|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
ECLI:CY:AD:2019:D402
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Έφεση αρ. 283/12)
27 Σεπτεμβρίου, 2019
[ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, ΛΙΑΤΣΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
1. Α. Ι.
2. T.A.S OPHTHALMOS LASER CENTER LTD
Εφεσείοντες-Ενάγοντες
ΚΑΙ
1. Π. Φ.
2. Χ. Κ.
3. Γ. Κ.
Εφεσίβλητοι-Εναγόμενοι
---------
Α. Τσάρκατζης, για τους εφεσείοντες.
Γ. Κορφιώτης, για τους εφεσίβλητους.
---------
ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη.
---------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ.: Με την υπό κρίση έφεση, οι εφεσείοντες-ενάγοντες (οι εφεσείοντες) επιδιώκουν την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας ημερ. 30.4.2012, το οποίο, αποδεχόμενο την Υπεράσπιση των εφεσιβλήτων, η οποία στηρίχθηκε σε δύο πυλώνες: στην υπεράσπιση της αλήθειας (justification), άρθρο 19(α) του ΚΕΦ. 148, και στο προνόμιο υπό επιφύλαξη (άρθρο 21 του ΚΕΦ. 148), απέρριψε την αγωγή τους εναντίον των εφεσιβλήτων-εναγόμενων (οι εφεσίβλητοι) για δυσφήμηση και για επιζήμια ψευδολογία, με αναφορά σε δηλώσεις (τεκμήριο 2) στις οποίες προέβησαν και οι τρεις εφεσίβλητοι σε δημοσιογραφική διάσκεψη, που έλαβε χώρα στις 7.6.2005 σε ξενοδοχείο της Λευκωσίας, σε σχέση με τους εφεσείοντες και το μηχάνημα Allegretto Wave Eye - Q400 Hz Excimer Laser (το Allegretto).
Απετέλεσε κοινό έδαφος, ότι ο εφεσείων 1 σπούδασε μαθηματικά στην Αθήνα και μετά την επιστροφή του στην Κύπρο εργάστηκε αρχικά ως ιατρικός επισκέπτης, από δε το 1990 ασχολείται με εισαγωγές οφθαλμολογικών, οπτικών και άλλων ιατρικών ειδών, τις οποίες διεξάγει μέσω δικών του εταιρειών. Ταυτοχρόνως και κατά την περίοδο 2003-2006, ήταν ιδιοκτήτης του οπτικού καταστήματος Forum Optical, το οποίο βρισκόταν στη xxx xxx, Λευκωσία. Είχε δε ενεργό ανάμειξη στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα της Κύπρου: κατά τις Βουλευτικές Εκλογές του Μαΐου, 2006, ήταν υποψήφιος βουλευτής με το Κίνημα Οικολόγων-Περιβαλλοντιστών.
Η εφεσείουσα 2, είναι εταιρεία που ιδρύθηκε κατά ή περί 7.3.2005 με σκοπό την αγορά και διαχείριση του Allegretto. Μέτοχοι στην εν λόγω εταιρεία με ποσοστό 50% ο καθένας είναι ο εφεσείων 1 ως και ο Δρ. Γ., οφθαλμίατρος (ΜΕ2), τον οποίο οι εφεσείοντες θεωρούν ως τον πιο προσοντούχο Κύπριο οφθαλμίατρο. Οι εφεσίβλητοι είναι χειρούργοι οφθαλμίατροι και ασκούν το επάγγελμα τους στην Κύπρο ως ιδιώτες. Ενώ η Οφθαλμολογική Εταιρεία Κύπρου (ΟΕΚ) είναι εγγεγραμμένο σωματείο από 19.7.1983 και εκπροσωπεί τους οφθαλμίατρους στον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο. Σκοποί της εν λόγω εταιρείας, ανάμεσα σε άλλα, η προαγωγή της ειδικότητας της οφθαλμολογίας με επιστημονικές ανακοινώσεις, δημοσιεύσεις, διαλέξεις και η προάσπιση των επιστημονικών και επαγγελματικών συμφερόντων των μελών της.
Η Ακτίς Λτδ (η Ακτίς), εταιρεία στην οποία συμμετέχουν οφθαλμίατροι, προσφέρει από το 1997 υπηρεσίες σε οφθαλμιάτρους, έχοντας εισάγει στην Κύπρο μηχανήματα και άλλο σχετικό εξοπλισμό, για την αντιμετώπιση διαθλαστικών προβλημάτων. Το 2007 η Ακτίς, αγόρασε ανάλογο μηχάνημα προς το Allegretto. Ο εφεσίβλητος 1, κατά τον επίδικο χρόνο, ήταν μέτοχος της Ακτίς σε ποσοστό 5.9% το οποίο κατά το 2006 μειώθηκε σε 4.5%. Μέτοχος επίσης και ο εφεσίβλητος 2, ο οποίος είναι και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας.
Περί το Μάιο, 2005, η εφεσείουσα 2 αγόρασε το Allegretto και άρχισε τη χρήση του, ενώ κατά την ίδια περίοδο άρχισαν να εμφανίζονται στα έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης δημοσιεύσεις αναφορικά με το Allegretto, όπως το τεκμήριο 14 που εμφανίσθηκε στις εφημερίδες «Ο Φιλελεύθερος» και «Πολίτης»:
«ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
ΕΝΑΡΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Ophthalmos Laser Center
H νέα τεχνολογία 2005 για τη θεραπεία
Μυωπίας-Πρεσβυωπίας-Αστιγματισμού-Υπερμετρωπίας
ALLEGRETTO WAVE EYE-Q 400HZ EXCIMER LASER
Σε συνδυασμό με τα υπερσύγχρονα
ALLEGRO WAVE TOPOLYZER και ALLEGRO WAVE ANALYZER
Πληροφορίες:
Ophthalmos Laser Center
28ης Οκτωβρίου 39, Μακεδονίτισσα
Τηλ. 22464344
H διεύθυνση που αναγράφεται σε όλα τα δημοσιεύματα, ήτοι xxης xxx xxx, χχχ, Λευκωσία, είναι η διεύθυνση που ο Δρ. Γ. (ΜΕ2) διατηρούσε το ιατρείο του στο στον 2ο όροφο, ενώ το Allegretto ήταν εγκατεστημένο στον 3ο όροφο. Ο αριθμός τηλεφώνου που αναφέρεται στα δημοσιεύματα ήταν αυτός του ιατρείου του Δρα Γ. (ΜΕ2).
Έναυσμα για τις έντονες αντιδράσεις και κινητοποιήσεις εφεσιβλήτων έδωσε η εμφάνιση του εφεσείοντος 1, περί τα τέλη Μαΐου στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού Αντέννα, ενώπιον δημοσιογράφου του σταθμού. Στην εκπομπή, όπως καταγράφει το πρωτόδικο Δικαστήριο ο εφεσείων 1 «.εξήγησε στο κοινό της Κύπρου τα πλεονεκτήματα του Allegretto και τα εργοστασιακά χαρακτηριστικά του. Αυτό έγινε στην παρουσία εκπροσώπου του εργοστασίου Wavelight που είναι η κατασκευάστρια εταιρεία του Allegretto. Το κείμενο του διαλόγου του Ενάγοντα 1 με το δημοσιογράφο, δεν τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου.»
Κατά την κρίσιμη δημοσιογραφική διάσκεψη που συγκάλεσε, κατά τους εφεσίβλητους, η ΟΕΚ, οι εφεσίβλητοι 1 και 2 ανέφεραν, ανάμεσα σε άλλα, και τα ακόλουθα:
«Εναγό΅ενος 1 - Π. Φ.:
Δεν πρόκειται για νέα και επαναστατική ΅έθοδο. Δεν πρόκειται για νέο ΅ηχάνη΅α. Αυτό είναι το μήνυμα. Δεν μπορεί χάριν του κέρδους και χάριν της διαφήμισης να παραπληροφορείται ο κυπριακός λαός και μάλιστα σε τέτοια θέ΅ατα τα οποία αγγίζουν το λεπτό συναίσθη΅α της υγείας των ΅ατιών, της όρασης.
Μας έχουν πάρει άτομα τυφλά, τυφλοί άνθρωποι, πονε΅ένοι άνθρωποι, γιατρέ ήρθε το ΅ηχάνη΅α, το επαναστατικό ΅ηχάνη΅α ΅ε το λέιζερ, τη νέα ΅έθοδο; πέστε ΅ας που είναι να πά΅ε να κάνου΅ε θεραπεία να βρού΅ε το φως ΅ας. Αν είναι δυνατόν δηλαδή.
Το έχου΅ε καταγγείλει στην πειθαρχική επιτροπή του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου το γεγονός αυτό, το έχου΅ε αναφέρει, πήρα΅ε και τον ίδιο προσωπικά δυο φορές τηλέφωνο και του κάνα΅ε παρατηρήσεις έντονες.
Τα ΅ηχανή΅ατα που υπάρχουν και λειτουργούν τώρα είναι όλα της τελευταίας γενεάς, δεν υπερβαίνουν την ηλικία των δυο έως τριών ετών και είναι περίπου των ιδίων ικανοτήτων και προδιαγραφών.
Διορθώνονται πλήρως και ΅ε πολύ καλά αποτελέσ΅ατα ΅υωπίες ΅έχρι 8 βαθ΅ών και από 12 βαθ΅ούς και πάνω λόγω σοβαρών επιπλοκών προτι΅ούνται άλλες χειρουργικές ΅εθόδοι ... ’νω των 12 προτι΅ούνται λόγω σοβαρών ... άλλες ΅έθοδοι ... εγχείρηση .
... ΅έχρι και τυφλοί πίστεψαν ότι ΅πορούσαν να θεραπευτούν ... η ιατρική δεν προσφέρεται για διαφή΅ιση και αυτοπροβολή.
... ο κύριος που παρουσιάστηκε στο δελτίο ειδήσεων ΅ε το νέο δήθεν θαυ΅ατουργό ΅ηχάνη΅α. δεν είναι γιατρός αλλά ούτε καν χειριστής τέτοιων ΅ηχανη΅άτων. Πρόκειται για εισαγωγέα ο οποίος επιδιώκει αυτοπροβολή αλλά και έ΅΅εση διαφή΅ιση ... δεν πρόκειται για νέα ΅έθοδο ... το εν λόγω ΅ηχάνη΅α υπάρχει στη διεθνή αγορά εδώ και τρία περίπου χρόνια.
... οι βασικές προϋποθέσεις για να ΅πορεί κάποιος ασθενής να κάνει θεραπεία τύπου λέιζερ είναι:
1. Ηλικία: συνήθως άνω των 20 ετών και αποδεδειγ΅ένα να ΅ην έχει αυξηθεί η ΅υωπία τον τελευταίο χρόνο.
2. Βαθ΅οί Μυωπίας: διορθώνονται πλήρως και ΅ε πολύ καλά αποτελέσ΅ατα ΅υωπίες ΅έχρι 8 βαθ΅ούς, από 8 ΅έχρι 12 βαθ΅ούς και άνω λόγο σοβαρών επιπλοκών προτι΅ώνται άλλες χειρουργικές ΅έθοδοι, όπως ενδοφθάλ΅ιοι φακοί, αφαίρεση φυσιολογικού φακού.
3. Διάφορες παθήσεις των οφθαλ΅ών: για παράδειγ΅α κερατόκωνος είναι απόλυτος αντένδειξης, αλλά και άλλες παθήσεις που θα κρίνει ο θεράπων ιατρός. ... είναι ψευδή και παραπλανητικά τα στοιχεία που είδαν το φως της δη΅οσιότητας ... το συγκεκρι΅ένο ΅ηχάνη΅α δεν θεραπεύει όλες τις παθήσεις των ΅ατιών ΅εταξύ άλλων και της πρεσβυωπίας όπως ειπώθηκε, αλλά ΅όνο τις διαθλαστικές ανω΅αλίες όπως είναι η ΅υωπία, ο αστιγ΅ατισ΅ός και η υπερ΅ετρωπία.
.... στην Κύπρο υπάρχουν τέσσερα κέντρα λέιζερ, δύο στη Λευκωσία, ένα στη Λε΅εσό και ένα στη Λάρνακα που εφαρ΅όζουν τις ΅εθόδους PRΚ και LASIK. Τα κέντρα διαθέτουν σύγχρονα ΅ηχανή΅ατα λέιζερ που ΅πορούν να διορθώσουν διαθλαστικές ανω΅αλίες, όπως η ΅υωπία, ο αστιγ΅ατισ΅ός και η υπερ΅ετρωπία, ΅έχρις ενός ορίου και κάτω από ορισ΅ένες προϋποθέσεις. Σε κα΅ιά περίπτωση, ό΅ως, δεν διορθώνουν την πρεσβυωπία. Οι επε΅βάσεις ΅ε λέιζερ άρχισαν να διενεργούνται στη χώρα ΅ας προ 12ετίας και τα ΅ηχανή΅ατα που υπάρχουν και λειτουργούν σήμερα είναι όλα τελευταίας γενεάς και έχουν σχεδόν τις ίδιες προδιαγραφές.
Εναγόμενος 2 - Χ. Κ.
. .. ο γιατρός αυτός ναι καταγγέλθη και θα καταγγελθεί ξανά διότι συνεχίζει ΅ε διαφη΅ιστικά φυλλάδια πάνω στα οποία αναγράφει ότι θεραπεύει την πρεσβυωπία και ΅άλιστα ΅ε κάποιο τρόπο λέει ότι το νέο ΅ηχάνη΅α διορθώνει ανω΅αλίες που δη΅ιουργούν τα παλαιοτέρα ΅ηχανή΅ατα. Δηλαδή κανένα ΅ηχάνη΅α στον κόσ΅ο δεν θεραπεύει πρεσβυωπία και υπήρχε και παραπληροφόρηση όσον αφορά το ότι σε κάποια δευτερόλεπτα κάνει τη ΅υωπία, όλα τα ΅ηχανή΅ατα στις ίδιες ταχύτητες δουλεύουν.
