|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ v. ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΠΡΟΣΦΥΓΗ 1/2022, 20/7/2022, ECLI:CY:AD:2022:D325
ECLI:CY:DOD:2022:34
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 4/2021)
24 Νοεμβρίου, 2022
[Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ/ΣΤΕΣ]
Π.Π.,
Εφεσείων,
ν.
Γ.Γ.,
Εφεσίβλητης
--------------------
Παναγιώτης Σ. Γεωργίου, για Παναγιώτη Π. Κλεοβούλου, για Εφεσείοντα.
Πέτρος Χατζηπαναγιώτου, για την Εφεσίβλητη.
--------------------
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από την Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου, Δ.
-------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
(δοθείσα αυθημερόν)
(Εχ tempore)
ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ: Με βάση το Άρθρο 111.2.Β(β)[1] του Συντάγματος, το διαζύγιο εκδίδεται όταν οι μεταξύ των συζύγων σχέσεις έχουν κλονισθεί τόσο ισχυρά από λόγο που αφορά το πρόσωπο του εναγομένου ή και των δύο συζύγων, ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης να είναι αφόρητη για τον ενάγοντα.
Όπως έχει καθορισθεί από τη νομολογία, δεν εκδίδεται διαζύγιο εάν ο λόγος κλονισμού του γάμου αφορά μόνο τον ενάγοντα. [2]
Στην υπό κρίση περίπτωση, η Αιτήτρια είχε προβάλει ευθύς εξ αρχής τη θέση πως η διάσταση άρχισε 6 μήνες πριν την καταχώρηση της αίτησης (17/5/2018). Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής, στη δικογραφία αυτής:
«5. Η συμβίωση των διαδίκων ήταν από την αρχή προβληματική και περίπου του (sic) τελευταίους έξι μήνες βρίσκονται σε διάσταση. Κατά η περί τον Μάρτιο του 2018, ο Καθ΄ ου η Αίτηση εγκατέλειψε την συζυγική οικία, αφού προηγήθηκαν αρκετά δυσάρεστα περιστατικά τα οποία στις πλείστες φορές ευθύνονταν και οι δύο.
6. Συγκεκριμένα, υπήρχαν διαφωνίες των διαδίκων σε όλα τα θέματα που είχαν να κάνουν με τον κοινό βίο τους και αδυναμία οποιασδήποτε συνεννόησης ή συζήτησης μεταξύ τους για οποιοδήποτε από τα θέματα αυτά.
7. Περαιτέρω, και επιπρόσθετα με τα πιο πάνω, ο διαφορετικός χαρακτήρας των διαδίκων και ο τρόπος αντιμετώπισης διαφόρων προβλημάτων των διαδίκων και ειδικότερα για το θέμα του τέκνου των διαδίκων αλλά και των οικονομικών τους οδηγούσε συχνά σε καυγάδες και τσακωμούς σε σημείο που να μη μιλούσαν μεταξύ τους για μέρες.
8. Από την ημέρα της διάστασης μέχρι σήμερα, οι διάδικοι δεν είχαν καμία επικοινωνία πλην ότι αφορά το τέκνο τους.
9. Η Αιτήτρια, λόγω προβλημάτων και των τσακωμών μεταξύ τους θεωρεί τον γάμο των διαδίκων ως νεκρό.
10. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Αιτήτρια στις 06/02/2018 απέστειλε με διπλοσυστημένη επιστολή η υπό του Νόμου προβλεπόμενη γνωστοποίηση στον οικείο επίσκοπο για την πρόθεση της να καταχωρήσει αίτηση διαζυγίου, η οποία παραλήφθηκε στις 16/02/2018.»
Ο εφεσείων-καθ΄ ου η αίτηση αρνείται τα πιο πάνω, πλην όμως αναφέρει ότι «. οι σχέσεις του ζεύγους ήταν αρμονικές και η εν λόγω αρμονία διαταράχθηκε ένεκα της παρέμβασης των γηραιών ανιόντων της Αιτήτριας, ο οποίοι κυριαρχούν επί της θελήσεώς της και επέβαλλαν σ΄ αυτήν την απόφασή τους να εκδιωχθεί από τη συζυγική κατοικία ο Καθ΄ ου η αίτηση και όντως ο Καθ΄ ου, κατά ή περί το Μάρτιο 2018, εξεδιώχθη από τη συζυγική κατοικία.»
Αναφορικά δε με τον ισχυρισμό της Εφεσίβλητης-Αιτήτριας, περί αποστολής γνωστοποίησης προς τον οικείο Επίσκοπο, ενώ ο Εφεσείων αναφέρει ότι το αγνοεί, παρακάτω λέγει ότι η εν λόγω γνωστοποίηση απεστάλη κατά τον χρόνο της συμβίωσης.
