|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
ANTONIS MOUZOURIS AND ANOTHER ν. XYLOPHAGHOU PLANTATIONS LTD. (1977) 1 CLR 287
Halin Houssein ν. Naime Timour και Άλλων (2005) 1 ΑΑΔ 424
Sazen Fast Food Ltd ν. Χατζηνικόλα Λειβαδιώτη & Σία Λτδ και Άλλων (2006) 1 ΑΑΔ 472
Mιχαηλίδης Δρόσος ν. Margita Mιχαηλίδου Poliakova (Aρ. 1) (2011) 1 ΑΑΔ 356
Yugos Finance BV και Άλλοι ν. Halebay Holdings Ltd (2013) 1 ΑΑΔ 569
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
Δεν έχει εντοπιστεί απόφαση η οποία να κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή
ECLI:CY:DOD:2017:5
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
(ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 4/14)
2 Ιουνίου, 2017
[ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΠΑΝΑΓΗ, ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ/ΣΤΕΣ]
NIKOΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ
Εφεσείων
ΚΑΙ
ΑΝΤΖΕΛΙΚΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Εφεσίβλητη
---------
Α. Ποιητής, για τον εφεσείοντα.
Χ. Αργυρού (κα) για Χ. Αργυρού & Συνεργάτες ΔΕΠΕ , για την εφεσίβλητη.
---------
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα
απαγγείλει η Μιχαηλίδου, Δ.
---------
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ.: Στις 2.8.2005, εξεδόθη από το Οικογενειακό Δικαστήριο Λάρνακας, διάταγμα όπως τροποποιήθηκε εκ συμφώνου, στις 5.6.2012, ρυθμιστικό της επικοινωνίας της εφεσίβλητης μητέρας με το ανήλικο παιδί, το οποίο απεκτήθη από το γάμο των διαδίκων.
Όπως φανερώνουν τα γεγονότα που ακολούθησαν, η διευθέτηση δεν έμελλε να στεριώσει. Η εφεσίβλητη-αιτήτρια με αίτηση της, επεδίωξε την τιμωρία του εφεσείοντος-καθ΄ ου η αίτηση ισχυριζόμενη ανυπακοή του διατάγματος του Δικαστηρίου ημερ. 2.8.2005, ως ανωτέρω τροποποιήθηκε.
Η υποστηρικτική ένορκη δήλωση της εφεσίβλητης-αιτήτριας, με αναφορά σε διάφορες ημερομηνίες που αφορούσαν σε Τετάρτες και Σαββατοκύριακα, ημέρες κατά τις οποίες καθοριζόταν το δικαίωμα επικοινωνίας της με τον ανήλικο, αρχής γενομένης από τις 20.6.2012 μέχρι και τις 18.7.2012, εν συνόλω εννέα ημέρες, πρόβαλε τη μη συμμόρφωση του εφεσείοντος με τους όρους του διατάγματος. Με αναφορά δε στα γεγονότα, η εφεσίβλητη υποστήριξε ότι ο εφεσείων, με τις πράξεις και παραλείψεις του, παρεμποδίζει ηθελημένα την εφαρμογή του διατάγματος επικοινωνίας, περιφρονώντας το διάταγμα του Δικαστηρίου.
Ο εφεσείων-καθ΄ ου η αίτηση, με την ένσταση και ένορκη δήλωση του, πέραν από τις τυπικές ενστάσεις: παράλειψη οπισθογράφησης και επίδοση του τροποποιημένου διατάγματος στον ίδιο, επί της ουσίας αρνήθηκε τους ισχυρισμούς της αιτήτριας, στην οποία απέδωσε αλλότρια κίνητρα, προβάλλοντας, ανάμεσε σε άλλα ως κύριο λόγο για τη μη συμμόρφωση του με το διάταγμα την ψυχολογική κατάσταση του ανηλίκου και την άρνηση του τελευταίου να βλέπει τη μητέρα του, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του ιδίου.
Το λόγο του εφεσείοντος, ενίσχυσε η τελική ένορκη δήλωση του 15χρονου κατά τον ουσιώδη χρόνο ανηλίκου, που εξέθετε την όλη ψυχολογική του κατάσταση και εξηγούσε τους φόβους του, που δεν του επέτρεπαν να συναντήσει τη μητέρα του, λόγω της προηγούμενης συμπεριφοράς της έναντι του, σε μικρότερη ηλικία.
