ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ                                  

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

                                      ΑΝΑΘΕΩΡ. ΕΦΕΣΕΙΣ ΑΡ. 67/08, 68/08, 70/09

(Υποθ. Αρ. 319/07.3/08)

 

 

10 Iανουαρίου, 2011

 

[Π. ΑΡΤΕΜΗΣ, Π., Α. ΚΡΑΜΒΗΣ, Μ. ΦΩΤΙΟΥ, Γ. ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Κ. ΚΛΗΡΙΔΗ, Δ/Δ]

 

 

 

ΜΕΤΑΞΥ:

Α.Ε. 67/08                    Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω

                                      Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών

                                                          Εφεσείουσας / Καθ΄ης η αίτηση

                                                και

Pharment Ltd

                                                                   Εφεσίβλητης / Αιτήτριας

- - - - - - -

Α.Ε. 68/08                    Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω

                                      Φαρμακευτικών Υπηρεσιών

Υπουργείου Υγείας

                                                          Εφεσείουσας / Καθ΄ης η αίτηση

                                                και

Pharment Ltd

                                                                   Εφεσίβλητης / Αιτήτριας

Α.Ε. 70/09                    1.  Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών

                                      2.  Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω

                                           Φαρμακευτικών Υπηρεσιών

Υπουργείου Υγείας

                             Εφεσειουσών / Καθ΄ων η αίτηση

και

Pharmnet Ltd

Εφεσίβλητης / Αιτήτριας

 

- - - - - - -

 

M. Θεοκλήτου (κα), για την Εφεσείουσα στην 67/08 και 68/08

Αχ. Δημητριάδης και Ν. Ιακώβου (κα), για την Εφεσίβλητη

Α. Πανταζή (κα), για την Εφεσείουσα στην 70/08

Αχ. Δημητριάδης, για την Εφεσίβλητη

 

 

Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον

Π. Αρτέμη, Π.

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

Π. ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.:    Η Εφεσίβλητη είχε καταχωρήσει ιεραρχική προσφυγή εναντίον της απόφασης της Αναθέτουσας Αρχής για κατακύρωση της προσφοράς για την προμήθεια διφωσφονικών φαρμάκων στο ενδιαφερόμενο μέρος.  Η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών απέρριψε την ιεραρχική προσφυγή, και η Εφεσίβλητη καταχώρησε στη συνέχεια προσφυγή ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

 

Το πρωτόδικο δικαστήριο ακύρωσε τη διοικητική απόφαση, καθότι έκρινε ότι η προθεσμία των 30 ημερών που προβλέπεται στον περί Σύναψης Συμβάσεων (Προμήθειες, Έργα και Υπηρεσίες) Νόμο, Ν.101(Ι)/2003, είναι ανατρεπτική, και, επομένως, η απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, η οποία είχε εκδοθεί μετά την παρέλευση της πιο πάνω προθεσμίας, ήταν άκυρη.

 

Οι Εφεσείουσες ισχυρίζονται ότι η προθεσμία των τριάντα ημερών που αναφέρεται στον νόμο είναι ενδεικτική, καθότι δεν καθορίζεται από τον ίδιο τον νόμο ως ανατρεπτική.

 

Το άρθρο 56(12) του Νόμου προνοεί ότι η απόφαση της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών εκδίδεται το αργότερο σε τριάντα μέρες από την άσκηση της ιεραρχικής προσφυγής.  Το πρωτόδικο δικαστήριο αναγνώρισε ότι η προθεσμία δεν καθορίζεται ρητά στο σχετικό άρθρο ως ανατρεπτική, αλλά ότι εξάγεται εύλογα αυτό το συμπέρασμα.  Ανέφερε δε ότι, δεδομένου ότι ο νόμος εκδόθηκε στα πλαίσια εναρμόνισης με την Κοινοτική Οδηγία 89/665, που προνοεί για τη λήψη μέτρων για την άσκηση αποτελεσματικών και όσο το δυνατό ταχυτέρων προσφυγών κατά αποφάσεων αναθετουσών αρχών, η προθεσμία που αναφέρεται είναι συνεπώς ανατρεπτική και δεσμευτική για τις Εφεσείουσες.

