Ονουφρίου Ηλίας και Άλλοι ν. Εταιρείας "Κ. Κ. Σύγχρονες Κούρσες Λτδ" και Άλλων (2006) 1 ΑΑΔ 742

Αστικά αδικήματα ― Λίβελος ― Κακόβουλη δυσφήμηση ― Δημοσίευμα σε ιπποδρομιακό περιοδικό της Κύπρου, ευρείας κυκλοφορίας, σε σχέση με το γεγονός ντοπαρίσματος 14 αλόγων σε φάρμα εκτροφής και ενσταβλισμού ιπποδρομιακών αλόγων ― Προβολή υπερασπίσεων της αλήθειας του περιεχομένου του δημοσιεύματος και του εντίμου σχολίου (fair comment) ― Αρχές με βάση τις οποίες κρίνεται κατά πόσο ένα δημοσίευμα είναι ή όχι δυσφημιστικό ― Τι συνιστά έντιμο σχόλιο ― Η σχετική υπεράσπιση αποτυγχάνει όπου ο ενάγων αποδεικνύει ότι ο εναγόμενος έκαμε το δημοσίευμα κακόπιστα με σκοπό να τον βλάψει.

Ευρήματα Δικαστηρίου ― Αξιολόγηση αξιοπιστίας μαρτύρων ― Αποτελεί κατ' εξοχήν έργο του πρωτόδικου Δικαστηρίου ― Προϋποθέσεις επέμβασης του Εφετείου.

Ελευθερία του τύπου και Ανθρώπινα Δικαιώματα για ορθή πληροφόρηση ― Εφαρμοστέες αρχές σε σχέση με την εξισορρόπηση των δικαιωμάτων αυτών με το δικαίωμα για προστασία της υπόληψης του ατόμου.

Ο εφεσείων-ενάγων, διευθύνων σύμβουλος της εφεσείουσας-ενάγουσας 2, στην οποία ανήκε η φάρμα εκτροφής και ενσταβλισμού ιπποδρομιακών αλόγων, καταχώρησε αγωγή για αποζημιώσεις για κακόβουλη δυσφήμηση (λίβελο) αναφορικά με δημοσίευμα στο μεγαλύτερο σε κυκλοφορία ιπποδρομιακό περιοδικό της Κύπρου «Ο Τζόκεϋ», το οποίο εκδίδει η εφεσίβλητη-εναγόμενη 1 εταιρεία. Οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι 2 είναι ιδιοκτήτες του τυπογραφείου εκτύπωσης του περιοδικού και οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι 3, το πρακτορείο τύπου, το οποίο κυκλοφόρησε και διένειμε το εν λόγω περιοδικό.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε στο ότι το δημοσίευμα ήταν δυσφημηστικό αλλά τα γεγονότα, τα οποία αναφέρονταν σε αυτό, απέδιδαν την αλήθεια και, σε όποιο μέτρο το δημοσίευμα αποτελούσε σχόλιο, ήταν έντιμο σχόλιο επί θέματος δημοσίου ενδιαφέροντος. Περαιτέρω, έκρινε πως παρά το παραδεκτό γεγονός ότι είχαν παλαιότερες διαφορές ο αρθρογράφος με τον εφεσείοντα-ενάγοντα 1, εντούτοις δεν είχε αποδειχθεί κακή πίστη εναντίον των εφεσιβλήτων-εναγομένων. Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατά συνέπεια απέρριψε την αγωγή με έξοδα σε βάρος των εναγόντων.

Με την έφεσή τους οι εφεσείοντες προσβάλλουν γενικά την κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως εσφαλμένη καθώς και ορισμένα από τα ευρήματα αξιοπιστίας των μαρτύρων ως αδικαιολόγητα.

Αποφασίστηκε ότι:

1. Ορθά το πρωτόδικο Δικαστήριο παρατήρησε πως τα γεγονότα στα οποία βασίστηκε το σχόλιο, δηλαδή το γεγονός του ντοπαρίσματος 14 αλόγων στη φάρμα, κάτι που έδωσε και το έναυσμα και τη βάση του δημοσιεύματος, ήταν παραδεκτά και από τους εφεσείοντες-ενάγοντες. Ορθά επίσης το Δικαστήριο έκρινε ότι το θέμα ήταν πράγματι θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος και όχι μόνο ήταν επιτρεπτό να σχολιασθεί αλλά ήταν και καθήκον του περιοδικού να πληροφορήσει περί τούτου τους φιλίππους.

