|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Γρηγορίου ν. Τραπέζης Κύπρου Λτδ (1992) 1 ΑΑΔ 1222
Καψάλης (Αρ. 2) (1996) 1 ΑΑΔ 980
Milouca Motor Trading Ltd ν. Xρύσανθου Kούρτη (1997) 1 ΑΑΔ 941
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2023:A101
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση αρ. 180/2014)
1η Μαρτίου, 2023
[ΓΙΑΣΕΜΗΣ, ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
1. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΚΛΟΚΛΑΣ
2. ΑΝΔΡΕΑΣ Χ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ
3. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΜΑΚΛΟΚΛΑΣ
Εφεσείoντες
ν.
ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΛΤΔ
Εφεσίβλητης.
....
Α. Δημητρίου για Α. Μαθηκολώνη, για τους εφεσείοντες
Κα Γ. Αθανασίου για Χ. Κυριακίδης ΔΕΠΕ, για την εφείβλητη
.........
ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Σωκράτους, Δ.
.......
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ: Με τον μοναδικό λόγο έφεσης προσβάλλεται η απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακος «ως παράνομη ή και άκυρη καθότι εκδόθηκε ως αποτέλεσμα διαδικασίας που διεξήχθηκε καθ' υπέρβαση ή και έλλειψη δικαιοδοσίας του πρωτόδικου Δικαστηρίου ή και που εκδόθηκε ως αποτέλεσμα παραβίασης συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων του εφεσείοντος ή και παραβίασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου.»
Η αιτιολογία που προσφέρεται προς υποστήριξη του λόγου τούτου καταλογίζει στο πρωτόδικο Δικαστήριο το ότι «..εμπόδισε τον Δικηγόρο που είχαν διορίσει οι εφεσείοντες από του να εμφανιστεί στην διαδικασία της ακρόασης της αγωγής. Περαιτέρω το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα, αδικαιολόγητα και παράνομα προχώρησε σε διαδικασία Απόδειξης της Υπόθεσης από πλευράς εναγόντων ενώ υπήρχε έκθεση υπεράσπισης και ανταπαίτηση των εφεσειόντων και ενώ ο εφεσείων αρ. 1 ήτο παρών ενώπιον του Δικαστηρίου και το Δικαστήριο προχώρησε στην έκδοση απόφασης παραγνωρίζοντας εντελώς την υπεράσπιση και την Ανταπαίτηση των εφεσειόντων και χωρίς να δώσει στους εφεσείοντες την ευκαιρία να ακουστούν.»
Προτού γίνει ενασχόληση με το λόγο έφεσης, κρίνουμε πως η παράθεση μιας σύνοψης των γεγονότων θα βοηθήσει στην κατανόηση των πραγμάτων.
Η εφεσίβλητη Τράπεζα με αγωγή που καταχώρησε στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας διεκδικούσε εναντίον των εφεσειόντων ποσό ύψους €174.484,82 ως οφειλόμενο δυνάμει σύμβασης δανείου για ποσό €170.000.- το οποίο παραχώρησε στον πρώτο εφεσείοντα με την εγγύηση των υπολοίπων εφεσειόντων.
Οι εφεσείοντες καταχώρησαν έκθεση υπεράσπισης αμφισβητούντες την εγκυρότητα του δανείου και της εγγυήσεως καθώς και την εγκυρότητα των υποθηκών για τους λόγους που με λεπτομέρεια ανέφεραν αλλά δεν θεωρούμε ότι είναι σκόπιμο ή αναγκαίο να καταγραφούν για σκοπούς της παρούσας διαδικασίας.
Η υπόθεση είχε οριστεί γι' ακρόαση στις 11/3/2014, ημερομηνία κατά την οποίαν ο συνήγορος που εμφανίστηκε για το δικηγορικό γραφείο Ανδρέα Θ. Μαθηκολώνης που εκπροσωπούσε τους εφεσείοντες, υπέβαλε αίτημα αναβολής της ακρόασης λόγω έλλειψης επικοινωνίας με τους πελάτες του. Παρουσίασε προς υποστήριξη του αιτήματος του, επιστολή την οποίαν απέστειλε προς τον εφεσείοντα 1. Ζήτησε δε ο συνήγορος, υπό το φως των δεδομένων αυτών χρόνο ούτως ώστε να προβεί στα απαραίτητα διαβήματα για να αποσυρθεί από δικηγόρος των εφεσειόντων.
