|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(1999) 2 ΑΑΔ 444
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 6626
ΕΝΩΠΙΟΝ
: ΠΙΚΗ, Π., ΝΙΚΗΤΑ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗ, Δ/στών
Ευριπίδης Ανδρέα Γεωργίου άλλως Παφίτης,
Εφεσείων
- ν -
Δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς,
Εφεσίβλητης
------------------------
8 Σεπτεμβρίου, 1999
Για τον Εφεσείοντα: Μ. Πισσάς.
Για την Εφεσίβλητη: Γ. Κυριακίδου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α΄,
εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα.
------------------------
Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ.Μ. Πικής, Π.
------------------------
Α Π Ο Φ ΑΣ Η
ΠΙΚΗΣ, Π.: Στις 4 Αυγούστου, 1997, η Αστυνομία ανεύρε στο πίσω μέρος (κάσια) του φορτηγού αυτοκινήτου HN 276 εικοσιπέντε καλά κρυμμένες γλάστρες, περιέχουσες φυτά, ανάλυση των συστατικών των οποίων απεκάλυψε ότι επρόκειτο για φυτά καννάβεως, από τα οποία δεν αφαιρέθηκε η ρητίνη. Δίπλα στα φυτά εντοπίστηκαν τα μέσα συντήρησής τους, τέσσερα πλαστικά δοχεία (πετόνια) νερού, μία πλαστική «σίκλα» και μία πλαστική φιάλη. Το αυτοκίνητο ανήκε στον πατέρα του εφεσείοντα, ο οποίος απεβίωσε στις 3 Απριλίου, 1997. ΄Εκτοτε περιήλθε στην κατοχή του εφεσείοντα και εχρησιμοποιείτο αποκλειστικά από τον ίδιο για τη μεταφορά σανού στην κτηνοτροφική του μονάδα (μάντρα), που διατηρούσε στα Κάτω Πολεμίδια. Το αυτοκίνητο ήταν σταθμευμένο από 20 Ιουλίου, 1997, σε ανοικτό χώρο στη Λεμεσό, κοντά στο σπίτι της αδελφής του εφεσείοντα και όχι μακριά από εκείνο του αδελφού του. Περιείχε μπάλες σανού, περιμετρικά τοποθετημένες στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου, με τρόπο που απέκρυπταν από τους διερχομένους την παρουσία των φυτών.
Το Κακουργιοδικείο έκρινε τον εφεσείοντα ένοχο σε δύο κατηγορίες, με αντικείμενο την κατοχή και καλλιέργεια των φυτών καννάβεως, κατά παράβαση των σχετικών διατάξεων του περί Ναρκωτικών Φαρμάκων και Ψυχοτρόπων Ουσιών Νόμου του 1977, (Ν. 29/77) - (βλ., επίσης, τροποποιητικούς Νόμους 67/83 και 20(Ι)/92) - και τον καταδίκασε σε ποινή φυλάκισης δύο ετών.
Ο εφεσείων αμφισβητεί την καταδίκη του και μέσω της έφεσης, της οποίας επιλαμβανόμεθα, επιδιώκει την ανατροπή της. Η ποινή δεν προσβάλλεται. Ο κ. Πισσάς υποστήριξε ότι τα περιστατικά της υπόθεσης δε στοιχειοθετούν αναπόδραστα την ενοχή του εφεσείοντα. Ο εντοπισμός των παράνομων ουσιών έγινε στην απουσία του εφεσείοντα, ενώ ο ίδιος τελούσε υπό κράτηση για την κατοχή όπλων. Τέθηκε υπό κράτηση στις 23 Ιουλίου, 1997, τρεις περίπου μέρες μετά τη στάθμευση του οχήματος στον ανοικτό χώρο που επισημάναμε. Αρνήθηκε γνώση της ύπαρξης των φυτών στο αυτοκίνητο. Απέδωσε τις κατηγορίες στην επιμονή των Αστυνομικών Αρχών να τον ενοχοποιήσουν. Μόνο σε μια περίπτωση, όπως ο ίδιος ο εφεσείων κατέθεσε στο Δικαστήριο, η Αστυνομία δικαιολογημένα κινήθηκε εναντίον του, περίπτωση κατά την οποία ανευρέθηκαν στο σπίτι του γλάστρες με φυτά καννάβεως, αδίκημα το οποίο παραδέχτηκε και για το οποίο καταδικάστηκε.
