ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Μεταξύ:

'Ομηρου Σάββα Ομήρου,

Εφεσείοντα

και

Δημοκρατίας,

Για τον εφεσείοντα: Λ. Κληρίδης.

Για την εφεσίβλητη: Σ. Μάτσας.

___________________

___________________

Ο εφεσείων αντιμετώπισε ενώπιον του Κακουργιοδικείου Πάφου (το Πρωτόδικο Δικαστήριο) τρεις κατηγορίες: (α) βιασμό κατά παράβαση των άρθρων 144 και 145 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154, (β) απαγωγή κατά παράβαση του άρθρου 148 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154 και (γ) επίθεση προκαλούσα πραγματική σωματική βλάβη κατά παράβαση του άρθρου 243 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154. Κρίθηκε ένοχος, μετά από ακροαματική διαδικασία και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 5 ετών στην πρώτη κατηγορία και σε φυλάκιση εννέα μηνών στην τρίτη κατηγορία. Οι ποινές να συντρέχουν. Δεν επιβλήθηκε ποινή στη δεύτερη κατηγορία.

Ο εργοδότης της παραπονούμενης (ο δεύτερος κατηγορούμενος) αντιμετώπισε μια κατηγορία για συνέργεια μετά τη διάπραξη ποινικού αδικήματος κατά παράβαση των άρθρων 23, 24 και 20 του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154, στην οποία αθωώθηκε.

Αρχικά υπήρχε και τρίτος κατηγορούμενος, ο οποίος αντιμετώπιζε κατηγορίες παρόμοιες με τον δεύτερο κατηγορούμενο. Σε κάποιο στάδιο η Κατηγορούσα Αρχή καταχώρισε αναστολή ποινικής διώξεως εναντίον του τρίτου κατηγορουμένου και αυτός απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες που αντιμετώπιζε.

Η υπόθεση της Κατηγορούσας Αρχής εναντίον του εφεσείοντα, όπως τη συνόψισε το Πρωτόδικο Δικαστήριο, έχει ως εξής:

Ο εφεσείων τα ξημερώματα της 23.5.1999 πήρε την παραπονούμενη Laryssa Agyeyeva (που στη συνέχεια θα αναφέρεται ως η παραπονούμενη), από το καμπαρέ Love Boat, στην Πάφο, στο οποίο εργαζόταν, και την οδήγησε με το αυτοκίνητο του σε σπίτι το οποίο ενοικίαζε και κατείχε στο χωριό Κινούσα, όπου χωρίς τη θέληση της ήλθε σε σεξουαλική επαφή μαζί της. Για να πετύχει τον προαναφερόμενο σκοπό του ο εφεσείων χρησιμοποίησε βία εναντίον της παραπονούμενης, κτυπώντας την στο πρόσωπο και σε διάφορα μέρη του σώματος της και απειλώντας την με μαχαίρι της κουζίνας που κατατέθηκε σαν τεκμήριο ενώπιον του Δικαστηρίου. Περιπλέον ο εφεσείων την προαναφερόμενη ημερομηνία απήγαγε την παραπονούμενη με σκοπό τη συνουσία, υπό την έννοια ότι ενώ λέχθηκε στην παραπονούμενη από το δεύτερο κατηγορούμενο, ότι θα πήγαινε με τον εφεσείοντα σε εστιατόριο για φαγητό, ο εφεσείων οδήγησε την παραπονούμενη στο προαναφερόμενο σπίτι, χωρίς τη συγκατάθεση της και όταν εκείνη αντιλαμβανόμενη τις προθέσεις του εφεσείοντα να έλθει σε σεξουαλική επαφή μαζί της, του ζήτησε να τη μεταφέρει πίσω στην Πάφο, αυτός αρνήθηκε και την κατακράτησε παρά τη θέληση της στο προαναφερόμενο σπίτι.

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο μετά από παράθεση, σχολιασμό και αξιολόγηση της ενώπιον του μαρτυρίας κατέληξε στις εξής διαπιστώσεις ως προς τα ουσιώδη γεγονότα:

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο υιοθέτησε την εξής δομή ή αρχιτεκτονική κατά τη συγγραφή της απόφασης του.

Η αξιολόγηση της μαρτυρίας του κάθε ενός από τους μάρτυρες έλαβε χώραν ευθύς μετά την παράθεση της και όχι μετά την παράθεση του συνόλου της μαρτυρίας.

Η καταδικαστική απόφαση είχε σαν κύριο βάθρο της τη μαρτυρία της παραπονούμενης. Το Πρωτόδικο Δικαστήριο μετά από εκτενή αξιολόγηση της την έκαμε αποδεκτή στο σύνολό της. Ενώπιον του Πρωτόδικου Δικαστηρίου δόθηκε μαρτυρία και από άλλους μάρτυρες η οποία κρίθηκε αξιόπιστη. Οι μάρτυρες αυτοί ήταν οι Μ.Κ. 3, 4 και 13. Ωστόσο στο βαθμό που η μαρτυρία αυτών των μαρτύρων ερχόταν σε αντίθεση με τη μαρτυρία της παραπονούμενης το Πρωτόδικο Δικαστήριο προτίμησε τη μαρτυρία της τελευταίας.

