|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
ECLI:CY:AD:2018:B206
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Ποινική Έφεση αρ. 181/2016)
30 Απριλίου 2018
[Μ.Μ. ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π., Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΔΔ]
Μεταξύ:
1. ΣΟΛΩΜΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥ
2. ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΑΡΓΥΡΟΥ
Εφεσείοντες
ν.
1. ΑΝΝΑ ΖΑΦΙΡΟΒΑ ΙΑΝΑΚΙΕΒΑ
2. ΓΙΑΝΝΑ ΣΤΟΓΙΑΝΕΒΑ ΙΑΝΑΚΙΕΒΑ
3. ΣΤΟΓΙΑΝ ΙΑΝΑΚΙΕΒ
Εφεσιβλήτων
---------------
Κ. Γεωργίου για Παπαντωνίου & Παπαντωνίου ΔΕΠΕ, για τους εφεσείοντες.
Γεωργιάδη (κα), για Σ. Μάτσα ΔΕΠΕ, για τους εφεσίβλητους.
--------------
ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.
---------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Στις 22.10.2002 ο παραπονούμενος 1/εφεσείοντας 1 δυνάμει γραπτής συμφωνίας πώλησε ένα ακίνητο στην κατηγορούμενη 1/εφεσίβλητη 1 έναντι συμφωνηθέντος ανταλλάγματος. (Δεν έχει σημασία να εμπλακούμε στο πώς προέκυψαν οι άλλοι διάδικοι στο μεταξύ). Το ακίνητο περιγράφεται στο πωλητήριο έγγραφο ως μερίδιο επί τεμαχίου, αλλά αναφέρεται και ως οικία. Τότε δεν υπήρχε χωριστός τίτλος για την οικία, ο οποίος εκδόθηκε το 2010. Είναι όμως σαφές από το σύνολο της μαρτυρίας που οι εφεσείοντες παρουσίασαν ότι αντικείμενο της συμφωνίας ήταν η οικία.
Η εφεσίβλητη 1 έλαβε την κατοχή της οικίας, αλλά η εξόφληση του τιμήματος και η μεταβίβαση δεν έγιναν κατά τα συμφωνηθέντα. Προκλήθηκε αστική διαφορά στα πλαίσια της οποίας ο εφεσείοντας 1 καταχώρισε εναντίον των εφεσιβλήτων 1 και 2 δύο αγωγές στις οποίες θα αναφερθούμε κατωτέρω.
Το Σεπτέμβριο 2013 οι εφεσείοντες καταχώρισαν ιδιωτική ποινική υπόθεση εναντίον των εφεσίβλητων. Το κατηγορητήριο αποδίδει είσοδο σε ξένη περιουσία με σκοπό διάπραξης ποινικού αδικήματος κλπ (άρθρο 280 Ποινικού Κώδικα), παράνομη κατοχή, νομή ή χρήση (άρθρο 281 Ποινικού Κώδικα) και συνομωσία για διάπραξη των εν λόγω αδικημάτων.
To άρθρο 280 έχει ως ακολούθως:
«280. Όποιος εισέρχεται σε περιουσία που είναι στην κατοχή άλλου, με σκοπό διάπραξης ποινικού αδικήματος που τιμωρείται σύμφωνα με τον Κώδικα αυτό ή με οποιοδήποτε άλλο νόμο που ισχύει στη Δημοκρατία ή με σκοπό εκφοβισμού, εξύβρισης ή όχλησης του κατόχου τέτοιας περιουσίας ή όποιος, αφού εισέρθει νόμιμα σε τέτοια περιουσία, παραμένει σε αυτή παράνομα, με σκοπό εκφοβισμού, εξύβρισης ή όχλησης του κατόχου τέτοιας περιουσίας ή με σκοπό διάπραξης ποινικού αδικήματος που τιμωρείται σύμφωνα με τον Κώδικα αυτό ή με οποιοδήποτε άλλο νόμο που ισχύει στη Δημοκρατία, είναι ένοχος πλημμελήματος και υπόκειται σε φυλάκιση δύο χρόνων.»
Το άρθρο 281 έχει ως ακολούθως:
«281.-(1) Όποιος κατέχει, καλλιεργεί, νέμεται ή χρησιμοποιεί με οποιοδήποτε τρόπο-
(α) γη εγγεγραμμένη επί ονόματι άλλου
(β) γη, σχετικά με την οποία κατατέθηκε στο Κτηματολογικό Γραφείο σύμβαση πώλησης, δυνάμει των διατάξεων του περί Πωλήσεως Γαιών (Ειδική Εκτέλεσις) Νόμου, από τον αγοραστή αυτής,
χωρίς τη συναίνεση του εγγεγραμμένου ιδιοκτήτη ή των κληρονόμων του ή του αγοραστή από τους κληρονόμους του, ανάλογα με την περίπτωση, είναι ένοχος πλημμελήματος και υπόκειται σε φυλάκιση δύο χρόνων ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πέντε χιλιάδες λίρες ή και στις δύο αυτές ποινές.