Πολλά από τα περιβάλλοντα τη στοιχειοθέτηση των αδικημάτων γεγονότα έγιναν παραδεκτά, βάσει των προνοιών του περί Αποδείξεως (Τροποποιητικός) Νόμου του 1986, (Ν.86/86). Τα παραδεκτά γεγονότα και οι προεκτάσεις τους συνοψίζονται πιο κάτω:-
(α) Τα φυτά ήταν τοποθετημένα σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο πίσω μέρος του φορτηγού, ώστε η παρουσία τους να αποκρύπτεται. Τα φυτά ήταν περιφραγμένα από μπάλες σανού, τοποθετημένες περιμετρικά στο πίσω μέρος του φορτηγού, με τρόπο που να δημιουργείται η εντύπωση ότι ολόκληρη η «κάσια» καλυπτόταν από σανό. ΄Οπως διαπιστώνει το Κακουργιοδικείο: «Στην κάσια του φορτηγού ήταν στοιβαγμένες περιμετρικά μπάλες σανού με τέτοιο τρόπο ώστε στο κέντρο να δημιουργείται κενό το οποίο είχε καμουφλαρισθεί, στο πάνω μέρος, με σιδερένιες σχάρες που στηρίζονταν σε πασσάλους.»
(β) Ο ελεύθερος χώρος, στον οποίο ήταν τοποθετημένα τα φυτά καννάβεως, παρείχε τη δυνατότητα ποτίσματος και συντήρησής τους. Δίπλα από αυτά ανευρέθηκαν τα σύνεργα του ποτίσματος.
(γ) Σε μια από τις πλαστικές γλάστρες και σ' ένα από τα τέσσερα πλαστικά δοχεία νερού ανιχνεύθηκαν, αντίστοιχα, παλαμικά και δακτυλικά αποτυπώματα, τα οποία απομονώθηκαν και υποβλήθηκαν σε δακτυλοσκόπηση.
(δ) Το αυτοκίνητο τελούσε υπό την κατοχή του εφεσείοντα αφότου απεβίωσε ο πατέρας του στις 3 Απριλίου, 1997, και εχρησιμοποιείτο από τον ίδιο για τη μεταφορά σανού στην κτηνοτροφική του μονάδα. Τα κλειδιά του αυτοκινήτου ήταν στην κατοχή του.
(ε) Τα φυτά ήταν απότιστα για 15 περίπου ημέρες, περίοδος που συμπίπτει, σε γενικές γραμμές, με την απουσία του εφεσείοντα λόγω της κράτησής του. Το αυτοκίνητο ερευνήθηκε και τα φυτά εντοπίστηκαν στις 4 Αυγούστου, 1997.
Η μαρτυρία των ειδικών σε δακτυλικά αποτυπώματα, η οποία έγινε δεκτή από το Κακουργιοδικείο, κατέδειξε, αφενός, την ταυτότητα των φυτών - φυτά καννάβεως με ενσωματωμένη τη ρητίνη - και, αφετέρου, την προέλευση των αποτυπωμάτων - ανήκαν στον εφεσείοντα.
Στην κατάθεσή του ενώπιον του Κακουργιοδικείου, ο εφεσείων αρνήθηκε γνώση για την ύπαρξη των φυτών ή οποιαδήποτε ανάμειξη στη φύλαξη και συντήρησή τους. Απέδωσε τον εντοπισμό τους και την ταύτισή τους με τον ίδιο στις ακατάπαυστες προσπάθειες της Αστυνομίας να τον ενοχοποιήσει, γεγονός που επιμαρτυρείται από τις πολλές άκαρπες συλλήψεις του από την Αστυνομία. Στη μαρτυρία του, ο εφεσείων προέβη και σε ισχυρισμούς αντικείμενους στα παραδεκτά γεγονότα, γεγονός το οποίο επισημαίνει το Κακουργιοδικείο στην απόφασή του. Μεταξύ άλλων, ισχυρίστηκε, κατ' αντίθεση προς τα παραδεκτά γεγονότα, ότι δεν ήταν ο μόνος που χρησιμοποιούσε το αυτοκίνητο και ότι αυτό τοποθετήθηκε έξω από το σπίτι της αδελφής του ενώ ο ίδιος τελούσε υπό κράτηση. Ως προς την παρουσία των δακτυλικών και παλαμικών αποτυπωμάτων, προβλήθηκαν διαζευκτικές και σε κάποιο βαθμό αλληλοσυγκρουόμενες εκδοχές, όπως σημειώνει το Κακουργιοδικείο.
