ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

(Πολιτική ΄Εφεση Αρ. 114/2006)

 

 

22 Απριλίου, 2008

 

 

[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ,  ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ,  ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ,  Δ/στές]

 

 

1.  ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ  Β.  ΧΑΜΠΟΥ,

2.  NERATZIA  HOTEL  APARTMENTS  LTD,

 

Εφεσείοντες-Εναγόμενοι,

ν.

 

 

CHRISTOFOROU  &  AVRAAM  [CATERING  SERVICES]  LTD,

 

Εφεσιβλήτων-Εναγόντων.

________________________

 

Γιώργος Ζ. Γεωργίου, μαζί με Μιχάλη Λοΐζου,  για τους Εφεσείοντες.

Νίκος Ανδρέου, για τους Εφεσίβλητους.

________________________

 

ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.:  Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Ε. Παπαδοπούλου.

________________________

 

 

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.:  Οι εφεσίβλητοι - (ενάγοντες) - με αγωγή που καταχώρισαν στο Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου, αξίωσαν από τους εφεσείοντες - (εναγομένους) - αποζημιώσεις για ζημιές που υπέστησαν ως αποτέλεσμα παράνομης επέμβασης και οχληρίας, ως και διατάγματα για άρση της επέμβασης και παρεμπόδιση επανάληψής της στο μέλλον.  Το πρωτόδικο Δικαστήριο τους δικαίωσε και, με την παρούσα, οι εφεσείοντες αμφισβητούν την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης.

 

Σύμφωνα με την ΄Εκθεση Απαίτησης, οι εφεσείοντες, περί το Μάρτιο του 2002, επενέβησαν παράνομα και τοποθέτησαν στη βεράντα καταστήματος, το οποίο βρίσκεται στην οδό Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, Αρ. 30, στην Αγία Νάπα και το οποίο οι εφεσίβλητοι ενοικιάζουν από αυτούς και λειτουργούν ως παγωταρία, 400 τσιμεντόλιθους.  Σκοπός της τοποθέτησής τους  ήταν να επηρεαστούν οι εφεσίβλητοι επαγγελματικά.  Οι τσιμεντόλιθοι προκαλούν αφόρητη ζέστη τους καλοκαιρινούς μήνες και εμποδίζουν τους περαστικούς να βλέπουν την παγωταρία.  Αποτέλεσμα των πιο πάνω ήταν η μείωση των εργασιών των εφεσιβλήτων και η πρόκληση σ' αυτούς ζημιάς ύψους £25.000,00.

 

Οι εφεσείοντες, με την Υπεράσπισή τους, αρνούνται τα όσα οι εφεσίβλητοι τους καταλογίζουν και ανταξιώνουν αποζημιώσεις για κατ' ισχυρισμό παρεμπόδισή τους στη χρήση υπόγειου χώρου και ισογείου πλησίον του καταστήματος, για περίοδο τριών χρόνων.

 

Για απόδειξη των αξιώσεων των εφεσιβλήτων, κατέθεσαν, εκ μέρους τους, ο Διευθυντής και μέτοχός τους και ο ελεγκτής τους.  Από πλευράς εφεσειόντων, κατέθεσαν ο Ανώτερος Τεχνικός του Δήμου Αγίας Νάπας και ένας εγκεκριμένος εκτιμητής ακινήτων.

 

Το πρωτόδικο Δικαστήριο, προτού καταλήξει σε ευρήματα, στη βάση της μαρτυρίας των εφεσιβλήτων που αποδέχθηκε ως αξιόπιστη, ασχολήθηκε με την εισήγηση του συνηγόρου των εφεσειόντων ότι η αξίωση δε στρέφεται εναντίον των εφεσειόντων αρ. 2.  Διαπίστωσε, με αναφορά στην ΄Εκθεση Απαίτησης, τα εξής:-

 