(2) Οι διατάξεις του άρθρου 8 δεν εφαρμόζονται σε ποινική δίωξη που ασκήθηκε δυνάμει του άρθρου αυτού, εκτός αν ο κατηγορούμενος αποδείξει με τέτοιο τρόπο που να ικανοποιεί το Δικαστήριο ότι αυτός αγόρασε ή απέκτησε από διανομή, ανταλλαγή, αιτία θανάτου ή λόγω γάμου τη γη αυτή από τον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη ή από τους κληρονόμους του.»
Στο εκ πρώτης όψεως στάδιο το Δικαστήριο αθώωσε τους κατηγορούμενους βρίσκοντας κατ΄αρχάς, για το αδίκημα του άρθρου 280, ότι δεν υπήρχε οποιαδήποτε μαρτυρία για το σκοπό που προβλέπεται από το Νόμο προς θεμελίωση του αδικήματος (εκφοβισμός, εξύβριση ή όχληση του κατόχου ή με σκοπό τη διάπραξη ποινικού αδικήματος). Ορθά έκρινε το Δικαστήριο. Ουδεμία τέτοια μαρτυρία υπήρξε. Σημειώνουμε άλλωστε ότι το άρθρο 280 σκοπό έχει την προστασία της κατοχής και δεν υπήρχε μαρτυρία για κάτοχο άλλο από τις ίδιες τις εφεσίβλητες.
Περαιτέρω, το Δικαστήριο θεώρησε ότι ούτε για το αδίκημα του άρθρου 281 είχε στοιχειοθετηθεί εκ πρώτης όψεως υπόθεση θεωρώντας ότι η κατοχή από τις εφεσίβλητες ήταν στα πλαίσια της συμβατικής τους σχέσης και υπό συνθήκες που να βρίσκει, σε συνδυασμό με το άρθρο 281(2), εφαρμογή το άρθρο 8 του Ποινικού Κώδικα που έχει ως ακολούθως:
«8. Ποινικό αδίκημα εναντίον της περιουσίας δεν καταλογίζεται σε εκείνο που το έπραξε αν η πράξη ή παράλειψη που συνιστούσε αυτό διαπράχθηκε κατά την άσκηση ειλικρινούς αξίωσης δικαιώματος και χωρίς πρόθεση καταδολίευσης.»
Προβάλλεται με την έφεση ότι το Δικαστήριο, ενεργώντας ως άνω, εξέτασε πρόωρα υπεράσπιση που δεν μπορούσε να εγερθεί στο εκ πρώτης όψεως στάδιο και αξιολόγησε μαρτυρία. Σαφώς όμως δεν επρόκειτο για περίπτωση που το Δικαστήριο αξιολόγησε τη μαρτυρία. Είναι επί της νομικής διάστασης που προέκυπτε από τη μαρτυρία που προσέφερε η κατηγορούσα πλευρά που έκρινε το ζήτημα.
Η υπεράσπιση που παρέχεται μέσα από το συνδυασμό των προνοιών του άρθρου 281(2) και του άρθρου 8 προϋποθέτει κατ΄αρχάς «απόδειξη από τον κατηγορούμενο» ότι αγόρασε ή άλλως πως νόμιμα απέκτησε τη γη από τον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 281(2). Σε τέτοια περίπτωση, εάν η τέλεση της επίδικης πράξης έγινε κατά την άσκηση ειλικρινούς αξίωσης δικαιώματος και χωρίς πρόθεση καταδολίευσης, αυτή δεν καταλογίζεται ως ποινικό αδίκημα, κατά τα προβλεπόμενα από το άρθρο 8.
Ούτε η αναφορά σε «απόδειξη από τον κατηγορούμενο» στο άρθρο 281(2), μήτε ο χαρακτηρισμός των προνοιών του άρθρου 8 ως υπεράσπισης (βλ. Kyriacos Savva v. The Police (1973) 2 AAΔ 331) επέβαλλαν, υπό τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης να κληθούν εξάπαντος οι εφεσίβλητες σε απολογία, όπως κατ΄ουσία υποβάλλεται με την έφεση.
Αποτελεί θεμελιακό αξίωμα, απόρροια του τεκμηρίου της αθωότητας, ότι ακόμα και στις περιπτώσεις που εναποτίθεται «βάρος απόδειξης» στον κατηγορούμενο (evidential burden of proof) ως λ.χ. στην υπεράσπιση της πρόκλησης ή του αυτοματισμού ή σε περιπτώσεις τεκμηρίων (presumptions), η αθωωτική ή ευνοϊκή για τον κατηγορούμενο μαρτυρία μπορεί να προέρχεται από την κατηγορούσα αρχή (R. v. Bullard [1957] AC 63, Ερωτοκρίτου κ.α. ν. Δημοκρατίας, Ποινικές Εφέσεις Αρ. 53/2017 κ.α., ημερ. 15.12.2017, ECLI:CY:AD:2017:B465). Tέτοια ήταν εν προκειμένω η περίπτωση.