Προβλήθηκε, αφενός, η θέση ότι τα αποτυπώματα δεν ανήκαν στον ίδιο και, αφετέρου, ότι αυτά δεν υπήρχαν στα αντικείμενα στα οποία κατ' ισχυρισμό εντοπίστηκαν, αλλά ότι μεταφέρθηκαν και επικολλήθηκαν σ' αυτά, στην προσπάθεια της Αστυνομίας να τον ενοχοποιήσει, διαδικασία ανέφικτη όπως απεκάλυψε η επιστημονική μαρτυρία. Το Κακουργιοδικείο απέριψε τη μαρτυρία του εφεσείοντα ως αναξιόπιστη, ενώ αποδέχτηκε τη μαρτυρία των μαρτύρων κατηγορίας.
Εκ της φύσεώς της, η μαρτυρία, η οποία προσάχθηκε προς στοιχειοθέτηση των αδικημάτων, ήταν περιστατική και κάτω από αυτό το πρίσμα εξετάστηκε και αξιολογήθηκε από το Κακουργιοδικείο. ΄Εκρινε ότι αποτίμηση των περιστατικών αβίαστα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων ήταν ο κάτοχος και ο καλλιεργητής των φυτών.
Με την έφεση, προσβάλλονται τόσο τα ευρήματα όσο και τα συμπεράσματα του Δικαστηρίου αναφορικά με την κατοχή και την καλλιέργεια των φυτών. Ο εντοπισμός και η διαπίστωση της παρουσίας τους στην απουσία του εφεσείοντα άφησε αιωρούμενο, σύμφωνα με την εισήγηση του δικηγόρου του, το ενδεχόμενο πλεκτάνης σε βάρος του, το οποίο δεν μπορεί να αποκλειστεί, ώστε η καταδίκη του να καθίσταται ανασφαλής. Σ' αυτά απολήγουν οι λόγοι έφεσης 1 και 2. Ο τρίτος λόγος έφεσης διατυπώνεται ως εξής:-
«Το Δικαστήριον εσφαλμένα στηρίχτηκε ΜΟΝΟΝ σε περιστασιακή μαρτυρία χωρίς θετική, δυναμική και ατράνταχτη ενισχυντική μαρτυρία όταν μάλιστα εγένετο δεκτόν ότι ...»
Στους έξι λόγους, που παρατίθενται στη συνέχεια, αμφισβητούνται λεπτομερώς τα συμπεράσματα, τα οποία εξήγαγε το Δικαστήριο από τα ευρήματά του και, συναφώς, το υπόβαθρο των ευρημάτων του.
Η έρευνα του αυτοκινήτου στην απουσία του εφεσείοντα, σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες συλλήψεις του, δίνουν, όπως συνοψίζονται οι θέσεις του κ. Πισσά, το στίγμα των επιδιώξεων της Αστυνομίας. Με την καταδίκη του, η Αστυνομία πέτυχε το στόχο που επεδίωκε, τον εγκλεισμό του εφεσείοντα στη φυλακή.
Η κ. Κυριακίδου, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, υποστήριξε την καταδίκη ως αναπόφευκτη, υπό το φως της συντριπτικής περιστατικής μαρτυρίας, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει μόνο σε συμπέρασμα ενοχής του εφεσείοντα.
Ποίο το βάρος της περιστατικής μαρτυρίας και πότε, συνεκτικά αποτιμούμενη, μπορεί να στοιχειοθετήσει την ενοχή του κατηγορουμένου, αποτέλεσε αντικείμενο ανάλυσης σε πολλές δικαστικές αποφάσεις. Περιστατική είναι η μαρτυρία, η οποία προκύπτει από ή συναρτάται προς τα περιστατικά του εγκλήματος. Αντιδιαστέλλεται προς άμεση μαρτυρία, δηλαδή μαρτυρία η οποία ευθέως αποκαλύπτει τα περιστατικά του εγκλήματος και τον εγκληματία.
