Γιαπατός Φίλιππος ν. Μαρίας Σάββα και Άλλης (2010) 1 ΑΑΔ 1324

Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Σωματικές βλάβες ― Άντρας ηλικίας 33 ετών είχε υποστεί κάταγμα του σκαφοειδούς του αριστερού καρπού και συντριπτικό κάταγμα του κάτω τριτημορίου της δεξιάς κνήμης και περόνης, με γραμμοειδή επέκταση στην ποδοκνημική άρθρωση ― Έτυχε της ενδεδειγμένης χειρουργικής θεραπείας και υπεβλήθη σε νέα χειρουργική επέμβαση οκτώ μήνες αργότερα για αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης και καθαρισμό της περιοχής ― Μόνιμα κατάλοιπα: Μυϊκή ατροφία η οποία οφείλετο μερικώς στον τραυματισμό του και κατά πολύ περισσότερο σε προϋπάρχουσα κατάσταση ― Πιθανότητα μελλοντικής μετατραυματικής αρθρίτιδας ― Επιδικασθείσες γενικές αποζημιώσεις Λ.Κ.18.000 ― Κρίθηκαν έκδηλα ανεπαρκείς και αυξήθηκαν κατ' έφεση σε €40.000.

Αποζημιώσεις ― Ειδικές αποζημιώσεις υπό μορφή απώλειας εισοδημάτων ― Απόρριψη σχετικής αξίωσης του ενάγοντος επειδή η εν λόγω απώλεια δεν απεδείχθη στον απαιτούμενο βαθμό ― Άρνηση Εφετείου να επέμβει.

Τόκος ― Αποζημιώσεις ― Τροχαίο ατύχημα ― Γενικές και ειδικές αποζημιώσεις ― Επιδίκαση τόκου για τις ειδικές αποζημιώσεις από την ημέρα καταχώρησης της αγωγής, αντί από την ημέρα τραυματισμού του ενάγοντος ― Άρνηση Εφετείου να επέμβει.

Απόδειξη ― Ιατρική μαρτυρία ― Ιατρικές απόψεις ως προς τις επιπτώσεις των τραυμάτων που είχε υποστεί θύμα τροχαίου ατυχήματος ― Άρνηση Εφετείου να επέμβει.

Ο εφεσείων ηλικίας 33 ετών την ημέρα του τραυματισμού του σε τροχαίο ατύχημα στις 14.3.2001, την ευθύνη του οποίου ανέλαβαν αποκλειστικά οι εφεσίβλητες, υπέστη κάταγμα του σκαφοειδούς του αριστερού καρπού και συντριπτικό κάταγμα του κάτω τριτημορίου της δεξιάς κνήμης και περόνης, με γραμμοειδή επέκταση στην ποδοκνημική άρθρωση. Έτυχε της ενδεδειγμένης χειρουργικής θεραπείας και σε ενάμισι μήνα αφαιρέθηκε ο γύψινος επίδεσμος από τον καρπό αφού το κάταγμα είχε πορωθεί πλήρως. Ο γύψινος επίδεσμος από την κνήμη αφαιρέθηκε μετά από άλλους δυόμισι μήνες, οπότε και άρχισε φυσιοθεραπευτική αγωγή. Το Νοέμβριο του 2003, ο εφεσείων υπεβλήθη σε νέα χειρουργική επέμβαση που τον κράτησε εκτός εργασίας για άλλους δύο μήνες. Το κάταγμα του καρπού δεν άφησε κατάλοιπα. Το κάταγμα της κνήμης του άφησε μυϊκή ατροφία την οποία το Δικαστήριο απέδωσε εν μέρει στον τραυματισμό του και πολύ περισσότερο σε προϋπάρχουσα κατάσταση. Το Δικαστήριο διαπίστωσε επίσης ότι δεν υπήρξαν μετατραυματικές αλλοιώσεις ως εκ του τραυματισμού παρά μόνο ως εκ της προϋπάρχουσας κατάστασης, υπήρχαν όμως ευαισθησία και πόνος κατά τις καιρικές αλλαγές με φυσική φόρτωση που αναμένετο να συνεχίσουν κατά τη βάδιση σε ανώμαλο έδαφος ή μετά από παρατεταμένη ορθοστασία.

