|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2009) 1 ΑΑΔ 1152
24 Σεπτεμβρίου, 2009
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΛΗΡΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΑΝΔΡΟΥΛΛΑ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΧΧΑ,
Εφεσείουσα-Εναγόμενη,
v.
ΣΩΤΗΡΗ ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΥΣ,
ΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤH ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΟΣ
ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΓΑΘΟΚΛΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΗ,
Εφεσιβλήτου-Ενάγοντος.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 377/2006)
Ακίνητη ιδιοκτησία ― Δικαίωμα ιδιοκτησίας δυνάμει εχθρικής κατοχής ― Στοιχειοθέτηση τέτοιου δικαιώματος επί ακινήτου το οποίο διεκδικούν και άλλα πρόσωπα, επιτυγχάνεται όταν ο ενάγων αποδείξει συνεχή και αδιάλειπτη κατοχή και χρήση για περίοδο 30 ετών, ανάλογα με την περίπτωση ― Κατά πόσο η μεταβίβαση του επίδικου κτήματος από τον ενάγοντα στο γιό του, οδήγησε σε διακοπή της προβλεπόμενης περιόδου συνεχούς και αδιάλειπτης κατοχής του, ώστε να τίθεται ζήτημα συνυπολογισμού περιόδων κατοχής.
Στις 25.5.2001 ο Χρήστος Αγαθόκλη Κωνσταντή, ο οποίος απεβίωσε στη συνέχεια, καταχώρησε αγωγή στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, ισχυριζόμενος ότι ήταν το πρόσωπο το οποίο είχε στην κατοχή του το τεμάχιο 686, Φύλλο/Σχέδιο 54/22 στην τοποθεσία «Βατερά» του χωριού Παρεκκλησιά, στη Λεμεσό και ότι εδικαιούτο να εγγραφεί ως ιδιοκτήτης του, δυνάμει εχθρικής κατοχής. Το 2000, αφού εξασφάλισε από την Κοινοτική Αρχή Παρεκκλησιάς πιστοποιητικό κατοχής του επίδικου τεμαχίου Αρ. 686, υπέβαλε αίτηση στο Επαρχιακό Κτηματολόγιο Λεμεσού για την εγγραφή και έκδοση τίτλου ιδιοκτησίας επ' ονόματί του, η οποία, όμως, δεν προχώρησε, επειδή η εφεσείουσα υπέβαλε ένσταση, διεκδικώντας και η ίδια το κτήμα.
Η εφεσείουσα στην υπεράσπισή της υποστήριξε ότι κατέχει το επίδικο τεμάχιο από το 1970, όταν αυτό της παραδόθηκε ως προίκα από τον πατέρα της, ο οποίος ποτέ δεν το είχε πωλήσει.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχθηκε ως αξιόπιστη τη μαρτυρία του εφεσίβλητου, διαχειριστή της περιουσίας του αποβιώσαντος Χρήστου Αγαθόκλη Κωνσταντή, τον οποίο και δικαίωσε, ενώ απέρριψε την μαρτυρία της εφεσείουσας με το ίδιο περιεχόμενο με την αξίωση του εφεσίβλητου, απορρίπτοντας συνακόλουθα και την ανταπαίτησή της.
Η εφεσείουσα εφεσίβαλε την απόφαση αμφισβητώντας, στην ουσία, την ορθότητα της απόφασης σε σχέση με το κατά πόσο ο εφεσίβλητος απέδειξε την εκ του νόμου προβλεπόμενη τριακονταετή περίοδο κατοχής του επίδικου κτήματος και κατά πόσο ορθά ερμηνεύτηκαν τα αποφασισθέντα στη Papa Georghiou v. Komodromou (1963) 2 C.L.R. 221 και υιοθετηθέντα στη Μαραγκός v. Πιέρου κ.ά. (2005) 1 Α.Α.Δ. 676.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η κατοχή του επίδικου κτήματος από τον Χρήστο Αγαθόκλη Κωνσταντή (ενάγοντα/ αποβιώσαντα), η οποία άρχισε το 1963, συνεχίστηκε μέχρι το θάνατό του αδιάλειπτα. Η μεταβίβαση του κτήματος το 1986 στο γιο του Σωτήρη Αγαθοκλέους, δεν επέφερε οποιαδήποτε αλλαγή στο καθεστώς εκμετάλλευσής του, ώστε να θεωρηθεί ότι υπήρξε έκτοτε, καθ' οιονδήποτε τρόπο διακοπή, ώστε να τίθεται ζήτημα συνυπολογισμού περιόδων κατοχής. Η αναφορά του πρωτόδικου Δικαστηρίου στη Papa Georghiou v. Komodromou (ανωτέρω) είναι χωρίς σημασία.
