|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2009) 2 ΑΑΔ 435
16 Ιουλίου, 2009
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στές]
JOANNOU & PARASKEVAIDES LTD,
Εφεσείοντες,
v.
ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσιβλήτου.
(Ποινική Έφεση Αρ. 55/2009)
Ποινή ― Απόρριψη ορυκτελαίων στο έδαφος, σε σημείο κοίτης ποταμού, κατά παράβαση του περί Ελέγχου της Ρύπανσης των Νερών Νόμου του 2002 (Ν.106(Ι)/2002), όπως τροποποιήθηκε ― Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, λόγω απρόβλεπτης βλάβης σε βυτιοφόρο όχημα των εφεσειόντων, διέρρευσε στο έδαφος ποσότητα 50 περίπου λίτρων ασφάλτου ― Εφεσείοντες αποκατέστησαν τη ζημιά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ― Άμεση παραδοχή ― Λευκό ποινικό μητρώο ― Επιβολή ποινής προστίμου €25.000 ― Μειώθηκε κατ' έφεση σε πρόστιμο €5.000, λόγω εσφαλμένης καθοδήγησης του Δικαστηρίου ως προς τα γεγονότα.
Εφετείο ― Παρατήρηση Εφετείου σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο η Κατηγορούσα Αρχή έχει υποχρέωση να παρουσιάζει τα γεγονότα και να εκθέτει τη σοβαρότητα του αδικήματος ενώπιον του εκδικάζοντος Δικαστηρίου.
Κατά την κατασκευή έργων αναβάθμισης του ποταμού στο Δήμο Γερμασόγειας, και συγκεκριμένα στις 21.5.2008, σταθμευμένο βυτιοφόρο όχημα των εφεσειόντων, υπέστη μηχανική βλάβη με αποτέλεσμα να διαρρεύσει στο έδαφος ποσότητα 50 περίπου λίτρων ασφάλτου. Οι εφεσείοντες αποκατέστησαν τη ζημιά μέσα σε διάστημα 2 ωρών, με αποτέλεσμα να μην υπάρξουν ζημιογόνα αποτελέσματα στην περιοχή του ποταμού Γερμασόγειας.
Η παρούσα έφεση στρέφεται εναντίον της ποινής προστίμου €25.000 την οποία επέβαλε το πρωτόδικο Δικαστήριο στους εφεσείοντες, θεωρώντας το αδίκημα σοβαρότατο, ένεκα των κινδύνων που εγκυμονούνται για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.
Το Ανώτατο Δικαστήριο αφού αναφέρθηκε στις πρόνοιες του Άρθρου 6(1)(β) του περί Ελέγχου της Ρύπανσης των Νερών Νόμου του 2002 (Ν.106(Ι)/2002), όπως τροποποιήθηκε, με βάση το οποίο κατηγορήθηκαν οι εφεσείοντες, αποδέχθηκε την έφεση και αποφάνθηκε ότι:
1. Η έφεση πρέπει να επιτύχει γιατί διαπιστώνεται σειρά σφαλμάτων στην καθοδήγηση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως προς τα γεγονότα. Τα σφάλματα αυτά είναι, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα: Ότι η ενέργεια των εφεσειόντων οφείλετο σε απόρριψη λαδιού και όχι σε διαρροή λόγω μηχανικής βλάβης, ότι σημειώθηκε ρύπανση των υπογείων υδάτων και ότι προκλήθηκαν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του λαού.
2. Για την πρόκληση της εσφαλμένης καθοδήγησης του πρωτόδικου Δικαστηρίου, εκτός από τον λανθασμένο τρόπο που συντάχθηκαν οι λεπτομέρειες του κατηγορητηρίου συνέτεινε και ο ανεπίτρεπτος τρόπος που η Κατηγορούσα Αρχή εξέθεσε τα γεγονότα ενώπιον του Δικαστηρίου.
3. Το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν απέδωσε τη δέουσα βαρύτητα στους ελαφρυντικούς παράγοντες των εφεσειόντων.
4. Το ύψος της ποινής δεν αντιπροσωπεύει τη γενικότερη αντιμετώπιση του Δικαστηρίου έναντι αδικημάτων αυτής της φύσης. Η αρμόζουσα ποινή είναι η ποινή προστίμου €5.000.