2. Οι διαπιστώσεις του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι δεν αποδείχθηκε κακή πίστη από πλευράς των εναγομένων και ότι οι εναγόμενοι δεν παρακινήθηκαν από προσωπική έχθρα ή αλλότρια κίνητρα, είναι επίσης ορθές.

3. Εκτός από παραδεκτά από τους εφεσείοντες-ενάγοντες, τα γεγονότα στα οποία βασίστηκε το σχόλιο ήταν και αληθή και με βάση αυτά τα γεγονότα, το σχόλιο που ακολούθησε, όσο σκληρό και αν ήταν για τους εφεσείοντες-ενάγοντες, ήταν δικαιολογημένο, δίκαιο και έντιμο και οι τελευταίοι απέτυχαν να ικανοποιήσουν το Δικαστήριο για κακή πίστη εκ μέρους των εφεσιβλήτων-εναγομένων.

Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα σε βάρος των εφεσειόντων.

Αναφερόμενες Υποθέσεις:

Δημογραφική ΧΠΣ Λίμιτεδ κ.ά. ν. Φιλίππου (1998) 1 Α.Α.Δ. 958,

Glafx Ltd v. Loizia (1984) 1 C.L.R. 729,

Slim a.ο. v. Daily Telegraph Ltd a.ο. [1968] 1 All E.R. 497,

Synomospondia Ergaton Kyprou a.ο. v. Cyprus Asbestos Mines Ltd a.ο. (1965) 1 C.L.R. 222,

Stephanou v. HjiEfthymiou a.ο. (1976) 1 C.L.R. 225.

Έφεση.

Έφεση από τους εφεσείοντες εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Υπ. Αρ. 13371/99), ημερ. 2/7/04.

Ν. Ανδρέου, για τους Eφεσείοντες.

Μ. Κυριακίδης, για τους Eφεσίβλητους.

Cur. adv. vult.

ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Π. Αρτέμη, Δ..

ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων-ενάγων 1 ήταν διευθύνων σύμβουλος της εφεσείουσας-ενάγουσας 2, στην οποία ανήκε η φάρμα «Παρεκκλησιά», όπου εκτρέφονταν και ενσταβλίζονταν ιπποδρομιακά άλογα. Η φάρμα αυτή λειτουργούσε για περίπου 30 χρόνια και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ιπποφορβεία της Κύπρου.

Η εφεσίβλητη-εναγομένη 1 εταιρεία εκδίδει το περιοδικό «Ο Τζόκεϋ», το μεγαλύτερο σε κυκλοφορία ιπποδρομιακό περιοδικό της Κύπρου, ενώ οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι 2 είναι ιδιοκτήτες του τυπογραφείου στο οποίο τυπώνεται το περιοδικό και οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι 3 το πρακτορείο τύπου, το οποίο κυκλοφόρησε και διένειμε το εν λόγω περιοδικό.

Η αγωγή ήταν για αποζημιώσεις για κακόβουλη δυσφήμηση (λίβελο) αναφορικά με δημοσίευμα στο εν λόγω περιοδικό.

Το βασικό επίδικο δημοσίευμα, όπως παρατίθεται στην πρωτόδικη απόφαση, είναι το ακόλουθο:

«ΟΙ ΕΦΟΡΟΙ της Ιπποδρομιακής Αρχής στη συνάντηση της Τρίτης επέβαλαν £4.000 πρόστιμο στον προπονητή του Ιπποφορβείου της Παρεκκλησιάς για το 14^ο ντοπέ τους τελευταίους πέντε μήνες.

Η ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ έχει την απόλυτη ευθύνη όσον αφορά τα απανωτά ντοπέ όχι μόνο της φετεινής σαιζόν, αλλά και των προηγούμενων ετών που έχουν οδηγήσει τον Ιππόδρομο σε μια νέα εποχή όπου κυριαρχούν τα ντοπέ και όχι τα άλογα αθλητές.

