|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
PARASKEVAIDES (OVERSEAS) LTD ν. CHRISTOFIS (1982) 1 CLR 789
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
(2005) 1 ΑΑΔ 1511
21 Δεκεμβρίου, 2005
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ/στές]
ΧΡΙΣΤΟΣ ΦΩΤΙΟΥ,
Εφεσείων,
v.
1. ΣΤΕΛΙΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ,
2. ΜΙΚΗ ΦΛΟΥΡΕΝΤΖΟΥ,
Εφεσιβλήτων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11660)
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Σωματικές βλάβες ― Πολλαπλοί και σοβαροί τραυματισμοί κυρίως στο πρόσωπο, στο δεξιό βραχίονα και στη δεξιά ακρωμιοκλειδική άρθρωση ― Ενάγων 21 ετών κατά το ατύχημα, σπούδαζε και παράλληλα διήγε μια έντονη αθλητική ζωή ― Ανοικτό τραύμα στη δεξιά πλευρά του προσώπου, κατάγματα του ζυγωματικού τόξου και ζυγωματικού οστού και κατάγματα και παρεκτοπίσεις της γνάθου ― Αποκοπή του προσωπικού νεύρου στη μετωπιαία χώρα δεξιά, τραυματισμός του ακουστικού πόρου του δεξιού αυτιού και ανωμαλία στο δεξιό μάτι ― Υποβολή σε διορθωτικές επεμβάσεις ― Μόνιμα κατάλοιπα: Ουλή 10 εκ. στο δεξιό μέρος του προσώπου και κάτω από το δεξιό στήθος ― Δυσλειτουργία η οποία προκλήθηκε από την διατομή του μετωπιαίου κλάδου του προσωπικού νεύρου ― Νευροαισθητηριακή βαρυκοΐα ― Παραμορφώσεις του δεξιού βραχιονίου οστού ― Εμφάνιση στοιχείων αρθρίτιδας ― Σωματική και ψυχική ταλαιπωρία και απώλεια των απολαύσεων της καθημερινής ζωής ― Επιδικασθείσες αποζημιώσεις £30.000,00 αυξήθηκαν σε £40.000,00 επί πλήρους ευθύνης.
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Κατά τον καθορισμό του ύψους των γενικών αποζημιώσεων, τα Δικαστήρια αντλούν καθοδήγηση από προηγούμενες αποφάσεις με ανάλογη έκταση των κακώσεων και των επακόλουθων τους, και πάντοτε υπό το φως των αλλαγών της αγοραστικής αξίας του χρήματος και των εξελίξεων της νομολογίας, σε συνάρτηση με όποιους άλλους παράγοντες επιδρούν στην περίπτωση.
Ο εφεσείων, ηλικίας 21 ετών κατά το ατύχημα, καταχώρησε την παρούσα έφεση σε σχέση μόνο με το κεφάλαιο των γενικών αποζημιώσεων, υποστηρίζοντας ότι το ποσό των £30.000,00 το οποίο επιδικάστηκε, είναι έκδηλα χαμηλό ενόψει όλων όσων το πρωτόδικο Δικαστήριο διαπίστωσε ότι αυτός υπέστη. Ο συνήγορος του υποστήριξε ότι η εύλογη και δίκαιη αποζημ??ση για τους σοβαρούς τραυματισμούς του, τους πόνους, τις ταλαιπωρίες, τις μόνιμες βλάβες, τις μελλοντικές απώλειες εισοδημάτων, τα επί πλέον δίδακτρα στα οποία είχε υποβληθεί και η πρόσθετη διετής πανεπιστημιακή φοίτηση του πρέπει να ανέρχεται στο ποσό των £60.000,00 - £70.000,00.
Αντίθετα ο συνήγορος του εφεσίβλητου εισηγήθηκε ότι το επιδικασθέν ποσό είναι απόλυτα ικανοποιητικό.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Κατά τον καθορισμό του ύψους των γενικών αποζημιώσεων, τα Δικαστήρια αντλούν καθοδήγηση και λαμβάνουν υπόψη το ύψος των αποζημιώσεων που έχουν επιδικαστεί σε προηγούμενες υποθέσεις, εφόσον βέβαια υπάρχει κάποια αναλογία στην έκταση των κακώσεων και στα επακόλουθα τους πάντοτε, όμως, και υπό το φως των αλλαγών τόσο της αγοραστικής αξίας του χρήματος όσο και των εξελίξεων της νομολογίας, σε συνάρτηση με όποιους άλλους παράγοντες επιδρούν στην περίπτωση.