Τώρα κατά πόσον αυτός ο γιατρός κατέχει τόσο τα λέιζερ αυτό ας το κρίνουν ...
Επισημάναμε κάποια παραπληροφόρηση και δυστυχώς ένα σημείο το οποίο είναι καθαρό ψεύδος. Δηλαδή κανένα μηχάνημα στον κόσμο δεν θεραπεύει πρεσβυωπία και υπήρχε και παραπληροφόρηση όσον αφορά το ότι σε κάποια δευτερόλεπτα κάνει τη μυωπία.»
Κατά τη δημοσιογραφική διάσκεψη διανεμήθηκε και σχετικό φυλλάδιο υπό τον τίτλο «Συνέντευξη Τύπου Οφθαλμολογικής Εταιρείας Κύπρου - Πρόεδρος Δρ. Π. Φ.»:
«07-06-05
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΡ. Π.Φ.
Αξιότιμοι κύριοι,
Μετά από δηλώσεις που έχουν γίνει πρόσφατα σε τηλεοπτικό σταθμό Παγκύπριας εμβέλειας, σε ώρα υψηλής ακροαματικότητας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων, για νέα επαναστατική μέθοδο από νέο μηχάνημα laser που έχει έρθει στην Κύπρο και διορθώνει σχεδόν τα πάντα, δηλώσεις που έχουν γίνει από άτομο που δεν είναι γιατρός, ούτε καν τεχνικός για τα laser, η Οφθαλμολογική Εταιρεία Κύπρου θεωρεί υποχρέωση και καθήκον της να ενημερώσει σωστά και υπεύθυνα, έγκυρα και ανεπηρέαστα τον Κύπριο ασθενή και Πολίτη.
Οι δηλώσεις αυτές δημιούργησαν έντονες ανησυχίες, απορίες και αμφιβολίες στους Κύπριους ασθενείς και πολίτες, αλλά και έντονες αντιδράσεις από τους Κύπριους Οφθαλμιάτρους που έχουν δεχθεί εκατοντάδες τηλεφωνημάτων από ασθενείς, άλλοι για απορίες και άλλοι δηλώνοντας έτοιμοι να υποβληθούν στη νέα και επαναστατική θεραπεία με το νέο μηχάνημα laser που θα τους λύσει το πρόβλημα τους.
Γι' αυτό η Οφθαλμολογική Εταιρεία Κύπρου προς άρση όλων των παρεξηγήσεων που έχουν δημιουργηθεί από τις δηλώσεις αυτές, αλλά και από άλλες κατά καιρούς ελλιπής ενημερώσεις δηλώνει υπεύθυνα τα ακόλουθα:
Στην Κύπρο υπάρχουν 4 κέντρα laser, δύο στην Λευκωσία, ένα στην Λεμεσό και ένα στη Λάρνακα.
Τα τέσσερα αυτά κέντρα διαθέτουν μηχανήματα laser που είναι τα πλέον σύγχρονα και διορθώνουν διαθλαστικές ανωμαλίες όπως είναι η μυωπία ο αστιγματισμός, και η υπερμετρωπία, μέχρις ενός ορίου και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις και δεν διορθώνουν πρεσβυωπία.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι στην Κύπρο άρχισαν να γίνονται τέτοιες επεμβάσεις από 12ετίας περίπου και τα μηχανήματα που υπάρχουν και λειτουργούν τώρα είναι όλα της τελευταίας γενεάς, δεν υπερβαίνουν την ηλικία των 2-3 ετών και είναι περίπου των ιδίων ικανοτήτων και προδιαγραφών.
Οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται, ο θεράπων ιατρός τις γνωρίζει πλήρως και είναι υποχρεωμένος να ενημερώσει τον ασθενή για την επέμβαση αυτή και για τυχόν επιπλοκές.
Ορισμένες από τις βασικές προϋποθέσεις και αντενδείξεις είναι οι ακόλουθες:
1. ΗΛΙΚΙΑ: συνήθως άνω των 20 ετών και αποδεδειγμένα να μην έχει αυξηθεί η μυωπία τον τελευταίο χρόνο.
2. ΒΑΘΜΟΙ ΜΥΩΠΙΑΣ: διορθώνονται πλήρως και με πολύ καλά αποτελέσματα μυωπίες μέχρι 8 βαθμούς, από 8-12 με καλά αποτελέσματα και από 12 βαθμούς και άνω λόγω σοβαρών επιπλοκών, προτιμούνται άλλες χειρουργικές μέθοδοι, όπως ενδοφθάλμιοι φακοί, αφαίρεση φυσιολογικού φακού του ματιού κλπ.
3. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΦΘΑΛΜΩΝ:
π.χ. κερατόκωνος είναι απόλυτος αντένδειξης, αλλά και άλλες παθήσεις που θα κρίνει ο θεράπων ιατρός.
Υπάρχουν διάφορες μεθόδοι για την διόρθωση των διαθλαστικών ανωμαλιών, όπως η PRK, LASIK, LASEK, EPILASIK, την επιλογή της μεθόδου θα κρίνει ο ιατρός ανάλογα με την περίπτωση.
Στην Κύπρο εφαρμόζονται οι δύο πρώτες μεθόδοι δηλ. Η PRK και η LASIK που είναι οι πιο δημοφιλής Παγκοσμίως.
΄Ισως όμως η EPILASIK να είναι η μέθοδος επιλογής στο άμεσο μέλλον.
Ως εκ τούτου η Οφθαλμολογική Εταιρεία Κύπρου παροτρύνει τους ασθενείς που θέλουν να υποβληθούν σε τέτοια θεραπεία να αποταθούν στον Οφθαλμίατρο της αρεσκείας τους και θα τους καθοδηγήσει πλήρως.»
Το περιεχόμενο της δημοσιογραφικής διάσκεψης αναδημοσιεύθηκε σε τηλεοπτικά κανάλια παγκύπριας εμβέλειας το ίδιο βράδυ (Παραρτήματα 1, 2, 3).
Tην επόμενη ημέρα εμφανίστηκαν στις καθημερινές εφημερίδες σχετικά δημοσιεύματα με τους συνακόλουθους τίτλους και ανάλογο περιεχόμενο (Παραρτήματα Α, Β, Γ, Δ, Ε).
Μετά τα πιο πάνω γεγονότα, το κοινό επέδειξε τεράστιο ενδιαφέρον για το Allegretto. Οι δύο πλευρές όμως, αποδίδουν τους λόγους της επίδειξης ενδιαφέροντος σε διαφορετικές αιτίες: Οι μεν εφεσείοντες, στις μεγάλες δυνατότητες που διαθέτει η τεχνολογία του Allegretto, που για πρώτη φορά ήταν διαθέσιμη στο κοινό της Κύπρου, οι δε εφεσίβλητοι στην παραπλάνηση του κοινού από πλευράς των πρώτων και εξ ου και όφειλαν, θεωρούν, οι εφεσίβλητοι καθηκόντως ως ΟΕΚ να παρέμβουν και να αποκαταστήσουν την αλήθεια για τη σύγχυση που είχε δημιουργηθεί.
Ότι τα λεχθέντα από τους εφεσίβλητους κατά τη δημοσιογραφική διάσκεψη συνιστούσαν δυσφήμιση απετέλεσε αδιαμφισβήτητο εύρημα του Δικαστηρίου, όπως και τα επιμέρους ευρήματα του ότι είναι προφανές ότι ο εφεσείων 1 προσβλήθηκε στην υπόληψη του, ότι η εφεσείουσα 2 με τη δημοσιογραφική διάσκεψη και τις αναδημοσιεύσεις τέθηκε σε μειονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών της, άλλων εισαγωγέων παρόμοιων μηχανημάτων και ότι επηρεάστηκε δυσμενώς στις εργασίες της, την επιχείρηση και την εμπορική της εύνοια:
«Εφαρμόζοντας τις πιο πάνω αρχές στα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης, μπορεί μεν οι Εναγόμενοι να μην χρησιμοποίησαν έντονους χαρακτηρισμούς, αλλά κάποια από τα λεχθέντα τους (Τεκμήρια 2 και 3), τείνουν να δυσφημήσουν τους Ενάγοντες. Είναι δε ξεκάθαρο και μη αμφισβητούμενο ότι, παρόλο που δεν κατονομάζονται, οι δηλώσεις αναφέρονται σε αμφότερους τους Ενάγοντες, καθώς και στο Δρα Γ.
Αναφέρομαι δε σε Εναγομένους, περιλαμβάνοντας και τους τρεις Εναγομένους, αφού από την ίδια τη μαρτυρία της Υπεράσπισης προκύπτει ότι ανέλαβαν την ευθύνη για τις εν λόγω δηλώσεις ως ΟΕΚ, γι' αυτό και ως Μέλη του Συμβουλίου της υπέχουν προσωπική ευθύνη. Η δε ευθύνη τους επεκτείνεται και σε όλες τις αναδημοσιεύσεις (Τεκμήρια 5-9 και 8-12), οι οποίες ήταν ακριβείς μεταφορές των λεχθέντων και τις οποίες εξουσιοδότησαν (Βλ. Gatley, 11η έκδοση, 2008, παράγρ. 6.37, Authority to repeat).
Σε γενικές γραμμές οι δυσφημιστικές αναφορές είναι ότι ο Ενάγων 1 είπε ψέματα, ότι δεν είναι χειριστής μηχανημάτων laser και ότι οι Ενάγοντες είναι ανεύθυνοι και παραπληροφορούν το κοινό χάριν του κέρδους και χάριν της διαφήμισης και αυτοπροβολής. Αυτές οι αναφορές αναφέρονται ρητά ή περιγράφονται επανειλημμένα σε όλα τα επίδικα δημοσιεύματα ή δηλώσεις.»
Ακολούθως, στη βάση των ευρημάτων του απεδέχθη την υπεράσπιση της αλήθειας και του προνομίου υπό αίρεση, κρίνοντας ότι:
«Από τα ευρήματα του Δικαστηρίου, όπως αυτά διατυπώνονται πιο πάνω, αλλά και γενικότερα από την όλη μαρτυρία που έχουν προσαγάγει οι Εναγόμενοι, καταλήγω ότι η υπεράσπιση της αλήθειας, θα πρέπει να επιτύχει. Διότι οι Ενάγοντες ισχυρίστηκαν ότι το Allegretto χρησιμοποιεί μία επαναστατική μέθοδο, ενώ αποδείχθηκε ότι ήταν η ίδια μέθοδος σε πιο εξελιγμένη μορφή και ότι όροι που χρησιμοποίησαν όπως για παράδειγμα «θεραπείες» και «νέα τεχνολογία 2005» έτειναν όντως να παραπλανήσουν.
Αναφορικά με την αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας και του κερατόκωνου, θεωρώ ότι εκείνη τη δεδομένη στιγμή, οι δηλώσεις των Εναγομένων αντικατόπτριζαν τη διαδεδομένη ιατρική θέση και αντίληψη. Το ότι ο Δρ Γ. χρησιμοποίησε το Allegretto για να αντιμετωπίσει την πρεσβυωπία δεν σημαίνει ότι ανέτρεψε αμέσως τα δεδομένα αφού ο τρόπος που το είχε χρησιμοποιήσει ήταν αποκλειστικά δική του πρωτοβουλία.
Οι Εναγόμενοι μπορεί να χρησιμοποίησαν έντονες εκφράσεις όπως «καθαρό ψεύδος» ή «ψέματα», αλλά ιδωμένα μέσα στο σύνολο των λεχθέντων και δημοσιευμάτων δεν ανατρέπουν την εικόνα που έχει σχηματίσει το Δικαστήριο ότι ο βασικός κορμός των ισχυρισμών τους ήταν αλήθεια. Το ίδιο ισχύει και για τον ανακριβή ισχυρισμό ότι ο Ενάγων 1 δεν είναι χειριστής μηχανημάτων laser. Οι ανακρίβειες που έχουν διατυπώσει δεν βλάπτουν ουσιωδώς την υπόληψη των Εναγόντων οι οποίοι διαφήμισαν ένα ιατρικό μηχάνημα και τις ιατρικές του δυνατότητες, μειώνοντας τις δυνατότητες των ήδη υπαρχόντων μηχανημάτων, χωρίς οι ίδιοι να είναι ιατροί.»
[Υπογραμμίσεις δικές μας]
Η άλλη βάση του αγώγιμου δικαιώματος της επιζήμιας ψευδολογίας, άρθρο 25 του Κεφ. 148, απερρίφθη από το Δικαστήριο, που έκρινε ότι δεν αποδείχθηκε κακοβουλία:
«Δεδομένου ότι το εν λόγω ’ρθρο καθιστά την ύπαρξη κακοβουλίας ως συστατικό στοιχείο του αδικήματος και δεδομένου του πιο πάνω ευρήματος ότι δεν αποδείχθηκε κακοβουλία, δεν θα υπεισέλθω περαιτέρω στο θέμα αυτό αφού και αυτή η αιτία αγωγής είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.»