ΘΕΩΡΟΥΜΕ υπαίτιο κάθε νέου ντοπέ το σύστημα της λειτουργίας και όχι τον εκάστοτε προπονητή ο οποίος αναλαμβάνει ή τοποθετείται σε αυτή τη θέση. Παλαιότερα ήταν ο Α μετά ο Β, σήμερα είναι ο Γ, αύριο θα είναι ο Δ και ούτω καθ' εξής.

Η ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ δεν μπορεί να αλλάζει τους προπονητές με χαρακτηριστική ευκολία και με τις ευλογίες των εφόρων, γεγονός που κάθε φορά της επιτρέπει να διαφεύγει χωρίς κανένα απολύτως κόστος.

ΕΙΝΑΙ ΛΥΠΗΡΟ και εξωφρενικό που οι έφοροι δίκασαν το ντοπέ Φροςς σαν ένα απλό ντοπέ που αφορούσε τον προπονητή Ηλία Διαμαντόπουλο, τη στιγμή μάλιστα που εκκρεμεί ενώπιον τους το γενικότερα θέμα του εν λόγω ιπποφορβείου. Οι έφοροι έπρεπε να εκδικάσουν το ντοπέ του Ηλία Διαμαντόπουλου και της Φροςς έχοντας υπόψιν και κατά νουν την Παρεκκλησιά ή οποία για 14^η φορά έγινε ορμητήριο επιτηδείων για καταδολίευση του φίλιππου κοινού και της αξιοπιστίας των ιπποδρομιών.

ΦΑΙΝΕΤΑΙ ότι η σημερινή σύσταση των εφόρων δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και στις ανάγκες της σημερινής εποχής και της φάσης που περνά ο ιππόδρομος και θα ήταν καλύτερα αν δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος των ευθυνών τους τότε να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους και να αφήσουν άλλους να αναλάβουν την ευθύνη της εξυγίανσης.

Ο «ΤΖΟΚΕΫ» έλεγε ανέκαθεν τα πράγματα με το όνομα τους και η πιο πάνω διαπίστωση μας δεν είναι υπερβολική, ούτε αποσκοπεί στην δημιουργία εντυπώσεων. Είναι η πραγματική και ειλικρινής μας θέση, η οποία πηγάζει μέσα από την υπεύθυνη δημοσιογραφία που ασκεί το περιοδικό μας.»

Πέρα απ' αυτό, υπήρχε ακόμα ένα δημοσίευμα που ήταν ουσιαστικά επέκταση του προηγούμενου, με τίτλο «Να μαυροπινακιστεί η Παρεκκλησιά», καθώς και ο τίτλος «Παρεκκλησιά - Ομαδικά πυρά από παντού».

Είναι, όπως αναφέρει το πρωτόδικο δικαστήριο, παραδεκτό ότι είχαν σημειωθεί 14 «ντοπέ», δηλαδή χορήγηση σε άλογα απαγορευμένων ουσιών, όπως ορίζονται στον ιπποδρομιακό κώδικα του 2001, όπου σκιαγραφούνται και οι ευθύνες του προπονητή σε σχέση με απαγορευμένες ουσίες. Ήταν ο ισχυρισμός των εφεσειόντων-εναγόντων, ότι αποκλειστικά υπεύθυνος για τη χορήγηση αυτών των ουσιών και στα 14 άλογα της φάρμας, ντοπάρισμα το οποίο και παραδέχονται, ήταν ο εκάστοτε προπονητής των αλόγων και εισηγούνται ότι το να καθιστούν οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι με τα δημοσιεύματά τους υπεύθυνη τη φάρμα και τον εφεσείοντα-ενάγοντα 1 υπαίτιους για τα ντοπαρίσματα συνιστά ψεύδος και δεν ανταποκρίνεται στα πραγματικά γεγονότα.

Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέληξε στο ότι το δημοσίευμα ήταν δυσφημιστικό αλλά τα γεγονότα τα οποία αναφέρονταν σε αυτό, απέδιδαν την αλήθεια και, σε όποιο μέτρο το δημοσίευμα αποτελούσε σχόλιο, ήταν έντιμο σχόλιο επί θέματος δημοσίου ενδιαφέροντος. Περαιτέρω, έκρινε πως παρά το παραδεκτό γεγονός ότι είχαν παλαιότερες διαφορές ο αρθρογράφος με τον εφεσείοντα-ενάγοντα 1, εντούτοις δεν είχε αποδειχθεί κακή πίστη εναντίον των εφεσιβλήτων-εναγομένων. Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατά συνέπεια απέρριψε την αγωγή με έξοδα σε βάρος των εναγόντων.

Με την έφεσή τους οι εφεσείοντες προσβάλλουν γενικά την κατάληξη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως εσφαλμένη καθώς και ορισμένα από τα ευρήματα αξιοπιστίας μαρτύρων ως αδικαιολόγητα.

Επανειλημμένα έχει τονισθεί ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο είναι σε καλύτερη θέση να κρίνει τη μαρτυρία και την αξιοπιστία των μαρτύρων που καταθέτουν ενώπιόν του και ότι το Εφετείο δύσκολα επεμβαίνει στην κρίση του αυτή. Στην παρούσα περίπτωση δεν θεωρούμε ότι υπάρχει πεδίο επέμβασής μας στα ευρήματα αξιοπιστίας, τα οποία κρίνονται ως λογικά και εντός των πλαισίων της διακριτικής εξουσίας του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Εν πάση περιπτώσει, παρατηρούμε πως η αξιοπιστία των μαρτύρων δεν είναι το βασικό θέμα που έχουμε να αποφασίσουμε.

Σύμφωνα με το άρθρο 19(α) του Κεφ. 148 αποτελεί υπεράσπιση σε αγωγή για δυσφήμιση η απόδειξη ότι η κατ' ισχυρισμό δυσφημιστική δημοσίευση απέδιδε την αλήθεια. Περαιτέρω, στην παράγραφο (β), προβλέπεται η υπεράσπιση του εντίμου σχολίου (fair comment), η οποία περιορίζεται σε έντιμο σχόλιο για θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος. Η δήλωση του εναγομένου πρέπει να συνίσταται σε γνώμη ή σχόλιο και όχι σε δήλωση γεγονότων (Δημογραφική ΧΠΣ Λίμιτεδ κ.ά. ν. Φιλίππου (1998) 1 Α.Α.Δ. 958). Για να αποφασίζεται τούτο, η δημοσίευση πρέπει να εξετάζεται σε συνάρτηση με το υπόλοιπο κείμενο και όταν το σχόλιο βασίζεται σε γεγονότα που περιέχονται στη δήλωση, για να επιτύχει στην υπεράσπισή του ο εναγόμενος πρέπει να αποδείξει ότι τα γεγονότα είναι αληθή. (Glafx Ltd v. Loizia (1984) 1 C.L.R. 729). To σχόλιο πρέπει να είναι έντιμο, το οποίο σημαίνει ότι τούτο πρέπει να είναι η έκφραση της έντιμης και ειλικρινούς γνώμης του εναγομένου, έστω και αν μεταδίδει το νόημα πως η διαγωγή του ενάγοντα ήταν ανέντιμη, ανειλικρινής ή υποκριτική (Slim and Others v. Daily Telegraph Ltd and Another [1968] 1 All E.R. 497). Όπου όμως ο ενάγων αποδεικνύει ότι δημοσίευμα από τον εναγόμενο έγινε κακόπιστα με βάση τις πρόνοιες του άρθρου 21(2) η υπεράσπιση έντιμου σχολίου αποτυγχάνει (Synomospondia Ergaton Kyprou and Others v. Cyprus Asbestos Mines Ltd and Another (1965) 1 C.L.R. 222, Stephanou v. HjiEfthymioy and Others (1976) 1 C.L.R. 225). Μεταξύ άλλων, ένα δημοσίευμα θεωρείται ότι έγινε με κακή πίστη όπου αποδεικνύεται ότι ο εναγόμενος ενήργησε με σκοπό να βλάψει τον ενάγοντα σε βαθμό σχετικά μεγαλύτερο, με τρόπο σχετικά διαφορετικό του εύλογα αναγκαίου, το δε βάρος απόδειξης κακής πίστης φέρει ο ενάγων.

