|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
T. A. Micrologic Computer Consultants Ltd ν. Microsoft Corporation (2002) 1 ΑΑΔ 1802
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Ν. 14/1960 - Ο περί Δικαστηρίων Νόμος του 1960
Ν. 23/1990 - Ο περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμος του 1990
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:DOD:2023:20
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(΄Εφεση Αρ. 2/2023 i/justice)
21 Ioυνίου, 2023
[Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΣΤ.ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ/ΣΤΕΣ]
Λ.Γ.Γ. (L.G.)
Εφεσείουσα
και
Π.Γ.
Eφεσίβλητος
-----------
Μαρ.Νικολάου (κα) με Λεων.Μούσουλο για MOUSOULOS, KANELLA & ASSOCIATES LLC, για την Εφεσείουσα
Δ.Παπαδόπουλος με Φρ.Χαραλάμπους (κα), για ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ & ΣΙΑ ΔΕΠΕ, για τον Εφεσίβλητο
_ _ _ _ _
Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τη Δικαστή
Ψαρά-Μιλτιάδου.
-----------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.: Στις 25.1.2023 μετά από ακροαματική διαδικασία εξεδόθη προσωρινό διάταγμα του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας με το οποίο παραχωρήθηκε αποκλειστική χρήση οικογενειακής σχέσης στον Εφεσίβλητο-αιτητή, όπως επίσης διάταγμα που να εμποδίζει την Εφεσείουσα να επεμβαίνει ή να εισέρχεται στην πιο πάνω οικία μέχρι εκδίκασης της κυρίως αίτησης, ή άλλης διαταγής του Δικαστηρίου. Σημειώνεται πως παρά το ότι ο Εφεσίβλητος είχε καταχωρήσει μονομερή αίτηση για τον πιο πάνω σκοπό, το Δικαστήριο διέταξε την επίδοση στην Εφεσείουσα-καθ΄ης η αίτηση.
Όπως μας έχουν πληροφορήσει οι ευπαίδευτοι δικηγόροι των διαδίκων, η Εφεσείουσα με το ανήλικο τέκνο της (10 ετών) έχουν μετακινηθεί από την οικογενειακή εστία και ο Εφεσίβλητος ο οποίος έχει και την ισόβια επικαρπία, διαμένει πλέον σ΄ αυτή.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο στην πολυσέλιδη απόφαση του με βάση το ΄Αρθρο 32 του Ν.14/60 και το ΄Αρθρο 17(1) του περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμου του 1990, Ν.23/90 θεώρησε ως σημαντικά τα κάτωθι:
«Προκύπτει ως δεδομένο ότι, οι διάδικοι βρίσκονται σε διάσταση, ανεξάρτητα δε με τους λόγους που προκάλεσαν τη διάσταση, ο γάμος τους, για τον Αιτητή έχει ανεπανόρθωτα κλονισθεί όπως προκύπτει εξάλλου από την καταχώρηση ή προτιθέμενη καταχώρηση αγωγής διαζυγίου.
Προκύπτει επίσης, ως δεδομένο, ότι ο Αιτητής βρίσκεται στην προχωρημένη ηλικία των 85 ετών με καρδιακά προβλήματα υγείας και φέρει προς τούτο βηματοδότη, και επίσης, κατά την Καθ' ης η αίτηση, βρίσκεται στα αρχικά στάδια της άνοιας.
Προκύπτει επίσης, ότι ο Αιτητής είναι συνταξιούχος και ότι η Καθ' ης η αίτηση ασκεί το επάγγελμα του ιατρού.
Προκύπτει, περαιτέρω, ότι η Καθ' ης η αίτηση έχει, σύμφωνα με τη θέση της, υιοθετήσει ένα παιδί, το οποίο φοιτά σε ιδιωτικό Ρωσικό Σχολείο, του καταβάλλει η ίδια τα δίδακτρα, και για το οποίο παιδί ο Αιτητής δεν έχει κανένα γονεϊκό δικαίωμα ή υποχρέωση, αντίθετα με την Καθ' ης η αίτηση η οποία έχει την αποκλειστική γονική μέριμνα του παιδιού.