Το Δικαστήριο, ικανοποιηθέν ότι συνέτρεχαν όλες οι τυπικές προϋποθέσεις που τάσσει ο Νόμος, εξετάζοντας την ενώπιον του μαρτυρία, ένορκη δήλωση της εφεσίβλητης η οποία δεν αντεξετάστηκε και τη δια ζώσης μαρτυρία εφεσείοντος και ανηλίκου, απέρριψε τη μαρτυρία του εφεσείοντος κρίνοντας τον αναξιόπιστο: η μαρτυρία του κατέγραφε «γεγονότα και συμπεριφορές» αντιφάσεις ουσιώδεις και «εντονότατη έλλειψη συνέπειας στη μαρτυρία του καθ΄ου η αίτηση», που έδειχναν παρακοή του αρχικού διατάγματος, όπως τροποποιήθηκε «σε επίπεδο πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας» και έκρινε τον εφεσείοντα ένοχο για παρακοή του διατάγματος ημερ. 2.8.2005 σε δύο μόνο από τις επίμαχες ημερομηνίες, 11.7.2012 και 18.7.2012, και του επέβαλε ποινή φυλάκισης δύο (2) μηνών.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε τόσο την απόφαση με την οποία κρίθηκε η ενοχή του (26 λόγοι), αμφισβητώντας κάθε πτυχή της καταδικαστικής απόφασης, ενώ με άλλους 16 λόγους την ορθότητα και το ύψος της επιβληθείσας ποινής.
Αναπτύχθηκαν ενώπιον του Εφετείου εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις τόσο ως προς την ακολουθητέα διαδικασία, αλλά και επί της ουσίας με προεξάρχοντα το αποδεικτικό βάρος που απαιτείται να ικανοποιηθεί σε αίτηση αυτής της φύσης ως οιονεί ποινική διαδικασία (λόγοι έφεσης 1ος και 8ος) στους οποίους θα σταθούμε κατά προτεραιότητα εφόσον τυχόν επιτυχία τους ορίζει και το τέλος της έφεσης (Halin v. Timar (2005) 1 A.A.Δ. 424, Μιχαηλίδης ν. Poliakova (2011) 1 Α.Α.Δ. 356, In re Bramblevale Ltd (1970) Ch. 18 και Savings and Investment Bank Ltd v. Gasco (No 2) (1988) 1 All E.R. 975).
Εκείνο που έχρηζε και χρήζει απάντησης ήταν και είναι αν η μαρτυρία της αιτήτριας εφεσίβλητης, η οποία τονίζουμε ότι περιορίστηκε υπό μορφή ισχυρισμού στην ένορκη της δήλωση ικανοποιούσε το αποδεικτικό βάρος που έφερε η ίδια και ότι η όλη συμπεριφορά του εφεσείοντος όπως την κατέγραψε το Δικαστήριο, η στάση του και οι όλες ενέργειες του, αποδείκνυαν πρόθεση παρακοής των όρων του διατάγματος.
Για να στοιχειοθετηθεί η καταφρόνηση σε διάταγμα του Δικαστηρίου, απαιτείται να αποδειχθεί ηθελημένη ανυπακοή (Halin (ανωτέρω) και Sazen Fast Food Ltd v. X. Λειβαδ. & Σία Λτδ κ.α. (2006) 1(Α) Α.Α.Δ. 472). Το ίδιο το αποτέλεσμα της ανυπακοής αφ΄ εαυτού, δεν αρκεί. Θα πρέπει να συνοδεύεται από πρόθεση καταστρατήγησης του διατάγματος του Δικαστηρίου (Antonis Mouzouris & Another v. Xylophaghou Plantations Ltd (1977) 1 C.L.R. 287, Fairclough & Sons v. Manchester Ship Canal Co. (No.2) (1897) Sol Jo 225 και Borrie & Lowe's Law of Contempt, 2η έκδ., σ. 395.
Το αποδεικτικό βάρος το φέρει ο αιτητής, ο οποίος έχει την υποχρέωση να αποδείξει τα γεγονότα στα οποία στηρίζεται η αίτηση του και να ικανοποιήσει το Δικαστήριο, στον απαιτούμενο βαθμό και στη διαπίστωση της βεβαιότητας της ενοχής του καθ΄ου, πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας (David Bean Injunctions, 8η έκδοση, σ.90.1, παρ. 6.18 και 6.19 και Μιχαηλίδης (ανωτέρω)). Για να είναι δυνατή κατά συνέπεια, η τιμωρία του καθ΄ ου, το διάταγμα θα πρέπει να διατυπώνεται με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια, ώστε να μην εμφιλοχωρεί οποιαδήποτε αμφιβολία ως προς το ποιες πράξεις απαγορεύονται και κάτω υπό ποια ιδιότητα. Η έλλειψη μαρτυρίας, που αποδεικνύει τα αμφισβητούμενα γεγονότα, καθιστά την ετυμηγορία του Δικαστηρίου ακροσφαλή και την όποια απόφασή του, υποκείμενη σε ακύρωση.