2. Έχοντας υπόψη την ηλικία του εφεσείοντος κατά το χρόνο του τραυματισμού του και όλα τα συνακόλουθά του, το επιδικασθέν ποσό είναι έκδηλα ανεπαρκές, ώστε να δικαιολογείται η επέμβαση του Εφετείου.
3. Το ποσό των £40.000,00 ως γενικές αποζημιώσεις είναι δίκαιο και εύλογο από τις περιστάσεις. Μετά την προσθήκη σ' αυτό του ποσού των ειδικών αποζημιώσεων που συμφωνήθηκε πρωτόδικα και την αφαίρεση του ποσού που αναλογεί στο 20% της ευθύνης του εφεσείοντα, που επίσης συμφωνήθηκε, το ποσό μειώνεται στις £33.040,00. Από αυτό, αφαιρουμένων των πληρωμών, που έγιναν σύμφωνα με την πρωτόδικη απόφαση, παραμένει υπόλοιπο £22.040,00 για το οποίο εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντα και εναντίον του εφεσίβλητου 1, με τόκο 8%, όπως χρονικά προσδιορίστηκε πρωτοδίκως, ήτοι επί ποσού £33.040,00 από 12/11/1996, επί ποσού £27.040 από 7/7/2000 και επί ποσού £22.040,00 από 6/11/2001.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Παναγή ν. Θεοδώρου κ.ά. (1992) 1 Α.Α.Δ. 1303,
Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofis (1982) 1 C.L.R. 789,
Μαυροπετρή ν. Λουκά (1995) 1 Α.Α.Δ. 66.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, Υπ. Αρ. 12151/96, ημερ. 17/3/03, με την οποία επιδίκασε το ποσό των £30.000.-, ως γενικές αποζημιώσεις για το σοβαρό τραυματισμό τον οποίο υπέστη σε τροχαίο ατύχημα με την ανάληψη του 80% της ευθύνης από τον εναγόμενο 1 και του 20% από τον ίδιο, ως ποσού έκδηλα χαμηλού.
Π. Αγγελίδης, για τον Εφεσείοντα.
Μιχ. Κοντογιώργης, για τον Εφεσίβλητο 1.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Ε. Παπαδοπούλου.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο εφεσείων, στις 28/2/1996, ηλικίας τότε 21 χρόνων, φοιτητής στο Cyprus College, ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα, από το οποίο υπέστη σοβαρό τραυματισμό και υλικές ζημιές. Το θέμα της ευθύνης για το ατύχημα διευθετήθηκε πρωτόδικα, με την ανάληψη του 80% της ευθύνης από τον εφεσίβλητο - εναγόμενο Αρ. 1 - και του 20% από τον εφεσείοντα. Η αγωγή εναντίον του εναγομένου 2 είχε εγκαταλειφθεί.
Η έφεση στρέφεται κατά της πρωτόδικης απόφασης και, όπως έχει ενώπιόν μας περιοριστεί, αφορά μόνο στο κεφάλαιο των γενικών αποζημιώσεων.
Υποστηρίζει ο εφεσείων ότι το ποσό των £30.000,00, το οποίο επιδικάστηκε, είναι έκδηλα χαμηλό, ενόψει όλων όσων το πρωτόδικο Δικαστήριο διαπίστωσε ότι αυτός υπέστη. Οι σοβαροί τραυματισμοί, οι πόνοι, οι ταλαιπωρίες, οι μόνιμες βλάβες, μελλοντικές απώλειες εισοδημάτων, τα επί πλέον δίδακτρα στα οποία είχε υποβληθεί και η πρόσθετη διετής πανεπιστημιακή φοίτησή του δικαιολογούν, σύμφωνα με το συνήγορό του, ως δίκαιη και εύλογη αποζημίωση το ποσό των £60.000,00 - £70.000,00. Παραγνωρίστηκε, είπε, κατά τον υπολογισμό των αποζημιώσεων, η αυξητική τάση, η οποία παρατηρείται σ' αυτές στην προσπάθεια δικαιότερης αποτίμησης του ανθρώπινου πόνου - (βλ. Παναγή ν. Θεοδώρου και άλλων (1992) 1 Α.Α.Δ. 1303).
Αντίθετα, ο συνήγορος του εφεσίβλητου 1, αποδεχόμενος την ανάγκη αποτίμησης του ανθρώπινου πόνου κατά δίκαιο τρόπο και την αυξητική τάση των αποζημιώσεων μέσα από τη νομολογία, εισηγήθηκε ότι το επιδικασθέν ποσό είναι απόλυτα ικανοποιητικό.
