|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Δημητράκης ν. Χ'' Σάββα (1993) 1 ΑΑΔ 102
Kαλφοπούλου Aσπασία (1998) 1 ΑΑΔ 55
Khlaief Essa Murad (Aρ. 1) (2003) 1 ΑΑΔ 1402
Shuying Guo ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (Αρ. 2) (2012) 1 ΑΑΔ 2725
Fasel Ali Pour Habibi ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2016) 1 ΑΑΔ 876, ECLI:CY:AD:2016:A184
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:AD:2022:D152
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση αρ. 21/2022)
(i-justice)
6 Απριλίου 2022
[Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ/ΣΤΗΣ]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155(4) ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3, 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964, ΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤHS xxx NIRA ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ HABEAS CORPUS
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΝΟΜΟ 14/60 ΤΩΝ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΩΝ ΤΟΥ 1964 ΜΕΧΡΙ 1991, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΤΟΝ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΕ, ΤΟΝ ΠΕΡΊ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΝΟΜΟ, ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2013/33/ΕΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟ (ΚΕΦ. 105) ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ 2008/115/ΕΚ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΣ ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤHN KYΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ
1. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
.........
κα Ν. Χαραλαμπίδου, για την αιτήτρια
κα Ν. Νικολάου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την καθ' ης
η αίτηση
Αιτήτρια απούσα
.......
Α Π Ο Φ Α Σ Η
(ex tempore)
Δ. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Δ: Με την εξεταζόμενη αίτηση επιζητείται η έκδοση προνομιακού εντάλματος habeas corpus ad subjiciendum με το οποίο επιδιώκεται να κηρυχθεί η διάρκεια της κράτησης της αιτήτριας για σκοπούς απέλασης, παράνομη.
Η αιτήτρια xxx Nira κατάγεται από το Νεπάλ και εισήλθε για πρώτη φορά στην Κύπρο κατά ή περί τον Ιούλιο 2015 με σκοπό να εργαστεί ως οικιακή εργάτρια σε οικογένεια από τη Ρωσία.
Εργάστηκε εκεί για περίοδο 22 μηνών και της εδόθη έγγραφο αποδέσμευσης ώστε να εξεύρει άλλο εργοδότη και όντως εργάστηκε στο δεύτερο εργοδότη για περίοδο 6-7 μηνών. Εγκατέλειψε την εργασία της εκεί, γιατί όπως αναφέρει στην ένορκη δήλωση της, εργαζόταν πολλές ώρες και ανέπτυξε αλλεργίες από την ενασχόληση της με τον κήπο.
Όταν εγκατέλειψε το δεύτερο εργοδότη χωρίς να λάβει έγγραφο αποδέσμευσης και επειδή η παραμονή της κατέστη παράνομη στην Κύπρο, υπέβαλε μετά από συμβουλή δικηγόρου αίτηση ασύλου στις 9/11/2017 «για να νομιμοποιήσω την παραμονή μου αφού εξ όσων είχα πληροφορηθεί δεν υπήρχε άλλος τρόπος να το πράξω».
Δεν ενημερώθηκε ποτέ για την τύχη της αίτησης της ούτε και έλαβε οποιαδήποτε απορριπτική επιστολή, μέχρι τις 9/8/2021 ημερομηνία κατά την οποία μετέβηκε σε αστυνομικό σταθμό της Λεμεσού για να παραλάβει το τηλέφωνο της το οποίο είχε χάσει, οπόταν και συνελήφθηκε διότι παρέμενε παράνομα στην Κύπρο.
Την ίδια ημερομηνία (9/8/21) της επιδόθηκε σχετική επιστολή (τεκμ. 2 ένορκης δήλωσης αίτησης) με την οποία πληροφορείτο την απόρριψη του αιτήματος της και ότι πλέον η παραμονή της στην Κύπρο ήταν παράνομη.
Ανέφερε περαιτέρω, τα διαβήματα στα οποία η προηγούμενη δικηγόρος της πραγματοποίησε, τα οποία όπως την πληροφορεί η νυν δικηγόρος της ήταν λανθασμένα και ως εκ τούτου δεν κατέστη δυνατόν να προχωρήσει σε ακύρωση της απορριπτικής απόφασης της υπηρεσίας ασύλου.
Στις 13/10/21 η Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης προσπάθησε να την απελάσει από τη χώρα, η ίδια αντιστάθηκε, οι αστυνομικοί την κτύπησαν και υπέβαλε καταγγελία στην Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Παραπόνων και Καταγγελιών, η οποία εξετάζεται. Έκτοτε κρατείται για σκοπούς απέλασης για μεγάλο χρονικό διάστημα το οποίο ξεπερνά την περίοδο που θεωρείται εύλογη από το Νόμο, με αποτέλεσμα να παραβιάζεται το άρθρο 18ΠΣΤ(7) και (Η) του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου και το άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ.