Το αίτημα αναβολής εγκρίθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο, το οποίο όρισε την υπόθεση για οδηγίες στις 8/4/14 ημερομηνία κατά την οποία ζητήθηκε και εδόθη άδεια στον δικηγόρο των εφεσειόντων να αποσυρθεί.
Με αυτά τα δεδομένα και επειδή οι εφεσείοντες απουσίαζαν κατ' εκείνη την ημερομηνία παρά την ειδοποίηση που τους έδωσε ο δικηγόρος τους, όρισε γι' απόδειξη την αγωγή στις 15/4/2014. Ημερομηνία κατά την οποίαν εμφανίστηκε δικηγόρος για το δικηγορικό γραφεί0 του κ. Μαθηκολώνη, συνοδευόμενος από τον εφεσείοντα 1, και δήλωσε στην παρουσία του, ότι τον έχει επαναδιορίσει. Το Δικαστήριο αρνήθηκε να δεκτεί την εμφάνιση του δικηγόρου, θεωρώντας την επιδειχθείσα συμπεριφορά, ήτοι την απόσυρση και την εκ νέου εμφάνιση τους ως αντιδεοντολογική. Στην επεξήγηση του συνηγόρου των εφεσειόντων ότι αποσύρθηκαν διότι δεν είχαν επικοινωνία με τους πελάτες τους ενώ έληξε το πρόβλημα αυτό, το πρωτόδικο Δικαστήριο είπε τα εξής: «Λυπούμαι πολύ αλλά δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Εφόσον σας δόθηκε άδεια να αποσυρθείτε, έληξε το θέμα. Δηλαδή αν ξανά εμφανιστείτε και πάλι δεν επικοινωνεί μαζί σας, θα ξανά αποσυρθείτε και ούτω καθεξής; Λυπούμαι πολύ.»
Ακολούθως κάλεσε το συνήγορο της εφεσίβλητης να προβεί σε απόδειξη, επαναλαμβάνοντας, πως οι κανόνες δεοντολογίας πρέπει να τηρούνται και το Δικαστήριο έχει καθήκον να προστατεύσει τη διαδικασία. Ακολούθησε η υπόδειξη της συνηγόρου των εφεσειόντων ότι υπάρχει υπεράσπιση στο φάκελο και η θέση του Δικαστηρίου ότι η υπόθεση μπορεί να προχωρήσει με απόδειξη και η υπεράσπιση δεν θα αγνοηθεί. Στη συνέχεια κάλεσε το συνήγορο της εφεσίβλητης να προχωρήσει σε απόδειξη και απευθυνόμενος στη συνήγορο των εφεσειόντων είπε: (ακολουθεί αυτολεξεί το κείμενο).
«Δικαστήριο προς κα Χατζηδημήτρη: Λυπάμαι, αλλά δεν έχετε πλέον λόγο στην υπόθεση. Είναι εδώ ο εναγόμενος εξάλλου.
Δικαστήριο προς τον εναγόμενο 1: Πώς ονομάζεστε κύριε;
Εναγόμενος 1: Γιώργος Μακλόκλα.
Δικαστήριο προς τον εναγόμενο 1: Εσείς έχετε αίτημα να διορίσετε στην υπόθεση άλλο δικηγόρο, πέραν του κύριου Μαθηκολώνη;
Εναγόμενος 1: Όχι.
Δικαστήριο προς κ Αναγνώστου: Ενόψει και του βεβαρημένου της ιστορικού, θεωρώ ότι η υπόθεση θα πρέπει να προχωρήσει. Προχωρήστε σε απόδειξη. (Ο κ Αναγνώστου καταθέτει ένορκη δήλωση προς απόδειξη). Θα εξεταστεί αργότερα η ένορκη δήλωση κύριε Αναγνώστου. Θα ειδοποιηθείτε μόνο αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Αλλιώς θεωρείστε ότι εκδόθηκε απόφαση.»
