ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

(Πολιτική Έφεση Αρ. 21/2007)

 

13 Ιανουαρίου, 2009

 

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στές]

 

1.      ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΠΟΒΙΩΣΑΣΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ,

2.      ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ,

3.      ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ,

4.      ΜΑΡΙΑ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΣΑΝΤΗ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ,

 

Εφεσείονες/Ενάγοντες,

 

ΚΑΙ

 

BARCLAYS BANK PLC,

 

Εφεσίβλητη/Εναγομένη.

- - - - - -

Χρ. Κληρίδης, για τους Εφεσείοντες.

 

Δ. Μιχαηλίδης, για την Εφεσίβλητη.

- - - - - -

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γαβριηλίδης, Δ.

- - - - - -

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ.: Με την υπ΄ αριθμό 4121/1996 αγωγή, την οποία καταχώρησαν στο Ε.Δ. Λευκωσίας, οι εφεσείοντες αξίωσαν εναντίον της εφεσίβλητης «ΛΚ722.880 ως γενικές και ή ειδικές αποζημιώσεις λόγω συνομωσίας εκ μέρους της και ή των υπηρετών και ή υπαλλήλων της για να χρησιμοποιήσουν παράνομα μέσα και ή για να προξενήσουν ζημία στους ενάγοντες, κατά ή περί τον Σεπτέμβριο του 1989 και ή κατά περί το έτος 1990 και έπειτα σε σχέση με την ενυποθήκευση και εκποίηση περιουσιακών στοιχείων και συγκεκριμένων μετοχών που η πιο πάνω εταιρεία κατείχε στην εταιρεία The Cyprus Hotel Ltd κατά παράβαση σχετικών προσωρινών απαγορευτικών διαταγμάτων του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας στην αγωγή αρ. 6103/89.».

 

Η απαίτηση των εφεσειόντων στηριζόταν, συνοπτικά, στο ότι, ενώ στις 20.7.1989 εξεδόθη προσωρινό διάταγμα από το Ε.Δ. Λευκωσίας στην αγωγή 6103/1989, το οποίο, μεταξύ άλλων, απαγόρευε την επιβάρυνση και ή αποξένωση περιουσιακών στοιχείων της Stavros Holdings Ltd, η εφεσίβλητη, ενώ της επιδόθηκε το ως άνω διάταγμα, συνωμότησε με τους Άκη και Δέσποινα Γρηγορίου, οι οποίοι έλεγχαν τη Stavros Holdings Ltd, ως μέτοχοι κατά 20% και ως εμπιστευματούχοι (trustees) κατά 80%, προς όφελος, κατά 20%, των εφεσειόντων ως εμπιστευματοδόχων (beneficiaries), να παραβούν το διάταγμα. Ως αποτέλεσμα, στις 2.9.1989 η Stavros Holdings Ltd ενεχυρίασε προς όφελος της εφεσίβλητης 125.500 μετοχές ονομαστικής αξίας ΛΚ1 έκαστη, τις οποίες κατείχε στην εταιρεία The Cyprus Hotel Ltd, με σκοπό την εξασφάλιση περαιτέρω τραπεζικών διευκολύνσεων ύψους ΛΚ493.270, οι οποίες και τις παραχωρήθηκαν από την εφεσίβλητη. Μεταγενέστερα, η εφεσίβλητη συμφώνησε με την Stavros Holdings Ltd, στην εκποίηση του ενεχύρου. Για το σκοπό αυτό οι Άκης και Δέσποινα Γρηγορίου δέχθηκαν, στην υπ΄ αριθμό 2642/1990 αγωγή Ε.Δ. Λευκωσίας, απόφαση και διάταγμα του Δικαστηρίου για την εκποίηση των ενεχυριασθεισών από την Stavros Holdings Ltd μετοχών. Ακολούθως, το προϊόν της διάθεσης των μετοχών (ΛΚ722.880) πιστώθηκε από την εφεσίβλητη έναντι υπολοίπου λογαριασμού της Stavros Holdings Ltd για κάλυψη ανεξασφάλιστων, αντί εξασφαλισμένων, απαιτήσεών της, ενέργεια η οποία ήταν εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων των εφεσειόντων.

