public Οικονόμου, Τεύκρος Θ. Στυλιανίδου-Πούγιουρου, Αντρούλα Μαλαχτός, Χάρης Δ. Παπαχρυσοστόμου, για τον Εφεσείοντα. Σ. Νικολάου (κα) για Κούσιος, Κορφιώτης, Παπαχαραλάμπους ΔΕΠΕ, για την Εφεσίβλητη. CY DOD Κύπρος Δευτεροβάθμιο Οικογενειακό Δικαστήριο 2021-06-24 el Τμήμα Νομικών Εκδόσεων, Ανώτατο Δικαστήριο ΜΑΡΚΟΥ v. KUZICHAVA ΜΑΡΚΟΥ, Έφεση Αρ. 22/2019, 24/6/2021 Δικαστική Απόφαση

ECLI:CY:DOD:2021:16

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

 

(Έφεση Αρ. 22/2019)

 

24 Ιουνίου 2021

 

[Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΣ, ΔΔ]

 

xxx ΜΑΡΚΟΥ

Εφεσείοντα

ΚΑΙ

 

xxx KUZICHAVA ΜΑΡΚΟΥ

Εφεσίβλητης

 

---------------

 

Δ. Παπαχρυσοστόμου, για τον Εφεσείοντα.

Σ. Νικολάου (κα) για Κούσιος, Κορφιώτης, Παπαχαραλάμπους ΔΕΠΕ, για την Εφεσίβλητη.

--------------

 

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί από τον Χ. Μαλαχτό, Δ.

 

------------

 

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

 

ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.:  Προσβάλλεται η απόφαση του Οικογενειακού Δικαστηρίου με την οποία διατάχτηκε ο Εφεσείων να καταβάλλει προς την Εφεσίβλητη, σύζυγο του, €536 μηνιαία από 5.5.2016 και €602 μηνιαία από 5.6.2017, ως συνεισφορά για τη διατροφή των δύο ανήλικων παιδιών τους, που, μετά τη διάσταση των συζύγων τον Νοέμβριο του 2015, διαμένουν με την Εφεσίβλητη. 

 

Σύμφωνα με το άρθρο 33(1) του περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμου του 1990 (Ν.216/1990), «Οι γονείς έχουν υποχρέωση να διατρέφουν το ανήλικο τέκνο τους από κοινού ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του», δεδομένης δε της υποχρέωσης για διατροφή, εξετάζονται οι ανάγκες του παιδιού και η οικονομική δυνατότητα των γονιών (Μαρκουλίδης ν. Μαρκουλίδη κ.ά. (1998) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1386, 1390).

 

Ο Εφεσείων δεν αμφισβητεί το εύρημα του Οικογενειακού Δικαστηρίου ότι απαιτείτο ποσό €959 μηνιαία για την κάλυψη όλων των αναγκών συντήρησης και διατροφής των δύο παιδιών.  Ούτε το εύρημα ότι τα δικά του εισοδήματα ήταν €2.500 από το Μάιο του 2016 και €3.500 από τον Ιούνιο του 2017.  Περαιτέρω, ήταν κοινό έδαφος ότι η Εφεσίβλητη λάμβανε ετήσιο επίδομα τέκνου €1140, δηλαδή €95 το μήνα και μονογονεϊκό επίδομα €180 για κάθε παιδί το μήνα.

Με το λόγο έφεσης 1 προσβάλλεται το εύρημα του Οικογενειακού Δικαστηρίου αναφορικά με την οικονομική δυνατότητα της Εφεσίβλητης.  Οι υπόλοιποι δύο λόγοι έφεσης αφορούν στο μηνιαίο συνολικό ποσό των €360 που η Εφεσίβλητη ελάμβανε ως μονογονεϊκό επίδομα.   Κατά τον Εφεσείοντα το ποσό αυτό θα έπρεπε να αφαιρεθεί από τα διαπιστωθέντα μηνιαία έξοδα συντήρησης και διατροφής των παιδιών (λόγος έφεσης 2), ή τουλάχιστον να προστεθεί στα εισοδήματα της Εφεσίβλητης (λόγος έφεσης 3).