Η απόφαση, όπως φαίνεται από το σχετικό πρακτικό εξεδόθη την επομένη εναντίον όλων των εφεσειόντων ομού και/ή κεχωρισμένως για το ποσό των €174.484,82 με τόκο προς 11,75% ετησίως επί ποσού 168.129,75 από 10/12/2010 μέχρι εξοφλήσεως, με κεφαλαιοποίηση του τόκου στις 30/6 και 31/12 εκάστου έτους. Διέταξε επίσης την εκποίηση των επιδίκων υποθηκών.
Με αυτά τα δεδομένα ο συνήγορος των εφεσειόντων αναφέρει πως η παρούσα έφεση αφορά παραβίαση της ρητής επιταγής του Συντάγματος η οποία προνοεί ότι έκαστος έχει το δικαίωμα να επιλέξει το δικηγόρο που επιθυμεί να τον εκπροσωπήσει και έκαστος έχει το δικαίωμα να ακουστεί.
Είναι η θέση του, πως η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου να μην επιτρέψει στο δικηγόρο της επιλογής των εφεσειόντων να εμφανιστεί, αλλά και να μην επιτρέψει στους εφεσείοντες να ακουστούν, αποτελεί κατάφορη αδικία και παραβίαση των Συνταγματικών τους δικαιωμάτων. Παραβιάζεται το δικαίωμα της δίκαιης δίκης, το δικαίωμα της εκπροσώπησης από δικηγόρο, το δικαίωμα της εκπροσώπησης από δικηγόρο της επιλογής των εφεσειόντων, οι κανόνες φυσικής δικαιοσύνης, όπως επίσης και το δικαίωμα των εφεσειόντων να προβούν σε εξέταση της μαρτυρίας.
Αντίθετα με όσα οι εφεσείοντες εγείρουν, η εφεσίβλητη υποστηρίζει μέσω του περιγράμματος αγόρευσης της, πως το πρωτόδικο Δικαστήριο ενήργησε εντός του πλαισίου των εξουσιών του κατά την άσκηση της διακριτικής του ευχέρειας καθώς η στάση και η συμπεριφορά που επέδειξαν οι εφεσείοντες αναφορικά με την εναντίον τους δρομολογηθείσα δικαστική διαδικασία ήταν καθόλα περιφρονητική σε σημείο που αγγίζει τα όρια της περιφρόνησης του Δικαστηρίου και τα δικαιώματα του αντιδίκου. Ως τέτοια συμπεριφορά αναφέρουν τα στην αρχή της απόφασης μας γεγονότα ήτοι το αίτημα της 20ης/3/14 γι' αναβολή λόγω έλλειψης επικοινωνίας με τους εφεσείοντες, την απόσυρση τους από δικηγόροι των εφεσειόντων στις 8/4/14 και την εμφάνιση τους στις 15/4/14. Τονίζεται δε από τον συνήγορο της εφεσίβλητης πως η ημερομηνία ακρόασης της αγωγής, 11/3/2014, είχε δοθεί από το Δικαστήριο, από τις 16/10/2013 δηλαδή πέντε μήνες προηγουμένως και θα έπρεπε οι εφεσείοντες να επιδείξουν ενδιαφέρον για την υπόθεση τους. Εισηγούνται δε, πως εάν οι εφεσείοντες θεωρούσαν ότι δεν επέδειξαν αδιαφορία ή περιφρόνηση και ότι υπήρχαν βάσιμοι λόγοι στη μη αναζήτηση νέου δικηγόρου για εκπροσώπηση τους, αυτό έπρεπε να τεθεί με μαρτυρία ενώπιον του δικαστηρίου με ένορκη δήλωση σε αίτηση παραμερισμού της απόφασης, η οποία, θεωρούν, ότι ήταν το ορθό δικονομικό μέσο. Παραπέμπουν δε στη Milouca Motor Trading Ltd v. Κούρτης (1997) 1 ΑΑΔ 941, Πεγιώτης ν. Κωμοδρόμου (2003) 1 ΑΑΔ 1601 και όχι σε άλλες αποφάσεις οι οποίες αφορούν αιτήσεις παραμερισμού εκδοθεισών αποφάσεων, ερήμην των εναγομένων, και οι οποίες πραγματεύονται ζητήματα συμπεριφοράς εναγόμενου τα οποία αγγίζουν τα όρια περιφρόνησης της διαδικασίας μη δικαιολογούντα τη μη εμφάνιση του.