Τι απαιτείται για να αποδειχθεί παρακοή, αναφέρεται ευσύνοπτα στην απόφαση Μιχαηλίδης (ανωτέρω) όπως υιοθετείται στην Youkos Finance BV κ.α. ν. Halebay Holdings Ltd (2013) 1 A.A.Δ. 569.
Με πολλή λεπτομέρεια αναφέρθηκε ο δικηγόρος του εφεσείοντος σε επιμέρους πτυχές της μαρτυρίας του εντολέα του, με σκοπό να καταδειχθεί το λανθασμένο της απόφασης του Δικαστηρίου. Ιδιαιτέρως, ως προς τις εξηγήσεις του εφεσείοντος γιατί ο ανήλικος δεν επιθυμούσε να έχει επικοινωνία με τη μητέρα του, μαρτυρία η οποία ενισχύθηκε από τη μαρτυρία του ιδίου του παιδιού το οποίο αντεξετάστηκε επί μακρόν και στο οποίο τέθηκαν ερωτήσεις και από το ίδιο το Δικαστήριο ώστε να εξεταστεί αν πράγματι ο λόγος που προέβαλε ήταν αληθινός και όχι ως αποτέλεσμα της επιρροής του εφεσείοντος ο οποίος με τη στάση του και τη συμπεριφορά του, όπως το ίδιο το Δικαστήριο κατέληξε, εμπόδιζε την επικοινωνία μητέρας και παιδιού.
Δεν είναι όμως αρκετή η αρνητική στάση και οι δηλώσεις του ανηλίκου, το ίδιο Δικαστήριο οφείλει να ενδιατρίψει και να διαπιστώσει τα αίτια μιας τέτοιας στάσης και απόφασης και κατά πόσο η άρνηση του μορφώθηκε εξ ιδίων ή ήταν αποτέλεσμα επηρεασμού από τον εφεσείοντα, Κωνσταντίνου ν. Ξιούρου, Έφεση Αρ. 2/12, 9.5.2014:
«Τα διατάγματα αυτά εκδίδονται κατά κύριο λόγο προς όφελος των ανηλίκων τέκνων εφόσον αναγνωρίζεται η μεγάλη σημασία της επικοινωνίας των ανηλίκων τέκνων και με τους δύο γονείς τους, παρά το χωρισμό των γονέων. Σε περίπτωση που ο γονέας, που διατάσσεται να συμμορφωθεί με διάταγμα επικοινωνίας του ανήλικου τέκνου του με τον άλλο γονέα, προβάλλει κάποια δικαιολογία για τη μη συμμόρφωση του, το βάρος το έχει εκείνος που προβάλλει τη δικαιολογία να αποδείξει ότι αυτή είναι εύλογη, υπό τις περιστάσεις, στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων. Αυτό, αντίθετα με τον αιτητή που ισχυρίζεται παρακοή διατάγματος του δικαστηρίου, ο οποίος θα πρέπει να αποδείξει τον ισχυρισμό του πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας .»
Το Δικαστήριο έδωσε λόγους και αιτιολόγησε την κατάληξη του, ότι ο εφεσείων ασκεί ψυχολογική βία σε βάρος του ανηλίκου δημιουργώντας του δυσάρεστα αισθήματα εναντίον της μητέρας του και κάνοντας του πλύση εγκεφάλου με αποτέλεσμα την αποξενώσει από το παιδί, με μεθοδευμένες ενέργειες του, χωρίς όμως η εν λόγω κατάληξη του να βρίσκει στέρεο έρεισμα και αντίκρισμα στη μαρτυρία της εφεσίβλητης, η οποία έφερε και το αποδεικτικό βάρος των ισχυρισμό της. Ο μόνος ισχυρισμός της μητέρας, όπως εμπεριέχετο στην ένορκη της δήλωση, ήταν η αναφορά στη μια εκ των δύο ημερομηνιών, 18.7.2012, ότι: «[.] Είναι η δική μου πεποίθηση ότι ο καθ΄ ου η αίτηση καταπιέζει ψυχολογικά το παιδί μου και εμποδίζει ηθελημένα την επικοινωνία του μαζί μου.» και ότι η ίδια για πάρα πολλά χρόνια προσπαθούσε να συναντήσει το παιδί, χωρίς όμως αποτέλεσμα γιατί την εμπόδιζε ο εφεσείων.