Τα ευρήματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως προς τις κακώσεις που υπέστη ο εφεσείων και τις επιπτώσεις από αυτές δεν αμφισβητούνται. Παραθέτουμε σχετικά αποσπάσματα, με σκοπό να δώσουμε μια πλήρη εικόνα του τι έχει υποστεί ο εφεσείων:-
«Όπως έχουν τα γεγονότα αυτά ο ενάγοντας στην ηλικία των 21 ετών ενεπλάκη σε τροχαίο δυστύχημα κατά το οποίο υπέστη πολλαπλούς και σοβαρούς τραυματισμούς κυρίως στο πρόσωπο αλλά και στο δεξιό βραχίονα και στη δεξιά ακρωμιοκλειδική άρθρωση. Τα σοβαρότερα τραύματα στο πρόσωπο ήταν το ανοικτό τραύμα στη δεξιά πλευρά τα κατάγματα του ζυγωματικού τόξου και ζυγωματικού οστού και τα διάφορα κατάγματα και παρεκτοπίσεις της γνάθου δεξιά και αριστερά. Επίσης είχε υποστεί αποκοπή του προσωπικού νεύρου στην μετωπιαία χώρα δεξιά, τραυματισμό του ακουστικού πόρου του δεξιού αυτιού καθώς και κάποια ανωμαλία στο δεξιό μάτι. Έγιναν οι ενδεδειγμένες υπό τις περιστάσεις επεμβάσεις σε σχέση με όλα τα τραύματα ενώ ο ενάγοντας προφανώς τελούσε υπό γενική αναισθησία. ... Ο ενάγοντας παρέμεινε στο νοσοκομείο για 23 ημέρες και εξήλθε στις 23/3/1996. Επίσης του εδόθη αναρρωτική άδεια μέχρι το τέλος Ιουνίου του ίδιου έτους. Προηγουμένως, στις 14/3/1996 του έγινε επέμβαση για διόρθωση της ανωμαλίας στο δεξιό μάτι η λειτουργία του οποίου αποκαταστάθηκε ενώ στις 14/6/1997 υποβλήθηκε και σε νέα διορθωτική επέμβαση για εξομάλυνση της ανωμαλίας στο ζυγωματικό οστού και της δύσμορφης ουλής στο πρόσωπο. Μετά και την επέμβαση αυτή δεν είναι πλέον αναγκαίο να γίνει άλλη διορθωτική επέμβαση στο πρόσωπο του ενάγοντα. Η ουλή 10 εκ. που απέμεινε και για την οποία δεν υπάρχει ακριβής ιατρική περιγραφή για το πως έχει διαμορφωθεί δεν είναι ιατρικά βέβαιο εάν θα μπορεί να διορθωθεί περαιτέρω με μια νέα επέμβαση. ...
Ό,τι έχει απομείνει στον ενάγοντα ... είναι κατ' αρχήν η ουλή 10 εκ. στο δεξιό μέρος του προσώπου καθώς και η ουλή κάτω από το δεξιό στήθος. Είναι και οι δύο εμφανείς. Επίσης, είναι η δυσλειτουργία η οποία προκλήθηκε από την διατομή του μετωπιαίου κλάδου του προσωπικού νεύρου με αποτέλεσμα να υπάρχει αδυναμία ρυτίδωσης της δεξιάς πλευράς του μετώπου. Άλλη μόνιμη κατάσταση είναι η νευροαισθητηριακή βαρηκοΐα από την οποία υποφέρει ο ενάγοντας συνεπεία της κάκωσης που υπέστη ο έξω ακουστικός πόρος του δεξιού του αυτιού που έχει ως περαιτέρω αποτέλεσμα να μην μπορεί ο ενάγοντας να εκτεθεί σε δυνατούς θορύβους ή παθαίνει εύκολα επιμόλυνση από την υγρασία που μπορεί να εισέλθει στο αυτί. ...
Όσον αφορά το κάταγμα του δεξιού βραχιονίου οστού αυτό έχει επουλωθεί πλήρως όμως σε θέση ραιβότητας ενώ παραμένει και η παραμόρφωση από την εξάρθρωση της δεξιάς ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης. Είναι και οι δυο παραμορφώσεις εμφανείς όμως δεν προκαλείται οποιαδήποτε σοβαρή δυσλειτουργία κατά τη χρήση τους παρά μόνο κατά τη φόρτιση τους στο πλαίσιο επίπονης γυμναστικής άσκησης που συνεπάγεται την ανύψωση βαρών. Ανεξάρτητα και από αυτό η ακρωμιοκλειδική άρθρωση άρχισε να εμφανίζει στοιχεία αρθρίτιδας. ...