Η ορθότητα της πιο πάνω πρωτόδικης προσέγγισης έχει αμφισβητηθεί με τον πρώτο λόγο της παρούσας έφεσης.

Η επιχειρηματολογία που έχει τεθεί ενώπιον μας από τον κ. Κληρίδη, εκ μέρους του εφεσείοντα, θα γίνει κατανοητή με την παράθεση της αξιολόγησης της μαρτυρίας της παραπονούμενης καθώς και την παράθεση και αξιολόγηση της μαρτυρίας των Μ.Κ. 3, 4 και 13.

Αξιολογώντας τη μαρτυρία της παραπονούμενης - ευθύς μετά την παράθεση της - το Πρωτόδικο Δικαστήριο έθεσε το θέμα ως εξής:

Η Μ.Κ.3 ήταν η Victoria Teslenko, 26 ετών από την Ουκρανία. 'Ηλθε στην Κύπρο στις 15.5.99 την ίδια ημερομηνία με την παραπονούμενη για να εργαστεί επίσης στην Πάφο στο καμπαρέ Love Boat. 'Ηταν το πρόσωπο στο οποίο η παραπονούμενη παραπονέθηκε για τον βιασμό της και την κακοποίηση της από τον εφεσείοντα και στο οποίο έδωσε όλες τις σχετικές λεπτομέρειες.

Το παράπονο έγινε στην παρουσία δύο άλλων κοπέλων καθώς και των κατηγορουμένων 2 και 3. Παραθέτουμε την αξιολόγηση της μαρτυρίας της:

Αντεξεταζόμενος ο μάρτυρας είπε ότι η κοπέλα δεν του έκαμε οποιοδήποτε παράπονο και σε ερώτηση αν μύριζε αλκοόλ, απάντησε ότι δεν γνώριζε. Η συνεννόηση μεταξύ του Μ.Κ.4 και της κοπέλας έγινε με νοήματα.

Ο Μ.Κ.13 ήταν ένας από τους γιατρούς που εξέτασε την παραπονούμενη στη διάρκεια της νοσηλείας της στην κλινική 'Αγιος Ραφαήλ. Παραθέτουμε την αξιολόγηση της μαρτυρίας του. Θα παραθέσουμε μέρος της μαρτυρίας του σε μεταγενέστερο στάδιο (βλ. σελ. 16-19).

Μετά την παράθεση των πιο πάνω διαπιστώσεων του (βλ. σελ. 3-7, πιο πάνω) το Πρωτόδικο Δικαστήριο ασχολήθηκε με τη νομική πτυχή της υπόθεσης και τη νομολογία που αναφέρεται στο πρώτο παράπονο (βλ. αρ. 10 του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9). 'Εκρινε ότι το πρώτο παράπονο που η παραπονούμενη έκαμε στη Μ.Κ.3 και στο οποίο ενέπλεξε άμεσα τον εφεσείοντα ως το δράστη του βιασμού και της κακοποίησης της, δεν συνιστά ενισχυτική μαρτυρία (corroboration) σύμφωνα με την έννοια του Νόμου καθότι δεν προέρχεται από ανεξάρτητη πηγή και επομένως δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ανεξάρτηση ενισχυτική μαρτυρία.

Παρατήρησε, επίσης, ότι τα τραύματα και συγκεκριμένα τα γδαρσίματα και οι μώλωπες που η παραπονούμενη είχε στο πρόσωπο και στο σώμα της τα ξημερώματα της 23.5.99 και τα οποία διεπίστωσαν ο Μ.Κ.5 και η Μ.Κ.3 καθώς και την επόμενη μέρα (24.5.99), το βράδυ, ο Μ.Κ.13 στην κλινική 'Αγιος Ραφαήλ δεν μπορούν να θεωρηθούν ως ενισχυτική μαρτυρία εις βάρος του εφεσείοντα γιατί δεν τον εμπλέκουν, από μόνα τους, με οποιονδήποτε τρόπο στη διάπραξη των πιο πάνω αδικημάτων.

