|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2022:A292
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική ΄Εφεση Αρ. 214/2021)
08 Ιουλίου 2022
[ΛΙΑΤΣΟΣ, ΓΙΑΣΕΜΗΣ, ΨΑΡΑ-ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ,
ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΣΑΝΤΗΣ, Δ/στές]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ
ΤΟΥ D.A.A.,
Εφεσείοντος-Αιτητή,
v.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΗΣ,
2. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
ΔΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσιβλήτων-Καθ' ων η Αίτηση.
____________________
Νικολέττα Χαραλαμπίδου (κα), για τον Εφεσείοντα.
Ζήνα Χαραλάμπους (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα, για τους Εφεσίβλητους.
Εφεσείων παρών.
________________----------------------
ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Γ.Ν. Γιασεμή, Δ.
____________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων είναι Ρώσος υπήκοος και αντιμετώπισε, στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας, την αίτηση έκδοσης αρ. 6/2018 για κράτησή του, προκειμένου να απελαθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία. Στο στάδιο εκείνο, η αίτηση κρίθηκε ανεδαφική και απορρίφθηκε, για τους λόγους που αναφέρονται στη σχετική απόφαση. Το αίτημα, όμως, σε αυτήν, τελικώς, έγινε δεκτό κατ' έφεση και ο εφεσείων τέθηκε υπό κράτηση για τον πιο πάνω σκοπό. Τούτο αποφασίστηκε στην Πολιτική ΄Εφεση Αρ. 83/2020, Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας ν. Demin Aleksey Alekseyevich, 17.2.2021, (η Πολιτική Έφεση Αρ. 83/2020),όπου κρίθηκε λανθασμένη η απόφαση, ανωτέρω, του Επαρχιακού Δικαστηρίου.
Ο εφεσείων τελεί υπό το πιο πάνω καθεστώς από τις 17.2.2021, ημερομηνία έκδοσης της απόφασης στην προαναφερθείσα έφεση. Προηγουμένως, ήταν ελεύθερος με εγγύηση. Στις 4.6.2021, υπέβαλε την πολιτική αίτηση αρ. 108/2021, (η αίτηση), με την οποία αιτήθηκε την έκδοση habeas corpus ad subjici endum, (habeas corpus), για την απελευθέρωσή του. Αυτή εξετάστηκε, και στις 20.7.2021απορρίφθηκε. Οι λόγοι, προς τούτο, αναφέρονται στην απόφαση του εκδικάσαντος Δικαστηρίου, (το Δικαστήριο), η οποία αποτελεί αντικείμενο της παρούσας έφεσης.
Ο εφεσείων, με αριθμό λόγων, επιδιώκει την ανατροπή της υπό αναφορά απόφασης. Στο επίκεντρο όλων, είναι η θέση ότι το Δικαστήριο απέτυχε να διαπιστώσει το παράνομο της κράτησης του εφεσείοντος, με αναφορά, μεταξύ άλλων, στις σχετικές πρόνοιες της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Εκδόσεως Φυγοδίκων του 1957, (η «Σύμβαση»). Επισημαίνεται, συναφώς, ότι η αίτηση έκδοσης αρ. 6/2018 του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας υποβλήθηκε εκ μέρους της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ως συμβαλλόμενο Μέρος στη Σύμβαση, η οποία κυρώθηκε από τη Δημοκρατία με τον περί της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Εκδόσεως Φυγοδίκων (Κυρωτικό) Νόμο του 1970, (Ν. 95/1970),(ο Ν. 95/1970).Εξετάστηκε υπό το πρίσμα των διατάξεών της και των διατάξεων του περί Εκδόσεως Φυγοδίκων Νόμου του 1970, (Ν. 97/1970), (όπως αυτός έχει τροποποιηθεί),(ο Ν. 97/1970). Ο τελευταίος Νόμος καθορίζει τις απαιτήσεις για την υποβολή και έγκριση αίτησης για έκδοση φυγοδίκου, καθώς, επίσης, τη διαδικασία εξέτασής της και, σε περίπτωση αποδοχής της, τη διαδικασία απόδοσής του στο αιτούν Μέρος.
Στο άρθρο 3 του Ν. 97/1970, αναφέρεται: «Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου, πρόσωπον ευρισκόμενον εν τη Δημοκρατία, όπερ διώκεται ή κατεδικάσθη δι' αδίκημα, δι' ο δύναται να χωρήση έκδοσις, εν οιωδήποτε Κράτει συνάψαν τι συνθήκην εκδόσεως μετά της Δημοκρατίας ..., δύναται να συλληφθή και αποδοθή εις το ως είρηται Κράτος ή χώραν, συμφώνως ταις διατάξεσι του παρόντος Νόμου.» Η περίπτωση του εφεσείοντος διήλθε του σταδίου «της σύλληψης», με τη διενέργεια αυτής κατά τη διέλευσή του, στις 21.12.2018, από το αεροδρόμιο Λάρνακας και την έκδοση, στη συνέχεια, τελικής απόφασης, σχετικά, στην, ως άνω, υποβληθείσα αίτηση έκδοσής του. ΄Οπως έχει ήδη προαναφερθεί, το τελευταίο πιο πάνω στάδιο ολοκληρώθηκε με την Πολιτική ΄Εφεση Αρ. 83/2020,στην οποία διαπιστώθηκε πως, με βάση τις πρόνοιες του Ν. 97/1970 και τα γεγονότα που αφορούσαν την περίπτωση του εφεσείοντος, δικαιολογείτο η σύλληψή του, προς το σκοπό απόδοσής του στη Ρωσική Ομοσπονδία. Το Εφετείο, στο στάδιο εκείνο, ασχολήθηκε με την εξέταση των θεμάτων επί των οποίων το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε την αίτηση έκδοσης απορριπτέα και ανέτρεψε την απόφασή του, συναφώς, προβαίνοντας στις δικές του διαπιστώσεις, ως προς αυτά.
Μετά το πέρας της ακρόασης της παρούσας έφεσης, πολύ σημαντικά γεγονότα, τα οποία είχαν επισυμβεί σε σύντομο χρόνο, προηγουμένως, οδήγησαν την Ολομέλεια, στην απόφαση να προβεί στο επανάνοιγμά της. Συγκεκριμένα, τούτο κρίθηκε, αναγκαίο δεδομένης της απόφασης του Συμβουλίου της Ευρώπης (το Συμβούλιο), ημερομηνίας 16.3.2022, με την οποία έπαυσε τη Ρωσική Ομοσπονδία από Μέλος του, εξαιτίας της στρατιωτικής επίθεσης που η τελευταία διενεργεί κατά της Ουκρανίας, και των συνεπειών ως εκ της πιο πάνω απόφασης του. Τα πιο πάνω θέματα, τέθηκαν ακροθιγώς, από τις συνηγόρους στην αρχική ακρόαση της έφεσης. Κατά την ετοιμασία, όμως, της απόφασης, διαπιστώθηκε ότι τα όσα είχαν λεχθεί, τότε, δεν ήταν ικανοποιητικά, ώστε η Ολομέλεια να μπορεί να διαμορφώσει τελική κρίση επί αυτών. Πάντως, τα θέματα που εγείρονται σε σχέση με την πιο πάνω κατάσταση πραγμάτων, είναι μείζονος σημασίας. Σχετίζονται, άμεσα, με την υπό εξέταση έφεση και τον επιδιωκόμενο με αυτή σκοπό, ήτοι αναφορικά με το νόμιμο της κράτησης του εφεσείοντος όπως αυτό είχε αποφασιστεί, τελικώς, στην Πολιτική Έφεση Αρ. 83/2020.Ως εκ τούτου, ζητήθηκε από τις συνηγόρους, να εκθέσουν τις θέσεις τους, σχετικά, όσο γίνεται πιο εμπεριστατωμένα, το οποίο και έπραξαν στην ακρόαση που ακολούθησε. Η Ολομέλεια, εκφράζει την ευαρέσκεια της, για την ανταπόκριση των ευπαίδευτων συνηγόρων, εντός του περιορισμένου χρόνου που είχε δοθεί προς τούτο και, ασφαλώς, για τη βοήθεια που παρείχαν με τις εισηγήσεις τους και το υλικό που έθεσαν ενώπιον της.