 

Κρίνουμε ότι ο λόγος έφεσης ευσταθεί.  Θεωρούμε ότι η προθεσμία των 30 ημερών είναι ενδεικτική.  Ο Νόμος δεν ορίζει ρητά ότι η προθεσμία των τριάντα ημερών είναι ανατρεπτική, ότι δηλαδή συνεπάγεται ακυρότητα της διοικητικής πράξης η οποία εκδίδεται μετά την εκπνοή της.  Ούτε και το διάστημα μετά την εκπνοή της προθεσμίας μέχρι την έκδοση της απόφασης ήταν υπέρμετρο, ώστε να επέδρασε ουσιαστικά στις νομικές ή πραγματικές προϋποθέσεις έκδοσης της πράξης (άρθρο 11 των Περί Γενικών Αρχών Διοικητικού Δικαίου Νόμου Ν.158(Ι)/99).  Δεν συμφωνούμε με το πρωτόδικο δικαστήριο ότι ο Νόμος ο οποίος εναρμόνισε την Οδηγία 89/665 καθορίζει ασφυκτικά χρονικά περιθώρια για έκδοση της απόφασης.  Η Οδηγία 89/665 προβλέπει για τη λήψη μέτρων, τα οποία να εξασφαλίζουν όσο το δυνατό ταχύτερες προσφυγές.   Ο Νόμος σε εναρμόνιση αυτής της απαίτησης προέβλεπε για έκδοση απόφασης εντός τριάντα ημερών, θέτοντας έτσι το πλαίσιο για ταχύτερες διαδικασίες.  Δεν θεωρούμε όμως ότι κατέστησε και την πιο πάνω προθεσμία ανατρεπτική.

 

Η μη τήρηση των χρονικών προθεσμιών από τη διοίκηση, δεν έχει τις ίδιες συνέπειες όπως στην περίπτωση του διοικούμενου.  Η μη τήρηση από το διοικούμενο οδηγεί σε στέρηση οποιωνδήποτε δικαιωμάτων του, ενώ η μη τήρηση από τη διοίκηση δεν επιφέρει αυτόματα ακυρότητα της απόφασης (Tingiridou v. Republic (1987) 3 CLR 1181).

 

Στις  P & R Final Formation Ltd v Εφοριακού Συμβουλίου, ΑΕ. 12/06 και 127/07, 16.7.09, οι Εφεσείοντες είχαν προβάλει ότι υπήρχε υπέρβαση της προθεσμίας που έτασσε ο νόμος[1].  Η Ολομέλεια αποφάσισε ότι:

 

«Όπως ορίζεται ρητά από το άρθρο 11 του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου 158(Ι)/99, οι προθεσμίες που τάσσονται για έκδοση μιας διοικητικής απόφασης, είναι ενδεικτικές, εκτός αν ορίζεται ρητά ότι είναι ανατρεπτικές, πράγμα που δεν συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση.  Στην προκειμένη περίπτωση, ο σχετικός Νόμος δεν ορίζει ότι η προθεσμία του 1 χρόνου είναι ανατρεπτική ή ότι παραβίαση της πρόνοιας του άρθρου 20Α(6) του Νόμου 4/78, επιφέρει ακυρότητα της απόφασης του Συμβουλίου.  Συμφωνούμε απόλυτα με τη διαπίστωση του συναδέλφου μας πρωτοδίκως, ότι το διάστημα των πέντε μηνών που πέρασαν από τη λήξη της προθεσμίας, υπό τις περιστάσεις της υπόθεσης, δεν ήταν ούτε υπέρμετρο ούτε βέβαια επέδρασε ουσιαστικά στις νομικές ή πραγματικές προϋποθέσεις έκδοσης της απόφασης, ώστε να ενέπιπτε στο δεύτερο σκέλος του άρθρου 11 του Νόμου 158(Ι)/99.»

 

Ο ενδεικτικός χαρακτήρας των διοικητικών προθεσμιών επιβεβαιώνεται και από το πιο κάτω απόσπασμα από τα Πορίσματα Νομολογίας του Συμβουλίου Επικρατείας 1929-1959, σελ. 105:

 

«Εις την άσκησιν των αρμοδιοτήτων των διοικητικών οργάνων τίθενται ενίοτε χρονικοί περιορισμοί, τασσομένης προθεσμίας εντός της οποίας δέον αύται ν΄ασκώνται.  Εις ας περιπτώσεις η εν λόγω προθεσμία καθιερούται εν τω νόμω ως ανατρεπτική, η αρμοδιότης του οργάνου παύει, άμα τη συμπληρώσει της:  454(37), 895(59).  Κατά κανόνα όμως, αι εν τοις διοικητικοίς νόμοις προβλεπόμεναι προθεσμίαι θεωρούνται ενδεικτικαί, εφ΄όσον ρητώς δεν ορίζονται ως ανατρεπτικαί.»

 

Επιτρέποντας τον πρώτο λόγο έφεσης, θα προχωρήσουμε στην εξέταση του δεύτερου λόγου έφεσης.

 

Με τον δεύτερο λόγο έφεσης, οι Εφεσείουσες προσβάλλουν το συμπέρασμα του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι δεν ίσχυε στην παρούσα περίπτωση το δόγμα της επιδοκιμασίας και αποδοκιμασίας.  Οι Εφεσείουσες ισχυρίζονται ότι, εφόσον η εφεσίβλητη είχε υποβάλει την προσφορά της και είχε ανεπιφύλακτα αποδεχτεί τους όρους του διαγωνισμού, κωλύεται από του να εγείρει ισχυρισμό περί παρανομίας του όρου 6 των εγγράφων προσφοράς.