Προκύπτει ως δεδομένο, ότι τα ακίνητα της οικογένειας είναι ο συζυγικός οίκος, του οποίου η κυριότητα ανήκει στην Καθ' ης η αίτηση, με αποκλειστικό δικαίωμα του Αιτητή να ζει εκεί εφ' όρου ζωής και επικαρπίας, το εξοχικό στην Αγία Κορώνη το οποίο φαίνεται ότι ανήκει στα παιδιά του Αιτητή με δικαίωμα επικαρπίας του Αιτητή, το διαμέρισμα (Ιατρείο) στον Στρόβολο, το διαμέρισμα-εξοχικό στα Λειβάδια Λάρνακας, ιδιοκτησίας της Καθ' ης η αίτηση. Επίσης, σύμφωνα με τη θέση του Αιτητή, η Καθ' ης η αίτηση αγόρασε, κατά τη διάρκεια του γάμου τους, ένα διαμέρισμα στη Ρωσία, για το οποίο, εν πάση περιπτώσει, δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά από την Καθ' ης η αίτηση στην ένορκή της δήλωση».
To Oικογενειακό Δικαστήριο κατέληξε ως εξής:
«Ούτως εχόντων των πραγμάτων, το Δικαστήριο, στα πλαίσια της φύσεως της παρούσας διαδικασίας αποκλειστικής χρήσης, δεν καθορίζει, επανακαθορίζει ή διαφοροποιεί υφιστάμενα περιουσιακά δικαιώματα των συζύγων.
΄Ετσι, είναι αδιάφορο για το Δικαστήριο και δεν εξετάζεται συνεπώς, εάν ο συζυγικός οίκος μεταβιβάστηκε από τον Αιτητή στην Καθ' ης η αίτηση ως προϊόν της ελεύθερης ή μη βούλησης, ή εάν τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία τα οποία αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια τον γάμου τους και για τα οποία οι διάδικοι έκαναν εκτενή αναφορά τόσο στη μαρτυρία τους, αλλά και στις αγορεύσεις τους, αποκτήθηκαν με αποκλειστική συνεισφορά του ενός ή του άλλου συζύγου, ή με κοινή συνεισφορά και των δύο συζύγων.
Τα θέματα της εγκυρότητας της μεταβίβασης του συζυγικού οίκου και η συμβολή του κάθε συζύγου στην απόκτηση των λοιπών περιουσιακών στοιχείων, αποτελούν θέματα άλλων διαδικασιών και όχι της παρούσας
Ως προς τις οικονομικές δυνάμεις των διαδίκων, από το σύνολο της μαρτυρίας που τέθηκε ενώπιόν μου είναι βέβαιο ότι ο Αιτητής λαμβάνει €1275 μηνιαίως. Μπορεί, όμως, βάσιμα να υποστηριχθεί ότι ενδεχόμενα ο Αιτητής να λαμβάνει από ενοίκια ένα ποσό μέχρι και €300.- μηνιαίως.
Από τη συγκεκριμένη εταιρεία P δεν προκύπτει, από τη μαρτυρία που τέθηκε ενώπιόν μου ότι λαμβάνει, ως διευθυντής, €500.- μηνιαίως, ως μισθό.
Οι οικονομικές δυνάμεις της Καθ' ης η αίτηση είναι κατά πολύ καλύτερες απ' αυτές του Αιτητή.
Όπως η ίδια αναφέρει στην ένορκή της δήλωση, λόγω όγκου δουλειάς αναγκάστηκε να μεταφέρει το ιατρείο της στο ιδιόκτητο διαμέρισμα της στον Στρόβολο.
Περαιτέρω, όπως η ίδια ισχυρίζεται, πληρώνει τα δίδακτρα φοίτησης του παιδιού στο ιδιωτικό Ρωσικό Σχολείο όπου φοιτά, και έχει αποκτήσει αποκλειστικά, ως η ίδια ισχυρίζεται, με δικούς της πόρους περιουσιακά στοιχεία.
H ίδια, σημειώνεται ότι στην ένορκη της δήλωση δεν αποκάλυψε τα μηνιαία εισοδήματά της.