Η σημασία της περιστατικής μαρτυρίας και πότε αποδεικνύει την ενοχή του κατηγορουμένου εξηγείται σε πολλές δικαστικές αποφάσεις - (βλ., μεταξύ άλλων, Fournides v. Republic (1986) 2 C.L.R. 73. Μιχαηλίδης ν. Δημοκρατίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 172. Ιακώβου ν. Δημοκρατίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 211. Σάββα ν. Δημοκρατίας (1993) 2 Α.Α.Δ. 258). Το πρώτο, που διευκρινίζεται, είναι ότι ποιοτικά η περιστατική μαρτυρία δεν υπολείπεται, ούτε είναι υποδεέστερης αξίας από την άμεση μαρτυρία. Η σημασία της έγκειται στα συμπεράσματα, που μπορεί να εξαχθούν από το περιεχόμενό της. Κλασσικό παράδειγμα είναι η παρουσία, όπως στην προκείμενη περίπτωση, δακτυλικών και παλαμικών αποτυπωμάτων. Αποκαλύπτουν την επαφή του εφεσείοντα με τα σύνεργα του εγκλήματος, γεγονός σχετικό προς το ποιος διέπραξε το έγκλημα, παρόλον που δεν είναι, αφ' εαυτού, καθοριστικό για την απόδειξη της ενοχής του κατηγορουμένου. Το γεγονός, συνεκτιμούμενο με άλλα περιστατικά του εγκλήματος, μπορεί να δικαιολογήσει την καταδίκη του κατηγορουμένου εφόσον τα περιστατικά, σωρευτικά αποτιμούμενα, οδηγούν συμπερασματικά στην ενοχή του. ΄Εχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, εφόσον δεν επιδέχονται λογικά άλλης ερμηνείας ή εξήγησης από την ενοχή του κατηγορουμένου. Το ακόλουθο απόσπασμα από τη Fournides, (ανωτέρω), είναι ενδεικτικό της σημασίας της περιστατικής μαρτυρίας και πότε μπορεί να στοιχειοθετήσει την ενοχή του κατηγορουμένου:- (σελ. 97)
"Guided by Cyprus and English precedent(1), they noted that circumstantial evidence, like other species of evidence, must be judged on its merits. There is, indeed, no judicial predisposition against circumstantial evidence. The feature that distinguishes it from direct evidence is that though individual parts of it are not in themselves conclusive of the guilt of the accused, this may be the cumulative effect of pieces of circumstantial evidence strung together; provided always its causative effect is incompatible with any basis other than that of guilt of the accused.
Where cogent, it must be stressed, circumstantial evidence may provide a basis for the conviction of the accused that eliminates the possibility of a conviction founded on human error."
Το πρωτόδικο Δικαστήριο θεώρησε την αποδεικτική σημασία της περιστατικής μαρτυρίας συντριπτική για την ενοχή του κατηγορουμένου. Τίποτε απ' όσα προβλήθηκαν ενώπιόν μας δεν αλλοιώνει αυτή την εικόνα, ούτε δημιουργεί ρωγμές στη συνοχή της περιστατικής μαρτυρίας, που θα μπορούσαν να κλονίσουν το βάθρο της καταδίκης του.
Η επιμελής συγκάλυψη των φυτών έγινε από πρόσωπο που γνώριζε την ύπαρξή τους και ήθελε να αποκρύψει την παρουσία τους. Τα μέσα, που χρησιμοποιήθηκαν για τη συγκάλυψή τους, σχετίζονται άμεσα με τη συνήθη χρήση του αυτοκινήτου από τον εφεσείοντα. Για τη μεταφορά σανού εχρησιμοποιείτο το αυτοκίνητο από τον εφεσείοντα και σανός χρησιμοποιήθηκε για να αποκρύψει την παρουσία των φυτών, διαδικασία που έτεινε να αποκλείσει υπόνοιες παράνομης χρήσης του αυτοκινήτου. Ο σανός δεν κατέληξε στο συνήθη προορισμό του, στην