Κρίνουμε πως οι ανωτέρω αποφάσεις δεν μπορεί να έχουν ταύτιση ή σχέση με την κρινόμενη περίπτωση. Εδώ οι εφεσείοντες εμφανίστηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου διά δικηγόρου στην οποίαν όμως δεν επετράπη να εκπροσωπήσει τους πελάτες της. Ορθά επομένως οι εφεσείοντες δεν προσέφυγαν με αίτηση παραμερισμού αλλά με έφεση, ως πρόσφορο δικονομικό μέσο (Καψάλης (αρ. 2) (1996) 1 ΑΑΔ 980].
Η κρινόμενη περίπτωση, μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί σοβαρή περίπτωση παραβίασης του συνταγματικού δικαιώματος, συνήγορο εκπροσώπησης διαδίκου από συνήγορο και δη της επιλογής του.
Το Άρθρο 30 του Συντάγματος προστατεύει τα θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα του κάθε διαδίκου ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση του στη δικαιοσύνη, η εκπροσώπηση του, ενσωματώνοντας τις αρχές της δίκαιης δίκης.
"Tο άρθρο 30.2 του Συντάγματος έχει ως πρότυπο το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που επίσης ενσωματώνεται στο ημεδαπό δίκαιο με τον κυρωτικό Νόμο 39/62. Η έννοια της δίκαιης δίκης όπως έχει ερμηνευθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξυπακούει δικαίωμα παρουσίας του διαδίκου κατά τη δίκη του, καθώς και ευκαιρίας αντιπαράθεσης τόσο μαρτυρίας όσο και επιχειρηματολογίας προς τις θέσεις του αντιδίκου καθώς και δικαίωμα σχολιασμού της μαρτυρίας που κατατίθεται στο δικαστήριο. (Βλ. Fawcett, "The application of the European Convention on Human Rights, και Jacobs, "The European Convention on Human Rights" αναφορικά με την ερμηνεία και εφαρμογή των προνοιών του Άρθου 6 της Συνθήκης).»
(Γρηγορίου ν. Τράπεζας Κύπρου Λτδ. (1992) 1 ΑΑΔ 1222)
Το δικαίωμα επιλογής δικηγόρου για την εκπροσώπηση διαδίκου στο δικαστήριο εντάσσεται στα ανωτέρω θεμελιώδη δικαιώματα και έτυχε πραγμάτευσης στην Αναφορικά με την Αίτηση της Stelel Catering Ltd (αρ. 2) (αίτηση certiorari) (2010) 1 ΑΑΔ 1735, το κάτωθι απόσπασμα της οποίας μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους.
«Η Αιτήτρια εταιρεία, όπως και κάθε διάδικος, έχει το δικαίωμα σύμφωνα με το Άρθρο 30.3(δ) του Συντάγματος, να έχει δικηγόρο της επιλογής της. Σ' αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί να υπάρξει περιορισμός, χωρίς επαρκή λόγο. Το δικαίωμα ανήκει στο διάδικο και όχι στο δικηγόρο. Το συγκεκριμένο δικαίωμα προϋποθέτει την απρόσκοπτη δυνατότητα του δικηγόρου να εκπροσωπεί τον πελάτη του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σε περίπτωση παράλογης χρήσης του δικαιώματος, θα επιτραπεί η τελμάτωση της δίκης. Το δικαίωμα του διαδίκου να εκπροσωπείται από δικηγόρο της επιλογής του, συνιστά μια από τις πολλές παραμέτρους της δίκαιης δίκης.»
