public Νικολάτος, Μύρων-Μιχαήλ Γεωργίου Οικονόμου, Τεύκρος Θ. Ψαρά-Μιλτιάδου, Τάσια A.A., για τον Εφεσείοντα B.B., για τον Εφεσίβλητο CY AD Κύπρος Ανώτατο Δικαστήριο 2017-12-05 el Τμήμα Νομικών Εκδόσεων, Ανώτατο Δικαστήριο ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ν. Ν.Ν., Πoινική ΄Εφεση αρ.69/2017, 5/12/2017 Δικαστική Απόφαση

ECLI:CY:AD:2017:D436

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

(Περίληψη απόφασης προς κυκλοφορία)

 

                                          (Πoινική ΄Εφεση αρ.69/2017)

 

5 Δεκεμβρίου, 2017

 

ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π., ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΨΑΡΑ-MΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ/στες

 

 

ΜΕΤΑΞΥ:

ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Εφεσείων

ν.

Ν.Ν.

Εφεσίβλητου

        - - - - - - - - -

A.A., για τον Εφεσείοντα

B.B., για τον Εφεσίβλητο

  - - - - - - - - -

[Η κυκλοφορία της απόφασης υπόκειται σε περιορισμό και έτσι το πρωτότυπο που περιλαμβάνει τα ονόματα ή άλλα στοιχεία του αδικήματος θα παραμείνει στο φάκελο, ενώ θα κυκλοφορήσει περιληπτικό κείμενο της απόφασης χωρίς λεπτομέρειες και ονομασίες προσώπων, τόπων και άλλων στοιχείων που δύνανται να οδηγήσουν σε αποκάλυψη προσώπων και αυτό βέβαια για προστασία της ανήλικης.]

 

 

ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π.:  Η ομόφωνη απόφαση μας θα δοθεί από τη Δικαστή Τ.Ψαρά-Μιλτιάδου

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.:   Ο εφεσίβλητος με βάση δική του παραδοχή κρίθηκε ένοχος σε δύο κατηγορίες, δηλαδή στο αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού κατά παράβαση του άρθρου 6(3) (7) του περί Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου (Ν.91(Ι)/14) (2^η κατηγορία) και στο αδίκημα της άσεμνης επίθεσης εναντίον γυναίκας κατά παράβαση του άρθρου 151 του Ποινικού Κώδικα Κεφ.154, (4^η κατηγορία).  Οι κατηγορίες 1 και 3 διακόπηκαν και ως εκ τούτου απορρίφθησαν.  Το Κακουργιοδικείο επέβαλε στην μεν 2^η κατηγορία ποινή φυλάκισης 18 μηνών, ενώ στην 4^η δεν επεβλήθη οποιανδήποτε ποινή εφόσον τα γεγονότα της εμπεριέχονταν στη 2^η κατηγορία. 

 

Επιπρόσθετα των πιο πάνω ποινών, κατ' ενάσκηση διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 14 (1) του Ν.91(Ι)/2014, διατάχθηκε η παραπομπή του εφεσίβλητου στην Αρχή Εποπτείας Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης κατά Ανηλίκων, που έχει εγκαθιδρυθεί με το άρθρο 47 του Ν.91(Ι)/2014, για χρονικό διάστημα τριών χρόνων από σήμερα (άρθρο 14(1)(γ)).

Το αδίκημα διαπράχθηκε στις 13.10.2016 όταν ο εφεσίβλητος (φιλικό προς την οικογένεια της ανήλικης άτομο) και ενώ η ανήλικη βρισκόταν υπό την εποπτεία της μητέρας του εφεσίβλητου, την πήρε μαζί με ακόμα ένα συγγενικό του παιδί να παίξουν στην αυλή της οικίας του.  Εκεί στις κούνιες ενώ ο εφεσίβλητος κουνούσε την ανήλικη στην κούνια, βρίσκοντας την κατάλληλη ευκαιρία, έβαλε το χέρι του μέσα από το φόρεμα της και κάτω από το εσώρουχο της και έτριψε τα γεννητικά της όργανα.  Το ανήλικο θύμα ήταν ηλικίας 6½ ετών.  Ο εφεσίβλητος συλληφθείς για την υπόθεση παραδέχθηκε ενοχή. 

