. Τσολακίδης με Π. Ζακούνη, για τον Εφεσείοντα.
Α. Ματθαίου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
Εφεσείων παρών.
Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019
Α. Ματθαίου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσείουσα.
Δ. Παυλίδης, για τον Εφεσίβλητο.
Εφεσίβλητος παρών.
Η κα Λουτμίλα Στεφανίδου ορκίζεται ότι θα μεταφράζει πιστά και αληθινά από τα Ελληνικά στα Αγγλικά και αντίστροφα.
Ο κ. Ashwani S. Kapoor ορκίζεται ότι θα μεταφράζει πιστά και αληθινά από τα Αγγλικά στα Punjabi και αντίστροφα.
-----------------------------------------------------
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του
Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Ναθαναήλ.
ΑΠΟΦΑΣΗ (EX-TEMPORE)
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Ο εφεσείων στην Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019 και ο εφεσίβλητος στην Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019 είναι αντίστοιχα κατηγορούμενοι 2 και 1 σε ποινική υπόθεση που αντιμετωπίζουν ενώπιον του Μονίμου Κακουργιοδικείου Λευκωσίας. Μαζί με άλλα άτομα κατηγορούνται για διάφορα σοβαρά αδικήματα όπως συνομωσία, συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, συμμετοχή και αποδοχή διάπραξης εγκλημάτων, εμπορία ενήλικου προσώπου, εκμετάλλευση προσώπου σε εργασία, εξασφάλιση εγγράφου με ψευδείς παραστάσεις, κυκλοφορία πλαστού εγγράφου, νομιμοποίηση εσόδων και άλλα, τα οποία επιφέρουν πολυετείς ποινές φυλάκισης. Αφορούν αδικήματα που έγιναν μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του 2018, είχαν δε αρχίσει από τον Απρίλιο μέχρι Νοέμβριο του 2017. Ο εφεσίβλητος στην Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019 αντιμετωπίζει πρόσθετη κατηγορία ότι βρίσκεται στην Κύπρο ως απαγορευμένος μετανάστης.
Το κατηγορητήριο εναντίον τους καταχωρήθηκε στις 7.6.2019 εμφανίσθηκαν δε ενώπιον του Κακουργιοδικείου το οποίο όρισε την υπόθεση για ακρόαση στις 16.9.2019. Ζητήθηκε η κράτηση του εφεσείοντα και του εφεσίβλητου στη βάση των γεγονότων που ανέπτυξε η εκπρόσωπος της κατηγορούσας αρχής και είναι με λεπτομέρεια καταγραμμένα στα πρακτικά.
Σε συντομία να λεχθεί ότι η όλη υπόθεση αφορά σε εκμετάλλευση προσώπου από το Πακιστάν το οποίο ενώ βρισκόταν στη χώρα καταγωγής του, προσπάθησε να εξεύρει εργασία στη Δημοκρατία. Μέσω συγκεκριμένου γραφείου στο Πακιστάν το οποίο έφερε όνομα που παραπέμπει σε κολλέγιο στην Κύπρο, ήλθε σε επαφή με τον εφεσείοντα στην Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019, καταβάλλοντας συνολικά ένα ποσό €8.000 ως έξοδα διαδικασίας και άφιξης στη Δημοκρατία για σκοπούς εργασίας. Η επιθυμία του παραπονούμενου ήταν να εργαστεί στη Δημοκρατία ως κουρέας, αλλά του λέχθηκε ότι πρώτα ήταν αναγκαία η εξασφάλιση αδείας εργασίας και παραμονής ως εργάτη ή οικιακού βοηθού και μετά θα διευθετείτο και η εργασία του ως κουρέα. Εν τέλει του παρουσιάστηκε συμβόλαιο ηλεκτρονικά για να εργαστεί ως οικιακός βοηθός σε συγκεκριμένη εργοδότρια στην επαρχία Αμμοχώστου. Όταν όμως αφίχθηκε στην Κύπρο κατέληξε σε φάρμα προβάτων στην Ορούντα όπου συναντήθηκε με τον εφεσείοντα και εφεσίβλητο αντίστοιχα. Εκεί εργάστηκε, σύμφωνα πάντα με τα γεγονότα που τέθηκαν ενώπιον του Κακουργιοδικείου, για τρεις ημέρες χωρίς φαγητό και στη συνέχεια τοποθετήθηκε με άλλους σε διαμέρισμα στο Στρόβολο στη Λευκωσία οι οποίοι φοιτούσαν σε Κολλέγιο στην Κύπρο που είχε το ίδιο όνομα με αυτό του γραφείου που είχε πλησιάσει στο Πακιστάν.
Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Πάφο, έχοντας στο μεταξύ αποδεσμευτεί από την εργοδότρια για την οποία ήρθε στη Δημοκρατία. Εκεί εργάστηκε για κάποιον που παρουσιάστηκε ως εργοδότης του για να μαζεύει πατάτες. Όταν αντιλήφθηκε ότι δεν εργοδοτείτο για το λόγο που ήλθε στη Δημοκρατία, ζήτησε εξηγήσεις από τον εφεσείοντα στην Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019 ο οποίος του έδινε διάφορες δικαιολογίες. Εν τέλει ζήτησε τα χρήματα του πίσω, αλλά ο εφεσείων του είπε ότι δεν είχε καμιά υποχρέωση απέναντι του. Διευθετήθηκε τελικώς συνάντηση στην πλατεία Σολωμού όπου παρών ήταν και ο εφεσίβλητος στην Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019. Αντιλήφθηκε εκεί από τα λεγόμενα τους ότι η άδεια παραμονής του είχε λήξει. Τα δύο πρόσωπα που είναι ενώπιον του Εφετείου σήμερα του πρότειναν, κατά τη μαρτυρία του, να τους έδιδε ακόμα €5.000 για να διευθετηθεί εικονικός γάμος με Ρουμάνα πολίτιδα. Ο παραπονούμενος αρνήθηκε.
Η υπόθεση καταγγέλθηκε στην αστυνομία και κατέληξε μετά από εξετάσεις στο κατηγορητήριο και την ενώπιον του Κακουργιοδικείου διαδικασία. Ενώπιον του Κακουργιοδικείου ζητήθηκε η κράτηση και των δύο για λόγους που σχετίζονταν αφενός με τον κίνδυνο μη προσέλευσης τους στη δίκη, καθώς και στον κίνδυνο επηρεασμού μαρτύρων. Η κατηγορούσα αρχή εξέθεσε τα γεγονότα αναφορικά με τις προσωπικές συνθήκες του εφεσείοντα και του εφεσίβλητου. Όσον αφορά τον κίνδυνο επηρεασμού μαρτύρων, αναφέρθηκε ότι ο παραπονούμενος είχε και προσωπικά από τον εφεσείοντα και εφεσίβλητο δεχθεί απειλές, αλλά και η οικογένεια του στο Πακιστάν είχε επίσης δεχθεί απειλές ότι θα του έκαναν κακό και σε αυτόν και στην οικογένεια του και έδωσε προς τούτο σχετική κατάθεση. Κατάθεση έδωσε και η σύζυγος του παραπονούμενου προς την ίδια κατεύθυνση. Επίσης αναφέρθηκαν οι συνθήκες άφιξης, διαμονής και παραμονής στη Δημοκρατία και των δύο ενώπιον του Εφετείου σήμερα προσώπων, για να εισηγηθεί η κατηγορούσα αρχή ότι υπήρχε ο κίνδυνος φυγοδικίας, αλλά και ο κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων αν αφήνονταν ελεύθεροι.