 

Παρά τις επιμέρους αιτιάσεις που ο Εφεσείων επικαλείται προς υποστήριξη του λόγου έφεσης 1, που αφορούσαν σε κατ' ισχυρισμό παραλείψεις του Οικογενειακού Δικαστηρίου κατά την εκτίμηση της εισοδηματικής ικανότητας της Εφεσίβλητης, η επιχειρηματολογία του δικηγόρου του επικεντρώθηκε στην εισήγηση όπως το εισόδημα της Εφεσίβλητης από την εργασία της επανακαθοριστεί σε €1500, αντί στα €1166,66 όπως καθορίστηκε στην προσβαλλόμενη απόφαση, στη βάση σχετικής παραδοχής της Εφεσίβλητης.

 

Όσο και αν αποδίδεται πρωταρχική σημασία στην αναγκαιότητα διάγνωσης της εισοδηματικής ικανότητας των γονιών προς πραγμάτωση του δικαιώματος ανηλίκων για διατροφή, ο καθορισμός της πρέπει να έχει επαρκές πραγματικό έρεισμα και να υποστηρίζεται από σαφείς ενδείξεις που να προκύπτουν από τη μαρτυρία (Ηλία (1997) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1372, 1376).  Τα στοιχεία μαρτυρίας που με την αιτιολογία του λόγου έφεσης 1 προβάλλεται ότι δεν είχαν ληφθεί υπόψη, δεν μπορούσαν να αποτελέσουν το υπόβαθρο για συγκεκριμένη άλλη κατάληξη του Οικογενειακού Δικαστηρίου.

 

Ήταν λοιπόν η κύρια επιχειρηματολογία του Εφεσείοντα ότι από την αίτηση της Εφεσίβλητης, προέκυπτε, στη μορφή παραδοχής, ότι αυτή είχε εισόδημα από την εργασία της και μόνο €1.500 μηνιαία.  Αναφερόταν στα «Γεγονότα» της αίτησης (παρ.8) ότι: «Η Αιτήτρια είναι Ιατρός και συνεργάζεται με το «INFINITY SPA», στον τομέα της αναίμακτης Ιατρικής Αισθητικής και το εισόδημα της ανέρχεται περί τα €1500 μηνιαίως.  Η Αιτήτρια δεν έχει άλλα εισοδήματα, καθ΄ ότι αφιερώνει όλον τον υπόλοιπο χρόνο που της απομένει, για τη φροντίδα των ανηλίκων τέκνων τους ... ».  Επομένως, εισηγείται ο Εφεσείων, δεν δικαιολογείτο το Οικογενειακό Δικαστήριο να καταλήξει ότι το εισόδημα της από την εργασία της ήταν μικρότερο.  Οποιαδήποτε άλλα ποσά που η Εφεσίβλητη λάμβανε στη μορφή επιδομάτων και που θα έπρεπε να λογιστούν ως μέρος του εισοδήματος της, θα ήταν επιπλέον του πιο πάνω ποσού.

 

Η Εφεσίβλητη υποστήριξε την πρωτόδικη επιμέρους κατάληξη.  Κατά την εισήγηση της, ό,τι πρόβαλε στην αίτηση της ήταν ότι €1500 ήταν όλο το μηνιαίο της εισόδημα, περιλαμβανομένων των €455 που μηνιαία ελάμβανε ως επιδόματα.

 

Το Οικογενειακό Δικαστήριο δεν αποδέχθηκε τους ισχυρισμούς που η Εφεσίβλητη πρόβαλε σχετικά και δεν έγινε πιστευτή ότι το μηνιαίο εισόδημα της ήταν εκείνο που ισχυρίστηκε στη μαρτυρία της.  Στη βάση ότι στη φορολογική της δήλωση δήλωνε ετήσιο εισόδημα €14.000 αποφάνθηκε, θεωρώντας αδικαιολόγητο ένα πρόσωπο να δηλώνει περισσότερα από τα πραγματικά του εισοδήματα και να φορολογείται ανάλογα, ότι το μηνιαίο της εισόδημα ήταν τουλάχιστον €1.166,66 (€14.000÷12) πλέον το ποσό των €455 ως επιδόματα.  Η τελευταία αναφορά δεν ήταν ακριβής γιατί το Οικογενειακό Δικαστήριο κατέληξε να αφαιρέσει το επίδομα τέκνου που ήταν €95 από τα έξοδα των παιδιών, προσθέτοντας στο εισόδημα της Εφεσίβλητης μόνο το μονογονεϊκό επίδομα των €360.   