«Ειδικότερα, στο δεύτερο μέρος της παραγράφου 5 του εν λόγω δικογράφου γίνεται αναφορά σε τοίχο από τούβλα 'που τοποθέτησαν οι εναγόμενοι αυθαίρετα', ενέργεια η οποία στο πρώτο μέρος της πιο πάνω παραγράφου αποδίδεται άμεσα στον εναγόμενο, ο οποίος κατά ένα άλλο ισχυρισμό στην παράγραφο 2 του ιδίου δικογράφου είναι διευθυντής της εναγομένης εταιρείας, ή στους υπαλλήλους του.  Βέβαια η πράξη αυτή καθ' εαυτή της τοποθέτησης των τσιμεντόλιθων στην βεράντα δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί παρά μόνο από φυσικό πρόσωπο.  Μπορεί όμως συγχρόνως να αποδοθεί και σε ένα νομικό πρόσωπο δηλαδή μια εταιρεία, εφόσον το φυσικό πρόσωπο κατά τον ουσιώδη χρόνο είναι αξιωματούχος του και ενεργεί εκ μέρους και προς όφελος του έστω και αν οι ενέργειες του δεν εμπίπτουν μέσα στους σκοπούς του νομικού προσώπου (βλ. Pennington's Company Law 5η έκδοση, σελίδες 126 έως 127 και Lennard's Carrying Co Ltd v. Asiatic Petroleum Co Ltd (1914-15) All E.R. Rep. 280).  ΄Ομως είναι πάντοτε θέμα γεγονότων κατά πόσο υπάρχει η απαιτούμενη σχέση μεταξύ των δύο ώστε η διάπραξη ενός αστικού αδικήματος από τον αξιωματούχο να μπορεί να αποδοθεί στο νομικό πρόσωπο.»

 

 

 

Στη συνέχεια, στη βάση της μαρτυρίας των εφεσιβλήτων και του Ανώτερου Τεχνικού του Δήμου Αγίας Νάπας, ο οποίος κατέθεσε για τους εφεσείοντες, και την οποία αποδέχθηκε ως αξιόπιστη, διαπίστωσε τα γεγονότα της υπόθεσης.  Τα συνοψίζουμε:-

 

Κατά το Μάρτιο του 2002, ο εφεσείων 1, βοηθούμενος από ακόμη ένα πρόσωπο, τοποθέτησε στο νότιο μέρος της βεράντας του καταστήματος, που συνορεύει με ράμπα που οδηγεί σε υπόγειο χώρο, 400, περίπου, τσιμεντόλιθους.  Για να αντιληφθεί κάποιος το κατάστημα από το δρόμο, θα πρέπει να φτάσει μπροστά από αυτό, οπότε και θα δει τα ψυγεία του παγωτού και ακριβώς δίπλα από αυτά τη μεγάλη σωρό από τους τσιμεντόλιθους, οι οποίοι προκαλούν αντιαισθητική εικόνα.  Οι τσιμεντόλιθοι, το ύψος των οποίων φτάνει, σχεδόν, μέχρι την είσοδο του καταστήματος, είναι ορατοί από κάθε περαστικό, τους καλοκαιρινούς μήνες περιορίζουν τον αέρα και δημιουργούν εστία ανάπτυξης ζωυφίων, που δεν είναι αποδεκτό να υπάρχουν σε χώρο διάθεσης αγαθών για ανθρώπινη κατανάλωση.  Με τη διαπίστωση των γεγονότων, κατέληξε ότι:-

 