Οι εφεσείοντες με την τελική τους αγόρευση πρωτοδίκως ισχυρίστηκαν ότι οι εφεσίβλητοι είχαν εγκαταλείψει την υπεράσπιση του προνομίου υπό επιφύλαξη - όχι μόνο δεν την προώθησαν με την αγόρευση τους αλλά και δεν ήταν επαρκώς και /ή δεόντως δικογραφημένη - δεν αναφερόταν σε ποια ακριβώς πρόνοια του άρθρου 21 του Κεφ. 148 στηρίζεται, γι΄ αυτό και δεν θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη από το Δικαστήριο (Αλήθεια Εκδοτική Εταιρεία Λτδ ν. Αλωνεύτη (2002) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1863). Το Δικαστήριο, αν και αναγνώρισε ως ορθές τις αιτιάσεις των εφεσειόντων και ότι η δικογράφηση περί προνομίου υπό επιφύλαξη «θα μπορούσε να ήταν καλύτερα διατυπωμένη», εν τούτοις προχώρησε να την εξετάσει, θεωρώντας με παραπομπή στην Κωνσταντινίδης ν. Βασιλείου (1986) 1 Α.Α.Δ. 75, ότι προωθήθηκε και μάλιστα με ιδιαίτερο έντονο τρόπο, κατά την ακροαματική διαδικασία. Επί του τελευταίου το Δικαστήριο στηρίχθηκε ακολούθως στο καταστατικό της ΟΕΚ και στην υποχρέωση που είχαν οι εφεσίβλητοι να παρέμβουν καθηκόντως, οδηγώντας έτσι την υπεράσπιση τους εντός των προνοιών του άρθρου 21(1)(α) του Κεφ. 148.[1] Με καθοδήγηση δε τις Κυριακίδης ν. Αριστείδου (2000) 1 Α.Α.Δ. 349, 354-359 και Κωνσταντίνου κ.α. ν. Καραμεσίνη (2011) 1 Α.Α.Δ. 714, το Δικαστήριο απορρίπτοντας τις αιτιάσεις των εφεσειόντων περί κακοβουλίας, έκανε δεκτή και την υπεράσπιση του προνομίου υπό επιφύλαξη:
«Ούτε οι χαρακτηρισμοί που χρησιμοποίησαν οι Εναγόμενοι ήταν τόσο έντονοι που από το περιεχόμενο τους να εξάγεται κακοβουλία. Οι Εναγόμενοι κατά τη Δημοσιογραφική Διάσκεψη εξέφρασαν την καλόπιστη τους άποψη, χρησιμοποιώντας μεν κάποιους ισχυρισμούς για τους Ενάγοντες οι οποίοι όμως δεν υπερέβαιναν τα επιτρεπτά όρια.»
[.]
«Θεωρώ ότι υπό την ιδιότητα τους ως ΟΕΚ και έχοντας καθήκον να προστατεύσουν τα συμφέροντα της τάξης των οφθαλμιάτρων που η ΟΕΚ εκπροσωπεί, είχαν δημόσιο καθήκον να σχολιάσουν αυτά που είχε αναφέρει ο Ενάγων 1 και που δημοσίευσαν οι Ενάγοντες και να εκφέρουν την άποψη τους.»
Οι εφεσείοντες προβάλλουν δέκα λόγους έφεσης, οι οποίοι πλήττουν τα λανθασμένα ευρήματα και την κατάληξη του Δικαστηρίου, το οποίο αποδεχόμενο τις ανωτέρω προβαλλόμενες υπερασπίσεις της αλήθειας και του προνομίου υπό επιφύλαξη: απέρριψε τις αξιώσεις των εφεσιβλήτων (λόγοι έφεσης 1 - 6). Με τον 8ο - 10ο πλήττουν ως λανθασμένη την αξιολόγηση της μαρτυρίας και ειδικότερα την απόρριψη της μαρτυρίας των εφεσειόντων ως αναξιόπιστης. Ενώ με τον 7ο την παράλειψη του Δικαστηρίου να καθορίσει το ποσό των αποζημιώσεων που θα επιδικάζονταν σε περίπτωση επιτυχίας της αξίωσης τους.
Οι εφεσείοντες καταχώρισαν αντέφεση την οποία απέσυραν κατά το στάδιο της ακροαματικής διαδικασίας.
To αστικό αδίκημα της δυσφήμισης, όπως μορφοποιείται στο σχετικό Νόμο, έχει ως αντικείμενο να προστατεύσει τη φήμη και υπόληψη προσώπων, φυσικών ή νομικών, από το δυσμενή επηρεασμό που προκύπτει ή θα προκύψει στο μέλλον από δυσφημιστικά δημοσιεύματα (ο περί Αστικών Αδικημάτων Νόμος, Κεφ. 148 που κωδικοποιεί το κοινό δίκαιο).
Θα ξεκινήσουμε εξ αντιθέτου φοράς από τους τελευταίους λόγους έφεσης (8ος - 10ος) με τους οποίους πλήττεται ως λανθασμένη αξιολόγηση της μαρτυρίας από το Δικαστήριο, το οποίο απέρριψε τη μαρτυρία των εφεσειόντων και αποδεχόμενο τη μαρτυρία των εφεσιβλήτων, κατέληξε σε λανθασμένα συμπεράσματα και ευρήματα, που το οδήγησαν στην απόρριψη της αγωγής.
Είναι πάγια νομολογημένο ότι θέματα αξιοπιστίας μαρτύρων ανήκουν βασικά στο πρωτόδικο Δικαστήριο (Μohammed Jaber Akil v. Αστυνομίας (2009) 2 Α.Α.Δ. 148, Παπαδήμας ν. Δημοκρατίας (2007) 2 A.A.Δ. 251, Χρίστος Ιωσηφίδης ν. Αστυνομίας, Ποινική Έφεση Αρ. 243/12, 2.5.2014, ECLI:CY:AD:2014:B289 και Νικολάου ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση 23/13, 22.5.2014, ECLI:CY:AD:2014:B344). Το Εφετείο επεμβαίνει μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις, όπως η πολύ πλούσια νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου καθιέρωσε. Το πρωτόδικο Δικαστήριο είναι εκείνο που έχει την ευκαιρία να ακούσει τους μάρτυρες και να παρακολουθεί τη συμπεριφορά τους στο εδώλιο. Αν, όπως λέχθηκε στην Φ. Χατζηδημητρίου ν. Δημοκρατίας (1998) 2 Α.Α.Δ. 104, 120, τα ευρήματα στα οποία κατέληξε το Δικαστήριο ήταν εύλογα, το Εφετείο δεν επεμβαίνει για να τα ανατρέψει. Επεμβαίνει μόνο, στην περίπτωση που τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε αντιστρατεύονται την κοινή λογική ή δεν δικαιολογούνται από τη μαρτυρία θεωρούμενη στο σύνολο της ή από τα ίδια τα ευρήματα του. Σε τέτοια περίπτωση, το Εφετείο έχει τη δυνατότητα να ανατρέψει τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου και να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα από τα πρωταρχικά γεγονότα (Μιχαήλ ν. Δημοκρατίας (1989) 2 Α.Α.Δ. 172, Πέτρου κ.α. ν. Αστυνομίας (1994) 2 Α.Α.Δ. 76, Μουζάκης ν. Αστυνομίας (1995) 2 Α.Α.Δ. 220, όπως υιοθετήθηκαν στην Akil (ανωτέρω)).
Το έργο του Δικαστηρίου και, εν προκειμένω, η όλη νοητική του διεργασία ως προς την αξιολόγηση των μαρτύρων ήταν βρίσκουμε μονομερή και λανθασμένα προσανατολισμένα: Το Δικαστήριο, εν πρώτοις, απέφυγε να εξετάσει ενδελεχώς την ενώπιον του μαρτυρία, περιοριζόμενο αποσπασματικά σε στοιχεία που αυτοτελώς δεν έπλητταν την αξιοπιστία των εφεσειόντων, ως προς το σύνολο των ισχυρισμών τους επί της ουσίας της διαφοράς και των επίδικων θεμάτων. Ορθά παραπονούνται οι εφεσείοντες, ότι οι λόγοι που επικαλείται το πρωτόδικο Δικαστήριο για να κρίνει αρνητικά την αξιοπιστία του εφεσείοντος 1 και του ΜΕ2, είναι επουσιώδεις και άσχετοι με το ζήτημα, ενώ η αξιολόγηση της εξ αντιθέτου μαρτυρίας των εφεσιβλήτων έγινε αποδεκτή αφοριστικά: «κρίνονται ως ειλικρινείς και μου έκαναν καλή εντύπωση, η δε μαρτυρία τους κρίνεται ως πειστική.»:
«Όπως έχει αναφερθεί πιο πάνω, στα πλείστα σημεία η μαρτυρία δεν αμφισβητήθηκε. Υπήρξε όμως επί μέρους αμφισβήτηση κάποιων σημείων της μαρτυρίας των ΜΕ1 και 2 και των ΜΥ1 και 3. Αναφορά στα εν λόγω σημεία θα γίνει και κατά την εξαγωγή των ευρημάτων του Δικαστηρίου, αλλά θεωρώ ορθό, πρώτα, να τονίσω κάποια θέματα που προκύπτουν από τη μαρτυρία.
Ο ΜΕ1, Ενάγων 1, ’.Ι., δεν με έπεισε σε δύο σημεία της μαρτυρίας του. Το πρώτο σημείο στο οποίο απορρίπτω την εκδοχή του είναι ο ισχυρισμός του ότι στα πρώτα στάδια μετά την παρουσίαση του Allegretto στον Αντέννα, παρέπεμπε τους ενδιαφερομένους σε όλους τους οφθαλμίατρους. Σταμάτησε δε να το κάνει αυτό μετά την αντίδραση των οφθαλμιάτρων, οπότε περιορίστηκε στο να συστήνει μόνο τον Δρα Γ. (ΜΕ2). Ο ισχυρισμός αυτός μού φαίνεται κάπως παράδοξος δεδομένου του γεγονότος ότι ο Ενάγων 1 ήταν συνέταιρος κατά 50% με το Δρα Γ. στην Ενάγουσα 2 εταιρεία η οποία κατά τη μαρτυρία του είχε αγοράσει και διαχειριζόταν το Allegretto. Μάλιστα, η Ενάγουσα 2 στεγαζόταν στο ίδιο κτήριο με το Ιατρείο του Δρα Γ., ως δε αριθμό τηλεφώνου χρησιμοποιούσε αυτόν του Δρα Γ., το δε άτομο που απαντούσε το τηλέφωνο ήταν η Γραμματέας του Δρα Γ.
Για τον ίδιο λόγο απορρίπτω και την προσπάθεια του να αποστασιοποιηθεί από τα δημοσιεύματα Τεκμήρια 14 - 16 και το λεκτικό που περιέχεται σ΄ αυτά. Για το θέμα αυτό, ισχυρίστηκε ότι ήταν αποκλειστική πρωτοβουλία του Δρα Γ. Από την όλη μαρτυρία, διαφάνηκε η πολύ στενή επαγγελματική σχέση και δράση που είχαν οι ΜΕ1 και 2, γι' αυτό θεωρώ απίθανο ο ΜΕ2 να ενεργούσε από μόνος του χωρίς να πληροφορεί σχετικά το ΜΕ1.
Ο ΜΕ2, Δρ. Τ.Γ., μού έδωσε την εντύπωση ατόμου με υπερβολική αυτοπεποίθηση η οποία, όμως, φτάνει στα όρια της αλαζονείας. Παρατέθηκε αυτούσιο το απόσπασμα από τη Γραπτή του Δήλωση, Τεκμήριο Β το οποίο αναφέρεται στα προσόντα του και στο τι έχει επιτύχει ο ίδιος στον τομέα του. ΄Όταν όμως αμφισβητούνταν κάποια από τα γεγονότα που ο ίδιος παρέθετε, η μαρτυρία του ήταν ασαφής. Αναφέρω ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δήλωση του ότι είναι Μέλος του Royal College of Ophthalmologists στην Αγγλία. Όταν του υπεδείχθη το ΤΕΚΜΗΡΙΟ 21 που είναι Επιστολή ημερ. 8/12/2008 από το εν λόγω College η οποία αναφέρει ότι δεν φαίνεται να είναι Μέλος, ούτε εμφαίνεται να είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο του, αυτός δεν έδωσε σαφή απάντηση. Προσκόμισε την εισδοχή του ως Μέλος στις 10/3/2000 (ΤΕΚΜΗΡΙΟ 23), την Κάρτα Μέλους του (ΤΕΚΜΗΡΙΟ 24) και ισχυρίστηκε ότι ως Μέλος λαμβάνει μέχρι και σήμερα το Περιοδικό (Journal) που εκδίδει το College (ΤΕΚΜΗΡΙΟ 25). Το ότι είχε υπάρξει Μέλος, δεν αμφισβητήθηκε, αυτό εξάλλου εμφαίνεται και από το Τεκμήριο 21, εκεί όμως που δεν έδωσε σαφή απάντηση είναι στο κατά πόσο εξακολουθεί να είναι εγγεγραμμένος ως Μέλος.
Από την άλλη, οι Εναγόμενοι 1 και 2 (ΜΥ1 και 3), κρίνονται ως ειλικρινείς και μου έκαναν καλή εντύπωση, η δε μαρτυρία τους κρίνεται ως πειστική. .»
Επιμέρους σημειώνουμε ιδιαιτέρως ότι ο αφορισμός του Δικαστηρίου ότι ο ΜΕ2 ήταν αλαζόνας, δεν συνιστά στοιχείο της προσωπικότητας του μάρτυρα, συνδεδεμένο με τη φιλαλήθεια του λόγου του. Δυνατόν ο αλαζόνας να είναι φιλαλήθης και ο ταπεινόφρων να ψεύδεται. Οι ασάφειες της μαρτυρίας του ΜΕ2 δεν καταγράφονται και δεν εντοπίζονται από το Δικαστήριο, που περιορίζεται στο αν ο ΜΕ2 ήταν ή συνεχίζει να είναι μέλος του Royal College of Ophthalmologists στην Αγγλία, γεγονός επίσης που κρίνεται υπό τις περιστάσεις ως ουδέτερο, εφόσον όπως προκύπτει από τα πρακτικά ούτε η πλευρά των εφεσιβλήτων προσήγαγε σαφή περί τούτου μαρτυρία.