Επανερχόμενοι στο ζήτημα του εισοδήματος της Εφεσίβλητης από την εργασία της, διαπιστώνουμε ότι στην πρωτόδικη απόφαση δεν γίνεται αναφορά στο περιεχόμενο της παρ.8 της αίτησης.

 

Ωστόσο, ζήτημα ότι δεν λήφθηκε υπόψη παραδοχή στην αίτηση της Εφεσίβλητης δεν εγείρεται με το λόγο έφεσης 1.  Γιατί η επιμέρους κατάληξη ήταν λανθασμένη, ο Εφεσείων παραπέμπει με τον ίδιο το λόγο στην αιτιολογία του, όπου εγείρονται ζητήματα μαρτυρίας και της αξιολόγησης που της έγινε, αλλά πουθενά δεν εγείρεται ζήτημα παραδοχής που θα έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη. 

 

Η έκταση κάθε λόγου έφεσης διέρχεται και διαπιστώνεται μέσα από την αιτιολόγηση του.  Γι' αυτό και πρέπει να υπάρχει πλήρης αιτιολόγηση και στην απουσία αιτιολόγησης λόγος έφεσης είναι άκυρος (Τύμβιος & Άλλοι ν. Λιβέρα (1991) 1 Α.Α.Δ. 615, 617-9 «Αλήθεια» ν. Κύρρη (1992) 1 Α.Α.Δ. 130, 133-4, M/Yacht Allan v. Μπίλλι (1994) 1 Α.Α.Δ. 162, 165-6).   Σκοπός του κανόνα είναι η εξάλειψη από τα επίδικα θέματα εκείνου του μέρους της πρωτόδικης απόφασης που δεν είναι υπό αμφισβήτηση και με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ο περιορισμός των επιδίκων θεμάτων της έφεσης στα αμφισβητούμενα ζητήματα (Κρομμύδα ν. Γιάγκου (1994) 1 Α.Α.Δ. 665, 667-8).  Ακόμα και αν κάποιο μέρος της απόφασης τίθεται υπό αμφισβήτηση, οι λόγοι για τους οποίους αυτό μπορεί να εξεταστεί περιορίζονται στους εγερθέντες λόγους, οι οποίοι πρέπει,  σύμφωνα με τη Δ.35, θ.4 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, να παρατίθενται πλήρως στην ειδοποίηση της έφεσης.

 

Είναι συνεπώς η επιμέρους κατάληξη μας ότι ζήτημα ότι δεν λήφθηκε υπόψη ισχυριζόμενη παραδοχή δεν μπορεί να εξεταστεί.  Ο λόγος έφεσης 1 απορρίπτεται.

 

Σε σχέση με το μονογονεϊκό επίδομα, το Οικογενειακό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι αυτό δεν μπορούσε να αφαιρεθεί από τα έξοδα διατροφής και συντήρησης των παιδιών καθότι αφορούσε επίδομα που λάμβανε η Εφεσίβλητη για τις ανάγκες της ίδιας ως μονογονέας.  Οδηγήθηκε το Οικογενειακό Δικαστήριο σε αυτή την επιμέρους κατάληξη «από την ανάγκη του ίδιου του κράτους να διαχωρίσει τα δύο επιδόματα, το ένα να πηγαίνει προς το γονιό και το άλλο να πηγαίνει προς το τέκνο, ώστε να αφορούν την κάλυψη εξόδων του τέκνου».   