Κατ΄αρχάς, σε ότι αφορά την προϋπόθεση του άρθρου 281(2), η μαρτυρία, όπως παρουσιάστηκε από τους εφεσείοντες, ήταν ότι οι εφεσίβλητοι ανέλαβαν κατοχή, ως αποτέλεσμα της συμφωνίας αγοράς ημερ. 22.10.2002, από τον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη. Υποστηρίχθηκε με την έφεση ότι αφ΄ης στιγμής το έγγραφο «διαγράφηκε» από το Κτηματολόγιο, ως κατωτέρω αναφέρεται, δεν υπάρχει πλέον σχέση αγοραστή-πωλητή και κακώς το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εφεσίβλητοι αγόρασαν την οικία. Η κατάθεση της σύμβασης πώλησης γης για σκοπούς ειδικής εκτέλεσης ή η ανάκληση της δεν επηρεάζουν την ενοχική πτυχή της σύμβασης. Εν προκειμένω οι ίδιοι οι συμβαλλόμενοι είχαν συμφωνήσει να παρατείνουν την ισχύ της σύμβασης παρά τη «διαγραφή» της από το Κτηματολόγιο. Σαφώς επληρούτο η προϋπόθεση του άρθρου 281(2).
Πέραν τούτου, από τη μαρτυρία που παρουσίασε η κατηγορούσα πλευρά επιβεβαιωνόταν ότι συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του άρθρου 8 και ότι δεν επρόκειτο για ποινικής μορφής παράνομη επέμβαση σε κατοχή, αλλά για αστική διαφορά. Έγινε ήδη λόγος ανωτέρω για τις δύο αγωγές που καταχώρισε ο εφεσείοντας 1. Η πρώτη ήταν η αγωγή 2237/2004 Ε.Δ. Λευκωσίας, που κατέληξε στις 29.5.2007 σε, εκ συμφώνου, απόφαση με την οποία διατάχθηκε μεν η «διαγραφή» του αγοραπωλητηρίου εγγράφου από το Κτηματολόγιο, εννοείται για σκοπούς ειδικής εκτέλεσης, όμως σαφώς η σύμβαση παρέμεινε σε ισχύ εφόσον συμφωνήθηκε αναστολή εκτέλεσης της μέχρι τις 15.12.2005, νοουμένου ότι οι εφεσίβλητοι θα κατέβαλλαν το ποσό των ΛΚ96.500 και θα γινόταν ταυτόχρονα η μεταβίβαση του επιδίκου ακινήτου. Όμως ούτε τότε έμελλε να προχωρήσουν τα πράγματα. Ακολούθησε νέα αγωγή υπό του εφεσείοντα 1 εναντίον των εφεσιβλήτων 1 και 2, η αγωγή 6909/2006 Ε.Δ. Λευκωσίας, με την οποία ζητήθηκε διάταγμα για παράδοση κατοχής της οικίας. Η αγωγή απερρίφθη στις 8.12.2010 λόγω του ότι το Δικαστήριο, μετά που αναφέρθηκε στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μερών όπως καθορίστηκαν στην αγωγή 2237/2004, έκρινε ότι ο εφεσείοντας 1 απέτυχε να αποδείξει ότι οι εφεσίβλητες 1 και 2 κατέχουν, παράνομα, την οικία.
Ορθά ανέκοψε το πρωτόδικο Δικαστήριο την υπόθεση στο εκ πρώτης όψεως στάδιο βρίσκοντας, επί της προσφερθείσας μαρτυρίας, ότι οι εφεσίβλητες κατείχαν την οικία στα πλαίσια σύμβασης για την αγορά της, ασκώντας ειλικρινή αξίωση δικαιώματος και χωρίς πρόθεση καταδολίευσης, στοιχεία που προέκυπταν από τη μαρτυρία της κατηγορούσας πλευράς (των εφεσειόντων). Η βασιμότητα της αξίωσης σε ότι αφορά την αστική διάσταση της υπόθεσης, δεν είναι παράγοντας που είχε σημασία για τους σκοπούς του άρθρου 8 (Kyriacos Savva v. The Police (ανωτέρω), βλ., επίσης, Karoullas & Markoullis Estates Ltd κ.α. ν. Χαραλαμπίδη (2002) 2 ΑΑΔ 231).
Η παραπάνω διαπίστωση καθιστά αχρείαστο να επεκταθούμε σε άλλες πτυχές της πρωτόδικης απόφασης και της έφεσης.
Η έφεση απορρίπτεται με €2.500 έξοδα, πλέον ΦΠΑ, εάν υπάρχει, υπέρ των εφεσιβλήτων.
Μ.Μ. Νικολάτος, Π.
Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.
Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου, Δ.
/ΚΧ»Π