Το Δικαστήριο επεδίκασε στον εφεσείοντα το ποσό των £18.000 ως γενικές αποζημιώσεις. Επεδίκασε επίσης ποσό £8.250 ως ειδικές αποζημιώσεις για την απώλεια εισοδημάτων από την εργοδότηση του εφεσείοντος σε δικηγορικό γραφείο, απέρριψε όμως περαιτέρω απαίτηση για απώλεια ειδικών ζημιών ως απώλεια εισοδημάτων από άλλη απασχόληση του εφεσείοντος σε σχέση με υπηρεσίες που παρείχε σε δικηγορικά, λογιστικά και άλλα γραφεία ανερχόμενες σε £19.800. Στα επιδικασθέντα ποσά το Δικαστήριο επεδίκασε και τόκο 8%, στις £18.000 από την ημέρα του δυστυχήματος (14.3.2001), στις £8.250 από την ημέρα που καταχωρήθηκε η αγωγή (28.2.2003) και στις £6.665 (ποσό το οποίο δέχθηκαν οι εφεσίβλητες ως ειδικές ζημιές) από την ημέρα που καταχωρήθηκε η έκθεση απαίτησης (8.4.2004).

Το Δικαστήριο δεν απεδέχθη την απαίτηση για το ποσό των £19.800 επειδή:

1. Οι σχετικές βεβαιώσεις από τα εν λόγω γραφεία ήταν πολύ γενικές.

2. Δεν προσήλθαν οι συντάκτες των βεβαιώσεων.

3. Τα εισοδήματα αυτά δεν είχαν δηλωθεί στο φόρο εισοδήματος.

Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση. Το παράπονό του αφορά:

1. Το ύψος των γενικών αποζημιώσεων.

2. Τη μη επιτραπείσα απαίτηση για £19.800.

3. Τη μη επιδίκαση τόκων από την ημέρα του δυστυχήματος για όλα τα επιδικασθέντα ποσά.

Αποφασίστηκε ότι:

1. Δεδομένης και της πιθανότητας μελλοντικής μετατραυματικής αρθρίτιδας, το ποσό των £18.000 ως γενικές αποζημιώσεις είναι ανεπαρκές και αυξάνεται σε €40.000.

2. Δεν έχει τεκμηριωθεί οποιοσδήποτε λόγος για επέμβαση του Εφετείου στην κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου να μη επιδικάσει υπέρ του εφεσείοντος το ποσό των £19.800, αφού η εν λόγω ειδική ζημιά δεν απεδείχθη στον απαιτούμενο βαθμό.

3. Το πρωτόδικο Δικαστήριο άσκησε ορθά τη διακριτική του ευχέρεια σε σχέση με τη διαταγή του για επιδίκαση των τόκων. Ελέγχεται ορθή η διαπίστωσή του ότι τα τραύματα και οι ζημιές του εφεσείοντος είχαν επαρκώς αποκρυσταλλωθεί πριν την 11.11.2002 που καταχωρήθηκε η αγωγή, μάλιστα δε η απώλεια εισοδημάτων (£8.250) ήταν βεβαία πολύ πριν την καταχώρηση της αγωγής, ενώ η εγχείρηση του Νοεμβρίου 2003 δεν επηρέαζε την αποκρυστάλλωση των ζημιών. Ορθή ελέγχεται και η διαπίστωση ότι ο εφεσείων, που είχε το ανάλογο βάρος, δεν έδωσε εύλογη εξήγηση για την καθυστέρησή του να καταχωρήσει την αγωγή και την έκθεση απαίτησης.

Η έφεση επιτράπηκε μερικώς ως ανωτέρω, με έξοδα €2.000, πλέον Φ.Π.Α., υπέρ του εφεσείοντος και εναντίον των εφεσιβλήτων.

Αναφερόμενες Υποθέσεις:

Ορφανίδου v. Ορφανίδη (2001) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1889,

Κωνσταντινίδης v. Φιλίππου (2006) 1(Β) Α.Α.Δ. 807.