Από την άλλη, αναδρομή στα πρακτικά εντοπίζει πληθώρα ανακριβειών και αντιφάσεων, όπως π.χ. του ΜΥ1-εφεσίβλητου Π.Φ. Ενώ ο ΜΥ1 προβάλλει τα δήθεν λεχθέντα από τον εφεσείοντα 1 κατά τη δημοσιογραφική διάσκεψη στον Αντέννα, προηγουμένως δηλώνει ότι δεν παρακολούθησε την εκπομπή. Ο δε εφεσίβλητος 2 Χ. Κ. (ΜΥ3), ο οποίος, κατά την αντεξέταση αρνείται ότι στη δημοσιογραφική διάσκεψη ή οποτεδήποτε οι ίδιοι αναφέρθηκαν ή αμφισβήτησαν τα χαρακτηριστικά του Allegretto και ότι το μόνο που λέχθηκε ήταν ότι τα μηχανήματα που υπάρχουν στην Κύπρο είναι των ίδιων περίπου προδιαγραφών, διαψεύδεται κατηγορηματικά από το ίδιο το δυσφημιστικό κείμενο (τεκμήριο 2 ανωτέρω). Η ενώπιον του Δικαστηρίου μαρτυρία κατέδειξε ότι οι εφεσίβλητοι ενημερώθηκαν για την εκπομπή στον Αντέννα από τρίτους.
Προφανής ήταν επίσης η προσπάθεια των ως άνω μαρτύρων να συσκοτίσουν και να διαστρεβλώσουν τα γεγονότα γύρω από την αγορά του Allegretto από την Ακτίς το 2007 και τους λόγους που τους οδήγησαν σε αυτή τους την επιλογή, ακριβώς για να αποφύγουν να παραδεχθούν ότι οι δυνατότητες και τα εργοστασιακά χαρακτηριστικά του Allegretto, τις οποίες πρόβαλαν οι εφεσείοντες, ήταν ο λόγος που το επέλεξαν.
Αντιπαρέρχεται το Δικαστήριο και πάλι γενικότροπα το θέμα των επεμβάσεων και της διόρθωσης της πρεσβυωπίας ή του κερατόκωνου ως ακολούθως:
«Εκείνο που διαπιστώνεται από τη μαρτυρία των δύο πλευρών, είναι ότι η τεχνολογία του επίδικου Allegretto διέθετε δυνατότητες αντιμετώπισης των δύο πιο πάνω παθήσεων, οι οποίες όμως ακόμη δεν είχαν τύχει εκμετάλλευσης ούτως ώστε να διαδοθούν και να χρησιμοποιούνται. Ο Δρ Γ. φαίνεται να ήταν όμως τολμηρός αφού από το έτος 2005 είχε κάμει επεμβάσεις στους ΜΕ4 και 5 για διόρθωση της πρεσβυωπίας τους. Η εντύπωση ότι ο Δρ Γ. ήταν τολμηρός και χρησιμοποιούσε την τεχνολογία στο έπακρο, μού δόθηκε από τη δική του μαρτυρία. Συγκεκριμένα, διαφάνηκε η ευκολία που είχε στο να συστήνει επεμβάσεις με laser χωρίς να αναφέρει τις πιθανές αντενδείξεις αφού, κατά τη γνώμη του, η πιθανότητα αποτυχίας ήταν σε ελάχιστο ποσοστό. Παραδέχθηκε, για παράδειγμα, ότι σε επεμβάσεις για αντιμετώπιση πρεσβυωπίας, πιθανό να χαθεί η τρίτη διάσταση, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι αυτό δεν αποτελούσε ουσιαστικό πρόβλημα και εάν ο ασθενής επιθυμούσε να πληροφορηθεί κάτι περισσότερο, τον ενημέρωνε σχετικά.»
Την ίδια πλημμέλεια παρατηρούμε και ως προς την αξιολόγηση των λοιπών μαρτύρων: τη μαρτυρία του ΧΑ (ΜΕ3) αποθηκάριου, ο οποίος υπεβλήθηκε από το ΜΕ2 σε διορθωτική επέμβαση για το πρόβλημα του κερατόκωνου, με το μηχάνημα Allegretto με καλά αποτελέσματα, του ΜΕ4 γυναικολόγου μαιευτήρα ΠΜ, ο οποίος για χρόνια αντιμετώπιζε προβλήματα αστιγματισμού και υπερμετρωπίας και έτυχε σχετικής επέμβασης από τον ΜΕ2, με εξαίρετα αποτελέσματα, του ΜΕ5 ΝΝ, ο οποίος αντιμετώπισε και πάλι με διορθωτική επέμβαση από τον ΜΕ2 την πρεσβυωπία του, που διορθώθηκε πλήρως, τον ΜΕ6 ΧΚ τοπογράφο που είχε συμπτώματα κερατόκωνου καθώς και μυωπίας και που, παρά την αντίθετη γνώμη του οφθαλμίατρου του, εισάκουσε την εισήγηση του ΜΕ2, υποβλήθηκε σε επέμβαση η οποία του αποκατέστησε την όραση 100% στο ένα μάτι και 90-95% στο άλλο.
Ο περιορισμός του Δικαστηρίου σε αυτή τη στενή παράμετρο του στέρησε τη δυνατότητα σφαιρικής αντίκρυσης των εκατέρωθεν αντίθετων περί των κρίσιμων γεγονότων ισχυρισμών, αλλά και επί της ουσίας άμεσα συνδεδεμένων με την επιτυχία των προβαλλόμενων υπό των εφεσίβλητων υπερασπίσεων, αφήνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο ασχολίαστη και χωρίς αντιπαραβολή την εκατέρωθεν μαρτυρία: τις ιδιότητες του μηχανήματος Allegretto, τις θεραπευτικές αγωγές που ακολούθησε ο ΜΕ2, συμπεριλαμβανομένης και της πρεσβυωπίας και του κερατόκωνου, και τις αντίθετες θέσεις των μαρτύρων ιατρών των εφεσιβλήτων, οι οποίοι υποστήριξαν την αδυναμία του εν λόγω μηχανήματος να θεραπεύσει την πρεσβυωπία ή τον κερατόκωνο, ζητήματα για τα οποία αναλώθηκε μεγάλος αριθμός δικασίμων για εξέταση.
Ανεπίτρεπτα θεωρούμε το Δικαστήριο προχώρησε στη διαπίστωση ότι ο ΜΕ2 με μεγάλη ευκολία συστήνει επεμβάσεις με Laser χωρίς να αναφέρει τις πιθανές αντενδείξεις, κάτι που όχι μόνο δεν υποστηριζόταν από τη μαρτυρία αλλά εξ αντιθέτου διαψεύδεται από τις καταθέσεις των ως άνω μαρτύρων υπεράσπισης, των οποίων το Δικαστήριο έκανε αποδεκτή τη μαρτυρία τους στο σύνολο της, στηριζόμενο στην καλή εντύπωση και στην πειστικότητα της μαρτυρίας τους, χωρίς οποιαδήποτε άλλη επιμέρους διερεύνηση.
Το Δικαστήριο ενεργώντας τοιουτοτρόπως παρέλειψε να εξετάσει, ως όφειλε, τη μόνη ενώπιον του αδιαμφισβήτητη μαρτυρία, αυτή του εφεσείοντος 1 ως προς τα λεχθέντα στον Αντέννα και να την αξιολογήσει, πριν υπεισέλθει στην εξέταση των εξ αντιθέτου ισχυρισμών και των προβληθεισών υπερασπίσεων. Ο εφεσείων 1 μετ' επιτάσεως αρνήθηκε τις όποιες υποβολές της Υπεράσπισης και των όσων του απέδιδαν ότι ανέφερε στη συνέντευξη τύπου, διευκρινίζοντας περαιτέρω τις θέσεις που πρόβαλε κατά την κυρίως εξέταση του: κατά την παρουσίαση του Allegretto στον Αντέννα ανέδειξε τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας τεχνολογίας του Allegretto, όπως εμπεριέχονται και αναλύονται στο εγχειρίδιο της κατασκευάστριας εταιρείας (τεκμήριο 4), ότι ένα από τα εργοστασιακά χαρακτηριστικά του είναι και η ικανότητα του να διορθώνει μέχρι 14 βαθμούς μυωπίας. Παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα ων πρακτικών για καλύτερη παρακολούθηση του όλου ζητήματος, σελ. 12-14 των πρακτικών:
«Ε. Γιατί σε κάλεσε ο δημοσιογράφος αυτός;
Α. Για να παρουσιάσω τα χαρακτηριστικά της νέας τεχνολογίας στη διόρθωση διαθλαστικών ανωμαλιών στην όραση της τεχνολογίας allegretto 400.
Ε. Και να τα παρουσιάσεις στα πλαίσια ποιου προγράμματος του Αντέννα έγινε;
Α. Δεν ήταν πλαίσια, ήταν το δελτίο ειδήσεων.
Ε. Και όταν παρουσιάστηκες εκεί τι δήλωσες, τι ανάφερες;
Α. Είπα τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας τεχνολογίας ένα από τα οποία είναι η ικανότητα να διορθώνει μέχρι 14ο μυωπία το οποίο είναι εργοστασιακό χαρακτηριστικό.
Ε. Τα ανάφερες στην έκταση και λεπτομέρεια που τα ανάφερες αυτά τα χαρακτηριστικά στην παράγρ. 6 της γραπτής σου κατάθεσης ή ήταν πιο συνοπτικά ή πιο πολλά που είπες;
κ. Κυπριανού: Να τα δει να θυμηθεί κ. Πρόεδρε.
Ε. Ναι, δέστε τη γραπτή σας δήλωση.
Α. (διαβάζει την παράγρ. 6)
Ε. Τούτα είναι που είπες στην εμφάνιση σου;
Α. Μάλιστα. Απ ότι θυμούμαι.
Ε. Αν θυμάσαι σε εκείνη την παρουσίασή σου στο δελτίο ειδήσεων του Αντέννα εσύ ή ο δημοσιογράφος σαν ανταπόκριση από αυτά που έλεγες ανάφερε ότι αυτό το μηχάνημα και τυφλούς θεραπεύει;
Α. Να μιλήσω εκ μέρους του δημοσιογράφου;
Ε. Αν ακούστηκε αυτή η φράση.
Α. Ο δημοσιογράφος το τόνισε αλλά αν το επικαλούμαι, όταν έρθει ο γιατρός θα σας το πεί, πάνω από κάποιους βαθμούς διότι το 14 ιατρικά θεωρείται τύφλωση. Ο δημοσιογράφος στο να προσπαθήσει να το κάνει σαν ένα σοβαρό πλεονέκτημα της νέας τεχνολογίας είπε κάποια πράγματα δικά του τα οποία αν προσέξετε στην απάντησή μου από μένα ήταν πολύ χαρακτηριστική.
Ε. Να καταλάβω ότι η απάντησή σας είναι ότι είτε εσύ είτε ο δημοσιογράφος κατά τη διάρκεια της εμφάνισής σου στο δελτίο ειδήσεων του Αντέννα είπε την έκφραση ότι το μηχάνημα αυτό και τυφλούς θεραπεύει.
Α. Όχι, παραποιείς έτσι. Η ερώτηση ήταν «Αν υποθέσουμε κ. Ιωάννου ότι 10 14ο μυωπίας αντιστοιχεί περίπου σαν τύφλωση μπορούμε να πούμε ότι η νέα τεχνολογία διορθώνει την τύφλωση;» Αυτή ήταν η ερώτηση. Απάντησή μου ήταν «με την έννοια που το λέτε ότι θεωρείτε τους 14ο βαθμούς μυωπία σαν τύφλωση ναι.» Για να μην παραποιούμε τα πράγματα.
Ε. Αντελήφθηκες τι είναι αυτό που έκαμε το δημοσιογράφο να σε καλέσει στο δελτίο ειδήσεων του Αντέννα;
Α. Τι εννοείτε αντιλήφθηκα;
Ε. Πώς εξηγείται ότι έμαθε ότι έφερες εσύ αυτό το μηχάνημα;
Α. Ενημερώθηκε από φίλους ότι ήρθε μια νέα τεχνολογία για διόρθωση της μυωπίας και ήρθε σε επαφή μαζί μου.
Ε. Πόση ώρα κράτησε κατά τη διάρκεια του δελτίου αυτού η συνομιλία σας;
Α. 3-4-5 λεπτά δεν θυμάμαι ακριβώς.
Ε. Έδειχνε και άλλες εικόνες ή ήταν ζωντανή παρουσία σου στο στούντιο του Αντέννα;
Α. Εμένα και το laser.
Ε. Είχες πάρει το laser μαζί σου εκεί;
Α. Όχι ήρθε στο χώρο του laser.
Ε. Και έπαιξε πλάνα;
Α. Μάλιστα.
Ε. Έλαβες μέρος και εσύ στα πλάνα εκεί; Στο χώρο του εργαστηρίου σας;
Α. Βεβαίως.
Ε. Έβαλες και τη μάσκα εκείνη που φορούν οι γιατροί συνήθως κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων;
Α. Όχι, φορούσα τη στολή του τεχνικού χειριστή του laser.
Ε. Η εμφάνιση σου τούτη στον Αντέννα δεν είχε καμία σχέση με προσπάθεια σου εσένα να προβάλεις αυτό το μηχάνημα και τις δυνατότητες του; Προήλθαν καθαρά από το τι άκουσε ο κ. Χ.; Δεν έκαμες εσύ καμία προσπάθεια για να σε καλέσει ο κ. Χ. στον Αντέννα;
Α. Έχω κάποιους φίλους οι οποίοι το συζήτησαν μαζί με ρώτησαν και τους είπα βεβαίως. Εμείς οι έμποροι έχουμε την ανάγκη και το δικαίωμα να προβάλλουμε τα εμπορεύματα μας και έχουμε.., τη στιγμή που παρουσιάζουμε ένα προϊόν είναι ιερή δεν μπορεί να έρχεται κάποιος να την καταστρέφει. Όταν κάποιος διαφωνεί αποτείνεται στο Υπουργείο Εμπορίου και γραπτώς λέει τους λόγους που διαφωνεί. Αν διαφωνεί ότι οι 14ο μυωπίας είναι εργοστασιακό χαρακτηριστικό μπορεί να αποταθεί στο Υπουργείο Εμπορίου και να το αναφέρει. Το Υπουργείο Εμπορίου να αποταθεί σε μένα και θα μου ζητήσει κ. Ιωάννου παρουσίασε μου τα στοιχεία που να βρω ότι 14ο είναι εργοστασιακό χαρακτηριστικό και θα αποστείλω στο Υπουργείο Εμπορίου αποδεικτικά στοιχεία ότι 14ο είναι πράγματι εργοστασιακό χαρακτηριστικό αν δεν καταφέρω να το αποδείξω τότε το Υπουργείο Εμπορίου μου ζητά να έρθω εγώ να διορθώσω το θέμα και όχι να πιάνει ο καθένας το Νόμο στα χέρια του και να παρουσιάζει ό,τι θέλει.»