Θεωρεί τη διάρκεια της κράτησης της παράνομης και παραβιάζουσα το δικαίωμα της ελευθερίας της.
Η καθ'ης η αίτηση αμφισβητεί με την καταχωρηθείσα ένσταση την επικαλούμενη από την αιτήτρια παρανομία της διάρκειας της κράτησης της και παραθέτει τα γεγονότα τα οποία συνθέτουν την υπόθεση και τα οποία δεν έχουν αμφισβητηθεί από την αιτήτρια.
Από αυτά προκύπτουν και αδιαμφισβήτητα πως η αιτήτρια μετά την αποδέσμευση της από τους δύο εργοδότες της, (ο πρώτος ήταν Κύπριος και όχι Ρώσσος) υπέβαλε στις 9/11/2017 αίτηση για παραχώρηση σε αυτήν καθεστώτος διεθνούς προστασίας (τεκμ. 5 ένορκης δήλωσης ένστασης). Η εν λόγω αίτηση εξετάστηκε και απορρίφθηκε στις 23/11/2018 (τεκμ. 7). Η απορριπτική αυτή απόφαση κοινοποιήθηκε στην αιτήτρια, η οποία και καταχώρησε στις 17/12/2018 διοικητική προσφυγή στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων. Η εν λόγω Αρχή απέρριψε την προσφυγή με απόφαση ημερ. 27/5/2020 η οποία στάληκε στην αιτήτρια στις 12/6/2020 (τεκμ. 8). Παρατηρείται ότι η απόφαση της Αρχής στάληκε στην ίδια διεύθυνση στην οποίαν στάληκε η απορριπτική απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου, μετά τη λήψη της οποίας η αιτήτρια καταχώρησε την προσφυγή (η διεύθυνση ήταν εκείνη την οποία δήλωσε η αιτήτρια στην αίτηση για παραχώρηση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας δηλαδή 19 K. street, 3041 Limassol).
Στις 7/6/2021 τα στοιχεία της αιτήτριας καταχωρήθηκαν στον κατάλογο αναζητούμενων προσώπων (τεκμ. 9) και στις 9/8/2021 συνελήφθηκε, όπως ανέφερε και η ίδια, όταν μετέβηκε στον Αστυνομικό Σταθμό Λεμεσού, για το αδίκημα της παράνομης παραμονής. Αυθημερόν χαρακτηρίστηκε ως απαγορευμένη μετανάστης και συνακόλουθα εκδόθηκε διάταγμα κράτησης και απέλασης δυνάμει του άρθρου 14 του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου, των οποίων η νομιμότητα δεν αμφισβητήθηκε.
Στις 18/8/2021 καταχώρησε στο Διοικητικό Δικαστήριο την προσφυγή υπ' αρ. 935/2021 (τεκμ. 12) κατά της απόφασης με την οποία απορρίφθηκε η διοικητική της προσφυγή.
Στις 13/10/2021 προγραμματίστηκε απέλαση της αιτήτριας με αστυνομική συνοδεία, η οποία όμως δεν πραγματοποιήθηκε καθότι η αιτήτρια φωνασκούσε και αρνείτο να επιβιβαστεί στο αεροσκάφος (τεκμ. 14).
Στις 15/10/2021 η αιτήτρια ανέφερε ότι είναι πρόθυμη να συνεργαστεί για τον επαναπατρισμό της δεδομένου ότι θα της δοθεί το ποσό των €600 και ως εκ τούτου προγραμματίστηκε εκ νέου η απέλαση της για τις 20/10/21 (τεκμ. 15). Όμως στις 19/10/21, ακυρώθηκε η εν λόγω προγραμματισμένη απέλαση καθώς η αιτήτρια προέβη σε καταγγελία στον Κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό Πάφου, ότι στις 13/10/21 κτυπήθηκε από μέλη της Αστυνομίας (τεκμ. 16).
Μετά από αξιολογήσεις που πραγματοποιήθηκαν, αποφασίστηκε η συνέχιση της κράτησης της (τεκμ. 17), στις 22/10/21, 4/2/22 και 24/3/22, ενώ το διάταγμα απέλασης της τελεί υπό αναστολή μέχρι την αποπεράτωση της εξέτασης της καταγγελίας στην οποία προέβη, από την Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων εναντίον μελών της Αστυνομίας.