Έφεση.

Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Σάντης, A.E.Δ.), (Aγωγή Aρ. 2614/03), ημερομ. 28.9.2007.

Μ. Ηλιάδης και Μ. Λοΐζου, για τον Εφεσείοντα.

Γ. Γεωργίου, για τους Εφεσίβλητους.

Cur. adv. vult.

AΡΤΕΜΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Χατζηχαμπής.

ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ.: Ο Εφεσείων τραυματίσθηκε σε οδικό δυστύχημα για το οποίο οι Εφεσίβλητες ανέλαβαν αποκλειστική ευθύνη και περαιτέρω δέχθησαν ποσό £6.665 ως ειδικές ζημιές. Δέχθησαν επίσης ότι ο Εφεσείων δεν ήταν ικανός για εργασία για εννέα μήνες και ότι οι μηνιαίες απολαβές του από το δικηγορικό γραφείο στο οποίο εργοδοτείτο ήταν £763,23. Παρέμειναν λοιπόν ως επίδικα θέματα:

1. Οι γενικές αποζημιώσεις.

2. Οι ειδικές αποζημιώσεις υπό μορφή απώλειας εισοδημάτων.

Το Δικαστήριο καθόρισε το ποσό των £18.000 ως γενικές αποζημιώσεις. Επεδίκασε επίσης ποσό £8.250 ως ειδικές αποζημιώσεις για την απώλεια εισοδημάτων από την εργοδότηση στο δικηγορικό γραφείο, απέρριψε όμως περαιτέρω απαίτηση για απώλεια ειδικών ζημιών ως απώλεια εισοδημάτων από άλλη απασχόληση του Εφεσείοντα σε σχέση με υπηρεσίες που παρείχε σε δικηγορικά, λογιστικά και άλλα γραφεία ανερχόμενες, για την εν λόγω εννεάμηνη περίοδο, σε £19.800. Στα επιδικασθέντα ποσά το Δικαστήριο επεδίκασε και τόκο 8%, στις £18.000 από την ημέρα του δυστυχήματος (14.3.2001), στις £8.250 από την ημέρα που καταχωρήθηκε η αγωγή (28.2.2003) και στις £6.665 από την ημέρα που καταχωρήθηκε η έκθεση απαίτησης (8.4.2004).

Η έφεση αφορά:

1. Το ύψος των γενικών αποζημιώσεων.

2. Τη μη επιτραπείσα απαίτηση για £19.800.

3. Τη μη επιδίκαση τόκων από την ημέρα του δυστυχήματος για όλα τα επιδικασθέντα ποσά.

Να εξετάσουμε πρώτα το θέμα των γενικών αποζημιώσεων, με υπόβαθρο τα δεδομένα στα οποία βασίσθηκε το Δικαστήριο. Ο Εφεσείων, ηλικίας 33 ετών την ημέρα του τραυματισμού του, υπέστη κάταγμα του σκαφοειδούς του αριστερού καρπού και συντριπτικό κάταγμα του κάτω τριτημορίου της δεξιάς κνήμης και περόνης, με γραμμοειδή επέκταση στην ποδοκνημική άρθρωση. Έτυχε της ενδεδειγμένης χειρουργικής θεραπείας και σε ενάμισι μήνα αφαιρέθηκε ο γύψινος επίδεσμος από τον καρπό αφού το κάταγμα είχε πορωθεί πλήρως. Ο γύψινος επίδεσμος από την κνήμη αφαιρέθηκε μετά από άλλους δυόμισι μήνες, οπότε και άρχισε φυσιοθεραπευτική αγωγή. Ο Εφεσείων υπεβλήθη σε νέα χειρουργική επέμβαση το Νοέμβριο του 2003 για αφαίρεση των υλικών της οστεοσύνθεσης και καθαρισμό της περιοχής, που τον κράτησε εκτός εργασίας για άλλους δύο μήνες. Το κάταγμα του καρπού δεν άφησε κατάλοιπα. Το κάταγμα της κνήμης επουλώθηκε μεν στην ανατομική του θέση αλλά παρέμεινε μυϊκή ατροφία την οποία το Δικαστήριο απέδωσε μερικώς μόνο στον τραυματισμό και κατά πολύ περισσότερο σε κατάσταση που προϋπήρχε. Όπως ανέφερε:

«Στην παιδική του ηλικία, ο ενάγων υπέστη δύο χειρουργικές επεμβάσεις στο δεξιό ισχίο και δεξιό γόνατο για διόρθωση παραμόρφωσης των άκρων. Ως εκ της διορθωτικής οστεοτομής, προκλήθηκε βράχυνση στο μηριαίο οστό με αποτέλεσμα τώρα να βαδίζει με μικρή χωλότητα. Προκλήθηκε επίσης μυϊκή ατροφία στην περιοχή, η οποία αυτή τη στιγμή προσδιορίζεται σε 3.5 εκατοστά και είναι βελτιωμένη από την αρχική μετατραυματική περίοδο. Η ατροφία αποδίδεται κατά πρώτο λόγο στα προβλήματα που δημιουργήθηκαν εξαιτίας των επεμβάσεων που υπέστηκε στο μηριαίο και γόνατο, πριν τον τραυματισμό του. Η παρατηρούμενη ανισοσκέλεια, δεν έχει επηρεαστεί με κανέναν τρόπο από τη μικρή συνδρομή στην υφιστάμενη μυϊκή ατροφία. Η κινητικότητα του αριστερού γόνατος υπολείπεται 10° του φυσιολογικού εύρους, γεγονός που οφείλεται και αυτό, σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, στην επέμβαση που του έγινε κατά την παιδική του ηλικία. Ο τριγμός που παρατηρείται κατά την κάμψη του δεξιού γόνατος, που είναι σχεδόν πλήρης όπως και του αριστερού, επίσης οφείλεται στη διορθωτική επέμβαση της παραμόρφωσης στο γόνατο και όχι στους τραυματισμούς ως εκ του δυστυχήματος.»

Διαπίστωσε επίσης το δικαστήριο ότι δεν υπήρξαν μετατραυματικές αλλοιώσεις ως εκ του τραυματισμού παρά μόνο ως εκ της προϋπάρχουσας κατάστασης, υπήρχαν όμως ευαισθησία και πόνος κατά τις καιρικές αλλαγές με φυσική φόρτωση που αναμένετο να συνεχίσουν κατά τη βάδιση σε ανώμαλο έδαφος ή μετά από παρατεταμένη ορθοστασία. Και για αυτά όμως ίσχυαν τα λεχθέντα ως προς την προϋπάρχουσα κατάσταση.

Καταλήγοντας στα ευρήματά του, το Δικαστήριο εδέχθη τη μαρτυρία του ιατρού μάρτυρα των Εφεσιβλήτων και απέρριψε εκείνη του ιατρού μάρτυρα του Εφεσείοντα ο οποίος εξέφρασε την άποψη ότι υπήρξε έναρξη μετατραυματικής αρθρίτιδας και ότι θα δημιουργούντο στο μέλλον οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις λόγω της σοβαρότητας της κάκωσης και της επέκτασης της στην άρθρωση της ποδοκνημικής, ώστε να απαιτείτο και αρθροπλαστική εγχείρηση στο γόνατο και στην ποδοκνημική άρθρωση. Ο ίδιος μάρτυρας είχε επίσης εκφράσει την άποψη ότι η μακρά ακινητοποίηση του γόνατος επηρέασε τη λειτουργία του και την κατέστησε επώδυνη, εφ' όσον επηρέασε το χόνδρο.