 

Η Εφεσίβλητη, με επιστολή της ημερομηνίας 28.2.2006 προς την αναθέτουσα αρχή, υπέβαλε ένσταση αναφορικά με την νομιμότητα του όρου.  Η αναθέτουσα αρχή με απάντησή της ημερ. 28.7.2006 απέρριψε τη σχετική ένσταση.  Στη συνέχεια, η Εφεσίβλητη υπέβαλε προσφορά και υπέγραψε τη Δήλωση Συμμόρφωσης Προσφέροντος, με την οποία αποδεχόταν ανεπιφύλακτα όλους τους όρους και πρόνοιες των εγγράφων του διαγωνισμού.  Με την προσφυγή που είχαν καταχωρήσει, ζητούσε ακύρωση της κατακύρωσης της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος αντί στην ίδια.

 

Οι Εφεσείουσες προβάλλουν τον ισχυρισμό ότι η Εφεσίβλητη θα μπορούσε να υποβάλει ιεραρχική προσφυγή εναντίον του εν λόγω όρου, με βάση το άρθρο 56(10)(γ) του νόμου, και εφόσον παρέλειψε να το πράξει, δεν μπορεί τώρα να εγείρει τέτοιο ισχυρισμό.

 

Ο λόγος έφεσης ευσταθεί.  Διαφωνούμε με την κατάληξη του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι δεν μπορεί να ισχύει στην παρούσα υπόθεση το δόγμα της αποδοκιμασίας και επιδοκιμασίας.  Η Εφεσίβλητη είχε υποβάλει ένσταση εναντίον του σχετικού όρου, η οποία απορρίφθηκε.  Το γεγονός ότι μετά την απόρριψη της ένστασής της, η Εφεσίβλητη υπέβαλε την προσφορά της χωρίς να υποβάλει οποιαδήποτε διαμαρτυρία της, στερεί το δικαίωμα να προβάλει, μετά την κατακύρωση της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος, παρανομία του όρου.  Στην Δημοκρατία v. China Wanbao Engineering Corporation (2000) 3 ΑΑΔ 406, αναφέρονται τα ακόλουθα επί του προκειμένου.

 

«Έχουμε την άποψη, με κάθε εκτίμηση προς το συνάδελφο που επιλήφθηκε της υπόθεσης πρωτόδικα, ότι δεδομένης της εν προκειμένω συμμετοχής της αιτήτριας στο διαγωνισμό, αυτή δεν μπορούσε να  προβάλει μετ΄εννόμου συμφέροντος ζήτημα αντισυνταγματικότητας των εν λόγω Κανονισμών.  Αποκομίζοντας το όφελος της συμμετοχής στη διαδικασία, δεν μπορούσε εν συνεχεία, επειδή η προσδοκία της δεν πραγματώθηκε, να επιδιώξει τη μηδένιση της διαδικασίας.  Δηλαδή, να επιδοκιμάζει και να αποδοκιμάζει:  βλ. την απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας στην Ηλία κ.ά. v.  Δημοκρατίας (1999) 3 Α.Α.Δ. 884, όπως και την πιο πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας στην υπόθεση Κυπριακό Διϋλιστήριο Πετρελαίου Λτδ v. Δήμου Λάρνακας κ.ά. (2000) 3 Α.Α.Δ. 345.  Σε σχέση, πιο συγκεκριμένα, με το υπό αναφορά ζήτημα, η Ολομέλεια πρόσφατα στην Αναστασίου v. Δήμου Παραλιμνίου (2000) 3 Α.Α.Δ. 339, επιδοκίμασε την ακόλουθη υπόμνηση στην οποία είχε προβεί ο Κωνσταντινίδης Δ. στην Αναστασίου v. K.O.T., υπόθ. Αρ. 571/95, ημερ. 16 Σεπτεμβρίου, 1996:

 

«Όχι μόνο η προσφυγή, αλλά και οι λόγοι ακυρότητας πρέπει να προβάλλονται «μετ΄εννόμου συμφέροντος» για να είναι παραδεκτοί.»»

 

Η έφεση επιτυγχάνει.  Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται και η διοικητική απόφαση επικυρώνεται.  Επιδικάζονται έξοδα €3.500 πλέον Φ.Π.Α., αν υπάρχει, υπέρ των Εφεσειουσών και εναντίον της Εφεσίβλητης, τόσο πρωτοδίκως όσο και στην έφεση.

 

 

 

 

Π.                     Δ.                         Δ.                         Δ.                Δ.

 

 

 

 

 

 

 

/ΜΣ