 

Ακόμη καταγράφεται η εξέταση της ανήλικης από κλινική ψυχολόγο με βάση την οποία εκφράζεται η κρίση ότι χρήζει ψυχολογικής υποστήριξης και θεραπείας για να συνεχίσει απρόσκοπτα η φυσιολογική ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού λόγω του ότι είχε εκτεθεί στο πιο πάνω γεγονός, που της προκάλεσε ψυχικό τραύμα. 

 

Το πρώτο που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι για το αδίκημα της 2^ης κατηγορίας κατά παράβαση του άρθρου 6(3)(7) του Νόμου η ανώτατη προνοούμενη ποινή από το 2014 είναι αυτή της δια βίου φυλάκισης.[1]

Το Κακουργιοδικείο έλαβε υπόψη, εκτός από τα γεγονότα αυτά καθ΄εαυτά, παράγοντες που η Υπεράσπιση έθεσε ενώπιον του με προεξάρχουσα αυτή της παραδοχής και της μεταμέλειας του εφεσίβλητου, τη συναισθηματική του συντριβή και γενικότερα τις προσωπικές και οικογενειακές του περιστάσεις (είναι ηλικίας 36 ετών, άγαμος και άνεργος) το λευκό ποινικό του μητρώο και τα χρόνια καρδιολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει.  Τέθηκε επίσης ενώπιον του Κακουργιοδικείου έκθεση του Κυπριακού Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας για τα ψυχικά του προβλήματα τα οποία έγιναν εντονότερα στη φυλακή. Ομοίως το Κακουργιοδικείο αποδέχτηκε την απουσία προσχεδιασμού και την απουσία επαναληπτικής συμπεριφοράς. 

 

Το Κακουργιοδικείο, αφού αναφέρθηκε στη σοβαρότητα του αδικήματος τονίζοντας ότι τέτοια αδικήματα όχι μόνο στρέφονται κατά των ηθών αλλά προσβάλλουν και την προσωπικότητα και το ψυχισμό του θύματος, κατέληξε ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αυστηρότητα εφόσον διαπιστώνεται ολοένα και αυξητική τάση ως προς τη διάπραξη τους.  Από τις σελίδες 15 έως και 18 της απόφασης γίνεται αναφορά σε νομολογιακά προηγούμενα που αφορούν όχι το ίδιο αδίκημα αλλά παρεμφερή.  Πρόκειται για τις υποθέσεις:  Antoniades ν. Police  (1988) 2 Α.Α.Δ. 146, Γενικός Εισαγγελέας ν. Α.Β. (2002) 2 Α.Α.Δ. 382, Γιάννης Κέρκης v. Δημοκρατίας (2010) 2 Α.Α.Δ  433, Κυριάκου ν. Δημοκρατίας (2003) 2 Α.Α.Δ. 141, Μ.Φ. ν. Αστυνομίας (2005) 2 Α.Α.Δ. 174.

 

Η Δημοκρατία, ασκώντας την παρούσα έφεση, εισηγείται ότι πρόκειται περί έκδηλα ανεπαρκούς ποινής (1^ος λόγος έφεσης), ότι το Κακουργιοδικείο δεν εφάρμοσε ορθά τις αρχές της νομολογίας και υπέπεσε σε σφάλμα αρχής σε σχέση με το ύψος της προβλεπόμενης ποινής εφόσον με την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου η ανώτατη προβλεπόμενη ποινή είναι η δια βίου φυλάκιση  (2^ος λόγος έφεσης).  Αυτό κατά την εισήγηση της κας Α.Α., προκύπτει από το ότι το Κακουργιοδικείο έλαβε ουσιαστικά καθοδήγηση από υποθέσεις που αποφασίστηκαν όταν η ανώτατη προβλεπόμενη ποινή διεπόταν από άλλο νομοθετικό πλαίσιο με χαμηλότερα προνοούμενες ποινές.