Προσθέτουμε πως το εν λόγω δικαίωμα όπως και κάθε άλλο δικαίωμα δεν μπορεί να τυγχάνει μη εύλογης άσκησης με αποτέλεσμα να διακωμωδείται και εμπαίζεται η δικαστική διαδικασία και να παραβιάζονται τα συνταγματικά δικαιώματα του αντιδίκου. Τούτο θα σήμαινε επιβράβευση των αδιαφορούντων για τη δικαστική διαδικασία και των μη σεβόμενων τα δικαιώματα των άλλων. Κρίνουμε όμως πως η κρινόμενη περίπτωση δεν εμπίπτει σ' αυτή την κατηγορία. Δεν υπάρχουν, τουλάχιστον δεν προτάχθηκαν από το πρωτόδικο Δικαστήριο λόγοι οι οποίοι να καταδείχνουν περιφρόνηση του Δικαστηρίου ή συνεχή προβολή προσκομμάτων από τους εφεσείοντες γι' αναβολή της υπόθεσης και τελμάτωση της. Η επιδειχθείσα μέχρι τότε συμπεριφορά δεν ενείχε είτε στοιχεία περιφρόνησης είτε στοιχεία ασέβειας προς το Δικαστήριο, ούτε προβλήθηκε πως υπαίτιοι της καθυστέρησης της εκδίκασης της υπόθεσης ήταν οι εφεσείοντες. Η απόσυρση δικηγόρου από την υπόθεση με άδεια του Δικαστηρίου και αμέσως μετά ο εκ νέου διορισμός του από τον διάδικο δεν είναι δυνατόν άνευ άλλου τινός να εκλαμβάνεται - χωρίς ύπαρξη άλλων γεγονότων, όπως συνεχή τέτοια συμπεριφορά, ή προβολή διαφόρων προσκομμάτων για μη εκδίκαση της υπόθεσης - ως ασέβεια ή περιφρόνηση.
Σε αντίθεση με την Stelel (ανωτέρω) όπου, και σημειώθηκε αυτό από το Ανώτατο Δικαστήριο κατά την δικαιοδοσία εκδίκασης προνομιακού εντάλματος, η συμπεριφορά του συνηγόρου του διαδίκου δεν ήταν η καλύτερη, ωστόσο εκρίθη πως δεν μπορούσε το δικαίωμα του διαδίκου να εκπροσωπηθεί, να αλλοιωθεί εξ αιτίας της συμπεριφοράς του δικηγόρου.
Υπό το φως των δεδομένων της κρινόμενης υπόθεσης, κρίνουμε πως το πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα δεν επέτρεψε στη συνήγορο των εφεσειόντων να εμφανιστεί στη διαδικασία και εκπροσωπήσει τους διαδίκους. Πέραν τούτου, δεν μπορούμε παρά να μην επισημάνουμε, πως ενώ ο εφεσείων 1 ήταν παρών, δεν εδόθη ούτε και σε εκείνον η ευκαιρία και ο λόγος να ακουστεί και να λάβει μέρος στη διαδικασία και το πρωτόδικο Δικαστήριο αγνοώντας τους προχώρησε και εξέδωσε απόφαση.
Αντιλαμβανόμαστε ότι τα πρωτόδικα Δικαστήρια, εκτελούν στις πλείστες περιπτώσεις, με αρκετή πίεση το λειτούργημα τους υπό το βάρος των πολλών και παλαιών υποθέσεων. Δεν πρέπει όμως να λησμονείται πως κάθε υπόθεση είναι ξεχωριστή και κρίνεται υπό το φως των δικών της δεδομένων και περιστάσεων.
Ο λόγος έφεσης πετυχαίνει. Η πρωτόδικη απόφαση ομού με τη διαταγή για έξοδα ακυρώνονται. Επιδικάζονται προς όφελος των εφεσειόντων και εναντίον της εφεσίβλητης έξοδα για το ποσο των €3.700, πλέον ΦΠΑ αν υπάρχει.
Γ. Ν. Γιασεμής, Δ. Τ. Ψαρά- Μιλτιάδου, Δ. Δ. Σωκράτους, Δ.
/ΚΑΣ