κτηνοτροφική μονάδα του εφεσείοντα στα Κάτω Πολεμίδια, αλλά αφέθηκε σε ανοικτό χώρο κοντά στα σπίτια των αδελφών του. Το αυτοκίνητο με το σανό έμεινε για τρεις μέρες τοποθετημένο σ' εκείνο το χώρο, (20/7/97 - 23/7/97), πριν τη σύλληψη του εφεσείοντα. Η περιστατική μαρτυρία παρέχει ισχυρές ενδείξεις ότι η τοποθέτηση του σανού στο φορτηγό δεν απέβλεπε στην εξυπηρέτηση των αναγκών της μάντρας του εφεσείοντα, αλλά διάφορου σκοπού, ο οποίος σηματοδοτείται από το περιεχόμενο του έσω μέρους του αυτοκινήτου, το οποίο η
στοιβάδα σανού απέκρυψε. Τα δακτυλικά και παλαμικά αποτυπώματα επιμαρτυρούν την ανάμειξη του εφεσείοντα με τα σύνεργα του εγκλήματος, τα οποία ανευρέθηκαν στη σκηνή του εγκλήματος (γλάστρα και δοχείο νερού), επιμελώς διασκευασμένη, ώστε, αφενός, να αποκρύπτεται η παρουσία τους και, αφετέρου, να δημουργούνται εσφαλμένες εντυπώσεις για το φορτίο του αυτοκινήτου. Το μη πότισμα των φυτών κατά τη διάρκεια της κράτησης του εφεσείοντα αποτελεί άλλη συγκυρία, η οποία ενισχύει την αλυσίδα της περιστατικής μαρτυρίας. Τέλος, η άρνηση των παραδεκτών γεγονότων και η προβολή αντιφατικών εκδοχών σε σχέση με ουσιώδες μέρος των γεγονότων δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως προσφυγή στο ψεύδος, για την αντιμετώπιση ενοχοποιητικών περιστατικών. Η προσφυγή στο ψεύδος δε στοιχειοθετεί (θετικά) τα συστατικά στοιχεία του εγκλήματος, όπως υποδεικνύεται στην απόφασή μας στην Αλ-Χάματ και άλλων ν. Δημοκρατίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 117. Αποτελεί όμως, όπως εξηγείται: (σελ. 137).«... μαρτυρία, η οποία επεξηγεί και ρίπτει φως στη συμπεριφορά του κατηγορουμένου και δίδει εγκληματικό χαρακτήρα σε πράξεις για τις οποίες χωρεί και αθώα εξήγηση.»
Η προσφυγή στο ψεύδος εύλογα μπορεί να ερμηνευθεί ως κατατείνουσα σε συμπέρασμα ενοχής, όπως διαπιστώνεται στη
Mawaz Khan v. Reginam (1967) 1 All E.R. 80, θέση η οποία γίνεται αποδεκτή στη Philotas v. The Republic (1967) 2 C.L.R. 13. Πότε η καταφυγή στο ψεύδος έχει δραστικό ενοχοποιητικό αποτέλεσμα εξηγείται στην R. v. Loucas (1966) 1 W.L.R. 230. Το ίδιο θέμα πραγματευόμεθα στη Fournides v. Republic (1986) 2 C.L.R. 73.Συνοψίζοντας:-
(α) Το αυτοκίνητο τελούσε υπό την κατοχή του εφεσείοντα.
(β) Η φόρτωση του με σανό δεν απέβλεπε στην εξυπηρέτηση των αναγκών της κτηνοτροφικής του μονάδας.
(γ) Η χρήση του σανού απέβλεπε σε αλλότριο σκοπό, ο οποίος επιμαρτυρείται από την παρουσία των φυτών καννάβεως. Η ανάμειξη του εφεσείοντα με τα φυτά καταδεικνύεται από τα αποτυπώματά του στις γλάστρες όπου εκαλλιεργούντο. ανάμειξη που αρνήθηκε, καταφεύ-γοντας στο ψεύδος.
(δ) Τα δακτυλικά και παλαμικά του αποτυπώματα τον φέρουν αναμεμειγμένο με τα σύνεργα του εγκλήματος, ανάμειξη την οποία προσπάθησε να αποσείσει με την καταφυγή στο ψεύδος.
Σε συμφωνία με το πρωτόδικο Δικαστήριο, διαπιστώνουμε ότι η περιστατική μαρτυρία δεν άφησε κενά, που να δημιουργούν αμφιβολίες για την ενοχή του εφεσείοντα. Συνεκτικά αποτιμούμενη η περιστατική μαρτυρία μπορούσε να οδηγήσει μόνο σε ένα συμπέρασμα - ότι ο εφεσείων διέπραξε τα αδικήματα για τα οποία καταδικάστηκε.
Η έφεση απορρίπτεται.
Π.
Δ.
Δ.
/ΑυΦ, ΜΠ