Τα πιο πάνω, από οικονομικής άποψης, δεικνύουν ότι η Καθ' ης η αίτηση είναι σε πολύ καλύτερη θέση απ' ότι ο Αιτητής για εξεύρεση νέας κατοικίας.
Αποτελεί θέση της Καθ' ης η αίτηση ότι, ο Αιτητής μπορεί να διαμένει στο εξοχικό στην Αγία Κορώνη, εφόσον ο ίδιος διατηρεί την επικαρπία και το δικαίωμα οίκησης στην οικία αυτή και η οποία απέχει μόνο 28 χιλιόμετρα από τη συζυγική οικία.
H ηλικία των 85 χρόνων με τη βεβαρημένη εικόνα της υγείας του, όχι μόνο δεν του το επιτρέπει; αλλά αντίθετα συνιστά σοβαρό κίνδυνο για τη ζωή του, εφόσον αυτή επιτάσσει όπως ο Αιτητής διαμένει όσο το δυνατό εγγύτερα στα κέντρα παροχής της ιατρικής φροντίδας του. Μπορεί η εξοχική οικία να απέχει μόλις 28 χιλιόμετρα από την οικία τους, αλλά με τις δεδομένες συνθήκες οδικής κίνησης της Κύπρου, ο χρόνος μετάβασης από το εξοχικό, σε ιατρικό κέντρο δεν είναι 28 λεπτά, αλλά πολύ μεγαλύτερος, χρόνος ο οποίος σε περίπτωση σοβαρού έκτακτου περιστατικού της υγείας του Αιτητή, βάσιμα μπορεί να είναι καθοριστικός για τη ζωή του.
H μόνιμη διαβίωση του Αιτητή ή ο εξαναγκασμός του σε διαβίωση στην εξοχική κατοικία, μακριά από τα παιδιά του, ισοδυναμεί με είδος «φυλάκισης» του Αιτητή για το οποίο υπόλοιπο της ζωής του, πράγμα άδικο και σκληρό, κατά την άποψή μου, για κάθε άνθρωπο.
H προσωρινή φιλοξενία του Αιτητή από την αποχώρησή του από τον συζυγικό οίκο, είτε στο σπίτι της κόρης του, είτε του πρώην γαμβρού του, επ' ουδενί μπορούν να θεωρηθούν ως δυνατότητα μόνιμης διαμονής του σε άλλη οικία».
Με βάση τα πιο πάνω έκρινε ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του ΄Αρθρου 32 και ότι ήταν δίκαιο και πρόσφορο να εκδώσει τα διατάγματα.
Η Εφεσείουσα πλήττει την ορθότητα της απόφασης με 10 λόγους έφεσης. Συγκεκριμένα καταλογίζει στο Δικαστήριο ότι δεν ασχολήθηκε με όλους τους λόγους ένστασης (πρώτος λόγος), ότι εσφαλμένα και αυθαίρετα κατέληξε σε ευρήματα επί της ουσίας (δεύτερος λόγος), ότι δεν αιτιολόγησε ορθά την κρίση του (τρίτος και δέκατος λόγος), ότι λανθασμένα δέχθηκε θέση που προέκυψε από αγόρευση και όχι από μαρτυρία (για ανεπανόρθωτο κλονισμό του γάμου) (τέταρτος λόγος), ότι δεν εξέτασε το συμφέρον του παιδιού ως προνοεί το ΄Αρθρο 17(1) του Ν.23/90 (πέμπτος, έκτος, έβδομος και όγδοος λόγος), καθώς και ότι παρέβλεψε τις διατάξεις και επιδιώξεις του ΄Αρθρου 17 διότι ο Εφεσίβλητος δεν απέδειξε τη διάσταση ώστε να ενεργοποιείται η εξουσία του Δικαστηρίου (ένατος λόγος).
Επειδή οι λόγοι είναι αλληλένδετοι και εν πολλοίς επάλληλοι στο περιεχόμενο τους, θεωρούμε πρόσφορο να τους εξετάσουμε συνολικά.
Είναι βοηθητικό να παραθέσουμε το ΄Αρθρο17(1) του Ν.23/90.