Αφού διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει ανεξάρτητη ενισχυτική μαρτυρία που εμπλέκει τον εφεσείοντα το Πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε ως εξής:

Με τον πρώτο λόγο της έφεσης υποστηρίχθηκε ότι εσφαλμένα το Πρωτόδικο Δικαστήριο δέχθηκε τη μαρτυρία της παραπονούμενης εφόσον δέχθηκε ότι η μαρτυρία της ερχόταν σε αντίφαση με τη μαρτυρία των Μ.Κ. 3, 4 και 13. Ο κ. Κληρίδης υποστήριξε πως το Πρωτόδικο Δικαστήριο διέπραξε νομικό σφάλμα με το να αποδεχθεί τη μαρτυρία των Μ.Κ. 3, 4 και 13 ως αξιόπιστη αλλά με εξαίρεση στα σημεία που η μαρτυρία τους διαφέρει από εκείνη της παραπονουμένης χωρίς να δίνει τους λόγους ή την αιτιολογία της απόφασης του. Αυτό - συνέχισε ο κ. Κληρίδης - αποτελεί εσφαλμένη καθοδήγηση.

Στο επίκεντρο της επιχειρηματολογίας του κ. Κληρίδη βρισκόταν η απόρριψη της μαρτυρίας του Μ.Κ.13 - του γιατρού που εξέτασε την παραπονούμενη στην κλινική 'Αγιος Ραφαήλ. Θεωρούμε λοιπόν σκόπιμο να παραθέσουμε το σχετικό μέρος της μαρτυρίας των δύο μαρτύρων - της παραπονούμενης και του Μ.Κ.13.

Στην αντεξέταση και επί του ιδίου θέματος η παραπονούμενη ανέφερε τα εξής:

«Ε. Πέστε στο Δικαστήριο έχετε αναφέρει αυτού του ιατρού που ήταν στην

κλινική ότι κτυπήσατε από μόνη σας;

Α. Ναι στην αρχή έλεγα αυτό.

Ε. Του γιατρού που μιλούσε ρώσικα στην κλινική ότι κτύπησες από μόνη

σου το είπες μια φορά ή πολλές φορές;

.................................. .................................................. ......................................

Ε. Στο γιατρό που μιλούσε ρωσικά σε κάποια στιγμή του είπες ότι σε

κτύπησε κάποιος και ο γιατρός σε ρώτησε ποιος σε κτύπησε και του

Α. Του είπα που εργάζομαι και ότι είχα πάει σε εστιατόριο για να φάω με

κάποιο φίλο του εργοδότη μου ενώ στο τέλος έγινε ότι έγινε. Αλλά δεν είπα το όνομα του.

Σε προηγούμενο στάδιο της αντεξέτασης της ήταν απόλυτη ότι δεν ανέφερε όνομα:

Σε άλλο σημείο της αντεξέτασης της δέχθηκε ότι στην αρχή είπε ψέματα στο Μ.Κ.13 σε σχέση με την αιτία των κακώσεων της:

Περαιτέρω στην αντεξέταση τέθηκε υπόψη της παραπονούμενης απόσπασμα από την κατάθεση της στην Αστυνομία στις 24.6.99, το οποίο σχετιζόταν με τα όσα είπε στον Μ.Κ.13. Στο μεταφρασμένο στα ελληνικά απόσπασμα η παραπονούμενη φέρεται να είχε πεί στο Μ.Κ.13 «για βιασμό και κτυπήματα από κάποιο πελάτη μου». 'Οταν ρωτήθηκε κατά πόσο ανάφερε τα πιο πάνω στην κατάθεση της δέχθηκε ότι στο αυθεντικό - ρωσικό - κείμενο της κατάθεσης της ανέφερε δύο φορές ότι είπε - στο Μ.Κ.13 - ότι τη κτύπησε και τη βίασε ένα πρόσωπο.

Πριν παραθέσουμε τη μαρτυρία του πιο πάνω μάρτυρα παρεμβάλλουμε ότι είναι ειδικός νευρολόγος. Σπούδασε στη Σοβιετική 'Ενωση από το 1975 μέχρι το 1982 και ειδικεύθηκε στη Τσετσενία. 'Αρχισε την ειδίκευση του το 1983 και τέλειωσε το 1988-1989.

Παραθέτουμε το σχετικό μέρος από την κυρίως εξέταση του Μ.Κ.13:

«Ε. Την είδες αυτή την κοπέλα;

.................................. .................................................. ....................................

'Εχουμε εξετάσει και συγκρίνει τα όσα ανάφερε η παραπονούμενη στην κυρίως εξέταση και στην αντεξέταση σε σχέση με τη συνομιλία της με το Μ.Κ.13. Προκύπτουν οι εξής επισημάνσεις αναφορικά με τα όσα είπε στο Μ.Κ. 13 για την αιτία των κακώσεων της και τον δράστη των κακώσεων.

Αναφορικά με την αιτία των κακώσεων η παραπονούμενη δέχθηκε, στην αντεξέταση, ότι αρχικά ανέφερε στον Μ.Κ.13 ότι «κτύπησε από μόνη της πέφτοντας από τα σκαλιά». Δέχθηκε ότι του το ανέφερε όχι μια μόνο φορά αλλά ίσως και «περισσότερες φορές». Στην κυρίως εξέταση η παραπονούμενη δεν ανέφερε ότι είπε στον Μ.Κ.13 ότι κτύπησε από μόνη της.