 

Με την υπεράσπιση η εφεσίβλητη αρνήθηκε την αξίωση των εφεσειόντων. Αφού πρόβαλε τη θέση ότι η ενεχυρίαση των 125.500 μετοχών έγινε στη βάση συμφωνίας η οποία είχε συναφθεί, έναντι νομίμου ανταλλάγματος, πριν την έκδοση του απαγορευτικού διατάγματος στην αγωγή 6103/1989, ισχυρίστηκε ότι ως εξ αποφάσεως πιστωτής στις αγωγές 2642/1990 και 2643/1990, ήτοι η εφεσίβλητη, είχε κάθε νόμιμο δικαίωμα στην εκποίηση των μετοχών όπως είχε, επίσης, κάθε δικαίωμα να λογίσει το εισπραχθέν ποσό έναντι ή προς εξόφληση οποιουδήποτε χρέους της Stavros Holdings Ltd. Εν πάση περιπτώσει, κατέληξε, οι εφεσείοντες δεν εδικαιούντο σε αποζημιώσεις χωρίς να αποκαλύπτουν σύνδεση των κατ΄ ισχυρισμό παραβάσεων της εφεσίβλητης με την κατ΄ ισχυρισμό ζημία την οποία υπέστησαν ώστε να δικαιούνται το ποσό των ΛΚ722.880, ως γενικές και ή ειδικές αποζημιώσεις.

 

Με την απάντησή τους στην υπεράσπιση, οι εφεσείοντες αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς οι οποίοι προβλήθηκαν με την υπεράσπιση.

 

Κατά την ακρόαση έδωσαν μαρτυρία για τους εφεσείοντες ο Χριστάκης Σταύρου Χριστοφόρου (εφεσείων 3) και τρεις άλλοι μάρτυρες. Για την εφεσίβλητη δεν δόθηκε οποιαδήποτε μαρτυρία. Κατατέθηκε, επίσης, εκ συμφώνου, αριθμός τεκμηρίων. Το Δικαστήριο, αφού αξιολόγησε την ενώπιόν του μαρτυρία, όπως και τα κατατεθέντα τεκμήρια, κατέληξε ότι τα γεγονότα τα οποία περιέβαλλαν την υπόθεση είχαν ως εξής:

 

Ο εφεσείων 1 ήταν διαχειριστής της περιουσίας της αποβιωσάσης Χριστίνας Σταύρου Χριστοφόρου. Οι εφεσείοντες 2, 3 και 4 ήταν αδέλφια/παιδιά της Χριστίνας Σταύρου Χριστοφόρου. Ο Άκης Γρηγορίου ήταν σύζυγος της Δέσποινας Γρηγορίου, θυγατέρας και αυτής της Χριστίνας Σταύρου Χριστοφόρου, και αδελφής των εφεσειόντων 2, 3 και 4. Η εφεσίβλητη, αλλοδαπή εταιρεία εγγεγραμμένη στην Κύπρο και το Ηνωμένο Βασίλειο, ασκούσε, κατά τον ουσιώδη χρόνο, τραπεζικές εργασίες στην Κύπρο και το εξωτερικό.

 

Τον Ιούλιο του 1986 η εφεσίβλητη παραχώρησε στη Stavros Holdings Ltd τραπεζικές διευκολύνσεις ύψους ΛΚ475.000. Για τις διευκολύνσεις αυτές η αδελφή εταιρεία Stavros Hotel Apartments Ltd υποθήκευσε (πρώτη υποθήκη) δύο ακίνητά της με τη σύμβαση και δήλωση υποθήκης ημερομηνίας 23.7.1986.

 

Το Μάρτιο του 1989 η εφεσίβλητη παραχώρησε στη Stavros Holdings Ltd τραπεζικές διευκολύνσεις ύψους ΛΚ400.000 για αγορά από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου αριθμού μετοχών της The Cyprus Hotel Ltd. Την αποπληρωμή των ΛΚ400.000 εγγυήθηκαν, στις 23.3.1989, οι Άκης Γρηγορίου, Χριστάκης Σταύρου Χριστοφόρου (εφεσείων 3) και Δέσποινα Γρηγορίου. Για το ίδιο ποσό η Stavros Hotel Apartments Ltd υποθήκευσε (δεύτερη υποθήκη) δύο ακίνητά της με τη σύμβαση και δήλωση υποθήκης, ημερομηνίας 23.3.1989.

 

Μέχρι την περίοδο Μαΐου-Ιουνίου 1989 Διευθυντής της Stavros Holdings Ltd ήταν και ο Χριστάκης Σταύρου Χριστοφόρου (εφεσείων 3). Κατά την εν λόγω περίοδο ο Χριστάκης Σταύρου Χριστοφόρου επαύθη από τους δύο άλλους Διευθυντές, ήτοι τον Άκη και τη Δέσποινα Γρηγορίου, οι οποίοι, έκτοτε, διεύθυναν και διαχειρίζονταν πλήρως τη Stavros Holdings Ltd.