«17.-(1) Σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης ή σε περίπτωση που δίνεται γνωστοποίηση στον Επίσκοπο ή στον αρμόδιο θρησκευτικό ηγέτη σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 3 και 10, αντίστοιχα, του περί Απόπειρας Συνδιαλλαγής και Πνευματικής Λύσης του Γάμου Νόμου ή σε περίπτωση που καταχωρείται αγωγή διαζυγίου, το Οικογενειακό Δικαστήριο μπορεί, ύστερα από αίτηση ενός από τους συζύγους, εφόσο το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας και ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των παιδιών, να παραχωρήσει στον ένα σύζυγο την αποκλειστική χρήση ολόκληρου ή τμήματος του ακινήτου που χρησιμεύει ως κύρια διαμονή των ιδίων (οικογενειακή στέγη), ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του. Η απόφαση του Οικογενειακού Δικαστηρίου υπόκειται σε αναθεώρηση, όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις. Αν το δικαίωμα χρήσης της οικογενειακής στέγης πηγάζει από σχέση εργασίας ανάμεσα στον έναν από τους συζύγους και έναν τρίτο, η παραχώρηση της χρήσης της στον άλλο σύζυγο από το Οικογενειακό Δικαστήριο, σύμφωνα με τους όρους της προηγούμενης παραγράφου, μπορεί να γίνει, μόνο εφόσο συναινεί σ' αυτό και ο τρίτος:
Σημειώνεται πως παρατίθεται πιο πάνω το τροποποιηθέν στις 13.1.2023 ΄Αρθρο 17, πλην όμως οι αλλαγές δεν επηρεάζουν το προσωρινό μέτρο. Ως προς δε, το «proviso» (νοείται) θεωρούμε ότι ενδεχομένως να έχει κάποια σημασία για την κυρίως αίτηση, όχι για ό,τι ήδη αποφασίστηκε.
Η παρασχεθείσα θεραπεία είναι προσωρινής φύσεως, οπότε το ΄Αρθρο που είχε άμεση εφαρμογή καθιστώντας επίδικα τα θέματα που σχετίζονται με την ερμηνεία και την εφαρμογή του, είναι το ΄Αρθρο 32 του Ν.14/60.
Η Εφεσείουσα μέμφεται το πρωτόδικο Δικαστήριο επί το ότι εσφαλμένα κατέληξε σε ευρήματα επί της ουσίας. Δεν θα συμφωνήσουμε. Το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε πλήρη επίγνωση της ανάγκης εξέτασης των προϋποθέσεων του ΄Αρθρο 32 και αυτό είναι που έπραξε, εντάσσοντας όσα θεώρησε σημαντικά, ώστε να καταλήξει πως οι προϋποθέσεις πληρούντο αφενός και συνέτρεχε αφετέρου η προσφορότητα έκδοσης του, για τους λόγους που αναλυτικά παρέθεσε, ως διαφαίνεται και από το παρατεθέν πιο πάνω απόσπασμα από την πρωτόδικη κρίση.
Υπό αυτή την έννοια και σ΄αυτό το πλαίσιο, το πρωτόδικο Δικαστήριο αναφέρθηκε σε διάσταση της σχέσης των διαδίκων όχι βεβαίως υπό την αυστηρά απόδειξη, αλλά υπό την έννοια της κατάδειξης των συνθηκών εκείνων που ενεργοποίησαν την επίδικη αυτή διαδικασία. Στη T.A. MICROLOGIC COMPUTER CONSULTANTS LTD, v. MICROSOFT CORPORATION (2002) 1Γ A.A.Δ. 1802, επαναλήφθηκε πως σε ενδιάμεση θεραπεία για προσωρινό διάταγμα, εκείνο που χρειάζεται δεν είναι η απόδειξη του ουσιαστικού δικαιώματος αλλά σοβαρές ενδείξεις για την πιθανότητα ύπαρξης του. Άλλωστε, η διάσταση είναι κυρίως ζήτημα πραγματικό, συναρτώμενο με τις ιδιαίτερες περιστάσεις κάθε υπόθεσης (βλ. Μυλωνάς ν. Μαυρονικόλα (2005)1 Α.Α.Δ. 1207). Η χωριστή διαβίωση των διαδίκων, ομού με τις λοιπές συνθήκες αποξένωσης, αποτελούσαν υπόβαθρο γεγονότων που στα πλαίσια της ειδικής αυτής δικαιοδοσίας, ορθώς κρίθηκαν ως επαρκή στοιχεία ένδειξης δικαιώματος ως προς τις προϋποθέσεις του ΄Αρθρου 32. Προσθέτουμε, πως ουδόλως θεωρούμε βάσιμη τη θέση, εκ του τέταρτου λόγου έφεσης, πως το Δικαστήριο δέχθηκε θέση από την αγόρευση για ανεπανόρθωτο κλονισμό του γάμου. ΄Ηταν θέμα γεγονότων που προέκυπταν ευλόγως από την υπάρχουσα μαρτυρία, όπως αυτή κρίθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο στα πλαίσια του ΄Αρθ.32 του Ν.14/60.