Η έφεση επιτράπηκε. Η ποινή μειώθηκε ως ανωτέρω.
Παρατήρηση Εφετείου:
Σε υποθέσεις στις οποίες ο Νόμος προβλέπει σοβαρότατες ποινές, η απλή αναφορά σε γεγονότα «ως το κατηγορητήριο», δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ικανοποιητική και θα πρέπει να αποφεύγεται.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Harrington v. Δημοκρατίας (2007) 2 Α.Α.Δ. 531,
Χρίστου v. Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας (1998) 2 Α.Α.Δ. 52.
Έφεση εναντίον Ποινής.
Έφεση από τους εφεσείοντες εναντίον της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Mουγιής, E.Δ.), (Ποινική Yπόθεση Aρ. 983/09), ημερομηνίας 6/3/09.
Α. Αιμιλιανίδης, για τους Εφεσείοντες.
Λ. Ουστά, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Γ. Ερωτοκρίτου.
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Την 21.5.2008, υπήρξε εναπόθεση ορυκτελαίων, πλησίον της κοίτης του ποταμού Γερμασόγειας. Αρχικά κατηγορήθηκαν τόσο οι Εφεσείοντες όσο και οι επτά διευθυντές τους. Κατά την πρώτη εμφάνιση ενώπιον του δικαστηρίου, η Κατηγορούσα Αρχή ζήτησε άδεια του δικαστηρίου και απέσυρε την μία εκ των δύο κατηγοριών που αντιμετώπιζαν οι Εφεσείοντες η οποία αφορούσε στην πρόκληση κινδύνου στη δημόσια υγεία ή στο περιβάλλον και όλες τις κατηγορίες που αντιμετώπιζαν οι διευθυντές-κατηγορούμενοι 2-8. Έτσι, παρέμεινε μόνο η κατηγορία 1 εναντίον των Εφεσειόντων, οι οποίοι καταχώρησαν γραπτώς την παραδοχή τους.
Με την πρώτη κατηγορία, κατηγορούνται ότι απέρριψαν ορυκτέλαια στο έδαφος, σε σημείο κοίτης ποταμού, κατά παράβαση του περί Ελέγχου της Ρύπανσης των Νερών Νόμου του 2002 (Ν. 106(Ι)/2002), όπως αυτός τροποποιήθηκε. Σύμφωνα με τις λεπτομέρειες του αδικήματος, οι Εφεσείοντες την 21.5.08 στη Λεμεσό:-
«..απέρριψαν και/ή εναπόθεσαν και/ή προκάλεσαν και/ή επέτρεψαν την εναπόθεση και/ή ρίψη στο έδαφος σε σημείο πλησίον της κοίτης του ποταμού Γερμασόγειας ορυκτελαίων, κατά τρόπο ώστε αυτά να ρυπαίνουν και/ή να τείνουν να ρυπαίνουν τα υπόγεια νερά του ποταμού και σε ολόκληρο τον υδροφορέα, γεγονός που περικλείει άμεσο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, αφού στον ποταμό υπάρχουν γεωτρήσεις του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, από τις οποίες υδροδοτείται στην παρούσα φάση η περιοχή Λεμεσού.»
Ο δικηγόρος που εμφανίστηκε για την Κατηγορούσα Αρχή, το μόνο που ανέφερε στο δικαστήριο, ήταν τα εξής:-
«Τα γεγονότα είναι ως το κατηγορητήριο. Δεν υπάρχουν προηγούμενες καταδίκες. Το θέμα των εξόδων έχει διευθετηθεί.»
Στη συνέχεια, η δικηγόρος που εμφανίστηκε για τους Εφεσείοντες, μεταφέροντας στο δικαστήριο την απολογία των Εφεσειόντων για το συμβάν, ανέφερε ότι το αδίκημα διαπράχθηκε κατά την κατασκευή έργων αναβάθμισης του ποταμού στο Δήμο Γερμασόγειας. Το αδίκημα διαπράχθηκε σε σημείο που ήταν σταθμευμένα τα οχήματα των Εφεσειόντων, ένα εκ των οποίων υπέστη μηχανική βλάβη με αποτέλεσμα να αφεθεί λάδι να πέσει στο έδαφος. Ειδοποιήθηκε αμέσως το Υγειονομείο, με οδηγίες του οποίου οι Εφεσείοντες δημιούργησαν μεγάλη εκσκαφή, αφαιρώντας όλο το χώμα το οποίο επηρεάστηκε από το ορυκτέλαιο και τοποθετώντας νέο χώμα στην εκσκαφή.