Οι εισηγήσεις του Εφεσείοντα ως προς την ανεπάρκεια των γενικών αποζημιώσεων συναρτώνται και προς την απορριφθείσα μαρτυρία του ιατρού μάρτυρα του Εφεσείοντα, την οποία, λέγουν, το Δικαστήριο όφειλε να κάνει αποδεκτή καθ' όσον επρόκειτο για ειδικό και έμπειρο ιατρό ο οποίος είχε άμεση επαφή με τα τραύματα και την κατάσταση του Εφεσείοντα. Ως προς αυτή την πτυχή των εισηγήσεων όμως δεν μας παρέχεται έδαφος για παρέμβαση ως προς την αξιολόγηση της μαρτυρίας. Το Δικαστήριο έδωσε τους λόγους του για την απόρριψη της μαρτυρίας του εν λόγω ιατρού, οι οποίοι δεν ελέγχονται ως μη εύλογοι, ιδιαιτέρως ως προς την επισήμανση ότι υπήρχε σημαντική διάσταση στην ίδια τη μαρτυρία του ιατρού για το πότε διαπίστωσε μετατραυματική αρθρίτιδα και ως προς την όλη εντύπωση του Δικαστηρίου ότι η μαρτυρία του δεν ήταν σαφής. Θα προβαίναμε όμως σε μια γενικότερη παρατήρηση, ότι η διάσταση στο σύνολο της ιατρικής μαρτυρίας δεν φαίνεται, στο τέλος της ημέρας, να είναι σημαντική αφού η ιατρική μαρτυρία και από τις δύο πλευρές εδέχετο την πιθανότητα μελλοντικής ανάπτυξης μετατραυματικής αρθρίτιδας ως εκ του τραυματισμού. Και είναι αυτή την πιθανότητα που το Δικαστήριο φαίνεται να μην έλαβε δεόντως υπ΄όψη του στον υπολογισμό των γενικών αποζημιώσεων, αφού η σχετική αναφορά του περιορίζεται στη διαπίστωση ότι «Δεν υπάρχουν μετατραυματικές αλλοιώσεις». Κατά τα λοιπά, δεν θεωρούμε ότι υπάρχει πεδίο παρέμβασης μας με τα ευρήματα του Δικαστηρίου ως προς τη μυϊκή ατροφία, την ανισοσκέλεια, και την κινητικότητα και τον τριγμό του γονάτου.

Εξετάζοντας υπό το φως της κατάληξης μας το θέμα των γενικών αποζημιώσεων, διαπιστώνουμε ότι, δεδομένης και της πιθανότητας μελλοντικής ανάπτυξης μετατραυματικής αρθρίτιδας, το ποσό των £18.000 είναι ανεπαρκές, δεν θεωρούμε όμως ότι η περίπτωση έχει τη σοβαρότητα των υποθέσεων στις οποίες έκανε αναφορά ο Εφεσείων. Αυξάνουμε το ποσό των γενικών αποζημιώσεων σε €40.000.

Το Δικαστήριο έδωσε τρεις λόγους για τους οποίους δεν εδέχθη ότι απεδείχθη η απαίτηση για £19.800:

1. Οι σχετικές βεβαιώσεις από τα εν λόγω γραφεία ήσαν πολύ γενικές.

2. Δεν προσήλθαν οι συντάκτες των βεβαιώσεων.

3. Τα εισοδήματα αυτά δεν εδηλώθησαν στο φόρο εισοδήματος.