Όπως ορθά παρατηρεί ο συνήγορος του εφεσείοντος το Δικαστήριο αρκέστηκε σε διαπιστώσεις γεγονότων: της μη επικοινωνίας μητέρας και παιδιού χωρίς να ενσκήψει στο λόγο του ιδίου του ανηλίκου, του οποίου η ηλικία του επέτρεπε να μεταφέρει τα συναισθήματα του και ο οποίος επεξήγησε την άρνηση του λόγω του φόβου που του προκαλούσε η επαφή με τη μητέρα εξαιτίας της συμπεριφοράς που υπέδειξε η ίδια στο παρελθόν απέναντι του.
Η άρνηση και η δυσκολία του παιδιού να συναντήσει τη μητέρα του, η φοβική του στάση και τα ψυχολογικά προβλήματα που επισώρευσαν μέσα στα χρόνια η στάση των γονιών του, ήταν δεδομένα και αποτυπώθηκαν όπως καταγράφει και το Δικαστήριο, από την ανάγκη διορισμού παιδοψυχολόγου ώστε να βοηθηθούν οι διάδικοι στο δύσκολο έργο της εξομάλυνσης της σχέσης παιδιού και μητέρας, μετά από τον για χρόνια χωρισμό τους, διαταγή που αφορούσε και τους δύο διαδίκους ώστε να συνεργαστούν με ειδικό ψυχολόγο σε συντονισμό του Γραφείου Ευημερίας για να συνεχίσει η διαδικασία που είχε ήδη αρχίσει και είχε διακοπεί.
Από ανάγνωση της πρωτόδικης απόφασης του Οικογενειακού Δικαστηρίου γίνεται αντιληπτό ότι το Δικαστήριο παρέλειψε κατ΄ ουσίαν να αντιπαραθέσει τους επιγραμματικούς ισχυρισμούς της εφεσίβλητης με το λόγο του εφεσείοντος και τις δικές του εξηγήσεις ώστε να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα ως προς την απόδειξη των συστατικών στοιχείων του αδικήματος, τόσο της αντικειμενικής όσο και υποκειμενικής του υπόστασης.
Θεωρούμε υπό τις περιστάσεις ότι ευλόγως τίθεται το ερώτημα κατ΄ έφεση τι ήταν αυτό που με επιτυχία έπραξε η εφεσίβλητη ώστε να αποδειχθεί η ενοχή του εφεσείοντος πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας. Κρίνουμε ότι το Δικαστήριο κατέληξε σε λανθασμένα και αυθαίρετα συμπεράσματα, εξονυχίζοντας μικροσκοπικά τη μαρτυρία του εφεσείοντος και του ανήλικου και μετατόπισε ουσιαστικά το αποδεικτικό βάρος μεταφέροντας το στους ώμους του εφεσίβλητου, να αποδείξει ότι δεν ήταν εκείνος που με τη στάση του και τη συμπεριφορά του επηρέασε ή εμπόδιζε το παιδί να έχει επικοινωνία με τη μητέρα του. Υπό τας περιστάσεις θεωρούμε ότι η ποιότητα της μαρτυρίας της εφεσίβλητης ήταν τέτοια που δεν επέτρεπε σε εξαγωγή ασφαλούς και ακλόνητου συμπεράσματος ηθελημένης παρακοής του διατάγματος και διάγνωσης ενοχής του εφεσείοντος πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας.
Εν όψει της κατάληξης μας θεωρούμε υπό τας περιστάσεις ότι δεν χρήζουν εξέτασης και απάντησης οι λοιποί λόγοι έφεσης, τόσο επί της καταδίκης και βεβαίως όσο και επί της ποινής.
Η έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση καταδίκης του εφεσείοντα στην αίτηση παρακοής ακυρώνεται και μαζί της και η επιβληθείσα ποινή. Τα πρωτοδίκως επιδικασθέντα έξοδα ακυρώνονται και επιδικάζονται υπέρ του εφεσείοντος και εναντίον της εφεσίβλητης, όπως, επίσης, και τα έξοδα της έφεσης, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
ΣΤ. ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.
Π. ΠΑΝΑΓΉ, Δ.
Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Δ.
/ΦΚ