«... η πράξη τοποθέτησης των τσιμεντόλιθων πάνω στη βεράντα του καταστήματος παρεμβαίνει στην εύλογη χρήση και απόλαυση του, το οποίο αποτελεί συστατικό στοιχείο της ιδιωτικής οχληρίας σύμφωνα με το άρθρο 46 του Νόμου, Κεφ. 148.  Και είναι αυτό στην προκειμένη περίπτωση γεγονός, πλην όμως η αμεσότητα της εν λόγω πράξης προς το ακίνητο που συνίσταται στην τοποθέτηση των τσιμεντόλιθων πάνω στη βεράντα του καταστήματος το οποίο κατέχει νόμιμα η ενάγουσα, την εντάσσει στο αστικό αδίκημα της παράνομης επέμβασης σε ακίνητη περιουσία.  (βλ. Clerk & Lindsell on Torts, 16η έκδοση, παράγραφος 23-06 σελίδες 1307 έως 1308). Είναι το αστικό αδίκημα που προβλέπεται από το άρθρο 43 του Νόμου, Κεφ. 148 το οποίο έχει ως κύριο σκοπό την προστασία του δικαιώματος κατοχής ακίνητης περιουσίας έναντι παντός προσώπου που επεμβαίνει παράνομα σ' αυτή περιλαμβανομένου και του ιδιοκτήτη (βλ. Adamou v. Christofi (1974) 1 C.L.R. σελ. 100).  Στην προκείμενη περίπτωση είναι  κοινώς παραδεκτό ότι η ενάγουσα είναι η νόμιμη κάτοχος του καταστήματος η δε πράξη της τοποθέτησης των τσιμεντόλιθων στη βεράντα που πασιφανώς αποτελεί μέρος του, χωρίς τη συγκατάθεση της, προκάλεσε τη διάπραξη του εν λόγω αστικού αδικήματος.  Η παρανομία συνεχίζει εφόσον συνεχίζει και η επέμβαση που περιγράφεται πιο πάνω.»

 

 

 

Θεώρησε ως αυτουργό του αστικού αδικήματος τον εφεσείοντα 1, ο οποίος, λόγω της σχέσης του με τους εφεσείοντες 2 και του γεγονότος ότι, εάν οι εφεσίβλητοι εγκατέλειπαν το κατάστημα, το όφελος θα ήταν των εφεσειόντων 2, κατέληξε ότι ενεργούσε εκ μέρους τους. 

 

Με τη διαπίστωση διάπραξης του αστικού αδικήματος της παράνομης επέμβασης σε ακίνητη περιουσία, θεώρησε αχρείαστη την εξέταση κατά πόσο τα ίδια γεγονότα συνιστούσαν και ιδιωτική οχληρία. 

 

Την ανταπαίτηση των εφεσειόντων την απέρριψε, ελλείψει μαρτυρίας.

 

Αποδεχόμενο ως αξιόπιστη τη μαρτυρία του ελεγκτή των εφεσιβλήτων, επιδίκασε ως αποζημιώσεις το ποσό των £24.327,00.  Πρόκειται, κατέληξε, σε σχέση με τη μείωση των εσόδων και των κερδών των εφεσιβλήτων:-

 

«... για έμμεση ζημιά η οποία προέκυψε από την απώλεια πελατών και η οποία δεν είναι απομακρυσμένη αλλά μπορεί εύλογα να θεωρηθεί ότι προκλήθηκε από το πιο πάνω αστικό αδίκημα.  Σε περιπτώσεις οχληρίας που αποτελεί την άλλη μορφή επέμβασης σε ακίνητη ιδιοκτησία το πιο πάνω είδος ζημιάς έχει γίνει αποδεκτό ως εύλογη απόρροια του αστικού αυτού αδικήματος και έχει αποδοθεί στον ενάγοντα (βλ. Fritz v. Hobson (1874-80 All E.R. Rep. 75 Andreas v. Selfridge & Co Ltd (1937) 3 All E. R. 255 και Χρίστος Αγαθοκλέους Λτδ ν. Σοφοκλέους (2000) 1 Α.Δ.Δ. 1955 που αφορούσε απολεσθέντα ενοίκια συνεπεία ιδιωτικής οχληρίας.  Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της παράνομης επέμβασης.