Το Κακουργιοδικείο αποφάσισε με αναφορά στους παράγοντες που εισηγήθηκε η κατηγορούσα αρχή ότι υπήρχε πράγματι ο κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων και αυτός ήταν κίνδυνος ο οποίος αφορούσε και στα δύο ενώπιον του Εφετείου πρόσωπα, καταλήγοντας στο τέλος να κρίνει ότι το αίτημα κράτησης μέχρις τις 16.9.2019 όταν θα αρχίσει η ακροαματική διαδικασία ήταν δικαιολογημένο σχετικά με το λόγο αυτό και ως εκ τούτου παρήλκε η εξέταση του πρώτου λόγου που αφορούσε στον κίνδυνο φυγοδικίας. Εναντίον της απόφασης αυτής ο κατηγορούμενος αρ. 2 ενώπιον του Κακουργιοδικείου και εφεσείων στην Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019, υπέβαλε έφεση με τρεις λόγους που αφορούν στο ότι η απόφαση του Κακουργιοδικείου στηριζόμενη στην πιθανότητα του επηρεασμού του παραπονούμενου ήταν λανθασμένη όπως επίσης λανθασμένο ήταν και το θετικό προς τούτο εύρημα του Κακουργιοδικείου όσον αφορούσε την προσπάθεια επηρεασμού του παραπονούμενου, ενώ με τον τρίτο λόγο γίνεται εισήγηση ότι η διαδικασία παραβίασε την αρχή της δίκαιης δίκης και την ισότητα των όπλων καθώς δεν παρεχόταν η ευχέρεια στην υπεράσπιση να αντεξετάσει τους μάρτυρες που προέβηκαν σε κατάθεση περί δήθεν προσπάθειας επηρεασμού τους.
Η απόφαση για κράτηση έδωσε το έναυσμα και στη Δημοκρατία να καταχωρήσει την Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019, αναφορικά με τον κατηγορούμενο αρ. 1 ενώπιον του Κακουργιοδικείου, επί τω ότι το Δικαστήριο έσφαλε στο να μην αποφασίσει και επί του κινδύνου φυγοδικίας, αποφασίζοντας ότι οι δεσμοί του συγκεκριμένου εφεσίβλητου με τη Δημοκρατία είναι ισχυροί ώστε να μην υφίστατο ο κίνδυνος μη προσέλευσης. Αυτό, κατά την εισήγηση, ήταν αποτέλεσμα εσφαλμένης άσκησης διακριτικής ευχέρειας.
Είναι θεμελιωμένο ότι οι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για την κράτηση ατόμου μέχρι τη δίκη είναι, όπως έχει αποφασίσει πλειστάκις η νομολογία, ο κίνδυνος διαφυγής, η πιθανότητα διάπραξης άλλων αδικημάτων και ο επηρεασμός μαρτύρων. Ως προς τον παράγοντα του κινδύνου διαφυγής, η νομολογία εξετάζει το ζήτημα στη βάση άλλων τριών επί μέρους παραγόντων ή κριτηρίων που είναι η σοβαρότητα του αδικήματος, η πιθανότητα καταδίκης και η ενδεχόμενη ποινή που μπορεί να επιβληθεί. Αυτά έχουν αποφασιστεί, μεταξύ άλλων, στην Κωνσταντινίδης ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 109, Βασιλείου ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 7 και Χατζηδημητρίου ν. Αστυνομίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 45 και επαναλήφθηκαν πρόσφατα στη xxx xxx Χολίεφ ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 302/2018, ημερ. 4.2.2019, ECLI:CY:AD:2019:B31. Η νομολογία επίσης επιβεβαιώνει ότι δεν είναι αναγκαίο να συντρέχουν όλοι οι παράγοντες, αρκεί ένας εξ αυτών να υπάρχει για να δικαιολογείται η κράτηση του ατόμου ως εξαίρεση πάντοτε στο βασικό κανόνα ότι ένα άτομο δικαιούται να παραμένει ελεύθερο μέχρι τη δίκη του εκτός εάν συντρέχουν οι παράγοντες κράτησης του λόγω της σοβαρότητας των αδικημάτων, κλπ. Αυτά έχουν λεχθεί, μεταξύ άλλων, στη Χριστοδούλου ν. Δημοκρατίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 538, Σιακαλλή ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 130 και Τσαπατσάρης ν. Αστυνομίας (2002) 2 Α.Α.Δ. 600, όπου έχει λεχθεί επίσης ότι όσο πιο σοβαρή είναι μια κατηγορία ανάλογα μεγαλύτερο είναι και το κίνητρο ενός κατηγορούμενου να αποφύγει τη δίκη του. Η νομολογία έχει επίσης συνοψιστεί στη Γιαννάκη Σπανού ν. Δημοκρατίας κ.ά. (2013) 2 Α.Α.Δ. 281.