Το πρωτόδικο δικαστήριο θεώρησε το αδίκημα σοβαρότατο, ένεκα των κινδύνων που εγκυμονούνται για τη δημόσια υγεία και για το περιβάλλον. Αφού έκαμε αναφορά στο γεγονός ότι ο Νόμος προβλέπει ποινή φυλάκισης που να μην υπερβαίνει τα τρία χρόνια ή χρηματική ποινή που να μην υπερβαίνει τις €85.430, επέβαλε στους Εφεσείοντες χρηματική ποινή €25.000.
Οι Εφεσείοντες εφεσιβάλλουν την πιο πάνω ποινή ως έκδηλα υπερβολική και άδικη, ενόψει των ιδιαίτερων περιστάσεων κάτω από τις οποίες διαπράχθηκε το αδίκημα, το λευκό ποινικό μητρώο των Εφεσειόντων, την έγκαιρη, πλήρη και έμπρακτη αποκατάσταση του χώρου από μέρους των Εφεσειόντων, με την αφαίρεση σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα, του χώματος στο οποίο χύθηκε το ορυκτέλαιο, την άμεση παραδοχή των Εφεσειόντων και την απουσία δόλου ή σοβαρής αμέλειας εκ μέρους τους.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος για τους Εφεσείοντες, κ. Α. Αιμιλιανίδης, στη σύντομη αλλά περιεκτική αγόρευση του ενώπιον μας, ανέφερε ότι επειδή η Κατηγορούσα Αρχή δεν εξέθεσε με λεπτομέρεια τα γεγονότα, υπήρξε κάποια σύγχυση ως προς τις πραγματικές περιστάσεις, κάτω από τις οποίες υπήρξε η διαρροή ορυκτελαίου. Όπως ανέφερε, τα οχήματα ήταν σταθμευμένα σε υπαίθριο χώρο τον οποίον υπέδειξε η Κυπριακή Δημοκρατία, ο οποίος απείχε περίπου 50 μ. από τον ποταμό. Η διαρροή οφειλόταν σε απρόβλεπτη βλάβη σε βαλβίδα σ' ένα από τα βυτιοφόρα οχήματα, που περιείχε άσφαλτο, το οποίο βρισκόταν σταθμευμένο στον ανοικτό χώρο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να διαρρεύσει στο έδαφος ποσότητα 50 περίπου λίτρων ασφάλτου και όχι λαδιού, όπως εκ παραδρομής αναφέρθηκε στο πρωτόδικο δικαστήριο. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η διαρροή έγινε αντιληπτή και σε συνεννόηση με το αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα, που οι ίδιοι οι Εφεσείοντες ειδοποίησαν, αφαιρέθηκε όλο το χώμα, το οποίο με έξοδα των Εφεσειόντων μεταφέρθηκε σε εγκεκριμένη μονάδα αποβλήτων στο Βασιλικό. Τελικά, μέσα σε διάστημα 2 ωρών αποκαταστάθηκε η όλη ζημιά, με αποτέλεσμα να μην υπάρξουν ζημιογόνα αποτελέσματα στην περιοχή του ποταμού Γερμασόγειας. Κατά την άποψη του συνηγόρου των Εφεσειόντων, το Δικαστήριο δεν αξιολόγησε σωστά τα γεγονότα και ελαφρυντικά, δεν έδωσε την απαιτούμενη βαρύτητα στο γεγονός ότι υπήρξε άμεση παραδοχή εκ μέρους των Εφεσειόντων οι οποίοι ήταν λευκού ποινικού μητρώου και τέλος λανθασμένα απέδωσε υπερβολική σημασία στο ύψος της προβλεπόμενης από το Νόμο ποινής, χωρίς να σταθμίσει τα ιδιαίτερα περιστατικά και να εξειδικεύσει την ποινή που θα επέβαλλε.
Η ευπαίδευτη συνήγορος για τον Εφεσίβλητο δεν διαφώνησε με τα γεγονότα όπως τα εξήγησε ο συνήγορος των Εφεσειόντων, αλλά υποστήριξε ότι η ποινή που επιβλήθηκε δεν μπορεί να θεωρηθεί έκδηλα υπερβολική.