Για να συνεχίσει στη σελ. 18:
«Α. Πριν να βγω στον Αντέννα και να παρουσιάσω τη νέα τεχνολογία επικοινώνησα με τον Ιατρικό Σύλλογο να τους ρωτήσω τι θα πω και πώς και τη νομική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης πώς θα μιλήσω και τι θα πω. Ο Ιατρικός Σύλλογος μου είπε να μην πεις δημόσια το όνομα του γιατρού που χρησιμοποιεί την τεχνολογία. Δεν το χρησιμοποίησα και είπα ότι μπορούν να αποταθούν σε οποιαδήποτε γιατρό επιθυμούν.»
Όταν δε υπεβλήθη στον εφεσείοντα 1 αν γνωρίζει τι προβλέπει το άρθρο 24 του περί Εγγραφής Ιατρών Νόμου και ότι κάποιος που δεν είναι ιατρός δεν μπορεί να υποδεικνύει ή να συμβουλεύει σχετικά με ιατρικές ή χειρουργικές θεραπείες ο μάρτυρας απάντησε, σελ. 25-26:
Α. Κατ΄ αρχάς ποτέ δεν είπα ότι είμαι γιατρός ούτε μίλησα για θεραπεία. Εγώ μίλησα για ικανότητες της τεχνολογίας.
Ε. Δηλαδή αυτά που λες στο τεκμ. 16 είναι πιο πρόσφατες εκφράσεις είπες κάθε Σαββατοκυρίακο το βάλλουμε σε διάφορα περιοδικά. Όταν λες στον τίτλο του άρθρου «δείτε τον κόσμο με άλλο μάτι. Τεχνολογία αιχμής για μια καλύτερη όραση» είναι τεχνολογία δεν είναι για θεραπεία όρασης.
Α. Λέει το η λέξη «τεχνολογία»
Ε. Εγώ σου υποβάλλω ότι όλες οι δημοσιεύσεις που η εταιρεία σου εσύ ή ο συνέταιρος σου γιατρός εκάμναν και κάμνετε σχετικά με αυτό το μηχάνημα το Αllegretto 400 είναι παράβαση εδαφίου αυτού του άρθρου 24 που σου διάβασα.
Α. Εγώ θεωρώ ότι ποτέ δεν πρόβαλα τον εαυτό μου ούτε σαν γιατρό και ποτέ δεν πρόβαλα τον εαυτό μου ότι προβαίνει σε θεραπείες. Αντίθετα, μίλησα καθαρά για τα χαρακτηριστικά της τεχνολογίας. Αυτό είναι δικαίωμα μου σαν έμπορος να το προβάλω και αυτό ζητώ και η κοινωνία αυτό γνωρίζει.
Ε. Θα σου διαβάσω κάποιες πρόνοιες από το Νόμο που προνοεί για την κατοχύρωση και την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών και περί συναφών θεμάτων όπου στο άρθρο 10 αναφέρει τα εξής υπο τον τίτλο Δικαίωμα σε πληροφόρηση «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα σε πληροφόρηση για τα δικαιώματα του ασθενούς. Επαρκείς πληροφορίες για υπηρεσίες υγείας, καθώς και για τους τρόπους καλύτερης αξιοποίησής τους πρέπει να είναι διαθέσιμες στο κοινό, σύμφωνα με τις διατάξεις των επόμενων εδαφίων.» και στο άρθρο 12 ο ίδιος Νόμος αναφέρεται Ιατρική Πληροφόρηση περιλαμβάνει, και λέει η παράγρ. (γ) «τους κινδύνους που εμπεριέχονται στην προτεινόμενη θεραπεία, συμπεριλαμβανομένων των παρενεργειών, του πόνου και της δυσφορίας». Το είχες υπόψη σου την περίοδο εκείνη αυτή την πρόνοια του Νόμου; Και στο (δ) «την πιθανότητα επιτυχίας και τους κινδύνους των διαφόρων μορφών θεραπείας ή μη θεραπείας.»
Α. Μιλάτε για Νόμο που έχει σχέση με γιατρούς. Εγώ δεν έκαμα οποιαδήποτε θεραπεία ούτε ισχυρίστηκα ότι έκαμνα θεραπεία, εγώ απλά αναφέρω εργοστασιακά χαρακτηριστικά συγκεκριμένης τεχνολογίας.
Ε. Δηλαδή όταν στην υπεύθυνη δήλωση σου τεκμ. 15 λες ότι πράγματι διορθώνει 14ο μυωπίας, όταν λες ότι διορθώνει προβλήματα που δημιουργούν laser παλαιότερης τεχνολογίας.
Σε ερωτήσεις δε που ακολούθησαν γενικά για την πρεσβυωπία απάντησε ως ακολούθως, σελ. 27-28:
«Ε. Τι είπες για την πρεσβυωπία σε εκείνη την εκπομπή;
Α. Δεν μίλησα καθόλου για την πρεσβυωπία σε εκείνη την εκπομπή. Δεν ξέρω αν βρήκατε κάτι που μίλησα μέσα για την πρεσβυωπία, αλλά δεν έχω πει τίποτε.
Ε. Καλά, γιατί στην παράγρ. 6(ε) της γραπτής σου δήλωσης αναφέρεις «να διορθώνει το πρόβλημα της πρεσβυωπίας με την τεχνική advance monovision."
Α. Στην προσπάθεια τους να μας προσβάλουν μίλησαν οι ανταγωνιστές για την πρεσβυωπία ότι δεν μπορεί να γίνει και εξήγησα ότι υπάρχει ειδική τεχνολογία που ονομάζεται advance monovision και μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της πρεσβυωπίας.
Ε. Οι ανταγωνιστές πού βρήκαν την πρεσβυωπία για να σας προσβάλουν; Πού την είδαν; Εκατεβάσαν την που το μυαλό τους; Δεν είναι μέσα στο τεκμ. 14 που την είδαν και στις δηλώσεις σου στον Αντέννα;
Α. Εσείς θεωρείτε ότι ήταν από τις δηλώσεις μου στον Αντέννα που βρήκαν τα τεκμήρια για την πρεσβυωπία; Λανθάνεστε. Στον Αντέννα δεν είπα οτιδήποτε σχετικό με την πρεσβυωπία και φέρτε μου το να το δούμε στην πράξη.
Ε. Δηλαδή συμφωνάς ότι εάν στον Αντέννα είπες ότι το μηχάνημα ή η τεχνολογία αυτή είναι μια θεραπεία πρεσβυωπίας δικαιολογούνται απόλυτα οι εναγόμενοι να πουν εκείνο που είπαν αργότερα.
Α. Αυτή είναι δική σας τοποθέτηση. Δεν είπα κάτι τέτοιο, δεν είπα οτιδήποτε στον Αντέννα.»
Και στις σελ. 29-30:
«Ε. Επίσης σου υποβάλλω ότι για ένα μηχάνημα που απλώς βοηθά να αντιμετωπιστούν διαθλαστικές ανωμαλίες με τις λέξεις που χρησιμοποίησες τους όρους ή τις έννοιες που είπες, έδωσες την εντύπωση σε εκείνο το δελτίο ειδήσεων ότι όπως το λες εδώ στην παράγρ. 5 απλοϊκά της γραπτής σου κατάθεσης «Το μηχάνημα αυτό ..... (διαβάζει) .. όρασης.», με αποτέλεσμα ακόμα και τυφλούς να τους δημιουργηθεί η εντύπωση ότι υπάρχει ελπίδα να αποφύγουν τις συνέπειες ή να τις εμποδίσουν τις συνέπειες της τύφλωσης τους.
Α. Η λέξη τύφλωση στην παρουσίαση στον Αντένα την έθεσε ο δημοσιογράφος και είπε τα εξής: «Αν υποθέσουμε κ. Ι. ότι 14ο μυωπίας αντιστοιχούν σε κάτι περίπου σε τύφλωση τότε μπορούμε να πούμε ότι η νέα τεχνολογία διορθώνει την τύφλωση;» και απάντησα «με την έννοια που το ορίζετε ότι θεωρείτε τους 14ο μυωπίας σαν τύφλωση, τότε ναι. Η νέα τεχνολογία μπορεί να διορθώσει αυτές τις έννοιες που λέτε σαν τύφλωση. Ιατρικά από ότι ξέρω από τους 7ο και πάνω θεωρείται τύφλωση» οπότε ο δημοσιογράφος δεν ήταν ερμηνευτικά έξω στο θέμα.
Ε. Εγώ σου υποβάλω ότι με αυτή την απάντηση ακριβώς που έδωσες παρέβηκες εκείνους τους νόμους που σου διάβασα, διότι και αν ακόμα ήσουν γιατρός, που δεν ήσουν, όπως ο Νόμος θέλει, θα έπρεπε να πεις πρώτο τις προϋποθέσεις, για παράδειγμα για να είναι δυνατό να θεραπευτεί έστω και ένας βαθμός μυωπίας που είναι η ηλικία άνω των 20 ετών και όχι μόνο και όλες τις άλλες προϋποθέσεις που χρειάζεται για να θεραπεύεται. Πρώτον. Μετά θα έπρεπε να πεις κάποιους κινδύνους ή επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν έστω και σε κάποιον που έχει ένα βαθμό και προσπαθείς να το μηδενίσεις και μόνο αν ήσουν γιατρός να εξηγήσεις πως βρέθηκες στο δελτίο ειδήσεων του Αντέννα να μιλάς.
Α. Πρέπει να τονίσω ότι το νόημα της ερώτησής του δημοσιογράφου ήταν να τονίσει τον αριθμό 14. Το 14ο μυωπία. Το μεγάλο αριθμό διόρθωσης της διαθλαστικής ανωμαλίας. Αυτό ήθελε να τονίσει ο δημοσιογράφος. Δεν έχει καμία σχέση με αυτό που λέτε. Ήθελε να τονίσει το χαρακτηριστικό της τεχνολογίας.
[.]
Α. Όχι δεν έκαμα έτσι προσπάθεια να δώσω τέτοια εντύπωση. Αυτές είναι δικές σας θέσεις.
Ε. Επίσης σου υποβάλλω ότι την ίδια διάθεση δηλαδή να νομίζεις ότι αυτό που κάνεις είναι ιερό καθήκον όπως μας είπες έχεις πρόθεση να την συνεχίσεις και εσύ και η εταιρία σου και στο μέλλον.
Α. Αν είναι έντιμο και καλό για τον κυπριακό λαό γιατί όχι.»
Προκύπτει εκ των ανωτέρω ότι εν όψει της αποτυχίας των εφεσιβλήτων, να προσκομίσουν ή παρουσιάσουν την επίδικη μαγνητοσκοπημένη εμφάνιση του εφεσείοντος 1 στο κύριο δελτίο ειδήσεων του Αντέννα, ή έστω την αποδελτίωση της, οι όποιες θέσεις και υποβολές της Υπεράσπισης παρέμειναν μετέωρες και αναπόδεικτες. Στην απουσία σχετικού υπόβαθρου δεν ήταν επιτρεπτό αλλά και πρακτικώς αδύνατον να προχωρήσει το Δικαστήριο στην εξέταση των προβαλλόμενων υπερασπίσεων της αλήθειας των δηλώσεων και ή του προνομίου υπό επιφύλαξη:
«Μπορεί μεν το ακριβές κείμενο των δηλώσεων του Ενάγοντα 1 στον Αντέννα να μην είναι διαθέσιμο, όμως κατά την κύρια εξέταση του, κατατέθηκαν χωρίς να, αμφισβητούνται οι γενικές θέσεις που είχε αναπτύξει για τις δυνατότητες του Allegretto στο εν λόγω ρεπορτάζ. Επίσης σχετικό είναι το κείμενο των δημοσιεύσεων (Τεκμήρια 14-16). 'Όλα τα πιο πάνω, περιλαμβάνουν επαρκώς τη γνώμη που οι Ενάγοντες διατηρούσαν για τις δυνατότητες του Allegretto.»
[.]
Δεν θα υπεισέλθω περαιτέρω στο θέμα αυτό, απλώς πρέπει να αναφερθεί ότι στην παρούσα διαδικασία, ως Ενάγοντες εμφαίνονται φυσικό και νομικό πρόσωπο μη ιατροί και επιζητούν αποζημιώσεις για δυσφήμηση και επιζήμια ψευδολογία για θέματα που, μεταξύ άλλων, αφορούν και σε άσκηση ιατρικής. Θα προσέθετα, μάλιστα, ότι φαίνεται να υπήρχε μια εκ πρώτης όψεως παράβαση του ’ρθρου 24(γ) του Περί Εγγραφής Ιατρών Νόμου, Κεφ. 250 που απαγορεύει και ποινικοποιεί ακόμη και τη γνώμη ή συμβουλή ή υπόδειξη οποιασδήποτε ιατρικής ή χειρουργικής θεραπείας ή τη διάγνωση ή θεραπεία οποιασδήποτε ασθένειας ή πάθησης από μη εγγεγραμμένο ιατρό.»
[η υπογράμμιση είναι δική μας]
Φαίνεται ότι το Δικαστήριο στηριζόμενο στην καλή εντύπωση που αποκόμισε από τους εφεσίβλητους και χωρίς να έχει ενώπιον του της δηλώσεις του εφεσείοντος 1 στον Αντέννα, αποδέχεται τα όσα οι εφεσίβλητοι προώθησαν σε συνάρτηση με τις δημοσιεύσεις (τεκμήρια 14-16) πλην του πρώτου στο τεκμήριο 15, ότι αποτελούσαν διαφημίσεις και όχι ανακοινώσεις, για να καταλήξει ότι αυτό που προβάλλεται τόσο από τις δημοσιεύσεις και από το ρεπορτάζ είναι η άσκηση ιατρικής από μέρους των εφεσειόντων, παρόλο που αυτοί δεν είναι ιατροί.