Όσον αφορά την Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019, το Κακουργιοδικείο με ορθή αναφορά στη νομολογία κατέγραψε ότι εκείνο που εξετάζει το Δικαστήριο όσον αφορά τον κίνδυνο επηρεασμού μαρτύρων είναι κατά πόσο οι φόβοι της αστυνομίας για τέτοιο επηρεασμό είναι εύλογα δικαιολογημένοι στη βάση βεβαίως της μαρτυρίας που τίθεται ενώπιον του Δικαστηρίου. Ο κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων δεν αποτιμάται ως να είναι η δίκη του ατόμου, αλλά περί πιθανότητας ο λόγος, δικαιολογημένης βεβαίως, όπως έχει λεχθεί, μεταξύ άλλων στη Χριστούδια ν. Αστυνομίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 689, Μακαρίτης ν. Δημοκρατίας (2002) 2 Α.Α.Δ. 90 και Α. Φανιέρος ν. Αστυνομίας (2011) 2 Α.Α.Δ. 472. Στην τελευταία δε υπόθεση έχει επίσης λεχθεί ότι ο κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων δεν είναι απαραίτητο να προέρχεται από τον ίδιο τον κατηγορούμενο, αλλά μπορεί να προέρχεται και από τρίτους όπως συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα. Στη Χριστούδια - ανωτέρω - επίσης έχει λεχθεί ότι ο κίνδυνος μπορεί να προέρχεται και από άτομο που είναι ανώνυμο.
Στην υπό κρίση περίπτωση, η μαρτυρία του παραπονούμενου ήταν ακριβώς ότι είχε απειληθεί τόσο ο ίδιος, όσο και η οικογένεια του στο Πακιστάν από τρίτα πρόσωπα και αυτή η θέση κρίθηκε ως επαρκούσα για το Κακουργιοδικείο ώστε να κρατηθεί ο συγκεκριμένος εφεσείων. Δεν υπάρχει οτιδήποτε σε όσα εμπεριστατωμένα μεν, αλλά χωρίς επιτυχία δε, έχει αναφέρει ο ευπαίδευτος συνήγορος του εφεσείοντα που να δικαιολογεί το Εφετείο να επέμβει στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Κακουργιοδικείου. Το ζητούμενο είναι κατά πόσο οι φόβοι της Αστυνομίας για επηρεασμό μαρτύρων είναι εύλογα δικαιολογημένοι με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, (Σιημητρά ν. Αστυνομίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 397). Το κριτήριο είναι ο πιθανός κίνδυνος να επηρεαστούν μάρτυρες. Οι αντιφάσεις ή αναλήθειες στις καταθέσεις του παραπονούμενου και/ή της συζύγου του που υποδεικνύει ο ευπαίδευτος συνήγορος του εφεσείοντα δεν είναι θέμα που μπορεί τώρα να εξεταστεί. Δεν έχει ακόμη αρχίσει η δίκη του εφεσείοντα για να τίθενται τέτοια ζητήματα. Επομένως ακόμη και αν λέχθηκε οτιδήποτε από το Κακουργιοδικείο στην απόφαση του που να τείνει να καταγράψει θετικό εύρημα αναφορικά με την προσπάθεια επηρεασμού μαρτύρων, αυτό δεν αλλοιώνει το ευρύτερο σκεπτικό του με βάση το οποίο κρίθηκε, και εύλογα, ότι ο κίνδυνος επηρεασμού μαρτύρων ήταν υπαρκτός. Ακόμη και η θέση ότι πιθανώς μια προσπάθεια επηρεασμού μαρτύρων να έχει αποτύχει, δεν είναι αρκετή για να διαφοροποιήσει το θέμα διότι από τη στιγμή που υπάρχει απειλή, αυτό ευλόγως μπορεί να υποτεθεί ότι θα επαναληφθεί ιδιαιτέρως εάν τα άτομα από τα οποία προήλθε η απειλή, που είναι οι συγκεκριμένοι εφεσείοντες, παραμείνουν ελεύθεροι.