Όπως έχει νομολογηθεί, την πρωταρχική ευθύνη για τον καθορισμό της αρμόζουσας ποινής την έχει το πρωτόδικο δικαστήριο. Το Εφετείο επεμβαίνει μόνο στις περιπτώσεις που εξ αντικειμένου διαπιστώνεται ότι η ποινή είναι έκδηλα υπερβολική ή ανεπαρκής. Η ποινή μπορεί να θεωρηθεί ως τέτοια, αν αποδειχθεί ότι υπήρξε εσφαλμένη καθοδήγηση του πρωτόδικου δικαστηρίου ως προς τα γεγονότα ή εσφαλμένη εφαρμογή των αρχών δικαίου οι οποίες διέπουν το επίδικο θέμα (βλ. Harrington v. Δημοκρατίας (2007) 2 Α.Α.Δ. 531).
Το Άρθρο 6(1)(β) με βάση το οποίο κατηγορήθηκαν οι Εφεσείοντες, προβλέπει ότι:-
«6.-(1) Τηρουμένων των διατάξεων των εδαφίων (2) μέχρι (5) του παρόντος άρθρου, κάθε πρόσωπο το οποίο-
(α) ................
(β) απορρίπτει, εναποθέτει ή προκαλεί ή επιτρέπει την εναπόθεση ή ρίψη στο έδαφος ή στο υπέδαφος οποιουδήποτε αντικειμένου, ουσίας ή ύλης κατά τρόπο ώστε αυτή να ρυπαίνει ή να τείνει να ρυπαίνει τα παράκτια ή υπόγεια νερά ή τα νερά ρυακιού, λίμνης ή υδατοφράκτη·
...............................
είναι ένοχο αδικήματος και υπόκειται σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα τρία χρόνια ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πενήντα χιλιάδες λίρες ή και στις δυο ποινές.»
Στην προκειμένη περίπτωση η έφεση θα πρέπει να πετύχει γιατί διαπιστώνουμε σειρά σφαλμάτων στην καθοδήγηση του δικαστηρίου ως προς τα γεγονότα.
Πρώτον, οι Εφεσείοντες δεν έριξαν τα ορυκτέλαια, αλλά αυτά διέρρευσαν ως αποτέλεσμα μηχανικής βλάβης στη βαλβίδα του βυτιοφόρου, κάτω από συνθήκες για τις οποίες οι Εφεσείοντες για δικούς τους λόγους, ανέλαβαν ευθύνη. Το δικαστήριο δεν φαίνεται να έδωσε την απαιτούμενη βαρύτητα στο γεγονός της διαρροής σε αντίθεση με την ενσυνείδητη τοποθέτηση με δόλιο τρόπο για την αποκόμιση κέρδους ή άλλου οφέλους.
Δεύτερον, το δικαστήριο υιοθέτησε την άποψη ότι τα ορυκτέλαια απορρίφθηκαν «κοντά στον ποταμό». Όμως η εναπόθεση αντικειμένων σε τόπο από τον οποίο δυνατόν να μεταφερθεί σε ποταμό, αποτελεί αδίκημα δυνάμει του εδαφίου 6(γ), ενώ οι Εφεσείοντες κατηγορούνται δυνάμει του εδαφίου (β). Η σχετική κατηγορία δυνάμει του 6(γ) που αντιμετώπιζαν οι Εφεσείοντες, τελικά απεσύρθη και τα γεγονότα της δεν θα έπρεπε να ληφθούν υπόψη.
Τρίτον, το πρωτόδικο δικαστήριο αναφέρει ότι οι Εφεσείοντες απέρριψαν ορυκτέλαια «κατά τρόπο ώστε να ρυπαίνουν τα υπόγεια νερά του ποταμού». Ούτε αυτό το στοιχείο συνάδει με την κατηγορία που αντιμετώπιζαν οι Εφεσείοντες, ούτε βέβαια και με τα γεγονότα που τέθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου. Κανένα από τα στοιχεία μαρτυρίας που τέθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου, έδειξε ότι υπήρξε ρύπανση των υπόγειων υδάτων. Αντίθετα, όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι εξαιτίας της έγκαιρης επέμβασης των Εφεσειόντων, αποφεύχθηκε οριστικά κάτι τέτοιο.