Το Δικαστήριο δεν ήταν δυνατόν, εν όψει των ανωτέρω, να προχωρήσει σε τέτοια ευρήματα και/ή διαπιστώσεις: εν πρώτοις πλείστα όσα από τα δημοσιεύματα είναι μεταγενέστερα των επίδικων γεγονότων και ιδιαιτέρως της δημοσιογραφικής διάσκεψης της ΟΕΚ. Στις εν λόγω διαφημίσεις ή δημοσιεύματα προβάλλεται ο Ophthalmos Laser Center, τα βασικά χαρακτηριστικά του Allegretto, η διεύθυνση και τηλέφωνο του οφθαλμίατρου.
Οι εφεσείοντες, καταλήγουμε, ως έμποροι ή εισαγωγείς μηχανημάτων, είχαν δικαίωμα να διαφημίσουν και να προωθήσουν το μηχάνημα τους, το οποίο ήταν εγκατεστημένο στο εν λόγω οφθαλμολογικό κέντρο προς ενημέρωση των ασθενών. Οποιαδήποτε απαγόρευση σε ένα έμπορο να ενημερώσει το κοινό για τα προϊόντα του ή ακόμα και να τα διαφημίσει, εγείρει σοβαρά ερωτήματα που άπτονται της Σύμβασης για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Στην υπόθεση C-316/09 MSD Sharp & Dohme GmbH v. Merckle GmbH., στις εισηγήσεις της προς το Δικαστήριο των κοινοτήτων η Γενική Εισαγγελέας Verica Trstenjak εξήγησε με πολύ κατατοπιστικό τρόπο τα θέματα που εγείρονται σε τέτοιες περιπτώσεις:
§3. "Τα ζητήματα τα οποία θέτει η παρούσα υπόθεση συνδέονται αναπόσπαστα με την λεπτή στάθμιση στην οποία πρέπει να προβεί ο νομοθέτης της Ένωσης μεταξύ, αφενός, της προστασίας της δημόσιας υγείας και, αφετέρου, του δικαιώματος του κοινού στην ενημέρωση".
§46 «Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η απαγόρευση των διαφημίσεων αποτελεί περιορισμό της ελευθερίας εκφράσεως ο οποίος μπορεί να δικαιολογηθεί διά της προστασίας της ανθρώπινης υγείας».
§71 «Εφόσον από τη σχετική ενημέρωση δεν δημιουργείται κάποιος κίνδυνος για την υγεία των καταναλωτών ή εφόσον η απαγόρευση της ενημερώσεως ενδέχεται να αποδειχθεί αντιπαραγωγική, δεν υφίσταται κάποιος αντικειμενικός λόγος που να δικαιολογεί την εκτεταμένη απαγόρευση».
§72 «Η ανάγκη συσταλτικής ερμηνείας της έννοιας της διαφημίσεως στο επίπεδο του παράγωγου δικαίου πηγάζει μεταξύ άλλων από την επιβαλλόμενη στάθμιση δικαίου, και αφετέρου, των κατοχυρωμένων από το πρωτογενές δίκαιο δικαιωμάτων των καταναλωτών και των παραγωγών φαρμάκων που κινούνται σε διαφορετική κατεύθυνση σε σχέση με τον προστατευτικό σκοπό. Περαιτέρω, η στάθμιση υπόκειται στην αρχή της αναλογικότητας ως έκφραση του κράτους δικαίου».
§77 «Το προστατευτικό πεδίο της ελευθερίας εκφράσεως καλύπτει και τη διαφήμιση που εξυπηρετεί αμιγώς οικονομικά συμφέροντα. Αποτελεί μέρος της λεγόμενης «εμπορικής επικοινωνίας» που προστατεύεται και περιλαμβάνει τη διαβίβαση γνωμών, ειδήσεων και ιδεών για εμπορικούς σκοπούς, ανεξαρτήτως του αν έχει κυρίως ενημερωτικό ή διαφημιστικό χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, η δημοσίευση των οδηγιών χρήσεως ενός φαρμάκου, η αναπαράσταση της συσκευασίας, καθώς και περαιτέρω πληροφορίες εμπίπτουν στην προστατευόμενη ως θεμελιώδες δικαίωμα ελευθερία της εκφράσεως. Κατά τα λοιπά, το Δικαστήριο απεφάνθη με την απόφαση του Damgaard ότι η παροχή πληροφοριών για φάρμακα καλύπτεται κατ' αρχήν από το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας εκφράσεως».
§83 «Περαιτέρω, από την απαγόρευση της διαφημίσεως των φαρμάκων πλήττεται η ελευθερία της επιχειρηματικής δράσεως την οποία αναγνωρίζει το άρθρο 16 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και η νομολογία του Δικαστηρίου. Η επιχειρηματική ελευθερία αποτελεί ειδική έκφανση της επαγγελματικής ελευθερίας η οποία ως τοιαύτη έχει αναχθεί σε γενική αρχή του κοινοτικού δικαίου. Η εμπορική επικοινωνία παρουσιάζει στενή συνάφεια προς την επιχειρηματική ελευθερία. Διαφήμιση και ενημέρωση, ως αναγκαία προϋπόθεση για τη διάθεση ενός προϊόντος, αποτελούν χαρακτηριστική μορφή ασκήσεως του θεμελιώδους δικαιώματος της επιχειρηματικής ελευθερίας».
§ 86 «Τέλος η απαγόρευση των διαφημίσεων φαρμάκων περιορίζει και την παθητική ελευθερία ενημερώσεως των καταναλωτών την οποία επίσης κατοχυρώνει το άρθρο 11, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.
Στον τομέα των φαρμάκων, το δικαίωμα ενημερώσεως του ασθενούς έχει ιδιαίτερη σημασία λαμβανομένου υπόψη του νέου προτύπου του 'ενημερωμένου ασθενούς', ο οποίος πρέπει να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ελευθερία αποφάσεων σε σχέση με τη θεραπεία και τη φαρμακευτική αγωγή του, πράγμα το οποίο προϋποθέτει αντικειμενική και πλήρη ενημέρωση.
Κατά την επιτροπή, οι ασθενείς ασχολούνται εντόνως με την ασθένεια τους, επιδεικνύουν μεγάλο ενδιαφέρον για θέματα υγείας και έχουν διαρκώς μεγαλύτερη ανάγκη ενημερώσεως. Η επιτροπή αντιλαμβάνεται το νέο πρότυπο του 'ενημερωμένου ασθενούς', το οποίο προϋποθέτει έναν ολοένα και ενεργητικότερο ρόλο του ασθενούς στο πλαίσιο της φροντίδας για την υγεία του, υπό την έννοια της ενισχύσεως των δικαιωμάτων του ως πολίτη, όπως συνάγεται και από τη Λευκή Βίβλο της για την πολιτική στον χώρο της υγείας.»
Οι εφεσείοντες 1 και 2 είχαν δικαίωμα προβολής του προϊόντος τους και δικαίωμα πληροφόρησης των ασθενών, δεδομένου δε ότι το εν λόγω μηχάνημα δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί κατ΄ αναλογία φαρμάκου ή σκευάσματος χωρίς τη μεσολάβηση ιατρικής εξέτασης, γνώμης ή εισήγησης για θεραπεία πριν ο ασθενής να υποβληθεί σε οποιαδήποτε επέμβαση, όπως υποστήριξε ο εφεσείων 1, και ότι οι όποιοι κίνδυνοι τους οποίους ηθέλησαν να αντικρύσουν οι εφεσίβλητοι ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστούν με λιγότερο επαχθή μέτρα, όπως με καταγγελία του ιατρού ΜΕ2 στον Ιατρικό Σύλλογο, κάτι που στην πράξη έγινε, ή σε αρμόδια Υπουργεία και Αρχές για παραπλανητική διαφήμιση προϊόντος εισαγωγέα.
Με δεδομένο ότι οι εφεσίβλητοι δεν απέδειξαν την αλήθεια των λεγόμενων τους και τα όσα υποστήριξαν ότι είχε αναφέρει ο εφεσείων 1, σε σχέση με το Allegretto, κατά τη διάρκεια του σχετικού ρεπορτάζ του Αντέννα, σε συνάρτηση και σε συνδυασμό με την απουσία άλλου υποστηρικτικού υπόβαθρου, πλην των όσων εξέλαβε το Δικαστήριο, ως υποστηρικτικά των θέσεων των εφεσιβλήτων, ως ανωτέρω καταγράψαμε, δεν ήταν δυνατή πλέον η εξαγωγή συμπερασμάτων και αποδοχή της υπεράσπισης της αλήθειας και ότι οι δηλώσεις των εφεσίβλητων καλύπτονταν υπό του προνομίου υπό επιφύλαξη.
Aσκώντας τις εξουσίες που μας παρέχονται δυνάμει των προνοιών του άρθρου 25(3) του περί Δικαστηρίων Νόμου, Ν. 14/60, καταλήγουμε ότι οι εφεσίβλητοι δεν απέσεισαν το βάρος απόδειξης της αλήθειας των δηλώσεων και ή των επίδικων δημοσιευμάτων/διαφημίσεων, όπως ομοίως και δεν απέσεισαν το ανάλογο αποδεικτικό βάρος: να αποδείξουν ως εναγόμενοι ότι οι επίδικοι ισχυρισμοί τους ήταν αληθείς (Φιλίππου ν. Εκδόσεις Αρκτίνος Λτδ (2006) 1 (Β) Α.Α.Δ. 1124).
Στη βάση του ότι οι αναφορές των εφεσιβλήτων αναφορικά με το πρόσωπο του εφεσείοντος 1, ήταν αναληθείς, η συμπεριφορά των εφεσιβλήτων κατά τη δημοσιογραφική διάσκεψη και στη συνέχεια με τα όσα επακολούθησαν, καταδεικνύει έλλειψη οποιασδήποτε προηγούμενης έρευνας τόσο ως προς τις ικανότητες του εφεσείοντος 1, ως χειριστή του μηχανήματος, πληροφόρησης ως προς τις ιδιότητες του Allegretto για το οποίο ουδέν γνώριζαν και το οποίο στη συνέχεια η Ακτίς μετά από δύο χρόνια αγόρασε, καταδεικνύει την ανυπαρξία καλής πίστης εκ μέρους των εφεσιβλήτων, στοιχείο απαραίτητο προς απόδειξη της υπεράσπισης του προνομίου υπό επιφύλαξη.
Οι εφεσίβλητοι βεβαίως είχαν το δικαίωμα είτε προσωπικά, είτε ως ΟΕΚ, να προβούν σε ανακοινώσεις και προειδοποιήσεις προς το κοινό, μέσω της δημοσιογραφικής διάσκεψης, υπό την επιφύλαξη ότι θα παρέμειναν στην έκφραση των επισημάνσεων ως προς τους ενδεχόμενους κινδύνους χρήσης του εν λόγω μηχανήματος, χωρίς προηγούμενη ιατρική γνώμη.
Αντ΄ αυτού οι εφεσίβλητοι όχι μόνο δεν ήταν φειδωλοί και προσεκτικοί στις δηλώσεις τους αλλά επιτέθηκαν στη δημοσιογραφική διάσκεψη απαξιωτικά εναντίον του προσώπου του εφεσείοντος 1, ως ανωτέρω έχουμε καταγράψει και αναλύσει, ξεπερνώντας το αναγκαίο μέτρο, Ονουφρίου κ.α. ν. Εταιρείας «ΚΚ Σύγχρονες Κούρσες Λτδ» κ.α. (2006) 1 Α.Α.Δ. 742:
«Μεταξύ άλλων, ένα δημοσίευμα θεωρείται ότι έγινε με κακή πίστη όπου αποδεικνύεται ότι ο εναγόμενος ενήργησε με σκοπό να βλάψει τον ενάγοντα σε βαθμό σχετικά μεγαλύτερο, με τρόπο σχετικά διαφορετικό του εύλογα αναγκαίου, το δε βάρος απόδειξης κακής πίστης φέρει ο ενάγων.»
Με δεδομένη την επιτυχία των λόγων έφεσης προχωρούμε να εξετάσουμε το ζήτημα των αποζημιώσεων με το οποίο παρέλειψε να ασχοληθεί το Δικαστήριο.