 

Τον Ιούνιο του 1989 η εφεσίβλητη αύξησε το ύψος των διευκολύνσεων προς τη Stavros Holdings Ltd κατά ΛΚ200.000, χωρίς τη γνώση του Χριστάκη Σταύρου Χριστοφόρου. Την αποπληρωμή των ΛΚ200.000 εγγυήθηκαν, στις 13.6.1989, ο Άκης Γρηγορίου και η Δέσποινα Γρηγορίου.

 

Στις 19.7.1989 οι εφεσείοντες 2, 3 και 4, όπως και η αποθανούσα μητέρα τους, καταχώρησαν την υπ΄ αριθμό 6103/1989 αγωγή Ε.Δ. Λευκωσίας εναντίον του Άκη Γρηγορίου, της Δέσποινας Γρηγορίου και εννέα εταιρειών, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν η Stavros Holdings Ltd. Στα πλαίσια αυτής της αγωγής, οι ενάγοντες εξασφάλισαν, στις 20.7.1989, προσωρινό διάταγμα εναντίον των εναγομένων το οποίο, με κάποια διαφοροποίηση, κατέστη απόλυτο στις 29.6.1990. Με το διάταγμα οι εναγόμενοι Άκης Γρηγορίου και Δέσποινα Γρηγορίου εμποδίζονταν, μεταξύ άλλων, «από του να πωλήσουν, δωρίσουν, ενοικιάσουν, επιβαρύνουν ή άλλως πως αποξενώσουν τα περιουσιακά στοιχεία» της Stavros Holdings Ltd.

 

Στις 2.9.1989 η Stavros Holdings Ltd ενεχυρίασε προς όφελος της εφεσίβλητης 125.500 μετοχές ονομαστικής αξίας ΛΚ1 έκαστη, τις οποίες κατείχε στην εταιρεία The Cyprus Hotel Ltd για εξασφάλιση περαιτέρω τραπεζικών διευκολύνσεων ύψους ΛΚ493.270 οι οποίες της παραχωρήθηκαν, με εγγυητική προς όφελος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου, από την εφεσίβλητη. Για το ίδιο ποσό των ΛΚ493.270 υπέγραψαν εγγύηση οι Άκης Γρηγορίου και Δέσποινα Γρηγορίου.

 

Στις 11.6.1991, στα πλαίσια εκποίησης του ενεχύρου (αγωγή 2642/1990 Ε.Δ. Λευκωσίας) οι 125.500 μετοχές αγοράστηκαν από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου έναντι του ποσού των ΛΚ722.880. Το ποσό, πιστώθηκε σε δύο λογαριασμούς της Stavros Holdings Ltd. Ο ένας αφορούσε τη διευκόλυνση ύψους ΛΚ493.270 με αποτέλεσμα την ακύρωση της εγγυητικής προς όφελος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου.

 

Ακολούθως, το Δικαστήριο, αφού με αναφορά στην Paikkos v. Kontemeniotis (1989) 1 CLR 50 απέρριψε την εισήγηση της υπεράσπισης ότι το αστικό αδίκημα της συνωμοσίας, όπως αυτό αναγνωρίζεται από το κοινοδίκαιο, δεν ισχύει στην Κύπρο και αφού, επίσης, απέρριψε την εισήγηση της υπεράσπισης ότι οι διεκδικήσεις των εφεσειόντων καλύπτονταν από το δεδικασμένο στην αίτηση που είχαν υποβάλει στην Αγωγή 6103/1989 με σκοπό την τιμωρία της εφεσίβλητης για μη συμμόρφωση προς το προσωρινό διάταγμα της 20.7.1989, προχώρησε, αφού πρώτα παρέθεσε τα συστατικά στοιχεία του αστικού αδικήματος της συνωμοσίας κατά το κοινοδίκαιο[1], στην εξέταση του κατά πόσο, ενόψει των ευρημάτων του, αποδείχθηκε η αξίωση των εφεσειόντων. Για τους λόγους που εξήγησε, έκρινε ότι, περί τις 2.9.1989, συνήφθη συμφωνία μεταξύ της εφεσίβλητης και των Άκη Γρηγορίου και Δέσποινας Γρηγορίου, ενεργούντων για τη Stavros Holdings Ltd, να ενεχυριασθούν στην εφεσίβλητη 125.500 μετοχές τις οποίες κατείχε η Stavros Holdings Ltd στη The Cyprus Hotel Ltd, η δε συμφωνία είχε ως σκοπό τη βλάβη των εφεσειόντων, με παράνομα μέσα, ήτοι την παρακοή του προσωρινού διατάγματος της 20.7.1989. Όμως, οι εφεσείοντες δεν απέδειξαν ότι, ως εκ της συμφωνίας με σκοπό τη βλάβη τους, με παράνομα μέσα, υπέστησαν ζημία ώστε να ικανοποιείται και το τρίτο συστατικό στοιχείο του αδικήματος της συνωμοσίας. Αν, ως εκ της συμφωνίας με σκοπό τη βλάβη των εφεσειόντων, με παράνομα μέσα, προκλήθηκε σε κάποιους ζημία, αυτή προκλήθηκε στη Stavros Holdings Ltd και στη Stavros Hotel Apartments Ltd (δεύτερη υποθήκη) και όχι στους εφεσείοντες. Συνακόλουθα, το Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή.