Αναφορικά με το δράστη των κακώσεων η παραπονούμενη στην κυρίως εξέταση ανέφερε ότι είπε στον Μ.Κ.13 ότι «κάποιος την κτύπησε και τη βίασε». Στην αντεξέταση δέχθηκε ότι αρχικά είπε στο Μ.Κ.13 ότι δεν γνώριζε τον δράστη αλλά μετά του είπε ότι ήταν φίλος του αφεντικού της. Δεν θυμόταν αν ανέφερε το όνομα του εφεσείοντα - ίσως θα το ανέφερε - αλλά θυμόταν ότι είπε ότι την κτύπησε και την βίασε ένας άντρας. Το μέρος της κατάθεσης της στην Αστυνομία που αναφέρεται στη συνομιλία της με τον Μ.Κ.13 ομιλεί για κακοποίηση και βιασμό της από κάποιο ή ένα πρόσωπο.

Από τη μαρτυρία του Μ.Κ.13 επισημαίνουμε τα εξής:

Η μαρτυρία του στην κυρίως εξέταση σε σχέση με την αιτία των κακώσεων συμφωνεί με τα όσα δέχθηκε η παραπονούμενη στην αντεξέταση ήτοι ότι αρχικά του είπε ότι κτύπησε από μόνη της. Πρόσθετα ο Μ.Κ.13 ανέφερε ότι σε αλλεπάλληλες ερωτήσεις του για το πως κτύπησε του έλεγε συνέχεια ότι κτύπησε από μόνη της.

Συγκρίνοντας τις δύο μαρτυρίες - εκείνη της παραπονούμενης και εκείνη του Μ.Κ.13 - με βάση το όλο περιεχόμενο τους παρατηρούμε τα εξής:

Η μαρτυρία του Μ.Κ.13 διακρίνεται και χαρακτηρίζεται από σταθερότητα, συνέπεια και βεβαιότητα. Από την άλλη η μαρτυρία της παραπονούμενης χαρακτηρίζεται από αντιφατικότητα, ασυνέπεια και αβεβαιότητα - χρησιμοποίησε πολλές φορές τις λέξεις «ίσως», «νομίζω», «δεν θυμάμαι ακριβώς». Συγκεκριμένα παρατηρούμε τα εξής:

Παρά τις πιο πάνω σημαντικές διαφορές στη μαρτυρία των δύο μαρτύρων το Πρωτόδικο Δικαστήριο εντόπισε μόνο μια διαφορά ήτοι κατά πόσο η παραπονούμενη είπε στο γιατρό Φούρναρη ότι βιάστηκε. Δέχθηκε την εκδοχή της παραπονούμενης «εν όψει της πολύ καλής εντύπωσης που έδωσε σαν μάρτυρας». Και αυτό παρά το ότι ο Μ.Κ.13 έδωσε γενικά - στο πρωτόδικο δικαστήριο - την εντύπωση αξιόπιστου μάρτυρα. Δεν έδωσε οποιαδήποτε αιτιολογία για τη σχετική προσέγγιση του. Υπέδειξε μόνο ότι «δεν μπορούσε να αποκλεισθεί η πιθανότητα ο Μ.Κ.13 να μην κατάλαβε κάτι που του είπε η παραπονούμενη στα Ρωσσικά, πιθανότητα που και η ίδια η παραπονούμενη ανέφερε στη μαρτυρία της». Πρέπει ωστόσο να υποδείξουμε ότι δεν τέθηκε τέτοιο θέμα κατά τη δίκη. Ο Μ.Κ.13 σπούδασε στη Σοβιετική 'Ενωση όπου έζησε για περίπου 14 χρόνια. Ο ίδιος από ότι νόμιζε είπε ότι δεν υπήρχε καμιά περίπτωση να του είπε κάτι η παραπονούμενη και να μη το κατάλαβε. Πρόσθετα φαίνεται από το όλο περιεχόμενο της μαρτυρίας του ότι επεδίωξε επίμονα να πληροφορηθεί - είτε από περιέργεια είτε από επιστημονικό ενδιαφέρον και καθήκον - την αιτία των κακώσεων της παραπονουμένης. Περαιτέρω από την γραμμή της εξέτασης του από τον ευπαίδευτο εκπρόσωπο της Κατηγορούσας Αρχής φαίνεται ότι η επιμονή του εκείνη ξένισε κατά κάποιο τρόπο τον τελευταίο. Ωστόσο ο εκπρόσωπος της Κατηγορούσας Αρχής δεν επεδιώξε να διευκρινίσει κατά πόσο ο Μ.Κ.13 είχε δυσκολία να αντιληφθεί τα όσα έλεγε η παραπονούμενη.