Στο δίκαιο της δυσφήμισης ο προσδιορισμός του ύψους των αποζημιώσεων είναι θέμα πολύπλοκο και γίνεται με βάση τη συνεκτίμηση διαφόρων παραμέτρων. Παρά την ιδιομορφία που καλύπτει τις περιπτώσεις υποθέσεων λιβέλου, εφαρμόζονται οι γενικές αρχές για τον καθορισμό αποζημιώσεων που υιοθετούνται σε όλες τις υποθέσεις αστικών αδικημάτων. Ως θέμα αρχής η αποζημίωση πρέπει να είναι δίκαιη και εύλογη. Δίκαιη υπό την έννοια να αποκαθιστά, ουσιαστικά, το θύμα της δυσφήμισης, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό, με μέτρο αποκατάστασης το χρήμα. Να βρίσκει δε, ως εύλογη, αντικειμενικό έρεισμα στον κοινωνικό χώρο (Λουκαϊδης κ.α. ν. Εκδοτική Εταιρεία Αλήθεια Λτδ κ.α. (2003) 1 Α.Α.Δ. 22). Οι παράγοντες που επηρεάζουν το ύψος των αποζημιώσεων συναρτώνται, μεταξύ άλλων, από τη θέση του ενάγοντα στην κοινωνία, την έκταση και μορφή του δημοσιεύματος και τη γενικότερη συμπεριφορά του εναγομένου πριν και μετά τη δυσφήμιση, τον τρόπο διεξαγωγής της Υπεράσπισης, την τυχόν απολογία, το στάδιο που αυτή δίδεται και την επανάληψη της δυσφήμισης. Ο ενάγοντας δικαιούται σε αποζημιώσεις στις περιπτώσεις γραπτής δυσφήμισης, ασχέτως αν έχει αποδείξει ή όχι πραγματική ζημιά. Η νομολογία των Κυπριακών Δικαστηρίων ακολουθεί τα τελευταία χρόνια μια σταθερά αυξητική τάση στην απόδοση αποζημιώσεων - όπως συμβαίνει και με τις αγωγές για σωματικές βλάβες - ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι το αντικείμενο της δικαστικής προστασίας είναι η προσωπικότητα και η αξία του ανθρώπου (Ηνωμένοι Δημοσιογράφοι Δίας Λτδ κ.α. ν. Σταύρου Ναθαναήλ (1993) 1 Α.Α.Δ. 893, Αλήθεια Εκδοτική Εταιρεία Λτδ κ.α. ν. Αλωνεύτης (2002) 1 Α.Α.Δ. 1864. Στην υπόθεση Αλήθεια Εκδοτική Εταιρεία Λτδ ν. Νικολάου (1993) 1 Α.Α.Δ. 285, εντοπίζεται ότι το μέτρο των αποζημιώσεων συναρτάται με τη φύση, το χαρακτήρα και την έκταση της προσβολής της υπόληψης του ανθρώπου.
Με υπόβαθρο τις ανωτέρω διαπιστώσεις και την κατάληξη μας βρίσκουμε ότι ο εφεσείων 1 δικαιούται σε αποζημιώσεις, λόγω των έντονων χαρακτηρισμών που δημοσιεύθηκαν εναντίον του προσώπου του και λόγω της έκτασης που έλαβε η δυσφημιστική δημοσίευση, με όσα αναπαράχθηκαν και επακολούθησαν τις επόμενες ημέρες ,στα βραδινά δελτία ειδήσεων όλων των καναλιών και τις καθημερινές εφημερίδες. Χρησιμοποιήθηκαν πηχυαίοι τίτλοι και λέξεις ιδιαίτερα απαξιωτικού λόγου για τον εφεσείοντα 1: «Θεραπείες που βγάζουν μάτι» (τεκμήριο 8), «Οφθαλμίατρος υπόσχεται ανύπαρκτες θεραπείες ματιών» (τεκμήριο 9), «Επιστημονικός αντικατοπτρισμός» (τεκμήριο 10). Με δεδομένο δε ότι οι εφεσίβλητοι προχώρησαν στις δυσφημιστικές δηλώσεις έναντι του εφεσείοντος 1, υπό το μανδύα της ηγεσίας της ΟΕΚ, αύξησε, θεωρούμε, τη ζημιά που υπέστη ο εφεσείων 1 στα μάτια των ασθενών και του κοινού ευρύτερα, εφόσον ειδικοί ιατροί, οφθαλμίατροι και ειδήμονες πρόβαλαν απαξιωτικά το προϊόν του εφεσείοντος 1 και τις ικανότητες του.
Σαφέστατα προκύπτει ότι δυσφημίζεται ο εφεσείων 1 ως ψεύτης και ενώ δεν είναι ιατρός παρείχε γνώμη ή συμβουλή για ιατρικά θέματα, ότι εσκεμμένα παραπληροφόρησε το κοινό, ότι ενήργησε για την αυτοπροβολή και το κέρδος του, αδιαφορώντας για το πρόβλημα που θα δημιουργούσε στο κοινό σε σχέση με ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως τα προβλήματα της όρασης, δημιουργώντας ψεύτικες ελπίδες σε ασθενείς και ιδιαίτερη αναστάτωση, ότι είναι εντελώς άσχετος, δεν είναι καν χειριστής του Allegretto και δεν είναι σε θέση να ομιλεί για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Επισωρεύεται στα ανωτέρω ως επιβαρυντικό στοιχείο το γεγονός ότι η δυσφήμιση συνεχίστηκε δια της δικογράφησης της Υπεράσπισης των εφεσιβλήτων, παράγραφος 4(α) και 4(γ), κατά την ακρόαση και κατά τη διάρκεια της αντεξέτασης του εφεσείοντος όπου έγιναν οι πιο κάτω υποβολές:
«Ε. Επίσης σου υποβάλλω ότι αυτό που κάνεις είναι τσαρλατανισμός που είναι μια κατάσταση όπου πολύ χειρότερη από ένα που λέει ψέματα διότι δεν είσαι σε θέση ούτε καν να καταλάβεις πότε λες ψέματα και πότε λες αλήθεια. Διότι ασχολείσαι με ένα θέμα το οποίο δεν έχεις καμία γνώση, καμία εκπαίδευση που να σου επιτρέπει να ασχολείσαι και πολύ περισσότερο να καταλάβεις πότε λες αλήθεια και πότε λες ψέματα.
Α. Όταν εγώ που ασχολούμαι τόσα χρόνια με το θέμα πώς μιλάτε εσείς που ασχολείστε λίγες ώρες και κρίνετε ότι είμαι τσαρλατάνος; Εγώ κατέχω πάρα πολύ το θέμα και είπα ακριβώς τα χαρακτηριστικά της τεχνολογίας και ήταν ακριβώς δίπλα μου εκπρόσωπος του εργοστασίου με καθοδηγούσε και λέγαμε ακριβώς ό,τι έπρεπε.
Ε. Τίποτε άλλο.»
Ως επιβαρυντικό στοιχείο επίσης καταγράφεται ότι παρά το ότι στην Έκθεση Απαίτησης ο εφεσείων παραπονείται ότι οι εφεσίβλητοι τον παρουσίασαν ως απατεώνα ή ως τσαρλατάνο, ή ως άτομο εντελώς άσχετο με το θέμα, οι εφεσίβλητοι και πάλι αρνούμενοι ότι απέδωσαν στον εφεσείοντα 1 τους προαναφερόμενους ισχυρισμούς, προσθέτουν και τα ακόλουθα: «και να τους απέδιδαν όμως συνεπεία της συμπεριφοράς του θα ήταν η απόλυτη αλήθεια. Κατά το λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β Έκδοση, αναφέρεται ότι «τσαρλατάνος, είναι αυτός που εξαπατά τους άλλους για ιδιοτελείς σκοπούς παριστάνοντας τον ειδικό».
Λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις και επισημάνσεις και το σύνολο των ανωτέρω, και έχοντας κατά νου ότι οι αποζημιώσεις που θα αποδοθούν στον εφεσείοντα 1 θα πρέπει να συσχετίζονται με τα ιδιαίτερα επίδικα γεγονότα, επιδικάζουμε το ποσό των 40.000 ως εύλογη και δίκαιη αποζημίωση.
Με τον 6ο λόγο έφεσης το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αξίωση της εφεσείουσας 2 για αποζημιώσεις κρίνοντας ότι δεν κατεδείχθη κακοπιστία.
Διαφαίνεται από το ίδιο περιεχόμενο της δημοσιογραφικής διάσκεψης, πως σκοπός των εφεσιβλήτων δεν ήταν απλώς η πληροφόρηση του κοινού εκ μέρους της ΟΕΚ, αλλά απώτερος σκοπός ήταν να πληγούν οι εφεσείοντες.
Το Καταστατικό Οφθαλμολογικής Εταιρείας Κύπρου (ΟΕΚ) περιλαμβάνει τους εξής σκοπούς:
α) της προαγωγής της ειδικότητας της Οφθαλμολογίας δια επιστημονικών ανακοινώσεων, δημοσιεύσεων, διαλέξεων και
β) της προάσπισης των επιστημονικών και επαγγελματικών συμφερόντων των μελών.
Οι εφεσίβλητοι απέτυχαν να θεμελιώσουν τη νομιμοποίηση της ΟΕΚ να ενάγει για παραβάσεις του Περί Εγγραφής Ιατρών Νόμου, Κεφ. 250 και του άρθρου 4 του Περί Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών των Επιχειρήσεων προς τους Καταναλωτές Νόμου, Ν. 103(Ι)/2007, ως υποστήριξαν ή να απαιτεί την έκδοση παρεμπιπτόντων διαταγμάτων.
Επιπλέον η ταυτόχρονη συμμετοχή των εφεσιβλήτων στην Ακτίς με συμφέροντα αντίθετα με αυτά των εφεσειόντων, σε συνδυασμό με το περιεχόμενο της δημοσιογραφικής τους διάσκεψης, το οποίο ήταν εκτεταμένο καλύπτοντας διάφορα θέματα, μέχρι που ενημέρωνε για το πόσα κέντρα λειτουργούν Παγκύπρια, φροντίζοντας βεβαίως έμμεσα στον αποκλεισμό του οφθαλμολογικού κέντρου της εφεσείουσας 2 με το οποίο σημειώνουμε ότι σχετίζεται άμεσα ο οφθαλμίατρος ΜΕ2.
Από την άλλη, παρουσίαση όπως αυτή των εφεσειόντων στον Αντέννα, έστω και αν εκ της φύσεως της απευθυνόταν σε μεγάλο αριθμό προσώπων, δεν ήταν σε θέση να παραπληροφορήσει σε τέτοιο αρνητικό βαθμό το κοινό, με την έννοια που εισηγούνται οι εφεσίβλητοι, ούτε θα ήταν δυνατό να προκαλέσει βλάβη στους πολίτες, αλλά ούτε και υπόσχεση θεραπείας ή αποκατάστασης όρασης σε συγκεκριμένα πρόσωπα, δεδομένου πως οποιαδήποτε θεραπεία απαιτούσε την προηγούμενη εμπλοκή ιατρού ειδικευμένου στην Οφθαλμολογία.
Οι εφεσίβλητοι ως ανταγωνιστές οφθαλμίατροι προέβησαν στις δυσφημιστικές τους δηλώσεις εν γνώσει τους ότι ήταν αυτές ψευδείς με σκοπό να πλήξουν το κέντρο ΟΦΘΑΛΜΟΣ.
Υπό τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης και των όσων έχουμε παραθέσει ως ανωτέρω, καταλήγουμε ότι η εφεσείουσα 2 δικαιούται σε σημαντικό ποσό αποζημίωσης, λόγω του ότι ως αποτέλεσμα των επίδικων δημοσιευμάτων τα οποία έλαβαν για μέρες πρωτοφανή έκταση, ήταν να κλονιστεί η εμπιστοσύνη των ασθενών ή προσώπων που επεδείκνυαν ενδιαφέρον για ανάλογες θεραπείες στο μηχάνημα Allegretto.
Από αναδρομή στη νομολογία των Αγγλικών Δικαστηρίων και του Ανωτάτου Δικαστηρίου προκύπτει ότι παρόλο που φυσικά και νομικά πρόσωπο νομιμοποιούνται να εγείρουν αγωγή για δυσφήμιση το προστατευόμενο συμφέρον τους δεν συμπίπτει. Στην περίπτωση των φυσικών προσώπων το δυσφημιστικό κείμενο πλήττει την υπόληψη του (reputation), ενώ στην περίπτωση του νομικού προσώπου προστατευόμενο συμφέρον είναι αυτό της εμπορικής εύνοιας και φήμης. Εκείνο που σημαίνει έννομη προστασία στο τέλος της ημέρας είναι η εμπορική φήμη (its reputation in the way of its business) (South Hetton Coal v. North-Eastern News Association Ltd (1894) 1 Q.B. 133, (1891-4) All E.R. Rep 548).
H έρευνα μας εντόπισε την Kemsley Newspapers Ltd v. Cyprus Wines & Spirits Co Ltd "KEO", 23 C.L.R. 1, όπου διατυπώθηκε η νομική θέση σε σχέση με αγωγές από εταιρείες. Στην εν λόγω υπόθεση σχετικά άρθρα σε εφημερίδες πρόβαλλαν ισχυρισμούς ότι υπάλληλοι της ενάγουσας εταιρείας δηλητηρίαζαν τα ποτά που προμήθευαν στο Βρετανικό στρατό στην Κύπρο. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εναγόμενοι ήταν υπεύθυνοι για δυσφήμιση της εταιρείας υπό την έννοια ότι υπονοούσαν ότι η εταιρεία διεξήγαγε τις εργασίες της χωρίς αποτελεσματικό έλεγχο επί των υπαλλήλων της και ως εκ τούτου πλημμελώς:
«.A Company has a trading character the defamation of which may ruin it. It can maintain an action of libel or slander for any words which are calculated to injure its reputation in the way of its trade or business and this without alleging or proving special damage, South Hetton Coal Co. v. North - Eastern News Association (1894) 1Q.B. 133. An imputation on the goods sold or manufactured by a trading Company may involve a reflection on the company in the way of its business, British Empire Machine v. Linotype (1899) 81 L.T. 331. Can there be any doubt that the charges direct and indirect contained in the offending article would tend to injure the business of the Company? .»
Το εν λόγω δικαίωμα δεν περιορίζεται στη δυσφήμιση των προϊόντων της εταιρείας, ή των εμπορικών της δραστηριοτήτων, αλλά σε γεγονότα τα οποία τείνουν να θέσουν την εταιρεία σε μειονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών της. Όπως και στην παρούσα περίπτωση έναντι των λοιπών οφθαλμολογικών κέντρων. Σε τέτοια περίπτωση η εταιρεία, εφεσείουσα 2, νομιμοποιείται να εγείρει αγωγή αξιώνοντας αποζημιώσεις, εφόσον τέτοια δημοσιεύματα τείνουν να επηρεάσουν δυσμενώς τις εργασίες της επιχείρησης και την εμπορική της εύνοια, καθώς και άλλους παράγοντες, όπως να εξασφαλίσει τραπεζικές πιστωτικές διευκολύνσεις (Derbyshire County Council v. Times Newspapers Ltd (1993) A.C. 534).