..., όταν έγινε το δυστύχημα ήταν 21 χρονών. Σπούδαζε και παράλληλα διήγε μια έντονη αθλητική ζωή. Αθλείτο σε γυμναστήρια και σε γήπεδα καθώς και με θαλάσσια αθλήματα. Η εμφάνιση και η αθλητική του δραστηριότητα ήσαν παράγοντες που συνέβαλλαν θετικά στην αισθηματική και κοινωνική του ζωή. Μετά το δυστύχημα και συνεπεία των τραυματισμών που υπέστη άλλαξε σημαντικά η ζωή του. Διέκοψε απότομα τις σπουδές του αν και όχι για πολύ. Συνέχισε στο εξωτερικό κατά το αμέσως επόμενο ακαδημαϊκό έτος. ... Τα μόνιμα κατάλοιπα που ανάφερα πιο πάνω ... συνέβαλαν ώστε να μην μπορεί να αθλείται εντατικά όπως πριν, να πηγαίνει θάλασσα και σε κέντρα με μουσική, ... Οι πιο πάνω συνέπειες τον έκαμαν να χάσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του ... Όμως, στο μεταξύ έχει περατώσει τις σπουδές του στο εξωτερικό επιτυχώς και στην ηλικία των 27 χρονών που είναι τώρα έχει αποκατασταθεί επαγγελματικά αφού εργάζεται ως χρηματοοικονομικός σύμβουλος και έχει ένα σεβαστό μηνιαίο εισόδημα. Ελλείψει μαρτυρίας ειδικού, τα ψυχολογικά προβλήματα που αναφέρονται πιο πάνω πρέπει να θεωρηθεί ότι ήσαν παροδικά και ότι θα περάσουν αν δεν έχουν ήδη περάσει. Όμως, παραμένει το γεγονός ότι ο ενάγοντας υπέφερε και ταλαιπωρήθηκε σωματικά και ψυχικά και απώλεσε την απόλαυση των ανέσεων της καθημερινής ζωής σε μια ιδιαίτερα σημαντική για την πρόοδο και ανάπτυξη του περίοδο επιπλέον των μόνιμων βλαβών που του άφησε ο τραυματισμός του.»
Είναι καλά γνωστό ότι, κατά τον καθορισμό του ύψους των γενικών αποζημιώσεων, τα Δικαστήρια αντλούν καθοδήγηση και λαμβάνουν υπόψη το ύψος των αποζημιώσεων που έχουν επιδικαστεί σε προηγούμενες υποθέσεις, εφόσον βέβαια υπάρχει κάποια αναλογία στην έκταση των κακώσεων και στα επακόλουθά τους· πάντοτε, όμως, και υπό το φως των αλλαγών τόσο της αγοραστικής αξίας του χρήματος όσο και των εξελίξεων της νομολογίας, σε συνάρτηση με όποιους άλλους παράγοντες επιδρούν στην περίπτωση.
Οι αρχές που διέπουν την επιδίκαση γενικών αποζημιώσεων είναι πολύ καλά θεμελιωμένες και δε θα τις επαναλάβουμε - (βλ. Paraskevaides (Overseas) Ltd. v. Christofis (1982) 1 C.L.R. 789· Μαυροπετρή ν. Λουκά (1995) 1 Α.Α.Δ. 66).
Εδώ, έχοντας υπόψη την ηλικία, στην οποία ευρίσκετο ο εφεσείων όταν υπέστη τον τραυματισμό, και όλα τα συνακόλουθά του, βρίσκουμε ότι το ποσό που επιδικάστηκε ήταν έκδηλα ανεπαρκές, ώστε να δικαιολογείται η επέμβασή μας.
Κρίνουμε ότι το ποσό των £40.000,00 ως γενικές αποζημιώσεις είναι δίκαιο και εύλογο, υπό τις περιστάσεις. Μετά την προσθήκη σ' αυτό του ποσού των ειδικών αποζημιώσεων, που συμφωνήθηκε πρωτόδικα - £1.300,00 - και την αφαίρεση του ποσού που αναλογεί στο 20% της ευθύνης, που επίσης συμφωνήθηκε, το ποσό μειώνεται στις £33.040,00 (£32.000,00 και £1.040,00). Από αυτό, αφαιρουμένων των πληρωμών, που σύμφωνα με την πρωτόδικη απόφαση έγιναν - (£6.000,00 στις 7/7/2000 και £5.000,00 στις 6/11/2001) - παραμένει υπόλοιπο £22.040,00, για το οποίο εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντα και εναντίον του εφεσίβλητου 1, με τόκο 8%, όπως χρονικά προσδιορίστηκε πρωτοδίκως, ήτοι επί ποσού £33.040,00 από 12/11/1996, επί ποσού £27.040 από 7/7/2000 και επί ποσού £22.040,00 από 6/11/2001.
Η έφεση επιτυγχάνει, με έξοδα.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα.