|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Gesico Photographic ν. J.K. Video (1991) 1 ΑΑΔ 134
Xριστάκη Nίτσα ή άλλως Παγωνίτσα Xριστάκη Παναγιώτου ν. Mάρως Mιχαήλ (1998) 1 ΑΑΔ 422
Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε. ν. Μαρίας Κωνσταντίνου (2000) 1 ΑΑΔ 1034
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
ECLI:CY:DOD:2018:11
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(Έφεση Αρ. 31/2015)
19 Οκτωβρίου, 2018
[ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ΓΙΑΣΕΜΗ, Δ.Δ.]
S. Χ.,
Εφεσείουσα/Αιτήτρια,
και
Χ. Χ.,
Εφεσίβλητος/Καθ'ου η αίτηση.
-------------------------
Κ. Νικολαΐδης, για την Εφεσείουσα.
Ε. Σατράκη (κα) για κ. Ν. Νικολάου, για τον Εφεσίβλητο.
-------------------------------
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Η απόφαση είναι ομόφωνη, θα απαγγελθεί από το Δικαστή Παμπαλλή.
-------------------------------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Στις 26 Απριλίου 2012, στο πλαίσιο εκδίκασης διαδικασίας περιουσιακών διαφορών, εκδόθηκε από το Οικογενειακό Δικαστήριο Αμμοχώστου απόφαση υπέρ της εφεσείουσας και εναντίον του εφεσιβλήτου για το ποσό των €51.705 πλέον νόμιμο τόκο από 9 Νοεμβρίου 2009. Η εφεσείουσα καταχώρισε ένταλμα κατάσχεσης κινητής περιουσίας, το οποίο επέφερε το ποσό των €1.350.
Στη συνέχεια, η εφεσείουσα, με την αίτηση έρευνας την οποία κατέθεσε, επεδίωξε την εξέταση της οικονομικής κατάστασης του εφεσιβλήτου με σκοπό τη διαπίστωση της ικανότητας του να αποπληρώσει το εξ' αποφάσεως χρέος του με μηνιαίες δόσεις.
Ο εφεσίβλητος καταχώρισε ένσταση και το δικαστήριο αφού άκουσε τον εφεσίβλητο, ο οποίος κατέθεσε ενόρκως, εξέδωσε διάταγμα για πληρωμή του εξ' αποφάσεως χρέους με περιοδικές πληρωμές ύψους €300 μηνιαίως, από 1η Ιουλίου 2015 μέχρι εξοφλήσεως του.
Αυτή την απόφαση αμφισβητεί η εφεσείουσα με έξι λόγους έφεσης. Με τον πρώτο λόγο προβάλλεται το επιχείρημα ότι η κατάληξη του δικαστηρίου ήταν εσφαλμένη και δεν είχε προηγηθεί η πρέπουσα ανακριτική έρευνα για την οικονομική κατάσταση του εφεσιβλήτου. Ήταν ατεκμηρίωτη και χωρίς εξέταση η κατάληξη του δικαστηρίου αναφορικά με τις αποδοχές του εφεσιβλήτου, προβλήθηκε με το δεύτερο λόγο έφεσης. Δεν λήφθηκε υπόψη η ασάφεια που υπήρχε αναφορικά με τις υποχρεώσεις του εφεσιβλήτου, περιλαμβανομένου του επιμερισμού εξόδων με τη σύζυγο του, ήταν το αντικείμενο του τρίτου λόγου έφεσης. Με τον τέταρτο λόγο έφεσης η εφεσείουσα χαρακτηρίζει ως ατεκμηρίωτη την εκ μέρους του δικαστηρίου εξέταση ως προς τα έξοδα που πρόβαλε ο εφεσίβλητος ότι έχει για τα δύο τέκνα του. Η ελλιπής ενασχόληση και λανθασμένη εφαρμογή της νομολογίας ήταν το αντικείμενο του πέμπτου λόγου έφεσης και τέλος, με τον έκτο λόγο έφεσης η εφεσείουσα παραπονείται για τη λανθασμένη επιλογή της κλίμακας εξόδων που επιδικάστηκαν για την παρούσα αίτηση.
Ο ευπαίδευτος συνήγορος της εφεσείουσας με την τελική του αγόρευση ενώπιον μας, ουσιαστικώς, παραπονείται ότι το δικαστήριο δεν είχε εφαρμόσει τις πρόνοιες της κείμενης νομοθεσίας επί του προκειμένου ώστε, αφενός μεν να υποχρεώσει τον εφεσίβλητο να παρουσιάσει ενόρκως βιβλία ή άλλα έγγραφα προς υποστήριξη των ισχυρισμών του και αφετέρου δεν προέβη σε ενδελεχή εξέταση των προβληθέντων ισχυρισμών.
Προτού ασχοληθούμε με τα θέματα τα οποία εγείρονται, θεωρούμε σκόπιμο να παραθέσουμε τις πρόνοιες του άρθρου 84 του περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 6, το οποίο επιλαμβάνεται το θέμα της εξέτασης ενός εξ' αποφάσεως οφειλέτη, έτσι ώστε να καταδειχθεί η ικανότητα του για να αποπληρώσει ένα εξ' αποφάσεως οφειλόμενο χρέος.
″84.-(1) Ο εξ αποφάσεως οφειλέτης όταν εμφανίζεται ή εξαναγκάζεται να εμφανισθεί ενώπιον Δικαστηρίου δυνάμει του Μέρους αυτού, εξετάζεται ενόρκως από ή εκ μέρους του εξ αποφάσεως πιστωτή και από το Δικαστήριο αναφορικά με -
(α) Την ικανότητα του να πληρώσει το οφειλόμενο ποσό
(β) την αποκάλυψη περιουσιακών στοιχείων τα οποία μπορούν να διατεθούν για την πληρωμή του χρέους٠ και
(γ) τη διάθεση οποιωνδήποτε περιουσιακών στοιχείων στην οποία προέβη μετά τη δημιουργία ή τη γένεση της αστικής ευθύνης.
(2) Ο εξ αποφάσεως οφειλέτης υποχρεούται να παρουσιάσει ενόρκως ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο νόμιμα θεωρούμενο υποκατάστατο του όρκου όλα τα βιβλία, έγγραφα, συμβόλαια, καταστάσεις λογαριασμών, αποδείξεις και άλλα παρόμοια αποδεικτικά τα οποία βρίσκονται στην κατοχή του ή υπό τον έλεγχο του ή στη φύλαξη ή κάτω από τον έλεγχο τρίτου και τα οποία σχετίζονται με περιουσία που δύναται ή εδύνατο να διατεθεί για σκοπούς πληρωμής του χρέους.
(3) Άνευ επηρεασμού της γενικότητας του εδαφίου (2), ο οφειλέτης υποχρεούται να αποκαλύψει στο Δικαστήριο με οποιοδήποτε τρόπο τα πιο κάτω στοιχεία:
(α) Το όνομα και τη διεύθυνση του εργοδότη του ή άλλου προσώπου το οποίο του καταβάλλει μισθούς ή άλλα ποσά
(β) λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τις απολαβές πραγματικές ή αναμενόμενες
(γ) αντίγραφα όλων των καταστάσεων λογαριασμών που διατηρεί σε τραπεζικά ή άλλα πιστωτικά ιδρύματα
(δ) οποιαδήποτε εισοδήματα από εργασία ή άλλες πηγές
(ε) τις ανάγκες του ιδίου και της οικογένειας του
(στ) οποιαδήποτε άλλη πληροφορία η οποία είναι αναγκαία για σκοπούς του παρόντος άρθρου.″
Όπως είναι διατυπωμένοι οι λόγοι έφεσης και η εν γένει παρουσίαση της υπόθεσης της εφεσείουσας, είμαστε της άποψης ότι το κύριο παράπονο που προβλήθηκε έχει άμεση σχέση με τον τρόπο διεξαγωγής της εξέτασης που έγινε στη συγκεκριμένη περίπτωση από το δικαστήριο.
Όπως επιβεβαιώθηκε σε σειρά αποφάσεων, η διαδικασία αυτή στοχεύει στην εξέταση του εξ' αποφάσεως χρεώστη σχετικά με την ικανότητα του να πληρώσει το χρέος του. (Βλ. GESICO v. J.K. VIDEO ART CO. LTD. (1991) 1 Α.Α.Δ. 134).
Στη βάση του εδαφίου (2) του άρθρου 84 (πιο πάνω), ο εξ' αποφάσεως οφειλέτης υποχρεούται να παρουσιάσει ενόρκως όλα τα βιβλία, έγγραφα ή αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία βρίσκονται στην κατοχή του, με σκοπό τη διαπίστωση της περιουσιακής του ικανότητας. Ο σκοπός της πιο πάνω νομοθετικής πρόνοιας δεν είναι άλλος παρά να προστατεύσει τον εξ' αποφάσεως πιστωτή, ο οποίος δεν μπορεί να γνωρίζει ποια είναι τα περιουσιακά στοιχεία του εξ' αποφάσεως οφειλέτη τα οποία θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την έκδοση διατάγματος καταβολής του εξ' αποφάσεως χρέους. Καθίσταται, συναφώς, έκδηλο ότι το βάρος απόδειξης βρίσκεται στους ώμους του εξ' αποφάσεως οφειλέτη, ο οποίος θα πρέπει να καταδείξει ότι δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να εξοφλήσει το χρέος του. Υποχρεούται προς τούτο να προβεί σε πλήρη αποκάλυψη των περιουσιακών του στοιχείων. (Βλ. Βασιλειάδης ν. Τσουρή (2007) 1(Α) Α.Α.Δ. 43 και THE OLD SALT YACHTING CO. LTD. v. Bίκης, Αγ. Ναυτ. 42/2014, ημερ. 11 Ιουλίου 2018, ECLI:CY:AD:2018:D358).
Η οικονομική ευχέρεια για την αποπληρωμή του χρέους με δόσεις συναρτάται, όπως καθιερώθηκε από την προγενέστερη νομολογία επί του προκειμένου, άμεσα με τις ανάγκες του χρεώστη και της οικογένειάς του, στέγαση, διατροφή, ιατρική περίθαλψη, μόρφωση των παιδιών και η προσωπική ευχέρεια του οφειλέτη για οικονομική του διακίνηση, ώστε να του επιτρέπεται μια αξιοπρεπής διαβίωση. (Βλ. Παναγιώτου ν. Μιχαήλ (1998) 1 Α.Α.Δ. 422, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ν. Κωνσταντίνου (2000) 1(Β) Α.Α.Δ. 1034).
Επί του προκειμένου, το δικαστήριο πρωτοδίκως δέχθηκε όσα ενόρκως ανέφερε ο εφεσίβλητος αναφορικά με τα εισοδήματα του, τα έξοδα των παιδιών του, τα έξοδα για τη διαβίωση του, όπως και τα μεταφορικά του έξοδα και τελικώς, αποδέχθηκε και καθόρισε ως μηνιαία δόση το ποσό των €300, που ήταν και η εισήγηση που ο ίδιος ο εφεσίβλητος είχε, με την ένορκη του δήλωση, προσδιορίσει ότι θα μπορούσε να καταβάλει.
Παρατηρούμε μια ελλιπή έρευνα από το δικαστήριο. Ο εφεσίβλητος ενόρκως ισχυρίστηκε ότι εργαζόμενος στην Εθνική Φρουρά ως ΕΠΥ, το εισόδημα του ήταν €1.560 το μήνα. Στο σημείο αυτό διαπιστώνουμε μια διάσταση, την οποία εντόπισε ο συνήγορος της εφεσείουσας. Στην ένορκη δήλωση που κατέθεσε ο εφεσίβλητος για σκοπούς ενστάσεως, προσδιόρισε ότι οι απολαβές του ανήρχοντο στο ποσό των €1.880 μηνιαίως. Υπήρχε και αυτή η διάσταση και το δικαστήριο την αγνόησε. Επίσης, δεν έλαβε υπόψη την εισήγηση κατά την αντεξέταση που έγινε στον εφεσίβλητο για το ύψος του μισθού, ότι ανερχόταν σε €2.263 μηνιαίως. Ταυτοχρόνως, παρόλο που ο εφεσίβλητος κλήθηκε να προσκομίσει στοιχείο επιβεβαίωσης της μισθοδοσίας του, αυτός παρέλειψε να το κάμει, δίδοντας ως δικαιολογία τις οδηγίες του δικηγόρου του.
Υπήρχε και μια άλλη σοβαρή ασάφεια, την οποία το δικαστήριο δεν εξέτασε. Ο εφεσίβλητος, ενώ παραδέχθηκε ότι τα έξοδα συντήρησης της οικογένειας του τα επιμερίζεται με τη νυν σύζυγο του, αρνήθηκε να προσδιορίσει το ύψος των εισοδημάτων της συζύγου του, δηλώνοντας άγνοια, τη στιγμή που και εκείνη ήταν δημόσιος υπάλληλος και θα ήταν ευχερές να καθοριστεί, όχι για να προστεθεί στο εισόδημα του εφεσιβλήτου, αλλά για να καθοριστεί ποια ήταν η δική του συνεισφορά στα έξοδα της οικογενείας. Ακόμη, ανέφερε ενόρκως ότι τη δόση που έχει προς τη ΣΠΕ Σωτήρας για δάνειο που έχει συνάψει, την καταβάλλει, περιοδικά, η σύζυγος του.
Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να τονίσουμε ότι με βάση τη νομοθεσία και τον επιτακτικό προσδιορισμό της υποχρέωσης ενός εξ' αποφάσεως οφειλέτη να παρουσιάσει στοιχεία, το δικαστήριο θα έπρεπε να επιμείνει σ' αυτό έτσι ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός της νομοθεσίας που δεν είναι άλλος παρά η εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων, στοιχείο που συνάπτεται άμεσα με το κύρος της δικαστικής διαδικασίας. Η αξιοπιστία της δικαιοσύνης εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα της. Σ' αντίθετη περίπτωση, δημιουργείται δυσπιστία με ανάλογες επιπτώσεις. Τα προβλεπόμενα μέσα αναγκαστικής εκτέλεσης δεν πρέπει να καταντούν ατελέσφορα, εκτός σε απόλυτα δικαιολογημένες περιπτώσεις. Πρέπει να υπάρχει μια εξισορρόπηση μεταξύ της αναγκαιότητας εκτέλεσης, με την προοπτική αξιοπρεπούς διαβιώσεως του εξ' αποφάσεως οφειλέτη. (Βλ. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ν. Κωνσταντίνου (άνω)).
Έχοντας μελετήσει τα γεγονότα της υπόθεσης, βρισκόμαστε, δυστυχώς, προ ενός σοβαρού κενού στην εξέταση του εφεσιβλήτου αναφορικά με τη δυνατότητα του ν' αποπληρώσει το εξ' αποφάσεως χρέος του με δόσεις. Αν επιχειρούσαμε οποιοδήποτε προσδιορισμό ποσού, θα απέληγε σε λανθασμένη ενέργεια.
Αναπόφευκτα η υπόθεση θα πρέπει να επανεκδικαστεί, όσο ανεπιθύμητο κι' αν είναι αυτό.
Η έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Η αίτηση έρευνας να εκδικαστεί από άλλο Δικαστή, το συντομότερο δυνατό.
Έξοδα €1.000 επιδικάζονται υπέρ της εφεσείουσας και εναντίον του εφεσιβλήτου.
Κ. ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.
Μ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ.
Γ.Ν. ΓΙΑΣΕΜΗ, Δ.
/ΔΓ