Από τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα που προέκυψαν, ως ανωτέρω, διαπιστώνεται ότι το Συμβούλιο με νέα απόφαση του, ημερομηνίας 23.3.2022, καθόρισε τις συνέπειες αναφορικά με την ιδιότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ως Μέλος στις διάφορες συνθήκες και πρωτόκολλα που έχουν συναφθεί στο πλαίσιο του. Σημειώνεται, συναφώς, ότι δε λήφθηκε με αυτή, ανάλογη απόφαση για παύση της από Μέλος της Σύμβασης. Τούτο, δεδομένου, όπως αναφέρεται στην πιο πάνω απόφαση, ότι η Σύμβαση είναι ανοικτή και σε Κράτη που δεν είναι Μέλη του Συμβουλίου, καθεστώς υπό το οποίο βρίσκεται η Ρωσική Ομοσπονδία από τις 16.3.2022.Όπωςαναφέρεται, συγκεκριμένα, στην παράγραφο 8 της προαναφερθείσας απόφασης του Συμβουλίου, «.. The Russian Federation will, however, continue to be a Contracting Party to those conventions and protocols concluded in the framework of the Council of Europe, to which it has expressed its consent to be bound, and which are open to accession by non-member States.» Προστίθεται, όμως, ότι, «The modalities of the Russian Federation's participation in these instruments will be determined separately for each of them by the Committee of Ministers or, when appropriate, by the State Parties;». Εμφανώς, δημιουργήθηκε, μια αβεβαιότητα ως προς τους μετέπειτα χειρισμούς του Συμβουλίου, σε σχέση με τη Ρωσική Ομοσπονδία, ως Μέλος της Σύμβασης, καθώς, επίσης, σε σχέση με χειρισμούς στους οποίους η Κυπριακή Δημοκρατία, τυχόν, να προβεί στην περίπτωση, αιτήματος προς αυτή, από τη Ρωσική Ομοσπονδία, δυνάμει της Σύμβασης.
Πλέον σημαντική, όμως, είναι η απόφαση του Συμβούλιου ιδίας ημερομηνίας, ήτοι 23.3.2022, σε σχέση με την ιδιότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας ως Μέλος της Ε.Σ.Δ.Α. Το Συμβούλιο, αποφάσισε, στην παράγραφο 7, ότι, «Τhe Russian Federation shall cease to be a High Contracting Party to the European Convention on Human Rights on 16 September 2022. In line with the Resolution of 22 March 2022 of the European Court of Human Rights, the Court remains, competent to deal with applications directed against the Russian Federation in relation to acts or omissions capable of constituting a violation of the Convention provided that they occurred until 16 September 2022.».Από την άποψη του Συμβουλίου, τούτο σημαίνει πως η Ρωσική Ομοσπονδία, συνεχίζει να είναι Μέλος της Ε.Σ.Δ.Α. για τον περιορισμένο χρόνο και σκοπό που αναφέρεται στην πιο πάνω απόφασή του. Στην πιο πάνω απόφαση, προσετέθη και ένα ακόμα, πολύ, σημαντικό γεγονός. Αφορά στο ότι το Νομοθετικό Σώμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, σε σύγχρονη απόφασή του, με αυτή του Συμβουλίου της 23.3.2022, αποφάσισε την αποχώρηση της χώρας από την Ε.Σ.Δ.Α, εν πάση περιπτώσει,.
Σχετικά, με τις πιο πάνω εξελίξεις, είναι και τα ακόλουθα, ως αποτέλεσμα της απόφασης του Εφετείου στην Πολιτική Έφεση Αρ. 83/2020.Συγκεκριμένα, στην αίτηση έκδοσης αρ. 6/2018 το Επαρχιακό Δικαστήριο είχε κάνει δεκτή τη θέση ότι εάν ο εφεσείων αποδίδετο στην Ρωσική Ομοσπονδία για να δικαστεί, δε θα είχε δίκαιη δίκη. Ήταν δε, αυτός, ένας από τους λόγους για τους οποίους απορρίφθηκε, στο στάδιο εκείνο, η αίτηση έκδοσης. Το θέμα τούτο ηγέρθη, με σχετικό λόγο στο πλαίσιο της εν λόγω έφεσης. Το Εφετείο, αφού εξέτασε τη σχετική μαρτυρία, διαμόρφωσε αντίθετη άποψη ως προς την πιο πάνω πτυχή και ανέτρεψε την πρωτόδικη κρίση. Βασίστηκε, προς τούτο, σε γραπτή δήλωση που κατατέθηκε στο Επαρχιακό Δικαστήριο, από Ανώτερο Εισαγγελέα, εκπρόσωπο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όπου αναφέρονταν τα εξής:
«The Prosecutor General' s Office of the Russian Federation guarantees that the present request for extradition is not intended to prosecute the fugitive for his political views, race or religion. Mr. A.A. D. will enjoy all the resources for defence in Russia, including legal counseling; he will not be subjected to torture, cruel, inhuman or degrading treatment or punishment (Articles 3 and 6 of the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms of04.11.1950, as well as relevant conventions of the United Nations and the Council of Europe and protocols to them.»
Το Εφετείο, σχολιάζοντας, περαιτέρω, την πιο πάνω πτυχή, παρατήρησε ότι το συγκεκριμένο μέρος της μαρτυρίας, δηλαδή αυτό που αφορούσε στη γραπτή δήλωση του εκπροσώπου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, έγινε δεκτό από το Επαρχιακό Δικαστήριο, οπότε, δε στερείτο πειστικότητας. Στη συνέχεια, εξέτασε και επιμέρους θέσεις που είχαν τεθεί πρωτόδικα για το θέμα της δίκαιης δίκης και έκανε δεκτές τις εισηγήσεις, σχετικά, εκ μέρους της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Με αναφορά δε, στο σύνολο των διαπιστώσεων του, ικανοποιήθηκε ότι, στην περίπτωση που ο εφεσείων αποδοθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία, θα έχει «όλα τα . δικαιώματα και εγγυήσεις που διασφαλίζουν το θεμελιώδες δικαίωμα του για διεξαγωγή δίκαιης δίκης".
Με τη διαμορφωθείσα, ως ανωτέρω, κατάσταση πραγμάτων, συνεπεία των προαναφερθεισών αποφάσεων του Συμβουλίου και την απόφαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας να αποσυρθεί από την Ε.Σ.Δ.Α., έπαυσε να υφίσταται η διαβεβαίωση που η τελευταία είχε δώσει, ως ανωτέρω, σε σχέση με τον εφεσείοντα, στο πλαίσιο της αίτησης έκδοσης. Κατά συνέπεια, οι πιο πάνω εγγυήσεις που είχαν δοθεί για τη διασφάλιση, προς όφελος του, συγκεκριμένων θεμελιωδών δικαιωμάτων, περιλαμβανομένου του δικαιώματος για δίκαιη δίκη, εμφανώς, εξέλειπαν. Ως αποτέλεσμα, απώλεσε και η απόφαση του Εφετείου στην Πολιτική Έφεση Αρ. 83/2020 το υπόβαθρο της· δεν υφίσταται πλέον η διαβεβαίωση ότι αν ο εφεσείων αποδοθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία, θα τύχει δίκαιης δίκης.