Τέταρτον, το δικαστήριο έλαβε επίσης υπόψη, την έλλειψη ευαισθησίας εκ μέρους των Εφεσειόντων. Ούτε αυτό αληθεύει, εφόσον οι Εφεσείοντες δείχνοντας την απαιτούμενη υπό τις περιστάσεις ευαισθησία, έδρασαν άμεσα με αποτέλεσμα να αποφευχθούν οι όποιοι κίνδυνοι ελλόχευαν.
Πέμπτον, το πρωτόδικο δικαστήριο σχολιάζοντας τη σοβαρότητα του αδικήματος, έλαβε υπόψη «και τις συνέπειες που τέτοιου είδους συμπεριφορά θα έχει για την υγεία του λαού». Όμως, δεν υπήρχαν στοιχεία ενώπιον του που να προσδιορίζουν ποιες συγκεκριμένα θα ήταν αυτές οι συνέπειες. Αντίθετα, τα στοιχεία ενώπιον του έδειχναν ότι δεν θα υπήρχαν τέτοιες συνέπειες και το μόνο που θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη, ήταν ότι οι ενέργειες των Εφεσειόντων δυνητικά θα είχαν την τάση να ρυπάνουν, εάν δεν ελαμβάνοντο έγκαιρα τα μέτρα που λήφθηκαν.
Τα πιο πάνω αποτελούν κατά την άποψη μας, εσφαλμένη καθοδήγηση του πρωτόδικου δικαστηρίου ως προς τα γεγονότα, με αποτέλεσμα να χρειάζεται η παρέμβαση μας. Γι' αυτό το αποτέλεσμα, συνέτειναν διάφοροι παράγοντες. Εκτός από τον λανθασμένο τρόπο που συντάχθηκαν οι λεπτομέρειες του κατηγορητηρίου, συνέτεινε και ο ανεπίτρεπτος τρόπος που η Κατηγορούσα Αρχή εξέθεσε τα γεγονότα ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου. Σε μια υπόθεση που ο Νόμος προβλέπει σοβαρότατες ποινές, η Κατηγορούσα Αρχή έχει υποχρέωση να παρουσιάζει με λεπτομέρεια και σαφήνεια τα γεγονότα και να εκθέτει τη σοβαρότητα του αδικήματος. Μόνο έτσι εξυπηρετείται το συμφέρον της δικαιοσύνης. Η απλή αναφορά σε γεγονότα «ως το κατηγορητήριο», σε σοβαρές υποθέσεις δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ικανοποιητική και θα πρέπει να αποφεύγεται. (Βλ. Χρίστου ν. Ιατρικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας (1998) 2 Α.Α.Δ. 52).
Έχοντας υπόψη τα γεγονότα όπως τα παραθέσαμε πιο πάνω, καθώς επίσης και όλα τα ελαφρυντικά, με ιδιαίτερη έμφαση στο ότι η ενέργεια των Εφεσειόντων ήταν το αποτέλεσμα διαρροής και όχι το αποτέλεσμα συνειδητής ρύπανσης κατά τρόπο δόλιο και με προοπτική το κέρδος, ότι οι Εφεσείοντες έδειξαν αμέσως ενδιαφέρον και έλαβαν μέτρα που είχαν αποτέλεσμα την εξ ολοκλήρου άρση της ρύπανσης και τέλος, την άμεση παραδοχή τους, η οποία συνήθως αμείβεται με σχετική έκπτωση, θεωρούμε την ποινή έκδηλα υπερβολική και τη μειώνουμε στα €5.000.
Το ύψος της ποινής δεν αντιπροσωπεύει την γενικότερη αντιμετώπιση του Δικαστηρίου έναντι αδικημάτων αυτής της φύσης. Έχουμε καταλήξει στη συγκεκριμένη ποινή, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες περιστάσεις της υπόθεσης και την άμεση και αποτελεσματική αντίδραση των Εφεσειόντων.
Η έφεση επιτρέπεται. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Επιβάλλεται πρόστιμο €5.000.
Η έφεση επιτρέπεται. Η ποινή μειώνεται ως ανωτέρω.