 

Ο κ.Β.Β. υποστήριξε ότι δεν χωρεί επέμβαση του Εφετείου εφόσον η αυστηρή, κατά τη θέση του, επιβληθείσα ποινή μάλλον δεν έλαβε υπόψη τις προσωπικές περιστάσεις του εφεσίβλητου στο σωστό πλαίσιο και επίσης αγνόησε τις περιστάσεις του αδικήματος.  Ιδιαίτερα το γεγονός ότι δεν υπήρξε προσχεδιασμός και βία.  Όπως επίσης δεν υπήρξε παρά μόνο ένα στιγμιαίο επεισόδιο, το οποίο το ίδιο το Κακουργιοδικείο χαρακτήρισε «την περίπτωση όχι στις σοβαρότερες του είδους .....» (βλ.σελ.20 της ποινής).  Ακόμη ο κ.Β.Β. εισηγήθηκε ότι υπήρξε επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του εφεσίβλητου σύμφωνα με έκθεση που κατατέθηκε ενώπιον του Εφετείου.  Πρόκειται για τη ψυχολογική έκθεση ημερ. 20.5.2017 (η ποινή του Κακουργιοδικείου εδόθη 20.2.2017).  Στην έκθεση αυτή παρουσιάζεται ότι «ο θεραπευόμενος εξακολουθεί να παρουσιάζει συμπτώματα διεγερμένης κατάθλιψης τα οποία οξύνονται αφενός μεν από τα ιδιόρρυθμα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του και αφετέρου από......».  Συναρτάται το όλο περιεχόμενο της έκθεσης με τους κινδύνους που βιώνει ο εφεσίβλητος στις φυλακές, για τους λόγους που εξηγήθηκαν.  Θα πρέπει να αναφέρουμε επί του σημείου αυτού ότι δεν θεωρούμε ότι πρόκειται για διαφοροποίηση της ψυχικής του υγείας τέτοιας υφής, ώστε το Εφετείο να πρέπει να την επαναξιολογήσει ως νέο δεδομένο.  Η ψυχική αυτή κατάσταση στα βασικά της σημεία είχε τεθεί και ενώπιον του Κακουργιοδικείου.  ..........

 

Η ευπαίδευτη εκπρόσωπος της Δημοκρατίας επιχείρησε να αναφερθεί στο περί δικαίου αίσθημα της κοινωνίας έναντι αδικημάτων τέτοιας φύσης.  Όπως, όμως υποδείξαμε, και η κα Α.Α. απέσυρε την εισήγηση της, η επιμέτρηση των ποινών σε κάθε κράτος δικαίου γίνεται με βάση το νόμο και με αντικειμενικά προδιαγεγραμμένες αρχές δικαίου.   Είναι μέσα στα πλαίσια που θέτουν οι αρχές δικαίου που καθορίζονται, για τα Δικαστήρια, οι ανάγκες της κοινωνίας για την αντιμετώπιση του εγκλήματος και όχι με βάση την αντίληψη για το τι επικρατεί στην κοινωνία ως «το περί δικαίου αίσθημα».  Διαφορετική προσέγγιση θα εξέτρεπε την απονομή της δικαιοσύνης σε ανέλεγκτο υποκειμενισμό και θα κατέλυε, εν τέλει, το κράτος δικαίου.