 

Έχουμε προβεί στις αριθμητικές πράξεις για να διαπιστώσουμε ποιο είναι το συνολικό μηνιαίο εισόδημα της Εφεσίβλητης που το Οικογενειακό Δικαστήριο έλαβε υπόψη για να καθορίσει την συνεισφορά του Εφεσείοντα.  Προκύπτει ότι ήταν το ποσό των €1526,66, δηλαδή το άθροισμα των €1166,66 και των  €360 του μονογονεϊκού επιδόματος.[1]  Επομένως, αυτό που ζητείται με το λόγο έφεσης 3 να γίνει, έχει ήδη γίνει από το Οικογενειακό Δικαστήριο.  Ο λόγος έφεσης 3 συνεπώς απορρίπτεται και ότι απομένει να εξεταστεί είναι κατά πόσο το μονογονεϊκό επίδομα δεν θα έπρεπε να λογιστεί ως εισόδημα της Εφεσίβλητης, αλλά να αφαιρεθεί από τα έξοδα συντήρησης και διατροφής των παιδιών, όπως δηλαδή ζητείται με το λόγο έφεσης 2.

 

Ο Εφεσείων επικαλέστηκε την Α.Γ. ν. Σ-Α.Τ., Έφεση Αρ.36/2018, ημερ.7.5.2020, όπου αναφέρθηκε ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε αφαιρέσει από τα έξοδα των ανήλικων τόσο το επίδομα τέκνου, όσο και τα επιδόματα για κάθε ανήλικο που η μητέρα λάμβανε ως μονογονέας.  Η απόφαση δεν προσφέρει καθοδήγηση γιατί επρόκειτο για έφεση του συζύγου τα οικονομικά συμφέροντα του οποίου ευνοούσε η αφαίρεση του μονογονεϊκού επιδόματος από τα έξοδα των ανηλίκων, προσέγγιση στην οποία απλά έγινε μνεία.  Ωστόσο και στη Γιάγκου ν. Λάμπρου, Έφεση Αρ.15/2019, ημερ.28.7.2020, κρίθηκε ότι εσφαλμένα τα επιδόματα (τέκνου και μονογονεϊκό) που λάμβανε η σύζυγος πιστώθηκαν στην εισοδηματική της ικανότητα, αντί να αφαιρεθούν από τα έξοδα του ανήλικου. 

 

Πιο πρόσφατα όμως, στη Ε.Σ. ν. Ε.Σ., Έφεση Αρ.17/2019, ημερ.5.2.2021, αποφασίστηκε ότι η  Γιάγκου περιορίζεται στα συγκεκριμένα περιστατικά της.  Αναφέρθηκε ότι στη Γιάγκου δεν μπορούσε να καθοριστεί το ακριβές ποσό και ο χρόνος είσπραξης των επιδομάτων με συνεπαγόμενη αδυναμία πίστωσης τους στην εισοδηματική ικανότητα της εφεσίβλητης.  Ήταν η κατάληξη στην Ε.Σ.  ότι τα ποσά που είσπραττε η σύζυγος ως επιδόματα, ορθά είχαν υπολογιστεί έναντι των εισοδημάτων της.

 

Στη Hossan v. Γ. & Χ. Λάμψη Ανακύκλωση Λτδ κ.ά., Πολ. Έφ. Αρ.Ε134/2014, ημερ.21.4.2021, αναφέρθηκε ότι:

 

«Στην F.N. & A.G. Developers Ltd ν. KERMIA Properties & Investments Ltd κ.ά, Πολ. Έφ. Αρ. 31/2012, ημερ.11.6.2018, ECLI:CY:AD:2018:A285, γίνεται αναφορά στη μελέτη «Το Αγγλικό Κοινό Δίκαιο  - Οι Κανόνες της Επιείκειας και η Εφαρμογή τους στην Κύπρο» του Γ. Μ. Πική, όπου αναφέρεται ότι η αρχή του δεσμευτικού των αποφάσεων του Εφετείου υπόκειται σε τρεις εξαιρέσεις, με την πρώτη να αφορά όπου συγκρούονται δύο ή περισσότερες αποφάσεις του Εφετείου.  Σε τέτοια περίπτωση, το Εφετείο είναι ελεύθερο να υιοθετήσει οποιανδήποτε απ' αυτές θεωρεί σωστή, χωρίς περιορισμό στον τρόπο επιλογής. Σημειώνεται ότι στην Sims ν. William Howard & Son Ltd. (1964) 1 All E.R. 918 (CA) είχαν γίνει κάποιες παρατηρήσεις που συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι σε θέματα πρακτικής, όπου υπάρχει σύγκρουση μεταξύ προηγούμενων αποφάσεων του Σώματος, πρέπει να ακολουθείται η πιο πρόσφατη απόφαση, γιατί παρέχει πειστικότερη ένδειξη της υφιστάμενης πρακτικής και των σύγχρονων αναγκών για την πρόσφορη απονομή της δικαιοσύνης.»