Η διεθνής και εθνική νομολογία αναγνώρισε τη σημασία της ελευθερίας του τύπου και του ρόλου του σε μία δημοκρατική κοινωνία. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην The Sunday times Case (Judgement of 26th April 1979, Series A No.30) και σε πολλές υποθέσεις ασχολήθηκε με το καθήκον των μέσων να πληροφορούν το κοινό και με το δικαίωμα του κοινού να δέχεται πληροφόρηση. Τα δικαιώματα αυτά πρέπει να εξισορροπούνται με το δικαίωμα που έχει το άτομο για προστασία της υπόληψής του. Το θέμα της εξισορρόπησης του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης και της μετάδοσης πληροφοριών από τον τύπο και τα μέσα ενημέρωσης με το θεμελιώδες δικαίωμα του ατόμου για τη φήμη και την υπόληψή του, είναι δύσκολο και λεπτό. Από τη μια το δικαίωμα ελευθερίας του τύπου δίδει ενθάρρυνση στην ελεύθερη συζήτηση πάνω σε δημόσια θέματα, ενώ από την άλλη υπάρχει η αναγκαιότητα να αποκλείονται αναληθείς και δυσφημιστικές δηλώσεις για προστασία του ατόμου και για να βελτιώνεται η ποιότητα της δημοσιογραφίας με το να αποκλείεται κακή πληροφόρηση και να προστατεύεται το δικαίωμα του κοινού να ενημερώνεται ορθά.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο στην παρούσα υπόθεση ορθά παρατηρεί πως τα γεγονότα στα οποία βασίστηκε το σχόλιο, δηλαδή το γεγονός του ντοπαρίσματος 14 αλόγων στη φάρμα, κάτι που έδωσε και το έναυσμα και τη βάση του δημοσιεύματος, ήταν παραδεκτά και από τους εφεσείοντες-ενάγοντες. Αφού αναφέρθηκε στις νομικές θέσεις που διέπουν το θέμα, καθώς και στη νομολογία, το Δικαστήριο έκρινε ότι το θέμα ήταν πράγματι θέμα δημοσίου ενδιαφέροντος και όχι μόνο ήταν επιτρεπτό να σχολιασθεί αλλά ήταν και καθήκον του περιοδικού να πληροφορήσει περί τούτου τους φιλίππους.

Περαιτέρω, το πρωτόδικο Δικαστήριο θεώρησε πως οι ενάγοντες δεν απέδειξαν κακή πίστη εναντίον των εναγομένων, παρατηρώντας πως η διαφορά που προϋπήρξε ήταν μεταξύ του αρθρογράφου και του εφεσείοντα-ενάγοντα 1 και δεν είχε ικανοποιηθεί ότι οι εναγόμενοι 1 ή ο διευθυντής του περιοδικού ή ο αρχισυντάκτης παρακινήθηκαν από προσωπική έχθρα ή αλλότρια κίνητρα.

Η κατάληξη αυτή του πρωτόδικου Δικαστηρίου μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους. Τα γεγονότα, στα οποία βασίστηκε το σχόλιο ήταν αληθή και παραδεκτά από τους εφεσείοντες-ενάγοντες και με βάση αυτά τα γεγονότα θεωρούμε πως το σχόλιο που ακολούθησε, όσο σκληρό και αν ήταν για τους εφεσείοντες-ενάγοντες, ήταν δικαιολογημένο, δίκαιο και έντιμο και οι τελευταίοι απέτυχαν να ικανοποιήσουν το Δικαστήριο για κακή πίστη εκ μέρους των εφεσιβλήτων-εναγομένων.

Κατά συνέπεια απορρίπτουμε την έφεση με έξοδα σε βάρος των εφεσειόντων.

Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος των εφεσειόντων.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο

	CyLaw \| Αναφορικά μ'εμάς \| Επικοινωνία