 

΄Εχουμε εξετάσει την παρούσα έφεση υπό το πρίσμα των αναλυτικών αγορεύσεων των δύο πλευρών.  Σε πρόσφατες αποφάσεις τονίσαμε την ανάγκη όπως οι ποινές σε τέτοιας φύσεως αδικήματα τα οποία στρέφονται εναντίον παιδιών πρέπει να είναι αυστηρές, εφόσον το προστατευόμενο αγαθό είναι ακριβώς τα παιδιά και όσο μικρότερη είναι η ηλικία αυτών, τόσο πιο έντονη είναι η ανάγκη να προστατευθούν, γι΄αυτό και η διαβάθμιση που προκύπτει από τον ίδιο το νόμο είναι ότι όταν το παιδί - θύμα είναι κάτω των 13 ετών η προνοούμενη ποινή είναι αυτή της ισόβιας φυλάκισης.  Αυτό συναρτάται και με την αντίστοιχη αδυναμία του θύματος να προστατευθεί από σεξουαλικές ορέξεις ατόμων ειδικά του φιλικού-οικογενειακού περιβάλλοντος του και την εγγενή δυσκολία έκφρασης παραπόνου ως προς το ανάλογο βίωμα μιας τέτοιας τραυματικής εμπειρίας.  Το θύμα στην προκείμενη περίπτωση ήταν στην ηλικία των 6.5 ετών.  Η ηλικία λοιπόν αυτή από μόνη της καθιστούσε το θύμα εύκολη λεία σε άτομα, όπως τον εφεσίβλητο.  Υπήρξε ευτυχής συγκυρία ότι δημιουργήθηκαν υποψίες στο οικογενειακό περιβάλλον της μικρής πως κάτι κακό συνέβαινε και η μικρή μπόρεσε να εκφράσει την εμπειρία της σε σύντομο χρόνο και να κινητοποιηθεί ο μηχανισμός των αρμοδίων αρχών εναντίον του εφεσίβλητου. 

 

΄Εχοντας υπόψη τις περιστάσεις της υπόθεσης όπου η εντελώς αθώα εικόνα ενός παιδιού που θέλησε να παίξει στην κούνια αυλής οικίας φιλικού προς αυτήν περιβάλλοντος, μετατράπηκε σε εφιαλτικό και διαστροφικό σκηνικό κατά το οποίο ο εφεσίβλητος προσέβαλε τόσο την προσωπικότητα του θύματος, όσο και το ίδιο το σώμα ενός ανυπεράσπιστου παιδιού, κρίνουμε ότι η υπόθεση είναι σοβαρή.  Το Κακουργιοδικείο, παρά το ότι, φραστικά, απέδωσε τη σοβαρότητα του αδικήματος καθώς και την ανάγκη επιβολής αποτρεπτικής ποινής, φαίνεται ότι δεν πραγμάτωσε το στόχο αυτό με την επιλογή της ποινής των 18 μηνών.  Πρόκειται, κατά την κρίση μας, για έκδηλα ανεπαρκή ποινή, και η επέμβαση του Εφετείου είναι αναγκαία.  Επιβαλλόταν η ποινή του πρωτόδικου Δικαστηρίου, χωρίς να αγνοεί τις περιστάσεις του εφεσίβλητου, να αντανακλά ακριβώς την ανάγκη προστασίας ανηλίκων θυμάτων από επίδοξους παραβάτες, με δεδομένη μάλιστα την ανησυχητική αύξηση διάπραξης τέτοιων αδικημάτων, όπως μπορούμε να διαγνώσουμε από τις ενώπιον μας υποθέσεις.  Είναι σε γνώση μας η παλαιότερη νομολογία, η οποία κατά τον κ.Β.Β. καθιστά την ποινή που επέβαλε το Κακουργιοδικείο αυστηρή, αλλά όχι έκδηλα ανεπαρκή.  Θα πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι ακριβώς η αύξηση της εκ του Νόμου προνοούμενης ανώτατης ποινής αλλά και η ανησυχητική αύξηση τέτοιων αδικημάτων θέτουν διαφορετικό πλαίσιο από αυτό της παλαιότερης νομολογίας. 