 

 

Το ζήτημα εδώ δεν είναι βέβαια διαδικαστικό. Η κατάληξη μας να ακολουθήσουμε την Ε.Σ., για το ζήτημα που εδώ ενδιαφέρει, βρίσκει έρεισμα και στο γεγονός ότι η Γιάγκου συζητήθηκε στην Ε.Σ. και διακρίθηκε. 

 

Θεωρούμε λοιπόν ορθή την προσέγγιση ότι το μονογονεϊκό επίδομα πρέπει να πιστώνεται στα εισοδήματα του γονιού που το λαμβάνει.  Το επίδομα αυτό έχει ως στόχο την παροχή οικονομικής βοήθειας στον γονέα που δεν συζεί με άλλο πρόσωπο και που έχει όλο το βάρος συντήρησης του νοικοκυριού.  Προϋπόθεση για την χορήγηση του είναι βέβαια να διαμένει με τον γονέα και ένα τουλάχιστον παιδί, ωστόσο, το επίδομα έχει ξεκάθαρο σκοπό την διευκόλυνση του γονέα, έστω προς αντιμετώπιση των εξόδων του παιδιού ή παιδιών που διαμένουν μαζί του.  Και η πρόνοια του σχετικού νόμου[2] ότι το επίδομα απαλλάσσεται του φόρου εισοδήματος, προϋποθέτει ότι συνιστά μέρος του εισοδήματος του προσώπου, συνήθως γονέα, που το λαμβάνει.  Επομένως απορρίπτεται και ο λόγος έφεσης 2.

 

Η Ε.Σ. αφορούσε και το επίδομα τέκνου και αποφασίστηκε ότι και αυτό θα έπρεπε να προστεθεί στα εισοδήματα της συζύγου που είχε στη φύλαξη της το παιδί.  Στη παρούσα υπόθεση το Οικογενειακό Δικαστήριο αποφάσισε διαφορετικά και αφαίρεσε το επίδομα τέκνου από τα έξοδα των παιδιών.  Η επιμέρους κατάληξη δεν προσβάλλεται με την έφεση.  Επομένως, ο λόγος της παρούσας περιορίζεται ανάλογα.  Αρκούμαστε να σημειώσουμε ότι καθ' όσον αφορά το επίδομα τέκνου υπάρχει και νεότερη νομολογία, ότι δικαιούχος του επιδόματος τέκνου είναι η οικογένεια και αυτό δεν αποτελεί εισόδημα των γονέων και ότι εφόσον παραχωρηθεί, προορίζεται, αποκλειστικά, για την εξασφάλιση και τη διατήρηση μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης των παιδιών της οικογένειας (Εθνική Ασφαλιστική (Κύπρου) Λτδ ν. Δημητρίου κ.ά., Πολ. Έφ. Αρ.136/2013, ημερ.28.2.2021, ECLI:CY:AD:2021:A52).

 

Η έφεση απορρίπτεται.

 

Επιδικάζονται €1.500 έξοδα της έφεσης υπέρ της Εφεσίβλητης και εναντίον του Εφεσείοντα.

 

 

 

                                                          Τ.Θ. Οικονόμου, Δ.

 

 

                                                          Α. Πούγιουρου, Δ.

 

 

                                                          Χ. Μαλαχτός, Δ.