Στα ίδια πλαίσια το Δικαστήριο έκρινε τα λοιπά στοιχεία που θεώρησε σημαντικά, όπως την οικονομική κατάσταση των διαδίκων, τις προσωπικές τους περιστάσεις και ιδιαιτέρως την κατάσταση υγείας του 85χρόνου Εφεσίβλητου, εν αντιθέσει με την πολύ νεότερη του Εφεσείουσα, η οποία εργάζεται ως γιατρός, την ύπαρξη του δικαιώματος ισόβιας επικαρπίας επί της επίδικης οικίας του Εφεσίβλητου - η οποία ανήκει (μετά από δωρεάν του Εφεσίβλητου) στην Εφεσείουσα - και άλλα επιμέρους στοιχεία που το Δικαστήριο με επιμέλεια αναλύει.
Παραπονείται η Εφεσείουσα επίσης ότι παρέλειψε το Δικαστήριο να ασχοληθεί και με τους 25 λόγους ένστασης που προέβαλε πρωτοδίκως. Όπως επανειλημμένα έχουμε αναφέρει, δεν αποτελεί στοιχείο της δικανικής κρίσης η επανάληψη και η ενασχόληση με κάθε επιχείρημα και θέση των διαδίκων. (Βλ. Οδυσσέα ν. Αστυνομίας (1999)2 Α.Α.Δ. 490, Γ.Λ. ν. Χ.Ι. έφεση 20/20, 15.12.2021 και Κώστουλος & Σία Λτδ ν. Δημοκρατίας, Α.Ε.98/14, 1.2.2021), ECLI:CY:AD:2021:C26.
Είναι αρκετό να διαφαίνεται από την απόφαση καθαρή δικαστική κρίση, η οποία να είναι αιτιολογημένη. Η προσβαλλόμενη απόφαση είναι αιτιολογημένη.
Δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα από την Εφεσείουσα στο ότι το Δικαστήριο παρέλειψε να λάβει υπόψη του το συμφέρον του παιδιού της Εφεσείουσας. Ο Εφεσίβλητος δεν έχει γονεϊκό ή άλλο καθήκον προς το παιδί. Ωστόσο, παρά την ιδιομορφία της υπόθεσης, το Δικαστήριο έστρεψε την προσοχή του σε όλα τα ουσιώδη θέματα και προσμέτρησε ανάμεσα σε άλλα, το συμφέρον και του παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη το σχολείο, την ηλικία, τη μετακίνηση του και άλλα. ΄Εκρινε όμως, πως προείχε εν προκειμένω, η ευημερία του Εφεσίβλητου, ενόψει της ηλικίας, της βεβαρημένης του υγείας και των λοιπών παραμέτρων. Ενόψει δε, όλων των πιο πάνω δεν παρατηρούμε καταστρατήγηση των σκοπών του ΄Αρθρου 17, θυμίζοντας και πάλι πως πρόκειται για προσωρινή θεραπεία.
Για τους λόγους που έχουμε εξηγήσει, η έφεση απορρίπτεται με €2,000 έξοδα πλέον ΦΠΑ, αν υπάρχει, υπέρ του Εφεσιβλήτου.
Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.
Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ.
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.