 

Η ζημιά την οποία υπέστη η ενάγουσα μπορεί να υπολογιστεί με αναφορά στο αμέσως προηγούμενο έτος, δηλαδή το 2001, δεδομένου ότι είχε παρατηρηθεί και κάποια μείωση των καθαρών κερδών της ενάγουσας από το 1999 μέχρι το 2001.  Για το τελευταίο έτος η απόδοση κερδών ήταν η πιο μικρή και ανήλθε στις £2.366 ενώ για το επόμενο έτος 2002 η ενάγουσα υπέστη καθαρή ζημιά ύψους £21.961.  Προστιθέμενα μαζί αυτά τα δυο ποσά ανέρχονται στο συνολικό ποσό των £24.327 (£2.366+£21.961) το οποίο αντιπροσωπεύει τη ζημιά της ενάγουσας κατά το 2002 συνεπεία της διάπραξης σε βάρος της του εν λόγω αστικού αδικήματος.»

 

 

 

Επιδίκασε, επίσης, υπέρ των εφεσιβλήτων,  παραδειγματικές αποζημιώσεις, αφού έκρινε ότι, στη βάση των γεγονότων, οι εφεσείοντες έδρασαν αδικαιολόγητα και αυθαίρετα, με σκοπό να πλήξουν την επιχείρηση των εφεσιβλήτων και να τους υποχρεώσουν να εγκαταλείψουν το κατάστημα. 

 

Καθοδηγούμενο από την υπόθεση Papakokkinou v. Kanther (1982) 1 C.L.R. 65, κατέληξε ότι:-

 

«Στην προκειμένη περίπτωση η εναγομένη εταιρεία είναι ιδιοκτήτρια του ακινήτου το οποίο ενοικιάζει η ενάγουσα και ο εναγόμενος είναι διευθυντής και προφανώς και μέτοχος της.  Επομένως, λαμβάνοντας και την πιο πάνω πτυχή υπόψη καταλήγω ότι το ποσό των £27.000 αποτελεί δίκαιη αποζημίωση και δεν προκαλεί οποιαδήποτε δυσχέρεια στους εναγομένους πέραν του τι σκοπεί να εξυπηρετήσει.»

 

 

 

Με τη διαπίστωση, περαιτέρω, ότι η παράνομη επέμβαση συνεχίζεται, προχώρησε στην έκδοση διαταγμάτων για άρση της και παρεμπόδιση νέας επέμβασης στο μέλλον και για όσο χρόνο, καθ' οιονδήποτε τρόπο, διαρκεί η ενοικίαση του καταστήματος.

 

Η ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης αμφισβητείται, σε σχέση με τη διαπίστωση της διάπραξης του αστικού αδικήματος της παράνομης επέμβασης και με τις επιδικασθείσες αποζημιώσεις. 

 

Η μαρτυρία, ισχυρίζονται οι εφεσείοντες, που παρουσιάστηκε, δεν είναι ικανοποιητική, για να οδηγήσει στη διαπίστωση της παράνομης επέμβασης.  Η μαρτυρία του διευθυντή των εφεσιβλήτων και οι φωτογραφίες που παρουσιάστηκαν, χωρίς επιτόπια έρευνα από το Κτηματολόγιο, δεν αρκούν για απόδειξη του πιο πάνω αστικού αδικήματος.  Διατείνονται ότι δεν υπάρχει δικογραφημένος ισχυρισμός για παράνομη επέμβαση σε ακίνητη περιουσία, ως η κατάληξη πρωτοδίκως, αλλά μόνο για οχληρία.

 

Διαπιστώνουμε ότι, με τους λόγους έφεσης, δεν τίθεται ευθέως και με σαφήνεια ζήτημα διάστασης της δικογραφημένης θέσης των εφεσιβλήτων και των διαπιστώσεων για παράνομη επέμβαση.  Θεωρούμε, όμως, παρά την ατέλεια στη διατύπωση, ότι αυτό προκύπτει και θα το εξετάσουμε.