Σε κάθε περίπτωση, ο εφεσείων, δεν θα είναι πλέον δυνατό, να προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ε.Δ.Α.Δ.), κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αφού η χώρα αυτή είναι εκτός της εμβέλειας της Ε.Σ.Δ.Α.Η πρακτική για την παραχώρηση εγγυήσεων σε σχέση με τη διεξαγωγή δίκαιης δίκης, στην περίπτωση που φυγόδικος αποδοθεί σε μια χώρα για να δικαστεί, έχει επικροτηθεί από το Ε.Δ.Α.Δ. στην υπόθεση Saadiv. Italy, Application No. 37201/2006, 28.2.2008, παράγραφος 147. Στην ίδια υπόθεση, στην παράγραφο 148, διατυπώνεται και η επιφύλαξη ότι: «The weight to be given to assurances from the receiving State depends, in each case, on the circumstances prevailing at them at erial time."Στην προκειμένη περίπτωση, αν και είχαν δοθεί εγγυήσεις για δίκαιη δίκη, εντούτοις, για τους λόγους που έχουν προαναφερθεί, αυτές έπαυσαν να υφίστανται. Εν πάση περιπτώσει, η διασφάλιση των θεμελιακών δικαιωμάτων ενός φυγοδίκου, με την παραχώρηση σχετικών εγγυήσεων, εφόσον τούτο απαιτηθεί, προβλέπεται στο άρθρο 6(1)(γ) του Ν.97/1970, όπου αναφέρονται, στο βαθμό που ενδιαφέρει, τα εξής:
«6.-(1) Ουδείς θέλει εκδoθή δυvάμει τoυ παρόvτoς Νόμoυ εις Κράτoς συvάψαv συvθήκηv εκδόσεως μετά της Δημoκρατίας . εάν .το επιληφθέv . αιτήσεως αvαθεωρήσεως Αvώτατov Δικαστήριov κρίvη ότι-
(α) .............................
(β) .......................... ή
(γ) oύτoς θα ηδύvατo, εφ' όσov εvηργείτo η έκδoσις τoυ, vα τύχη δυσμεvoύς μεταχειρίσεως κατά τηv εκδίκασιv της υπoθέσεως τoυ.»
Στη βάση των πιο πάνω γεγονότων, αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι δεν ικανοποιείται, πλέον, ούτε και η απαίτηση του άρθρου 6(1)(γ),ανωτέρω. Ως αποτέλεσμα, των όσων έχουν πιο πάνω διαπιστωθεί, δεν παρέχεται, πλέον, στη Ρωσική Ομοσπονδία η δυνατότητα προώθησης του αιτήματός της για έκδοση προς αυτήν του εφεσείοντος. Τούτο δε, αποτελεί τον πρωταρχικό λόγο, για τον οποίο διαπιστώνεται ότι ο εφεσείων στερείται της ελευθερίας του χωρίς νόμιμη αιτία. Κατά συνέπεια, δεν απαιτείται η εξέταση των επιμέρους λόγων έφεσης. Τέλος, σε σχέση με την πιο πάνω πτυχή της υπόθεσης, επισημαίνεται ότι αυτή εξετάστηκε από την Ολομέλεια στο πλαίσιο της υποχρέωσης που το Άρθρο 35 του Συντάγματος εναποθέτει στις αρχές της Δημοκρατίας, περιλαμβανομένης, βεβαίως, της Δικαστικής, «να διασφαλίζωσι τήν αποτελεσματικήν εφαρμογήν των διατάξεων του παρόντος μέρους», ήτοι του Μέρους ΙΙ του Συντάγματος, επομένως, και του Άρθρου 11.1 στο οποίο προβλέπεται, «Έκαστος έχει το δικαίωμα ελευθερίας και προσωπικής ασφαλείας».
Για τους πιο πάνω λόγους, λοιπόν, η έφεση επιτυγχάνει. Ο εφεσείων να αφεθεί πάραυτα ελεύθερος. Με δεδομένο ότι τα πιο πάνω θέματα, ουσιαστικά, εξετάστηκαν με πρωτοβουλία της Ολομέλειας, δεν εκδίδεται οποιαδήποτε διαταγή για έξοδα.
Α.Ρ. Λιάτσος, Δ.
Γ.Ν. Γιασεμής, Δ.
Τ. Ψαρά-Μιλτιάδου, Δ.
Δ. Σωκράτους, Δ.
Ν. Σάντης, Δ.
/γκ