Περαιτέρω το Πρωτόδικο Δικαστήριο αξιολογώντας τη μαρτυρία της παραπονούμενης και συγκρίνοντας την με εκείνη των Μ.Κ. 3, 4 και 13 απέδωσε τις μικροαντιφάσεις - όπως τις απεκάλεσε - σε ατέλεια μνήμης και σε προβλήματα συνεννόησης μεταξύ προσώπων που δεν μιλούν την ίδια γλώσσα. Παρατηρούμε ότι δεν μπορεί να εγείρεται θέμα συνεννόησης σε σχέση με το Μ.Κ.13 και τη Μ.Κ.3. Μιλούν και οι δύο ρωσσικά και στη δίκη δεν είχε τεθεί ποτέ θέμα συνεννόησης σε σχέση με αυτούς τους δύο μάρτυρες.

Ωστόσο η ευχέρεια του Πρωτόδικου Δικαστηρίου να δεχθεί μέρος της μαρτυρίας ενός μάρτυρα και να απορρίψει άλλο μέρος δεν είναι απόλυτη. Υπόκειται στον εξής περιορισμό. Πρέπει να αιτιολογείται η σχετική προσέγγιση. Η έντονη πεποίθηση ότι ένας μάρτυρας είπε την άληθεια δεν αποτελεί αιτιολογία για την απόρριψη μέρους της μαρτυρίας ενός μάρτυρα που έχει κριθεί αξιόπιστος. Αυτό βεβαιώνεται από τη νομολογία. Στην Αεροπόρος κ.α. ν. Αστυνομίας (1993) 2 Α.Α.Δ. 362 η μόνη μαρτυρία προερχόταν από έναν μάρτυρα - τον Τζιαπούρα - ο οποίος ήταν συναυτουργός. Το Πρωτόδικο Δικαστήριο χρησιμοποίησε περίπου τις ίδιες λέξεις: «Η πεποίθηση μου ότι είπε την αλήθεια είναι τόσο ισχυρή ώστε ευρίσκω ότι μπορώ να βασιστώ πάνω στη μαρτυρία του χωρίς την αναζήτηση οποιασδήποτε ενισχυτικής μαρτυρίας». Το Εφετείο έθεσε το θέμα ως εξής στη σελ. 371:

Στην Σωτηριάδης κ.α. ν. Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 482 το Πρωτόδικο Δικαστήριο παρά τη δυσπιστία που εκδήλωσε απέναντι στη μαρτυρία του παραπονούμενου σημείωσε πως αποδέχεται τη μαρτυρία του ως αληθινή και αξιόπιστη γιατί του έκαμε «καλύτερη εντύπωση παρά οι κατηγορούμενοι». Το Εφετείο αποδοκίμασε τη σχετική προσέγγιση. Υπέδειξε στις σελ. 490, 491, 492:

Στην παρούσα υπόθεση, όπως έχουμε ήδη υποδείξει (βλ. σελ. 21), δεν έχει δοθεί αιτιολογία για την απόρριψη μέρους της μαρτυρίας του Μ.Κ.13.

Διαπιστώνουμε, επομένως, ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο έχει καθοδηγηθεί εσφαλμένα αναφορικά με την αξιολόγηση της μαρτυρίας της παραπονούμενης και ενός βασικου μάρτυρα - του Μ.Κ.13 (βλ. Δεσπότης ν. Αστυνομίας (1990) 2 Α.Α.Δ. 287 και Κακόψητος και Σωτηριάδης (πιο πάνω)).

Η πιο πάνω κατάληξη μας αφορά την απόρριψη της μαρτυρίας του Μ.Κ.13. 'Εχουμε ασχοληθεί ειδικά και σε κάποια έκταση με το θέμα γιατί η απόρριψη της σχετικής μαρτυρίας δεν συνοδευόταν από οποιαδήποτε αιτιολογία. Τα ίδια ισχύουν και σε σχέση με τη μαρτυρία του Μ.Κ.4. Δεν δόθηκε αιτιολογία για τη σχετική προσέγγιση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου - απόρριψη μέρους της μαρτυρίας του. Επομένως η πιο πάνω διαπίστωση μας περί εσφαλμένης καθοδήγησης ισχύει και στην περίπτωση του Μ.Κ.4.

Ο πρώτος λόγος της έφεσης αναφέρεται και στη μαρτυρία της Μ.Κ.3. Θα τον εξετάσουμε ξεχωριστά γιατί το Πρωτόδικο Δικαστήριο έδωσε κάποια αιτιολογία για την προτίμηση της μαρτυρίας της παραπονούμενης εκεί που αυτή έρχεται σε αντίθεση με τη μαρτυρία της Μ.Κ. 3. Υπέδειξε: «Είναι προφανές ότι η ίδια η παραπονούμενη βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση να εξιστορήσει αυτά τα γεγονότα από την Μ.Κ.3, στην οποία η παραπονούμενη τα ανέφερε».