 

Η θέση των εφεσειόντων ότι δεν υπάρχει δικογραφημένος ισχυρισμός για παράνομη επέμβαση δεν μας βρίσκει σύμφωνους.  Καίτοι ο τρόπος διατύπωσης των θέσεων των εφεσιβλήτων στα δικόγραφά τους δεν είναι ο καλύτερος, συνάγεται αβίαστα από αυτά ότι η τοποθέτηση των τσιμεντόλιθων έγινε στη βεράντα του καταστήματος, που αυτοί ενοικιάζουν από τους εφεσείοντες και όχι σε άλλο μέρος.  Η παράγραφος 5 της ΄Εκθεσης Απαίτησης[1], στην οποία ο συνήγορος των εφεσειόντων μας παρέπεμψε για να υποστηρίξει τη θέση του, δε θα πρέπει να διαβαστεί μεμονωμένα, αλλά στο πλαίσιο του συνόλου της ΄Εκθεσης Απαίτησης και, ειδικότερα, της παραγράφου 13[Α], όπου αναφέρεται ότι:-

 

«..., λόγω τοποθέτησης, εκ μέρους των Εναγόντων* και/ή υπαλλήλων και/ή υπηρετών τους, τσιμεντομπλοκς [τούβλων] στην πρόσοψη του υποστατικού των Εναγόντων*, το οποίο ενοικιάζουν από την Εναγομένη Νο.2 Εταιρεία.»

 

 

 

Για την τοποθέτηση των τσιμεντόλιθων ακούστηκε μαρτυρία, χωρίς ένσταση από τους εφεσείοντες, οι οποίοι, μάλιστα, αντεξέτασαν ειδικά, έτσι ώστε ό,τι ενώπιόν μας, εκ των υστέρων, αυτοί προβάλλουν δεν ευσταθεί.  Οι εφεσείοντες γνώριζαν ότι οι εφεσίβλητοι, με την αγωγή τους, πρόβαλαν και τη διάπραξη του αστικού αδικήματος της παράνομης επέμβασης, αφού στην Υπεράσπιση και Ανταπαίτησή τους ισχυρίζονται ότι η ΄Εκθεση Απαίτησης των εφεσιβλήτων, όπως είναι συντεταγμένη, δεν αποκαλύπτει και το αγώγιμο δικαίωμα της παράνομης επέμβασης.  ΄Αλλωστε, στα δικόγραφα αναφέρονται μόνο ουσιώδη γεγονότα και όχι νομικές θέσεις.

 

Οι εφεσείοντες αμφισβητούν, επίσης, την ορθότητα των διαπιστώσεων που άπτονται της αξιοπιστίας ή της μαρτυρίας που έγινε αποδεκτή ως αξιόπιστη.  Ειδικότερα, υπέβαλαν, η μαρτυρία που δόθηκε δεν αφορούσε παράνομη επέμβαση αλλά οχληρία, η απουσία δε του εφεσείοντα 1 ως μάρτυρα, παρά το γεγονός ότι αποτελεί δικαίωμά του, σχολιάστηκε αρνητικά και ανεπίτρεπτα από το Δικαστήριο.

 

Σ' ό,τι αφορά το παράπονο των εφεσειόντων που σχετίζεται με την αξιολόγηση της μαρτυρίας, υπενθυμίζουμε ότι αυτή αποτελεί έργο του πρωτόδικου Δικαστηρίου.  Δυνατότητα για τον παραμερισμό ευρημάτων περί της αξιοπιστίας παρέχεται μόνο όταν αυτά καταφαίνονται, εξ αντικειμένου, ανυπόστατα, ή όταν είναι παράλογα ή αυθαίρετα, ή δεν υποστηρίζονται από τη μαρτυρία που το πρωτόδικο Δικαστήριο έχει αποδεχθεί ως αξιόπιστη - (βλ. Πελεκάνου ν. Πελεκάνου κ.ά. (1995) 1 Α.Α.Δ. 912).  Αν από τη μαρτυρία που δίδεται ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου τα ευρήματα, στα οποία αυτό καταλήγει, είναι λογικά, το εφετείο δεν επεμβαίνει.  Διάδικος, ο οποίος αμφισβητεί τα ευρήματα του πρωτόδικου δικαστηρίου που σχετίζονται με την αξιοπιστία, έχει υποχρέωση να πείσει το εφετείο ότι αυτά είναι εσφαλμένα - (Kyriacos Alexandrou Mylonas and 2 Others v. Margarita Kaili (1967) 1 C.L.R. 77).