Το Δικαστήριο με ευσύνοπτο τρόπο προσέγγισε τη μαρτυρία, ως εξής:
«Στην υπό κρίση αίτηση, ο Καθ΄ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι η γνωστοποίηση στάληκε ενόσω συμβίωναν και ότι γι΄ αυτό το λόγο η αίτηση θα πρέπει να απορριφθεί. Στην παράγραφο 5 της αίτησης που καταχωρήθηκε στις 17.5.18, η Αιτήτρια αναφέρει ότι η διάσταση επήλθε περίπου 6 μήνες προηγουμένως και ότι ο Καθ΄ ου η αίτηση εγκατέλειψε τη συζυγική κατοικία. Ο Καθ΄ ου η αίτηση, στην υπεράσπιση του, αρνείται την παράγραφο 5 γενικά και αναφέρει ότι δεν εγκατέλειψε αλλά εκδιώχθηκε από τη συζυγική κατοικία, χωρίς όμως να καταγράφει ποια είναι η δική του θέση ως προς το πότε ξεκίνησε η διάσταση. Ο Καθ΄ ου η αίτηση, στην έγγραφη μαρτυρία του, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, προβάλλει ότι προβλήματα στη σχέση παρουσιάστηκαν από την αρχή του γάμου και δεν αμφισβητεί ότι βρίσκεται σε διάσταση με την Αιτήτρια.
Με βάση τα πιο πάνω, είναι εύρημα του Δικαστηρίου ότι οι διάδικοι βρίσκονται σε διάσταση από τις αρχές του 2018 και ότι όταν στάληκε η γνωστοποίηση στις 6.2.18, βρίσκοντο σε διάσταση. Η γνωστοποίηση στάληκε νομότυπα.
Στην υπό κρίση υπόθεση, είναι παραδεκτό ότι οι διάδικοι ζουν χωριστά από το Μάρτιο του 2018 όταν ο Καθ΄ ου η αίτηση έφυγε από το συζυγικό οίκο. Η μεν Αιτήτρια προβάλλει ότι για την κατάρρευση του γάμου ευθύνονται και οι δύο, ο δε Καθ΄ ου η αίτηση ισχυρίζεται ότι αυτός δεν έχει καμία ευθύνη και ότι υπαίτια είναι η Αιτήτρια.
Είναι παραδεκτό ότι η έγγαμη συμβίωση δεν ήτο αρμονική. Ο ίδιος ο Καθ΄ ου παραδέχεται ότι η αρμονία στη σχέση τους είχε διαταραχθεί από την αρχή του γάμου τους.
Αποδεχόμαστε τη θέση της Αιτήτριας ότι υπήρχαν διαφωνίες μεταξύ τους ως προς το θέμα φοίτησης της σε Πανεπιστήμιο. Ο Καθ΄ ου η αίτηση παραδέχεται ότι η εγγραφή της Αιτήτριας σε πανεπιστήμιο έγινε χωρίς να συνεννοηθούν μεταξύ τους.
Αποδεχόμαστε επίσης τη θέση της Αιτήτριας ότι υπήρχαν διαφωνίες μεταξύ τους ως προς την ανατροφή του παιδιού τους. Η φροντίδα του παιδιού από τη γιαγιά της Αιτήτριας έβρισκε αντίθετο τον Καθ΄ ου η αίτηση, όπως προκύπτει από την έγγραφη μαρτυρία του. Από την άλλη, αποδεχόμαστε τη θέση του Καθ΄ ου η αίτηση ότι η Αιτήτρια επέτρεπε στους ανιόντες της να παρεμβαίνουν στη ζωή τους.
Η πιο πάνω κατάσταση αυτή έχει δημιουργηθεί και από τους δύο συζύγους, ανεξαρτήτως βαθμού συμμετοχής και είχε ως κατάληξη να τους απομακρύνει και να τους αποξενώσει ψυχικά και σωματικά και αυτό αποτελεί εύρημα του Δικαστηρίου. Η κατάσταση αυτή είναι πρόσφορη να κλονίσει το γάμο. Είναι εύρημα του Δικαστηρίου ότι ο κλονισμός οφειλόταν σε λόγους που αφορούν το πρόσωπο και των δύο διαδίκων. Είναι περαιτέρω εύρημα του Δικαστηρίου ότι υπάρχει ουσιώδης συνάφεια μεταξύ κλονισμού και κλονιστικών γεγονότων και ότι τα κλονιστικά γεγονότα κλόνισαν τον γάμο των διαδίκων σε τέτοιο βαθμό ώστε βάσιμα η εξακολούθηση της έγγαμης συμβίωσης να έχει καταστεί αφόρητη για τους διαδίκους.
Με βάση όλα τα ανωτέρω, προχωρούμε στη λύση του γάμου. Εκδίδεται απόφαση με την οποία λύεται ο γάμος των διαδίκων λόγω ισχυρού κλονισμού για λόγους που αφορούν το πρόσωπο και των δύο διαδίκων. Ενόψει του αποτελέσματος, η κάθε πλευρά να καταβάλει τα έξοδα της.»