Παρατηρούμε: Οι διαφορές στη μαρτυρία των δύο μαρτύρων, όπως τις έχει εντοπίσει το Πρωτόδικο Δικαστήριο, αφορούσαν τις συνθήκες διάπραξης των ισχυριζόμενων αδικημάτων. 'Ηταν επομένως διαφορές επί της ουσίας των επιδίκων θεμάτων και όχι διαφορές επί των λεπτομερειών. Πράγματι είναι αλήθεια ότι το πρόσωπο που βίωσε μια ορισμένη κατάσταση είναι σε καλύτερη θέση να την εξιστορήσει. Ωστόσο στη δίκη δεν είχε τεθεί θέμα αναφορικά με τη δυνατότητα της Μ.Κ.3 να εξιστορήσει τα όσα άκουσε από την παραπονούμενη.

'Επεται, λοιπόν, πως η αιτιολογία για απόρριψη μέρους της μαρτυρίας της Μ.Κ.3 είναι ανεπαρκής. Επομένως, και στην περίπτωση της Μ.Κ.3, το Πρωτόδικο Δικαστήριο έχει καθοδηγηθεί εσφαλμένα σε σχέση με την αξιολόγηση της μαρτυρίας της.

Η αξιολόγηση της μαρτυρίας ενός μάρτυρα πρέπει να γίνεται με βάση το περιεχόμενο της, την ποιότητα και πειστικότητα της και με βάση τη σύγκριση της με την υπόλοιπη μαρτυρία. Μέρος μαρτυρίας ενός μάρτυρα, ο οποίος κρίθηκε αξιόπιστος, δεν μπορεί να απορρίπτεται χωρίς την παροχή αιτιολογίας με μέτρο κρίσης το συμπέρασμα για την αξιοπιστία άλλου μάρτυρα το οποίο - συμπέρασμα - ήταν το αποτέλεσμα της έντονης πεποίθησης του Δικαστηρίου ότι ο τελευταίος είπε την αλήθεια. Διαπιστώνουμε και για το λόγο αυτό εσφαλμένη καθοδήγηση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου αναφορικά με την αξιολόγηση της μαρτυρίας της παραπονούμενης και των Μ.Κ. 3, 4 και 13.

Ο κ. Κληρίδης με τον πρώτο λόγο της έφεσης έχει προβάλει ακόμη τρεις λόγους για τους οποίους δεν έπρεπε να γίνει αποδεκτή η μαρτυρία της παραπονούμενης. Αυτοί είναι:

(α) Το γεγονός ότι δεν έκαμε οποιοδήποτε παράπονο στον Μ.Κ.4.

«Ε. 'Εκλαιγε συνέχεια, ήταν πολύ ταλαιπωρημένη και μου είπε στα αγγλικά,

σπασμένα εγγλέζικα, ότι ήθελε να πάει police.

Α. Προηγουμένως σου είπε τίποτε άλλο που είχε σχέση με την κατάσταση

που την είδες και την περιέγραψες στο Δικαστήριο;

Ε. 'Οχι, μου είπε να πάει στη police, εδώ στην αστυνομία της Πάφου ήταν

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο δέχθηκε τη μαρτυρία του Μ.Κ.5 γιατί έδωσε την εντύπωση εξαιρετικού μάρτυρα που είπε στο Δικαστήριο την αλήθεια.

Τα σχόλια που ακολουθούν δεν αφορούν την ενδιάμεση απόφαση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου με την οποία έκρινε ότι τα λεχθέντα στην Μ.Κ.3 αποτελούσαν πρώτο παράπονο γιατί το θέμα δεν έχει θιγεί με τους λόγους της έφεσης. 'Εχουν σχέση με την εν γένει αξιοπιστία της παραπονούμενης.

Εγκατέλειψε την οικία του εφεσείοντα μετά την ισχυριζόμενη κακοποίηση της και τον ισχυριζόμενο βιασμό της. Ταξίδευσε για 30-40 λεπτά με τον Μ.Κ.5. Αρχικά εξέφρασε την πρόθεση της να πάει στην Αστυνομία. Πέρασε έξω από την Αστυνομία και της υποδείχθηκε να πάει στην Αστυνομία. Προτίμησε να πάει στο διαμέρισμα της. Η αξία του πρώτου παραπόνου έγκειται στο ότι σύμφωνα με τις επιταγές της νομολογίας πρέπει να γίνεται αυθόρμητα και με την πρώτη ευκαιρία που εύλογα προσφέρεται (Βλ. Archbold, έκδοση 1995, παραγ. 8-92 και 8-93) για να μη δίνεται η ευκαιρία για δεύτερες σκέψεις. Εδώ η παραπονούμενη είχε την πρώτη ευκαιρία που πολύ εύλογα της προσφέρθηκε να προβεί σε αυθόρμητο παράπονο. Αν οι ισχυρισμοί της περί κακοποίησης και βιασμού ήταν αληθείς η Αστυνομία η οποία βρισκόταν απέναντι της ήταν το πιο πρόσφορο και κατάλληλο βήμα για να καταγγείλει τη μεταχείριση που είχε υποστεί. Για λόγους που η ίδια γνωρίζει έκαμε δεύτερες σκέψεις. Προτίμησε να καταγγείλει τα διατρέξαντα στις φίλες της και στον εργοδότη της. Αυτή η συμπεριφορά της παραπονούμενης, ανεξάρτητα από τη νομική πτυχή του πρώτου παραπόνου αποτελούσε ένα ουσιώδη παράγοντα ο οποίος έπρεπε να αξιολογηθεί δεόντως κατά τη θεώρηση της αξιοπιστίας της. Ωστόσο το Πρωτόδικο Δικαστήριο εκτίμησε πως «αυτό το στοιχείο ουδόλως επηρεάζει την αξιοπιστία της».