Το προνομιακό ένταλμα της φύσεως Habeas Corpus ad subjiciendum διασφαλίζει την ελευθερία του ατόμου. Όπως αναφέρθηκε στη Χ'Σάββας (1993) 1 Α.Α.Δ. 102 «Το Habeas Corpus ad subjiciendum είναι προνομιακή διαδικασία για τη διασφάλιση της ελευθερίας του πολίτη. Παρέχει αποτελεσματικό μέσο άμεσης απελευθέρωσης από παράνομη ή αδικαιολόγητη κράτηση, είτε στη φυλακή, είτε σε ιδιωτικό χώρο, από Αρχή ή ιδιώτη. Απαραίτητη προϋπόθεση δι' έκδοση του εντάλματος συνιστά η απόδειξη, εκ μέρους του αιτούντος, του παράνομου της κράτησης ή φυλάκισης (Καλφοπούλου (1998) 1 ΑΑΔ 55). Με τη διαδικασία του εντάλματος Habeas Corpus, ό,τι επιδιώκεται είναι η διασφάλιση του δικαιώματος της ελευθερίας διά της άμεσης απελευθέρωσης του αιτητή ο οποίος, κατ' ισχυρισμό, τελεί υπό παράνομη κράτηση. Οποτεδήποτε, στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας, διαπιστώνεται κάτι τέτοιο, το σχετικό διάταγμα εκδίδεται δικαιωματικά και όχι ως θέμα άσκησης διακριτικής εξουσίας, οπότε, ο αιτητής αφήνεται ευθύς ελεύθερος (Green v. Home Secretary (1941) 3 All E.R. 388, σελίδα 400).
Η αποστέρηση της ελευθερίας του ατόμου, θα πρέπει να περιορίζεται στην μικρότερη δυνατή διάρκεια, και να υφίσταται καθ' ον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης προωθείται με τη δέουσα επιμέλεια. Ο έλεγχος της διάρκειας της κράτησης διενεργείται υπό το φως των διατάξεων του άρθρου 18ΠΣΤ και 18ΠΣΤ 5(α) του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου (Κεφ. 105), ενώ ο έλεγχος της νομιμότητας του διατάγματος κράτησης υπόκειται σε προσφυγή, σύμφωνα με το άρθρο 18ΠΣΤ(3)(α).
Οι ανωτέρω πρόνοιες της νομοθεσίας μας, μεταφέρουν στην Κυπριακή έννομη τάξη τα όσα διαλαμβάνονται στο άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, όπως υποδεικνύεται στην απόφαση Shuying v. Δημοκρατίας (2012) 1 ΑΑΔ 2725:
«Το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, οι πρόνοιες της οποίας ενσωματώθηκαν στον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο Κεφ. 105, αποτελεί το νομικό πλαίσιο το οποίο διέπει το θέμα της κράτησης υπηκόου τρίτης χώρας υποκείμενου σε διαδικασίες επιστροφής κλπ. Σύμφωνα με την πιο πάνω διάταξη οποιαδήποτε κράτηση πρέπει να έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και να διατηρείται μόνο καθόσον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια. Το ίδιο άρθρο περιέχει πρόνοιες η εφαρμογή των οποίων αποτελεί τις ασφαλιστικές δικλείδες για την προστασία των δικαιωμάτων του υποκειμένου σε κράτηση για τους σκοπούς του νόμου, υπηκόου τρίτης χώρας. Μεταξύ άλλων προβλέπεται ότι κάθε κράτος μέλος καθορίζει περιορισμένη περίοδο κράτησης η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι μήνες. Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να παρατείνουν το προαναφερόμενο χρονικό διάστημα των έξι μηνών παρά μόνο για περιορισμένο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο σε περιπτώσεις κατά τις οποίες, παρόλες τις εύλογες προσπάθειές τους, η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο επειδή «(α) ο συγκεκριμένος υπήκοος της τρίτης χώρας αρνείται να συνεργαστεί ή (β) καθυστερεί η λήψη εγγράφων από τρίτες χώρες.»
Επισημαίνεται επίσης πως για να κριθεί ότι η διάρκεια κράτησης έχει καταστεί αδικαιολόγητα παρατεταμένη, θα πρέπει να εξεταστεί υπό το φως της προνοιών του άρθρου 18ΠΣΤ (7) του Νόμου, όπως πιο πάνω σημειώθηκε.
Παράλληλα εξετάζονται κατά πόσο οι ανάλογες και σχετικές διοικητικές διαδικασίες που διεξάγονται και συνδέονται με το λόγο κράτησης εκτελούνται χωρίς περιττές καθυστερήσεις.
Αποτελεί τη θέση της αιτήτριας την οποία ανέπτυξε επιμελώς η συνήγορος της πως η διάρκεια της κράτησης ξεπερνά το εύλογα επιτρεπόμενο από το Νόμο, παραβιάζοντας το ενωσιακό δίκαιο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον ισχυρισμό πως η αιτήτρια δεν είχε λάβει οιανδήποτε απάντηση στο αίτημα της να της παραχωρηθεί το καθεστώς πολιτικού πρόσφυγα.