Η διαδικασία που ακολουθείται στις κρατήσεις μέχρι τη δίκη του προσώπου είναι αυτή η οποία ακολουθήθηκε και εν προκειμένω ενώπιον του Κακουργιοδικείου και δεν τίθεται θέμα επηρεασμού της δίκαιης δίκης ή μη ισότητας των όπλων δεδομένου ότι, όπως ορθά ο κ. Τσολακίδης έχει δεχθεί, δεν είχε τεθεί ενώπιον του Κακουργιοδικείου τέτοιο ζήτημα αφενός, ενώ η απόλυση των άλλων συγκατηγορούμενων ενώπιον του Κακουργιοδικείου δεν επηρεάζει τους εφεσείοντα και εφεσίβλητο αντίστοιχα, δεδομένου ότι οι συνθήκες και η ανάμειξη εκάστου εκ των κατηγορουμένων είναι διαφορετική ως έχει αναπτυχθεί και ενώπιον του Κακουργιοδικείου από την εκπρόσωπο της κατηγορούσας αρχής, η οποία εξ αρχής είχε αναφέρει ότι τα υπόλοιπα κατηγορούμενα πρόσωπα θα μπορούσαν να αφεθούν ελεύθερα με όρους.
Επομένως, η έφεση στην Ποινική Έφεση Αρ. 80/2019 δεν μπορεί να επιτύχει και απορρίπτεται.
Όσον αφορά την Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019 θεωρείται από το Εφετείο ότι από τη στιγμή που το Κακουργιοδικείο έκρινε δικαιολογημένη την κράτηση του συγκεκριμένου εφεσίβλητου στη βάση του λόγου επηρεασμού μαρτύρων, ο οποίος μάλιστα δεν έχει εφεσιβάλει την κράτηση του, η έφεση της Δημοκρατίας στην ουσία είναι άνευ αντικειμένου. Τα όσα το Κακουργιοδικείο ανέφερε ως προς τους δεσμούς του συγκεκριμένου εφεσίβλητου στη Δημοκρατία ήταν obiter, όπως και η ευπαίδευτη κατήγορος το αναγνώρισε ενώπιον του Εφετείου σήμερα, δεδομένου ότι αδιαμφισβήτητα σαφώς λέχθηκαν εκ του περισσού εφόσον το ίδιο το Κακουργιοδικείο θεώρησε ότι παρήλκε η εξέταση του λόγου που αφορούσε τον κίνδυνο φυγοδικίας. Τα όσα επομένως στη συνέχεια προσέθεσε αναφορικά με τους δεσμούς του συγκεκριμένου εφεσίβλητου ήταν κατ΄ απομόνωση των υπόλοιπων κριτηρίων του κινδύνου φυγοδικίας σε σχέση με τη σοβαρότητα της υπόθεσης, την πιθανότητα καταδίκης και την ποινή που θα μπορούσε να επιβληθεί, τα δύο πρώτα εκ των οποίων απλώς μνημόνευσε στο τέλος της απόφασης του, αλλά χωρίς στην ουσία να τα εξετάσει επισταμένα και όπως απαιτεί η νομολογία.
Συνεπώς θεωρείται από το Εφετείο ότι όλα αυτά στην ουσία λέχθηκαν χωρίς λόγο από το Κακουργιοδικείο και εάν και εφόσον ήθελε τεθεί εκ νέου θέμα απόλυσης του συγκεκριμένου εφεσίβλητου, το Κακουργιοδικείο θα τα επανεξετάσει υπό το φως και της χρονικής στιγμής που θα τεθούν και του γεγονότος ότι η δίκη, όπως αναμένεται, θα αρχίσει στις 16.9.2019.
Η έφεση της Δημοκρατίας στην Ποινική Έφεση Αρ. 84/2019, επίσης απορρίπτεται.
Τα έξοδα των μεταφραστών να καλυφθούν από τη Δημοκρατία.
Δ.
Δ.
Δ.