 

Στην υπόθεση Ειρηναίος Χριστοφόρου ν. Δημοκρατίας Ποιν.έφ.59/167 ημερ. 23.3.2017, όπου το αδίκημα στρεφόταν εναντίον θύματος 13 ετών, αναφέρθησαν τα ακόλουθα:

«Τα Δικαστήρια, στο δύσκολο έργο της επιβολής ποινής, είναι επιβεβλημένο να προστατεύουν το αγαθό που ο νομοθέτης ευλόγως θέλησε να προστατευθεί, δηλαδή, τα παιδιά.  Το θύμα στην προκείμενη περίπτωση, ούσα 13 χρόνων, ήταν στην προστατευόμενη εκείνη ηλικία που ακριβώς καθιστά το αδίκημα σοβαρό γι΄ αυτό και η προνοούμενη υπό του Νόμου ποινή είναι 20 χρόνια φυλάκιση. 

 

Επιβαλλόταν, συνεπώς, η ποινή του πρωτόδικου Δικαστηρίου, χωρίς να αγνοεί τις περιστάσεις του εφεσείοντα να αντανακλά ακριβώς την ανάγκη προστασίας των ανηλίκων από επίδοξους παραβάτες.   (Βλ. Σύγγραμμα Rook & Ward On Sexual Offences,  Law and Practice, 4^th ed. p.205 κ.επ. και στο Σύγγραμμα Blackstone's Criminal Practice 2016, p.340 κ.επ. όπου καταγράφονται οι ρυθμίσεις που αφορούν παρόμοια αδικήματα με τα επίδικα στην αγγλική νομοθεσία και καταγράφονται οι δείκτες και οι αρχές με βάση τις οποίες το Δικαστήριο πρέπει να λειτουργεί κατά την επιβολή τέτοιων ποινών - βλ. ειδικά s.9 του Sexual Offences Act 2003)». 

 

 

Σημειώνουμε ακόμη ότι με βάση τις κατευθύνσεις του Sentencing Council του Ηνωμένου Βασιλείου, Sexual Offences Definitive Guideline, η παρούσα υπόθεση μπορεί να ενταχθεί στην "Κατηγορία 2Β, Σεξουαλικών Αδικημάτων εναντίον παιδιών, Category 2B p.37-39 Touching of naked genitalia, Sexual assault of a child under 13 όπου η αφετηρία ποινής (starting point) καθορίζεται στα 2 χρόνια φυλάκισης.  Τονίζουμε ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο η ανώτατη προνοούμενη ποινή είναι 14 χρόνια φυλάκιση και όχι ισόβια, όπως στην Κύπρο.  Εν πάση περιπτώσει η αναφορά στις εν λόγω κατευθύνσεις είναι εν τίνι τρόπο βοηθητική.

 

Με γνώμονα ότι η παρούσα υπόθεση αφορά παιδί 6 ½ ετών και η ανώτατη προνοούμενη ποινή είναι αυτή της ισόβιας φυλάκισης  και λαμβάνοντας υπόψη την επιτακτική ανάγκη γενικής αποτροπής ως εκ της παρατηρούμενης έξαρσης, θεωρούμε ότι η ποινή των 18 μηνών που το Κακουργιοδικείο επέβαλε πρέπει να αντικατασταθεί με ποινή 3 ετών φυλάκισης.  Τονίζουμε ότι αν εξέλιπε ο παράγων της παραδοχής που στα σεξουαλικά αδικήματα, ιδιαίτερα εναντίον μικρών παιδιών, είναι ιδιαζόντως σημαντικός και τα προσωπικά προβλήματα του εφεσίβλητου, η ποινή θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη. 

 

Η έφεση επιτρέπεται, η ποινή στη 2^η κατηγορία αντικαθίσταται ως πιο πάνω, δηλαδή με ποινή φυλάκισης 3 ετών.  Το εκδοθέν διάταγμα εποπτείας παραμένει.

                            

 

                                                          ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Π.

 

                                                          ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.

 

                                                          ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.