Αναφορικά με τον λόγο (γ) πιο πάνω - κάθηκε μαζί με τον εφεσείοντα για 5-7 λεπτά και δέχθηκε κέρασμα του - τα γεγονότα όπως τα διαπίστωσε το Πρωτόδικο Δικαστήριο έχουν ως εξής:

Η παραπονούμενη μετά τον ισχυριζόμενο βιασμό της επέστρεψε στην εργασία της στο καμπαρέ Love Boat στις 27.5.99 και συνέχισε να εργάζεται εκεί μέχρι τις 19.6.99. Δύο-τρεις μέρες μετά τις 27.5.99 ο εφεσείων επισκέφθηκε το καμπαρέ Love Boat και ζήτησε όπως η παραπονουμένη καθήσει στο τραπέζι του και πάρει ποτό μαζί του. Παρόλο που ήταν φοβισμένη και ξαφνιασμένη που είδε τον εφεσείοντα στο καμπαρέ συμμορφώθηκε με το τί της ζητήθηκε και πήγε και κάθησε με τον εφεσείοντα για πέντε περίπου λεπτά.

Θεωρούμε ότι όλα τα ανωτέρω - η μη καταγγελία της υπόθεσης μετά που ο εφεσείων θεάθηκε στο καμπαρέ, η απόφαση για καταγγελία στις 24.6.99 μετά από τις πιο πάνω συμπτώσεις - αποτελούσαν παράγοντες οι οποίοι εύλογα έπρεπε να είχαν εγείρει ερωτηματικά στο Πρωτόδικο Δικαστήριο αναφορικά με την αξιοπιστία της παραπονούμενης. Αποτελούσαν παράγοντες ουσιώδεις για την αξιοπιστία της παραπονούμενης οι οποίοι έπρεπε να είχαν αξιολογηθεί δεόντως. Ωστόσο το Πρωτόδικο Δικαστήριο δέχθηκε την εξήγηση της παραπονουμένης η οποία αποτελείτο από τη διαβεβαίωση του εργοδότη της - κατηγορούμενου 2 - ότι είχε καταγγείλει την υπόθεση ο ίδιος στην Αστυνομία. Αφού τη δέχθηκε δεν θεώρησε «τη στάση της αδικαιολόγητη ή ότι εγείρει ερωτηματικά». Υπάρχει εδώ και μια έκδηλη αντιφατικότητα στην προσέγγιση της παραπονουμένης. Παρόλο ότι και στις δύο περιπτώσεις προβληματίσθηκε για τη στάση του εργοδότη της μόνο στη δεύτερη περίπτωση αποφάσισε να καταγγείλει την υπόθεση.

Αναφορικά με τον λόγο έφεσης που σχετίζεται με την μη υποβολή παραπόνου στον Μ.Κ.13, έχουμε ασχοληθεί με το θέμα κατά την εξέταση του πρώτου σκέλους του πρώτου λόγου της έφεσης και έχουμε προβεί σε σχετικές διαπιστώσεις (βλ. σελ. 20-24, πιο πάνω). 'Εχουμε, επίσης, την άποψη ότι αποτελούσε ένα ουσιώδη παράγοντα για την αξιολόγηση της μαρτυρίας της παραπονουμένης.

Διαπιστώνουμε ότι τα όσα έχει επικαλεσθεί ο κ. Κληρίδης (βλ. παραγ. (β), (γ) και (δ) στη σελ. 26 πιο πάνω) αποτελούσαν παράγοντες ουσιώδεις για την αξιολόγηση της μαρτυρίας της παραπονούμενης. Διαπιστώνουμε, επίσης, ότι οι παράγοντες εκείνοι δεν διαδραμάτισαν οποιοδήποτε ρόλο για την αξιολόγηση της μαρτυρίας της παραπονούμενης. Επομένως μπορεί να λεχθεί ότι δεν λήφθηκαν υπόψη.