Έχοντας κατά νου τα ανωτέρω, το γεγονός ότι η πελατεία του οφθαλμολογικού κέντρου μειώθηκε μετά την επίδικη δημοσιογραφική διάσκεψη, ο αριθμός των εγχειρήσεων μειώθηκε σημαντικά, και ότι πλήγηκε η αξιοπιστία του οφθαλμολογικού κέντρου, ως κέντρο στο οποίο είναι εγκατεστημένο το Allegretto το οποίο χειρίζεται μη προσοντούχο πρόσωπο και/ή πρόσωπα, που διαφημίζουν θεραπείες χάριν του κέρδους, επιδικάζουμε το ποσό των 30.000 ως εύλογη και/ή δίκαιη αποζημίωση υπό τις περιστάσεις.
Η έφεση επιτυγχάνει. Επιδικάζονται έξοδα υπέρ των εφεσειόντων και εναντίον των εφεσιβλήτων, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ.
Α. ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ.
Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
/φκ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 1, 2, 3
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 - ΡΙΚ1:
«Δη΅οσιογράφος: Κανένα μηχάνημα στον κόσμο δεν θεραπεύει την πρεσβυωπία. Ακό΅η και τα πλέον σύγχρονα ΅μηχανήματα λέιζερ στα 4 κέντρα λέιζερ στην Κύπρο ξεκαθάρισε ο Πρόεδρος της Οφθαλμολογικής Εταιρείας Κύπρου ο γιατρός Π.Φ. διορθώνουν ΅όνο διαθλαστικές ανω΅αλίες όπως είναι η ΅υωπία, ο αστιγ΅ατισ΅ός και η υπερ΅ετρωπία. Στην Κύπρο άρχισαν να γίνονται επε΅βάσεις ΅ε λέιζερ εδώ και 12 χρόνια.
Π. Φ.: ...και τα ΅ηχανή΅ατα που υπάρχουν και λειτουργούν τώρα είναι όλα της τελευταίας γενεάς, δεν υπερβαίνουν την ηλικία των δυο έως τριών ετών και είναι περίπου των ιδίων ικανοτήτων και προδιαγραφών.
Δη΅οσιογράφος: Ο κύριος Φ. χαρακτήρισε παραπλανητικές και αναληθείς πληροφορίες για νέα επαναστατική ΅έθοδο από νέο ΅ηχάνη΅α λέιζερ που έχει έρθει στην Κύπρο και δήθεν διορθώνει τα πάντα. Καταγγέλθηκε στην πειθαρχική επιτροπή του Παγκύπριου ιατρικού συλλόγου ο εισαγωγέας ΅ηχανη΅άτων που διέδωσε αυτές τις πληροφορίες αλλά και ο γιατρός που βρίσκεται από πίσω του. Τα ονό΅ατα τους ωστόσο δεν δη΅οσιοποιήθηκαν.
Χ. Κ.- ...ο γιατρός αυτός ναι καταγγέλθη και θα καταγγελθεί ξανά διότι συνεχίζει ΅ε διαφη΅ιστικά φυλλάδια πάνω στα οποία αναγράφει ότι θεραπεύει την πρεσβυωπία και ΅άλιστα ΅ε κάποιο τρόπο λέει ότι το νέο ΅ηχάνη΅α διορθώνει ανω΅αλίες που δη΅ιουργούν τα παλαιοτέρα ΅ηχανή΅ατα.
Δη΅οσιογράφος- Για να υποβληθεί κάποιος σε τέτοιου είδους επέ΅βαση πρέπει ο ασθενής να είναι άνω των 20 ετών και αποδεδειγ΅ένα να ΅ην έχει αυξηθεί η ΅υωπία του τον τελευταίο χρόνο.
Π.Φ.- ... διορθώνονται πλήρως και ΅ε πολύ καλά αποτελέσ΅ατα ΅υωπίες ΅έχρι 8 βαθ΅ών και από 12 βαθ΅ούς και πάνω λόγω σοβαρών επιπλοκών προτι΅ούνται άλλες χειρουργικές ΅εθόδοι .,'
’νω των 12 προτι΅ούνται λόγω σοβαρών... άλλες ΅έθοδοι εγχείρηση»
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 - ΣΙΓΜΑ:
«Π. Φ.- Μας έχουν πάρει άτο΅α τυφλά, τυφλοί άνθρωποι, πονε΅ένοι άνθρωποι, γιατρέ ήρθε το ΅ηχάνη΅α, το επαναστατικό ΅ηχάνη΅α ΅ε το λέιζερ, τη νέα ΅έθοδο, πέστε ΅ας που είναι να πά΅ε να κάνου΅ε θεραπεία να βρού΅ε το φως ΅ας. Αν είναι δυνατόν δηλαδή.
Δη΅οσιογράφος- Ανυπολόγιστη είναι η ψυχική ζη΅ία που προκάλεσε σε ασθενείς ΅ε προβλή΅ατα όρασης η ανευθυνότητα οφθαλ΅ίατρου και ε΅πόρου να σκορπούν φρούδες ελπίδες ότι ήρθε στην Κύπρο νέο ΅ηχάνη΅α λέιζερ το οποίο ΅πορεί να τους θεραπεύσει.
Π. Φ.- Δεν πρόκειται για νέο ΅ηχάνη΅α, αυτό είναι το ΅ήνυ΅α. Δεν ΅πορεί χάριν του κέρδους και χάριν της διαφή΅ισης να παραπληροφορείται ο κυπριακός λαός.
Χ. Κ.- Επιση΅άνα΅ε κάποια παραπληροφόρηση και δυστυχώς ένα ση΅είο το οποίο είναι καθαρό ψεύδος. Δηλαδή κανένα ΅ηχάνη΅α στον κόσ΅ο δεν θεραπεύει πρεσβυωπία καιυπήρχε και παραπληροφόρηση όσον αφορά το ότι σε κάποια δευτερόλεπτα κάνει τη ΅υωπία.
Δη΅οσιογράφος- Η παραπληροφόρηση ξεκίνησε πριν δέκα περίπου
΅έρες από δηλώσεις του εισαγωγέα ΅ηχανη΅άτων στον τύπο. Ο οφθαλ΅ίατρος ΅οίραζε διαφη΅ιστικά φυλλάδια ΅ε τις θαυ΅ατουργές ιδιότητες του νέου ΅ηχανή΅ατος. Το θέ΅α θα αποτελέσει αντικεί΅ενο έρευνας του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου.
Π. Φ.- Το έχου΅ε καταγγείλει στην πειθαρχική επιτροπή του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου το γεγονός αυτό, το έχου΅ε αναφέρει, πήρα΅ε και τον ίδιο προσωπικά δυο φορές τηλέφωνο και του κάνα΅ε παρατηρήσεις έντονες.
Χ.Κ.-Δυστυχώς ο γιατρός αυτός ναι καταγγέλθη και θα καταγγελθεί ξανά διότι συνεχίζει ΅ε διαφη΅ιστικά φυλλάδια ...
Δη΅οσιογράφος- Η οφθαλ΅ολογική εταιρεία καλεί τους ασθενείς να είναι προσεχτικοί και για περισσότερες λεπτο΅έρειες να συ΅βουλευτούν το γιατρό τους.
Χ. Κ.- Τώρα κατά πόσον αυτός ο γιατρός κατέχει τόσο τα λέιζερ αυτό ας το κρίνουν ... »
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 - MEGA:
Εισαγωγή- Πύρ και μανία είναι η Οφθαλμολογική Εταιρεία Κύπρου για τα όσα δηλώνουν ιδιώτης οφθαλμίατρος και εισαγωγέας ιατρικών μηχανημάτων περί νέας επαναστατικής μεθόδου με λέιζερ που διορθώνει όλες τις ανωμαλίες των μαπών. Η εταιρεία τονίζει ότι πρόκειται για παραπληροφόρηση του κοινού και έχει καταγγείλει τόσο τον οφθαλμίατρο όσο και τον εισαγωγέα. Συνιστά δε στο κοινό να είναι ιδιαίτερα προσεχτικό.
Δημοσιογράφος- Πνέει μένεα η Οφθαλμολογική Εταιρεία Κύπρου και κατηγορεί γιατρό και εισαγωγέα μηχανημάτων ότι παραπληροφορούν το κοινό για τα επιτεύγματα νέας επαναστατικής μεθόδου με λέιζερ. Η αναφορά για πρωτοποριακό μηχάνημα το οποίο θεραπεύει όλες τις οφθαλμολογικές παθήσεις έγινε από άλλο τηλεοπτικό σταθμό και ήταν μάλιστα η πρώτη είδηση στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων.
Π. Φ.- Δεν πρόκειται για νέα και επαναστατική μέθοδο. Δεν πρόκειται για νέο μηχάνημα. Αυτό είναι το μήνυμα. Δεν μπορεί χάριν του κέρδους και χάριν της διαφήμισης να παραπληροφορείται ο κυπριακός λαός και μάλιστα σε τέτοια θέματα τα οποία αγγίζουν το λεπτό συναίσθημα της υγείας των μαπών, της όρασης. Μας έχουν πάρει άτομα τυφλά, τυφλοί άνθρωποι, πονεμένοι άνθρωποι, γιατρέ ήρθε το μηχάνημα, το επαναστατικό μηχάνημα με το λέιζερ, τη νέα μέθοδο, πέστε μας που είναι να πάμε να κάνουμε θεραπεία να βρούμε το φως μας. Αν είναι δυνατόν δηλαδή.
Χ.Κ.- ... ο γιατρός αυτός ναι καταγγέλθη και θα καταγγελθεί ξανά διότι συνεχίζει με διαφημιστικά φυλλάδια πάνω στα οποία αναγράφει ότι θεραπεύει την πρεσβυωπία και ΅άλιστα ΅ε κάποιο τρόπο λέει ότι το νέο ΅ηχάνη΅α διορθώνει ανω΅αλίες που δη΅ιουργούν τα παλαιοτέρα ΅ηχανή΅ατα. Δηλαδή κανένα ΅ηχάνη΅α στον κόσ΅ο δεν θεραπεύει πρεσβυωπία και υπήρχε και παραπληροφόρηση όσον αφορά το ότι σε κάποια δευτερόλεπτα κάνει τη ΅υωπία, όλα τα ΅ηχανή΅ατα στις ίδιες ταχύτητες δουλεύουν.
Δη΅οσιογράφος Η Οφθαλ΅ολογική Εταιρεία παροτρύνει τους ασθενείς που θέλουν να υποβληθούν σε διόρθωση των διαθλαστικών τους ανω΅αλιών να αποταθούν στον οφθαλ΅ίατρο τους ο οποίος θα τους καθοδηγήσει σωστά. Υπογρα΅΅ίζει παράλληλα ότι στην Κύπρο δουλεύουν 4 κέντρα λέιζερ που διαθέτουν ΅ηχανή΅ατα τελευταίας τεχνολογίας που διορθώνουν ΅υωπία, αστιγ΅ατισ΅ό·και υπερ΅ετρωπία'.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Α, Β, Γ, Δ, Ε
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α:
Η Σημερινή: «Θεραπείες που βγάζουν μάτι» Στο Πειθαρχικό καταγγέλθηκε οφθαλμίατρος» (Τεκμήριο 8)
(Η Σημερινή με βάση το Τεκμήριο 18 είχε, στις 8.6.2005, πωλήσεις παγκύπρια 3.760 αντίτυπα)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β:
Χαραυγή: «Οφθαλμίατρος υπόσχεται ανύπαρκτες θεραπείες ματιών.» (Τεκμήριο 9)
(Η Χαραυγή με βάση το Τεκμήριο 31 είχε, στις 8.6.2005, πωλήσεις παγκύπρια 3.734 αντίτυπα.)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ:
Πολίτης: «Επιστημονικός αντικατοπτρισμός. - Ο γιατρός φέρεται να παρακίνησε εισαγωγέα λέιζερ να εμφανιστεί στην τηλεόραση για λόγους διαφήμισης.» (Τεκμήριο 10)
(Ο Πολίτης με βάση το Τεκμήριο 30, είχε στις 8.6.2005, πωλήσεις παγκύπρια 6.956 αντίτυπα).
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ:
Η Μάχη: «Καταγγελίες Οφθαλμολογικής Εταιρείας - Παραπληροφόρηση για μηχάνημα που θεραπεύει τη μυωπία» (Τεκμήριο 11)
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε:
Ο Φιλελεύθερος: «Δις ενώπιον του ΠΙΣ ανυπάκουος γιατρός - Παρέμβαση Οφθαλμολογικής Εταιρείας για μέθοδο λέϊζερ». (Τεκμήριο 12)
[1] 21.-(1) Η δημoσίευση δυσφημηστικoύ δημoσιεύματoς είvαι πρovoμιoύχα, υπό τηv επιφύλαξη ότι έγιvε καλή τη πίστει, στις ακόλoυθες περιπτώσεις, δηλαδή-
(α) αv η σχέση μεταξύ τoυ πρoσώπoυ από τo oπoίo και τoυ πρoσώπoυ πρoς τo oπoίo έγιvε η δημoσίευση είvαι τέτoια ώστε τo πρόσωπo πoυ δημoσίευσε vα τελεί υπό voμικό, ηθικό ή κoιvωvικό καθήκov vα δημoσιεύσει αυτό πρoς τo πρόσωπo πρoς τo oπoίo έγιvε η δημoσίευση και o τελευταίoς έχει αvτίστoιχo συμφέρov στη λήψη τoυ δημoσιεύματoς ή τo πρόσωπo πoυ δημoσίευσε έχει έvvoμo πρoσωπικό συμφέρov πoυ χρειάζεται πρoστασία, και τo πρόσωπo πρoς τo oπoίo έγιvε η δημoσίευση τελεί υπό αvτίστoιχo voμικό, ηθικό ή κoιvωvικό καθήκov vα πρoστατεύσει τo εv λόγω συμφέρov:
Νoείται ότι η δημoσίευση δεv υπερβαίvει είτε κατ' έκταση είτε κατ' oυσία τo εύλoγα επαρκές υπό τις περιστάσεις.