Την αντίθετη άποψη εκφράζει η συνήγορος της καθ' ης η αίτηση η οποία τόνισε ιδιαίτερα πως δεν υφίσταται ζήτημα παραβίασης του άρθρου 11 του Συντάγματος καθότι το άρθρο 11(2)(στ) επιτρέπει ρητά τον κατ' εξαίρεση περιορισμό του δικαιώματος της ελευθερίας σε περίπτωση «.σύλληψης ή κράτησης αλλοδαπού εναντίον του οποίου έγιναν ενέργειες προς το σκοπό απέλασης..» περίπτωση στην οποίαν εμπίπτει η αιτήτρια.
Υπογραμμίζεται πως η διάρκεια της κράτησης δεν εξετάζεται in abstracto αλλά στη βάση των συγκεκριμένων γεγονότων της υπόθεσης (..Khlaief v. Κυπριακής Δημοκρατίας κ.α. (2003) 1 ΑΑΔ 1402 και ..Fasel v. Κυπριακής Δημοκρατίας, Πολ. Έφ. 236/15 ημερ. 31/3/2018).
Έχοντας εξετάσει τις πιο πάνω εισηγήσεις θα πρέπει να υπομνηστεί πως η δικαστική κρίση για το εύλογο ή μη του χρόνου κράτησης είναι ζήτημα πραγματικό και συνυφασμένο με τους λόγους που τυχόν δημιουργούν καθυστέρηση και εξαρτάται από τα ιδιαίτερα περιστατικά της υπόθεσης, όπως οι ανωτέρω αποφάσεις εξηγούν.
Στην κρινόμενη περίπτωση, έχοντας υπόψη τα ανωτέρω αναφερθέντα ως αδιαμφισβήτητα γεγονότα, όλες οι ενέργειες της Διοίκησης, στις οποίες δεν αποδίδεται σκοπιμότητα, ούτε κακή πίστη, έγιναν προς εξέταση αιτημάτων και προσφυγής της αιτήτριας, στην οποία κοινοποιήθηκε η απόφαση αλλά παρέλειψε να ενεργήσει τα δέοντα. Ενδιαφέρθηκε δε να καταχωρήσει κάποια ένδικα μέσα, μετά τη σύλληψη της και εμφάνιση της σε αστυνομικό σταθμό με σκοπό να παραλάβει το κινητό της. Ο χρόνος κράτησης της δε, παρατάθηκε δυνάμει των πιο πάνω αποφάσεων, αφ' ενός λόγω της άρνησης της να επιβιβαστεί σε αεροσκάφος για απέλαση, και αφετέρου λόγω της εν συνεχεία καταγγελίας για κακοποίηση της η οποία ανέστειλε την προγραμματισμένη απέλαση, παρά το γεγονός πως μεταξύ της χρονικής περιόδου 13/10/21 και 19/10/21 αποδέχθηκε να εγκαταλείψει τη Δημοκρατία, αφού λάβει ποσό €600.
Συνεπώς η διάρκεια της κράτησης της αιτήτριας είναι αποτέλεσμα και δικών της ενεργειών με τα όσα λέχθηκαν στην Habibi Ali Fasel v. Κυπριακής Δημοκρατίας, Πολ. Εφ. 236/15 ημερ. 31/3/2016 να εφαρμόζονται και στην παρούσα.
"..Θα προσθέταμε σ΄ αυτά, στα περιστατικά της παρούσας υπόθεσης, ότι ακριβώς η παράταση της κράτησης του Εφεσείοντα οφείλεται στις δικές του ενέργειες και μόνο. Δεν είναι δηλαδή δυνατόν ν' αποδίδεται η παράταση της κράτησης του Εφεσείοντα στους Εφεσίβλητους επειδή αυτοί ανέστειλαν την εκτέλεση της απέλασης λόγω της εκκρεμοδικίας των αλλεπάλληλων διοικητικών και δικαστικών διαβημάτων που αυτός προβαίνει. Είναι μεν δικαίωμα του η λήψη των μέτρων αυτών - εφόσον το επιθυμεί - όμως ο χρόνος που απαιτείται για διεκπεραίωση τους δεν μπορεί να αποδίδεται στους Καθ΄ ων η Αίτηση.»
Με βάση όλα τα ανωτέρω εκτεθέντα, κρίνεται πως η διάρκεια της κράτησης της αιτήτριας δεν έχει υπερβεί τον εύλογο χρόνο ο οποίος απαιτείται για σκοπούς απομάκρυνσης της από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η αίτηση κρίνεται αβάσιμη και απορρίπτεται.
Δ. Σωκράτους, Δ.
/Κας