Στην παρούσα έφεση έχουμε διαπιστώσει:

'Ολες οι πιο πάνω διαπιστώσεις από μόνες τους οδηγούν σε επέμβαση του Εφετείου στα ευρήματα αξιοπιστίας του Πρωτόδικου Δικαστηρίου και σε παραμερισμό της καταδίκης (βλ. Κακόψητος και Δεσπότης, πιο πάνω). Ζήτημα επανεκδίκασης εγείρεται μόνο αν η μαρτυρία ενώπιον του Δικαστηρίου μπορούσε με ορθή καθοδήγηση να θεμελιώσει την καταδίκη (βλ. Δεσπότης, πιο πάνω, σελ. 292-293).

Δεν θα εξετάσουμε, γιατί δεν το θεωρούμε αναγκαίο, θέμα επανεκδίκασης. Θα προχωρήσουμε στην εξέταση του επόμενου λόγου της έφεσης με τον οποίο έχει προβληθεί η θέση ότι ενόψει των λόγων που προβλήθηκαν με τον πρώτο λόγο της έφεσης το πρωτόδικο δικαστήριο εσφαλμένα θεώρησε ασφαλές να δεχθεί τη μαρτυρία της παραπονουμένης και να βρεί τον εφεσείοντα ένοχο.

Ο κ. Κληρίδης υπέβαλε ότι ήταν πάρα πολύ παρακινδυνευμένο για το Πρωτόδικο Δικαστήριο να καταλήξει σε καταδικαστική απόφαση εν όψει των σοβαρών αντιφάσεων μεταξύ της εκδοχής της παραπονουμένης και των πιο πάνω Μ.Κ.3, 4 και 13.

Η ορθότητα της καταδικαστικής απόφασης αμφισβητείται και λόγω των προαναφερθεισών αντιφάσεων.

Είναι φυσικό ότι τα όσα, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της, εβίωσε η παραπονούμενη βρίσκονται αποκλειστικά εντός της προσωπικής της γνώσης. Θα ήταν πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο να υπήρχαν μάρτυρες της κακοποίησης και του βιασμού της. Ωστόσο πρέπει να τονιστεί ότι όπου έχει εμφανιστεί η δυνατότητα ελέγχου της μαρτυρίας της μέσα από τη σύγκριση της με μαρτυρία η οποία - και αυτή - κρίθηκε αξιόπιστη, η μαρτυρία της παραπονούμενης παρουσίαζε ασυμφωνία με εκείνη των άλλων μαρτύρων. Ωστόσο το Πρωτόδικο Δικαστήριο χωρίς αιτιολογία στην περίπτωση των Μ.Κ.4 και 13, και με ανεπαρκή αιτιολογία στην περίπτωση της Μ.Κ.3 και χρησιμοποιώντας το ίδιο λεκτικό προτίμησε την εκδοχή της παραπονουμένης.

Στην παρούσα υπόθεση λαμβάνουμε υπόψη:

Εν όψει των όσων αναφέρονται πιο πάνω (βλ. παραγ. 1-4) και με δεδομένα και αναγνωρισμένα από το Πρωτόδικο Δικαστήριο τα μειονεκτήματα και αδυναμίες στη μαρτυρία της παραπονουμένης, που αφορούσαν θέματα ουσίας, έχουμε την άποψη πως η διαπίστωση του Πρωτόδικου Δικαστηρίου περί της αξιοπιστίας της παραπονουμένης δεν ήταν εύλογα επιτρεπτή και ήταν ανασφαλής η αποδοχή της μαρτυρίας της παρόλο ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο είχε εντυπωσιασθεί από τη μαρτυρία της. Τα όσα έχουμε προσδιορίσει πιο πάνω ήταν τόσο σημαντικά που μας παρέχουν την ευχέρεια να επέμβουμε και να παραμερίσουμε την καταδικαστική απόφαση, έστω και αν αυτή ήταν το αποτέλεσμα της αξιολόγησης της αξιοπιστίας των μαρτύρων, γιατί θεωρούμε την καταδικαστική απόφαση τόσο ανασφαλή ή ανεπαρκή που μας δημιουργεί υποβόσκουσα αμφιβολία σε σχέση με την ορθότητα της.

Το συμπέρασμα μας περί της αξιοπιστίας της παραπονουμένης παρασύρει σε παραμερισμό την καταδικαστική απόφαση σε σχέση με όλες τις κατηγορίες γιατί η σχετική μαρτυρία προερχόταν μόνο από την παραπονούμενη.

Ο κ. Κληρίδης έχει προωθήσει και σειρά άλλων λόγων έφεσης. Εν όψει όμως της πιο πάνω κατάληξης μας δεν παρίσταται ανάγκη εξέτασης τους.

Δ.

Δ.

/ΕΑΠ.