Ο εφεσείων προσβάλλει την πρωτόδικη κρίση με 4 λόγους έφεσης, «Δεδομένου ότι η μαρτυρία της Αιτήτριας αντικρούσθηκε από τη μεταγενέστερη μαρτυρία του Καθ΄ ου η Αίτηση, ο οποίος δεν αντεξετάσθη ούτε και η μαρτυρία του αντικρούσθηκε καθ΄ οιονδήποτε τρόπο και κατά συνέπεια παρέμεινε αναντίλεκτη, το Δικαστήριο εσφαλμένα βάσισε την απόφασή του στη μαρτυρία της Αιτήτριας» (λόγος έφεσης 1), ότι «Το Δικαστήριο εσφαλμένως απεδέχθη την εκδοχή της Αιτήτριας, ότι η διάσταση επήλθε μήνες πριν την αποστολή της ειδοποίησης προς τον οικείο επίσκοπο» (λόγος έφεσης 2), «Το Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση με βάση ευρήματα τα οποία δεν προκύπτουν από την ενώπιον του μαρτυρία και/ή ευρήματα τα οποία εξήγαγε από τους ισχυρισμούς του δικογράφου της Αιτήτριας και όχι από τη μαρτυρία της Αιτήτριας, η οποία μαρτυρία, εν πολλοίς, αναιρούσε τους διαλαμβανόμενους στην Αίτησή της ισχυρισμούς» (λόγος έφεσης 3), και «Το Δικαστήριο εσφαλμένως και εκτός των θεσμικών αρχών του Οικογενειακού Δικαίου εξέδωσε την προσβαλλομένη απόφαση επί τη βάσει μιας γενικόλογης αναφοράς της Αιτήτριας, η οποία πουθενά δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένο κλονιστικό γεγονός και παρομοίως η απόφαση προβαίνει σε λύση του γάμου χωρίς εύρημα επί συγκεκριμένου κλονιστικού γεγονότος» (λόγος έφεσης 4).
Όλοι οι λόγοι είναι συναφείς και μπορούν να εξετασθούν στο ίδιο πλαίσιο. Είναι σαφές, κατά την κρίση μας, πως ο Εφεσείων με γενικό τρόπο προσέγγισε τη μαρτυρία και τους ισχυρισμούς της Εφεσίβλητης τους οποίους το πρωτόδικο Δικαστήριο εύλογα αποδέχθηκε εξηγώντας γιατί. Ήταν δε, μέσα στα ορθά πλαίσια που το Δικαστήριο συσχέτισε τη δικογραφία των δύο πλευρών, όπως και την ένορκη τους μαρτυρία, για να προβεί στα πιο πάνω ευρήματά του. Συγκεκριμένα, εύλογα το πρωτόδικο Δικαστήριο βασίσθηκε στη θέση της εφεσίβλητης για το πότε επήλθε η διάσταση. Εκείνο που προσπάθησε η εφεσίβλητη να περιγράψει για το τι συνέβαινε πριν την οριστική διάσταση δεν αναιρεί τη θέση της. Αυτό μάλιστα συσχετίζεται ευστόχως με τις ανύπαρκτες ή πενιχρές θέσεις του εφεσείοντα. Το ίδιο ισχύει και για την ημερομηνία αποστολής της γνωστοποίησης. Η προσπάθεια δε που γίνεται από τον εφεσείοντα να απομονώσει κάποιες γραμμές της απόφασης στη σελ. 6 δεν αντανακλά την καθολική κρίση του Δικαστηρίου προς όλα τα θέματα που ήταν επίδικα.
Περαιτέρω, όπως τονίσθηκε στη Ζαχαρίου ν. Ζαχαρίου (1993) 1 Α.Α.Δ. 159, ισχυρός είναι ο κλονισμός ο οποίος ανασκάπτει το θεμέλιο του γάμου. (Βλ. επίσης xxx ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ν. xxx ΧΡΥΣΟΧΟΥ, ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 8/2020 σχ. με αριθμ.09/2020, ημερομηνίας 20 Ιανουαρίου 2022). Σε περίπτωση δε που το κλονιστικό γεγονός αφορά και τους δύο συζύγους, είναι αδιάφορο ποιος βαρύνεται περισσότερο.
Αφού λοιπόν το πρωτόδικο Δικαστήριο εξήγησε τα κλονιστικά προβλήματα στη σχέση των διαδίκων, με αναφορά στα πρόσωπα και των δύο, εύλογα κατέληξε στην πιο πάνω απόφασή του.
Κρίνουμε ότι ο Εφεσείων απέτυχε να αποσείσει το βάρος ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο έσφαλε, ως οι θέσεις του.
Η έφεση απορρίπτεται, με £1.200 έξοδα υπέρ της Εφεσίβλητης, πλέον ΦΠΑ, εάν υπάρχει.
Τ. ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ, Δ.
Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.
Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ.
/ΣΓεωργίου
[1] «Β. Το διαζύγιον χωρεί μόνον-
...
(β) όταν αι μεταξύ των συζύγων σχέσεις έχουν κλονισθή τόσον ισχυρώς από λόγον ο οποίος αφορά το πρόσωπον του εναγόμενου ή και των δύο συζύγων, ώστε βασίμως η εξακολούθησις της εγγάμου σχέσεως να είναι αφόρητος διά τον ενάγοντα·»
[2] Σαββίδης ν. Σαββίδου (1997) 1 Α.Α.Δ. 497