2. Το πρωτόδικο Δικαστήριο διατύπωσε με σαφήνεια τα ευρήματά του επί του θέματος της αδιαφιλονίκητης και αδιάλειπτης εχθρικής κατοχής του επίδικου τεμαχίου. Έπεται ότι τα όσα προβάλλονται για έλλειψη σχετικού ευρήματος, δεν ευσταθούν.
Η έφεση απορρίφθηκε με €1.700 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α., υπέρ του εφεσίβλητου.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
HjiPetrou v. Petsoloukas (1985) 1 C.L.R. 83,
Νικόλα v. Κονναρή κ.ά. (2003) 1 Α.Α.Δ. 1785,
Papa Georghiou v. Komodromou (1963) 2 C.L.R. 221,
Μαραγκός v. Πιέρου κ.ά. (2005) 1 Α.Α.Δ. 676,
Έφεση.
Έφεση από την εφεσείουσα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Kουνίδου, Ε.Δ.), (Αγωγή Αρ. 3176/01), ημερομ. 22.8.2006.
Α. Τόκας, για την Εφεσείουσα.
Α. Παπαδόπουλος, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Ε. Παπαδοπούλου.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Mε την παρούσα έφεση, αμφισβητείται η ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης στην Αγωγή Αρ. 3176/2001, του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, με την οποία έγινε δεκτή αξίωση του εφεσίβλητου για έκδοση διατάγματος εγγραφής επ' ονόματί του κτήματος στην τοποθεσία «Βατερά» του χωριού Παρεκκλησιά, στη Λεμεσό, δυνάμει εχθρικής κατοχής, ενώ ανταπαίτηση της εφεσείουσας με το ίδιο περιεχόμενο απορρίφθηκε.
Στις 25/5/2001, ο Χρήστος Αγαθόκλη Κωνσταντή, ο οποίος στη συνέχεια απεβίωσε, εξ ου και τροποποιήθηκε ο τίτλος της αγωγής, καταχώρισε την πιο πάνω αγωγή, ισχυριζόμενος ότι ήταν το πρόσωπο το οποίο είχε στην κατοχή του το Τεμάχιο 686, Φύλλο/Σχέδιο 54/22, και ότι εδικαιούτο να εγγραφεί ως ιδιοκτήτης του, δυνάμει εχθρικής κατοχής. Ισχυρίζετο ότι ο πατέρας του - Αγαθόκλης Κωνσταντή - απέκτησε το επίδικο τεμάχιο, μαζί με το συνορεύον 171/2, (τώρα 689), κατόπιν αγοράς, από τον τότε κάτοχο και δικαιούχο του Δημήτρη Μ. Παπαδόπουλο, από το Κελλάκι, ο οποίος, κατά ή περί το 1951, μεταβίβασε στον πατέρα του το Τεμάχιο 171/2, (689), όχι, όμως, και το τεμάχιο 686, πρώην 168/2, επειδή αυτό δεν ήταν εγγεγραμμένο επ' ονόματί του, ούτε και επ' ονόματι άλλου προσώπου. Περί το 1963, ο πατέρας του Αγαθόκλης Κωνσταντή του έδωσε τα πιο πάνω τεμάχια, τα οποία, έκτοτε, κατείχε, καλλιεργούσε και εκαρπούτο αδιαφιλονίκητα, πέραν των τριάντα χρόνων. Το 2000, αφού εξασφάλισε από την Κοινοτική Αρχή Παρεκκλησιάς πιστοποιητικό κατοχής του επίδικου τεμαχίου Αρ. 686, υπέβαλε αίτηση στο Επαρχιακό Κτηματολόγιο Λεμεσού για την εγγραφή και έκδοση τίτλου ιδιοκτησίας επ' ονόματί του, η οποία, όμως, δεν προχώρησε, επειδή η εφεσείουσα υπέβαλε ένσταση, διεκδικώντας και η ίδια το κτήμα.
Η θέση της εφεσείουσας στην Υπεράσπισή της είναι ότι η ίδια κατέχει το επίδικο τεμάχιο από το 1970, όταν αυτό της παραδόθηκε ως προίκα από τον πατέρα της, ο οποίος ποτέ δεν το είχε πωλήσει.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού αξιολόγησε την ενώπιόν του μαρτυρία, αποδέχτηκε ως αξιόπιστη τη μαρτυρία του εφεσίβλητου, απορρίπτοντας εκείνη της εφεσείουσας, η οποία προερχόταν από την ίδια και την αδελφή της.
Στη βάση της μαρτυρίας που αποδέχτηκε, κατέληξε ότι τα ουσιώδη γεγονότα έχουν ως εξής:-
«Το τεμάχιο 168/2, νέο 686, του Φ/Σχ. LIV/22 στην τοποθεσία Βατερά, εκτάσεως 3261 τ.μ, είναι καταχωρημένο (όχι εγγεγραμμένο) στο όνομα του Δημήτρη Μιχαήλ Παπαδόπουλου από το Πραστειό.
Ο ενάγων, στην παρούσα υπόθεση είναι ο γιος και ο διαχειριστής της περιουσίας του Χρήστου Αγαθόκλη Κωνσταντή τέως εκ Παρεκκλησιάς. Ο αποβιώσας Αγαθόκλης Κωνσταντή ήταν ο πατέρας του αποβιώσαντα Χρήστου Αγαθόκλη Κωνσταντή.
Η εναγόμενη είναι θυγατέρα του αποβιώσαντα Δημήτρη Παπαδόπουλου, τέως από το Πραστειό.
Κατά την γενική χωρομετρία μετά από διαχωρισμό κτήματος στην υπόθεση Α 2150/50 προέκυψαν τα Τεμάχια 168/1, 168/2 και 168/3. Το Τεμάχιο 168/2 (νυν 686 επίδικο) καταχωρήθηκε στο όνομα του Δημήτρη Μ. Παπαδόπουλου.
Το γειτονικό του επιδίκου τεμαχίου, Τεμάχιο 689 πρώην 171/2, την 14.10.1986 εγγράφηκε στο όνομα του Σωτήρη Χρήστου Αγαθόκλη. Ο Σωτήρης Χρήστου Αγαθόκλη, απέκτησε το τεμάχιο 689 δυνάμει δωρεάς από τον πατέρα του, ο οποίος το απόκτησε δυνάμει κληρονομίας και διανομής από τον πατέρα του Αγαθόκλη Κωνσταντή Λαντζή, ο οποίος το είχε αποκτήσει δυνάμει αγοράς για το ποσό των ΛΚ.10 από τον Δημήτρη Μιχαήλ Παπαδόπουλο.
Τα τεμάχια 689 και 686 (επίδικο) είναι συνενωμένα μεταξύ τους και δεν υπάρχει επιτόπου σύνορο που να υποδεικνύει την ανεξαρτησία εκάστου.
... Αποτελεί όμως εύρημα μου ότι το επίδικο ακίνητο καλλιεργείτο ανέκαθεν ως ένα ενιαίο σύνολο μαζί με το Τεμάχιο 689 αρχικά από τον πατέρα του αποβιώσαντα Αγαθόκλη Κωνσταντή και ακολούθως από τον αποβιώσαντα Χρήστο Αγαθόκλη Κωνσταντή.»
Στη συνέχεια, αφού αναφέρθηκε στη νομολογία* σε σχέση με το δικαίωμα ιδιοκτησίας δυνάμει εχθρικής κατοχής, σύμφωνα με την οποία, για να στοιχειοθετηθεί τέτοιο δικαίωμα επί ακινήτου το οποίο διεκδικούν και άλλα πρόσωπα, ο ενάγων θα πρέπει να αποδείξει συνεχή και αδιάλειπτη κατοχή και χρήση για περίοδο 30 χρόνων, ανάλογα με την περίπτωση, κατέληξε ότι:-
«... η κατοχή εκ μέρους του αποβιώσαντα πατέρα του Χρήστου Αγαθόκλη Κωνσταντή είναι καταρχήν πέραν του χρόνου που απαιτείται για σκοπούς χρησικτησίας κατά δεύτερο λόγο ήταν συνεχής και αδιάλειπτη ως επίσης αδιαφιλονίκητη αφού ουδείς διεκδίκησε το τεμάχιο παρά μόνο τα έτη 2000 με τις ενστάσεις της εναγόμενης, όπως η ίδια ανάφερε, αποτάθηκε για πρώτη φορά για την έκδοση πιστοποιητικού κατοχής πριν από 5 - 6 και μόλις έμαθε ότι έδωσε σε άλλον έκανε αμέσως ένσταση.
Ο ενάγων προσκόμισε ικανοποιητική μαρτυρία, αποδεικνύουσα αρχικά ότι το επίδικο ακίνητο από ανέκαθεν καλλιεργείτο ως ένα ενιαίο σύνολο, ως μια ενιαία έκταση γης μαζί με το τεμάχιο 689, τόσο από τον αποβιώσαντα Χρήστο Αγαθόκλη όσο και από τον πατέρα του αποβιώσαντα, Αγαθόκλη Κωνσταντή. Η μαρτυρία έχει καταδείξει ότι κατά την ίδια περίοδο με την οποία συμπίπτει χρονικά με την αγορά του ακινήτου 689, από τον αποβιώσαντα πατέρα του Χρήστου Αγαθόκλη Κωνσταντή, ο αποβιώσας Αγαθόκλης Κωνσταντή καλλιεργούσε και το επίδικο ακίνητο και ακολούθως αυτό καλλιεργείτο από τον Χρήστο Αγαθόκλη Κωνσταντή, ο οποίος το εκμεταλλευόταν κατά βούληση ενοικιάζοντας το σε τρίτα πρόσωπα.»
Μετά την απόσυρση του λόγου έφεσης σε σχέση με την αξιολόγηση της μαρτυρίας, ό,τι στην ουσία αμφισβητείται είναι η ορθότητα της απόφασης σε σχέση με το κατά πόσο ο εφεσίβλητος απέδειξε την εκ του νόμου προβλεπόμενη τριακονταετή περίοδο κατοχής του επίδικου κτήματος και κατά πόσο ορθά ερμηνεύτηκαν τα αποφασισθέντα στη Papa Georghiou v. Komodromou (1963) 2 C.L.R. 221 και υιοθετηθέντα στη Μαραγκός v. Πιέρου κ.ά. (2005) 1 Α.Α.Δ. 676. Ο Χρήστος Αγαθόκλη Κωνσταντή, (ο «ενάγων/αποβιώσας»), υπέβαλε ο συνήγορος της εφεσείουσας, ο οποίος το 1963 έλαβε κατοχή, δυνάμει δωρεάς από τον πατέρα του, του επίδικου τεμαχίου μαζί με το συνορεύον εγγεγραμμένο τεμάχιο 689, το 1986 τα μεταβίβασε, δυνάμει δωρεάς, στο γιο του Σωτήρη Αγαθοκλέους - (εφεσίβλητο), έτσι ώστε, καταλήγει ο συνήγορος, η εχθρική κατοχή του ενάγοντα/αποβιώσαντα ήταν διάρκειας μόνο 23 χρόνων και όχι 30, όπως κατέληξε το πρωτόδικο Δικαστήριο. Για την κατάληξή του συνυπολόγισε την περίοδο κατοχής του επίδικου τεμαχίου από τον ενάγοντα/αποβιώσαντα, η οποία τερματίστηκε το 1986, με την κατοχή του επίδικου τεμαχίου από τον εφεσίβλητο, ο οποίος, έκτοτε, μαζί με το εγγεγραμμένο, τα κατέχει ως ενιαία μονάδα. Διέλαθε της προσοχής του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι το επίδικο τεμάχιο ο ενάγων/αποβιώσας, μετά το 1986, το κατείχε όχι δυνάμει εχθρικής κατοχής, ως απαιτείται από το νόμο, αλλά ως αντιπρόσωπος του υιού του Σωτήρη Αγαθοκλέους.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σωτήρη Αγαθοκλέους, Μ.Ε.7, η οποία έγινε αποδεκτή, η κατοχή του επίδικου τεμαχίου και του τεμαχίου 689, το οποίο μεταβιβάστηκε επ' ονόματί του το 1986, συνεχίστηκε υπό το ίδιο καθεστώς, δηλαδή ο πατέρας του, ο οποίος το απέκτησε από τον πατέρα του δυνάμει κληρονομίας και διανομής το 1963, το καλλιεργούσε και το εκμεταλλευόταν μέχρι που απέθανε. Πριν από το 1985, ο πατέρας του το ενοικίαζε στον Αναστάση Αναστασίου, Μ.Ε.5, ο οποίος του κατέβαλλε ενοίκιο. Μετά το 1986, ο ενοικιαστής του έδιδε £15,00 το χρόνο, τις οποίες έδιδε στον πατέρα του. Στην ίδια γραμμή ήταν και η μαρτυρία του Μ.Ε.5. Αντεξεταζόμενος ο Μ.Ε.7, σε σχέση με την κατάσταση του κτήματος μετά το 1986, ανέφερε τα εξής:-
«Ε: Στα Βατερά της Παρεκκλησιάς;
Α: Μάλιστα.
Ε: Σου του υπόδειξε και επιτόπου;
Α: Ναι.
Ε: Ότι αυτό είναι το κτήμα που σου μεταβίβασε. ...
.......................................................................................................
Ε: Που αντιπροσωπεύει αυτό το κοτσιάνι που σου μεταβίβασε. Έτσι δεν είναι;
Α: Μάλιστα.
Ε: Αυτά έγιναν το ΄86 που σου το μεταβίβασε;
Α: Μάλιστα.
Ε: Άρα το ΄86 και μετά ανάλαβες εσύ και σαν ιδιοκτήτης και σαν κάτοχος αυτό το συνολικό κτήμα των 4½-5 σκαλών;
Α: Τι σημαίνει ανάλαβα εγώ.
Ε: Σου το μεταβίβασε, το υπέδειξε και ανέλαβες εσύ.
Α: Είναι σχετικό το ανέλαβα. Απλά έχω τον τίτλο. Συνέχισε κάτω από το ίδιο καθεστώς.
Ε: Ως αντιπρόσωπος σου φυσικά. Συμφωνείς;
Α: Συνέχισε η κατοχή, η καλλιέργεια και η εκμετάλλευση του κτήματος ως είχε από παλιά μέχρι και που επέθανε ο μακαρίτης ο πατέρας μου. Τιτλοποιημένο ήταν πάνω μου.
Ε: Από το ΄86 το τιτλοποίησε και ενεργούσε ως εκπρόσωπος.
Α: Δεν είπα ότι ενεργούσε ως εκπρόσωπος. Συνεχίστηκε. Δεν ασχολούμουν με τέτοια πράγματα κύριε Αντώνη. Ο πατέρας μου το έδωσε σε κάποιο να το καλλιεργεί, του λέω ό,τι θέλεις κάμε και συνεχίστηκε με το ίδιο καθεστώς.»
Η μεταβίβαση του τεμαχίου 689 το 1986 στο Σωτήρη Αγαθοκλέους δεν επέφερε οποιαδήποτε αλλαγή στο καθεστώς εκμετάλλευσης του επίδικου τεμαχίου. Η κατοχή και εκμετάλλευσή του συνέχισε από τον ενάγοντα/αποβιώσαντα, ο οποίος, εν πάση περιπτώσει, το κατείχε πέραν των 30 χρόνων.
Στην παρούσα περίπτωση, η κατοχή του επίδικου κτήματος από τον ενάγοντα/αποβιώσαντα, η οποία άρχισε το 1963, συνεχίστηκε μέχρι το θάνατό του αδιάλειπτα. Το 1986 δεν υπήρξε, καθ' οιονδήποτε τρόπο, διακοπή, ώστε να τίθεται ζήτημα συνυπολογισμού περιόδων κατοχής. Θεωρούμε την αναφορά του πρωτόδικου Δικαστηρίου στη Papa Georghiou v. Komodromou χωρίς σημασία.
Τα όσα, επίσης, προβάλλονται για έλλειψη ευρήματος αδιαφιλονίκητης και αδιάλειπτης εχθρικής κατοχής του επίδικου τεμαχίου δεν ευσταθούν. Το πρωτόδικο Δικαστήριο διατύπωσε τα ευρήματά του με σαφήνεια.
Η έφεση απορρίπτεται, με €1.700 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α., υπέρ του εφεσίβλητου.
Η έφεση απορρίπτεται με €1.700 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α., υπέρ του εφεσίβλητου.
* HjiPetrou v. Petsoloukas (1985) 1 C.L.R. 83,
Nικόλα v. Kονναρή κ.ά. (2003) 1 A.A.Δ. 1785.