 

Με την ενώπιόν μας έφεση οι εφεσείοντες αμφισβητούν την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης ότι, ως εκ της συμφωνίας μεταξύ της εφεσίβλητης και της Stavros Holdings Ltd, με σκοπό τη βλάβη τους, με παράνομα μέσα, δεν υπέστησαν ζημία. Αυτό είναι και το μοναδικό ζήτημα το οποίο καλούμεθα, με την έφεση, να αποφασίσουμε, εφόσον, αναφορικά με το σκέλος της πρωτόδικης απόφασης σύμφωνα με το οποίο, ως είχαν τα γεγονότα, προέκυπτε ότι συνήφθη συμφωνία μεταξύ της εφεσίβλητης και της Stavros Holdings Ltd με σκοπό τη βλάβη των εφεσειόντων, με παράνομα μέσα, δεν έχει ασκηθεί αντέφεση.

 

Σύμφωνα με το δικηγόρο των εφεσειόντων, αφ΄ ης στιγμής οι εφεσείοντες αποδείξουν ότι, ως εκ των συνωμοτικών ενεργειών της εφεσίβλητης, υπέστησαν «κάποια χρηματική απώλεια» (some pecuniary loss), τότε οι αποζημιώσεις είναι ανοικτές (at large). Δεν είναι, δηλαδή, ανάγκη να εξειδικευθεί συγκεκριμένη ζημία. Προς υποστήριξη αυτής της θέσης, ο δικηγόρος των εφεσειόντων μας παρέπεμψε σε όσα αναφέρονται στον McGregor on Damages, 17^η Έκδοση, 2003, στις παραγράφους 40-008 έως 40-009. Στην προκείμενη περίπτωση, η «κάποια χρηματική απώλεια» την οποία απέδειξαν ότι υπέστησαν οι εφεσείοντες, σύμφωνα πάντοτε με το δικηγόρο τους, συνίσταται στην απώλεια του οφέλους του προσωρινού διατάγματος της 20.7.1989 και, πρόσθετα, στην απώλεια της ευκαιρίας/δυνατότητάς τους (loss of chance) να διαχειρισθούν τα περιουσιακά στοιχεία των εταιρειών Stavros Holdings Ltd και Stavros Hotel Apartments Ltd. Αναφορικά με την απώλεια ευκαιρίας/δυνατότητας (loss of chance), ως στοιχείου προσδιορισμού των αποζημιώσεων, ο δικηγόρος των εφεσειόντων μας παρέπεμψε σε σύγγραμμα περί αποζημιώσεων για προσωπικές βλάβες και θάνατο. Μας παρέπεμψε, συγκεκριμένα, στις σελίδες 9 και 10 του συγγράμματος Damages for Personal Injuries and Death, του John Munkman, 7^η Έκδοση, 1985, όπου γίνεται αναφορά στην απώλεια ευκαιρίας/δυνατότητας (loss of chance) αναφορικά με αγωγές για προσωπικές βλάβες. Συμπερασματικά, ο δικηγόρος των εφεσειόντων υποστήριξε ότι, εφόσον, σύμφωνα με τα όσα εισηγήθηκε, οι εφεσείοντες υπέστησαν «κάποια χρηματική ζημία» (some pecuniary loss), συνακόλουθα δε οι αποζημιώσεις είναι ανοικτές (at large), οι αποζημιώσεις αυτές, στην περίπτωση των εφεσειόντων, «είναι ισόποσες με το προϊόν πώλησης των μετοχών», ήτοι ΛΚ722.880.

 

Οι εισηγήσεις του δικηγόρου των εφεσειόντων δεν μας βρίσκουν σύμφωνους. Όσον αφορά την απώλεια εκ μέρους των εφεσειόντων του οφέλους του προσωρινού διατάγματος της 20.7.1989, αυτή ασφαλώς δεν συνιστά, αφ΄ εαυτής, «κάποια χρηματική απώλεια». Όσον αφορά την απώλεια εκ μέρους των εφεσειόντων της ευκαιρίας/δυνατότητας (loss of chance) να διαχειρισθούν τα περιουσιακά στοιχεία των εταιρειών Stavros Holdings Ltd και Stavros Hotel Apartments Ltd, παρατηρούμε ότι, για να αποδειχθεί «κάποια χρηματική απώλεια», δεν αρκεί να προβάλλεται, όπως στην περίπτωση των εφεσειόντων, ο απλός ισχυρισμός ότι, ως εκ της απώλειας της ευκαιρίας/δυνατότητας, υπήρξε «κάποια χρηματική απώλεια». Ο ισχυρισμός για «κάποια χρηματική απώλεια» πρέπει να συνοδεύεται και με απόδειξη, στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων, των ενεργειών στις οποίες θα προέβαινε ο απαιτών για να αποτρέψει  την κατ΄ ισχυρισμό ζημία του ή για να αποκομίσει το κατ΄ ισχυρισμό όφελός του. (Βλ. σχετικά την παράγραφο 8-035 στον McGregor (πιο πάνω), όπου αναφέρεται ότι, εφόσον απαιτείται αποζημίωση για απώλεια ευκαιρίας/δυνατότητας (loss of chance) δεν αρκεί να προβάλλεται ο απλός ισχυρισμός για τέτοια απώλεια. Πρέπει, περαιτέρω, «ο απαιτών να αποδείξει, στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων, τις ενέργειες στις οποίες ο ίδιος θα προέβαινε» - "the claimant must establish upon the balance of probabilities what his own actions would have been"). Στην περίπτωση των εφεσειόντων δεν αποδείχθηκε κάτι τέτοιο. Δεν απέδειξαν, δηλαδή, οι εφεσείοντες, στο ισοζύγιο των πιθανοτήτων, τις ενέργειες στις οποίες θα προέβαιναν, εάν είχαν την ευκαιρία/δυνατότητα να διαχειρισθούν τα περιουσιακά στοιχεία των δύο εταιρειών, ως εκ των οποίων, ενεργειών, θα απέτρεπαν την κατ΄ ισχυρισμό ζημία τους ή θα αποκόμιζαν το κατ΄ ισχυρισμό όφελός τους. Εφόσον, λοιπόν, οι εφεσείοντες απέτυχαν να αποδείξουν «κάποια χρηματική απώλεια», ως εκ της απώλειας του οφέλους του προσωρινού διατάγματος της 20.7.1989, και ή ως εκ της απώλειας της ευκαιρίας ή δυνατότητας τους (loss of chance) να διαχειρισθούν τα περιουσιακά στοιχεία των δύο εταιρειών, δεν τίθεται θέμα αποζημίωσής τους.

 

Καταληκτικά, και σε σχέση με την απώλεια ευκαιρίας/δυνατότητας (loss of chance), ως στοιχείου προσδιορισμού των αποζημιώσεων, θεωρούμε χρήσιμο να παραθέσουμε και το ακόλουθο σχόλιο από την παράγραφο 8-037 του McGregor (πιο πάνω):

 

"At the same time as a widening of the loss of a chance doctrine may be in the air, there is undoubtedly today an unfortunate tendency to argue loss of a chance in situations where it can have no conceivable application. The temptation is of course great; if total success cannot be achieved, aiming for a percentage success is attractive."

 

Σε μετάφραση:

 

"Ταυτόχρονα, ενώ η διεύρυνση της θεωρίας για απώλεια ευκαιρίας/δυνατότητας αιωρείται, υπάρχει αναμφίβολα σήμερα η ατυχής τάση να προβάλλεται επιχειρηματολογία για απώλεια ευκαιρίας/δυνατότητας σε περιπτώσεις όπου αυτή δεν μπορεί να έχει νοητά εφαρμογή. Ο πειρασμός είναι βέβαια μεγάλος· εάν πλήρης επιτυχία δεν μπορεί να επιτευχθεί, η επίτευξη ποσοστού επιτυχίας είναι ελκυστική."

 

Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα εις βάρος των εφεσειόντων.

 

 

                                                                               Δ.

 

 

                                                                               Δ.

 

 

                                                                               Δ.

 

/ΧΤΘ