 

΄Εχουμε εξετάσει τα διάφορα σημεία της μαρτυρίας, στα οποία ο συνήγορος  των εφεσειόντων μας παρέπεμψε, όπως και την επιχειρηματολογία του σε σχέση με την απουσία μαρτυρίας για παράνομη επέμβαση και τον αρνητικό σχολιασμό της απουσίας του εφεσείοντα 1 ως μάρτυρα.  Θεωρούμε, όμως, ότι δεν μας υποδείχθηκε ο,τιδήποτε που να δικαιολογεί επέμβασή μας.  Το πρωτόδικο Δικαστήριο εξήγησε σε έκταση τους λόγους, καθ' όλα εύλογους, για τους οποίους αποδέχθηκε τη μαρτυρία των εφεσιβλήτων και πώς αυτή οδηγεί στα συμπεράσματα που κατέληξε, τόσο ως προς την παράνομη επέμβαση όσο και ως προς τις αποζημιώσεις. 

 

Η αναφορά του πρωτόδικου Δικαστηρίου στην απουσία μαρτυρίας από πλευράς εφεσείοντα 1, στον οποίο αποδιδόταν η τοποθέτηση των τσιμεντόλιθων, δεν επιδρά, καθ' οιονδήποτε τρόπο, στην καθ' όλα εύλογη κατάληξή του ως προς την αξιολόγηση της μαρτυρίας, αφού αυτή έγινε σε σχέση με την ανταξίωση, η οποία απορρίφθηκε και για την οποία δεν ασκήθηκε έφεση.

 

Με τον τελευταίο λόγο έφεσης, προβάλλεται ότι οι αποζημιώσεις που επιδικάστηκαν είναι υπερβολικές και, εν πάση περιπτώσει, πέραν του αξιούμενου ποσού. Η επιδίκαση τιμωρητικών αποζημιώσεων δεν εδικαιολογείτο, αφού δεν υπήρχε δικογραφημένη τέτοια αξίωση.

 

Είναι ορθό οι παραδειγματικές αποζημιώσεις να ζητούνται ειδικά στην έκθεση απαίτησης - (βλ. Πιριλλής κ.ά. ν. Κουή (2004) 1 Α.Α.Δ. 136), παρόλο που, σύμφωνα με την Kennedy Hotels Ltd v. Indjirdjian (1992) 1 Α.Α.Δ. 400, δεν είναι αναγκαίο να δικογραφούνται, υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι τα γεγονότα της αγωγής είναι τέτοια, που δικαιολογούν την απόδοση της θεραπείας.

 

Οι εφεσίβλητοι, στην Οπισθογράφηση της Απαίτησης αλλά και στην ΄Εκθεση Απαίτησής τους, αξίωσαν ποσό ΛΚ25.000,00 ως Γενικές και Ειδικές Αποζημιώσεις, χωρίς οποιαδήποτε αναφορά σε τιμωρητικές αποζημιώσεις.  Παρά το ότι τα γεγονότα της υπόθεσης θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να δικαιολογήσουν την επιδίκαση τέτοιων αποζημιώσεων, καταλήγουμε ότι η παράλειψη, καθ' οιονδήποτε τρόπο, της δικογράφησής τους, έτσι που άλλη πλευρά να γνωρίζει το είδος και το μέγεθος της απαίτησης, δεν επιτρέπει την επιδίκασή τους.

 

Η έφεση επιτυγχάνει μερικώς, με €800,00 έξοδα υπέρ των εφεσειόντων.

 

 

 

 

 

 

Φρ. Νικολαΐδης, Δ.

 

 

 

 

 

                                                                                           Ε. Παπαδοπούλου, Δ.

 

 

 

 

                                                                                                                                                                   Γ. Ερωτοκρίτου, Δ.

 

 

 

/ΜΠ