Ως προς τον πρώτο λόγο, το Δικαστήριο είχε υπ' όψη του την αναφορά στις βεβαιώσεις σε «μέσο όρο» μηνιαίως καταβαλλομένων ποσών και στην απουσία μαρτυρίας εκ μέρους του Εφεσείοντα που να συγκεκριμενοποιούσε περαιτέρω τα πράγματα, σε αντίθεση με τη δικογραφία όπου υπήρχε επακριβής προσδιορισμός των ποσών. Εν όψει τούτου και της αμφισβήτησης από την υπεράσπιση του περιεχομένου των βεβαιώσεων, το Δικαστήριο δεν ακολούθησε ούτε την επιλογή της επιδίκασης κατ' αποκοπή ποσού. Οι εισηγήσεις του Εφεσείοντα δεν δικαιολογούν παρέμβαση μας με την προσέγγιση του Δικαστηρίου, λαμβανομένου υπ΄όψη και του ότι - και αυτό μας οδηγεί στο δεύτερο λόγο απόρριψης της απαίτησης - δεν προσήλθαν οι συντάκτες των βεβαιώσεων. Εφ' όσον οι βεβαιώσεις αμφισβητήθησαν, και παρά το ότι η υπεράσπιση δεν έκανε χρήση των προνοιών του Αρθρου 26 του Κεφαλαίου 9, δεν αναδεικνύεται λανθασμένη η κατάληξη του Δικαστηρίου ότι η εν λόγω ειδική ζημιά δεν απεδείχθη στον απαιτούμενο βαθμό. Θα προσθέταμε, ως προς τον τρίτο λόγο απόρριψης της απαίτησης, ότι, ως θέμα αρχής, είναι ορθή η αντίκριση του Δικαστηρίου και η συζήτηση της νομολογίας στην οποία προέβη. Παραπέμποντας στα λεχθέντα στην Ορφανίδου v. Ορφανίδη (2001) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1889, ως προς τη διάσταση της δημόσιας πολιτικής, επικροτούμε την παρατήρηση του ευπαίδευτου Δικαστή ότι η μετέπειτα απόφαση στην υπόθεση Κωνσταντινίδης v. Φιλίππου (2006) 1(Β) Α.Α.Δ. 807 εβασίσθη αποκλειστικά στο θέμα της αξιολόγησης της μαρτυρίας ως οι λόγοι έφεσης και ουδόλως απευθύνθηκε στην Ορφανίδου v. Ορφανίδη. Και σε αυτή τη βάση λοιπόν δεν θα παρεμβαίναμε με την κατάληξη του Δικαστηρίου.

Ως προς τον τόκο, η εισήγηση του Εφεσείοντα είναι ότι αυτός θα έπρεπε να είχε καθορισθεί από την ημέρα του τραυματισμού και για τις ειδικές αποζημιώσεις, λαμβανομένου υπ' όψη ότι η καθυστέρηση στην καταχώριση της αγωγής και της έκθεσης απαίτησης συναρτάτο προς το ότι αυτές δεν είχαν πριν αποκρυσταλλωθεί, αφού μάλιστα η εγχείρηση για αφαίρεση των υλικών οστεοσύνθεσης έγινε μόλις το Νοέμβριο 2003, ενώ η ευθύνη δεν ήταν εξ αρχής παραδεκτή.

Δεν συμφωνούμε, ούτε φαίνεται να άσκησε λανθασμένα τη διακριτική ευχέρεια του ο ευπαίδευτος Δικαστής, ο οποίος είχε υπ' όψη του όλα τα δεδομένα και έδωσε τους λόγους του για τη διαταγή του. Ελέγχεται ορθή η διαπίστωση του ότι τα τραύματα και οι ζημιές του Εφεσείοντα είχαν επαρκώς αποκρυσταλλωθεί πριν την 11.11.2002 που κατεχωρήθη η αγωγή, και μάλιστα να πούμε ότι η απώλεια εισοδημάτων (£8.250) ήταν βεβαία πολύ πριν την καταχώρηση της αγωγής, ενώ η εγχείρηση του Νοεμβρίου 2003 δεν επηρέαζε την αποκρυστάλλωση των ζημιών. Ορθή ελέγχεται και η διαπίστωση ότι ο Εφεσείων, που είχε το ανάλογο βάρος, δεν έδωσε εύλογη εξήγηση για την καθυστέρηση του να καταχωρήσει την αγωγή και την έκθεση απαίτησης.

Η έφεση λοιπόν επιτυγχάνει μερικώς ώστε η απόφαση να τροποποιείται ως προς τις γενικές αποζημιώσεις, αυτών ανερχομένων σε €40.000 αντί Λ.Κ.18.000. Επιδικάζονται €2.000 έξοδα πλέον Φ.Π.Α., αν υπάρχει, στον Εφεσείοντα και εναντίον των Εφεσιβλήτων.

Η έφεση επιτρέπεται μερικώς ως ανωτέρω, με έξοδα €2.000, πλέον Φ.Π.Α., υπέρ του εφεσείοντος και εναντίον των εφεσιβλήτων.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία