|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
(2005) 1 ΑΑΔ 1041
29 Ιουλίου, 2005
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΥΡΚΟΥ ΚΑΙ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΟΥ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ HABEAS CORPUS,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤON TΡΟΠΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΙΤΗΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΝΙΜΟ ΚΑΚΟΥΡΓΙΟΔΙΚΕΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ.
(Αίτηση Αρ. 56/2005)
Προνομιακά εντάλματα — Habeas Corpus — Κατά πόσο η κράτηση υποδίκων στις Κεντρικές Φυλακές μέχρι την ημέρα της δίκης τους μαζί με άλλους καταδίκους, συνιστούσε παράνομη κράτηση ή φυλάκιση η οποία παρείχε δικαιοδοσία στο Ανώτατο Δικαστήριο για εξέταση αίτησής τους για έκδοση εντάλματος Habeas Corpus — Εφαρμοστέες αρχές ως προς τον χαρακτήρα ελέγχου του Δικαστηρίου στα εντάλματα Habeas Corpus.
Προνομιακά εντάλματα — Habeas Corpus — Δεν είναι θεραπεία που παρέχεται κατά την ενάσκηση διακριτικής ευχέρειας αλλά εκδίδεται ex debito justitiae.
Ποινική Δικονομία — Ένταλμα προφυλάκισης ή κράτησης για δίκη σύμφωνα με το Άρθρο 48 του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 155, στις φυλακές — Κατά πόσο επηρέαζε τη νομιμότητα της κράτησης — Κατά πόσο συνιστούσε όρο για ανάληψη δικαιοδοσίας.
Ανώτατο Δικαστήριο — Παρατήρηση Ανωτάτου Δικαστηρίου για τον χώρο κράτησης υποδίκων.
Οι αιτητές, οι οποίοι είναι υπόδικοι που αντιμετωπίζουν, μεταξύ άλλων, κατηγορίες συνωμοσίας για διάπραξη φόνου, απόπειρας φόνου και κατοχής πυροβόλου όπλου και εκρηκτικών υλών, κρατούνται στην Πτέρυγα 5 των Κεντρικών Φυλακών μέχρι την ημέρα της δίκης τους, μετά από σχετική διαταγή του Κακουργιοδικείου.
Με την παρούσα αίτηση αξιώνουν την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus με το οποίο να διατάσσεται η απελευθέρωσή τους, υποστηρίζοντας ότι έχει παραβιαστεί στην περίπτωσή τους το Άρθρο 10(2) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων που κυρώθηκε με τον περί των Διεθνών Συμφώνων (Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα και Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα) (Κυρωτικό) Νόμο του 1969, Ν.14/69. Το Άρθρο 10(2) προνοεί ότι, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων, οι κατηγορούμενοι δέον όπως κρατούνται χωριστά από τους καταδικασθέντες και υπόκεινται σε διαφορετική μεταχείριση προσήκουσα στην κατάστασή τους ως μη καταδικασθέντων ακόμα προσώπων.
Κατά την ακροαματική διαδικασία οι αιτητές δεν αμφισβήτησαν την απόφαση του Κακουργιοδικείου, αλλά τον τρόπο εκτέλεσής της. Εισηγήθηκαν ότι το ένταλμα προφυλάκισης ή κράτησης για δίκη, Ποινικό Έντυπο αρ.12, (Τύπος J.14.) που εκδίδεται συνήθως, όπως και στην παρούσα περίπτωση, σύμφωνα με το Άρθρο 48 του Κεφ. 155 και με το οποίο διατάσσεται ο Αρχηγός της Αστυνομίας να φυλακίσει τον υπόδικο στις φυλακές, είναι παράνομο γιατί αντίκειται στη νομοθεσία, αφού διατάσσεται η φυλάκιση υπόδικου στις φυλακές.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η νομιμότητα της κράτησης των αιτητών στην παρούσα περίπτωση δεν επηρεάζεται από τη διαταγή φυλάκισης τους στις φυλακές, έστω και αν το εκδοθέν ένταλμα κράτησης περιέχει, ακόμα και λανθασμένα, τέτοια διαταγή.
2. Η δικαιοδοσία του Habeas Corpus ασκείται μόνο όταν ο αιτητής τελεί υπό παράνομη κράτηση ή φυλάκιση. Θα πρέπει, συνεπώς, ο αιτητής να αποδείξει το παράνομο της κράτησής του.
3. Η δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, σε αιτήσεις όπως η παρούσα, κείται στην εξέταση κατά πόσο το κατώτερο δικαστήριο έχει υπερβεί τη δικαιοδοσία του.
4. Μια και η κράτηση των αιτητών δεν είναι παράνομη το παρόν Δικαστήριο δεν μπορεί να ασχοληθεί με το θέμα. Ούτε το γεγονός ότι δεν υπάρχει άλλη θεραπεία αμφισβήτησης του τρόπου εκτέλεσης του διατάγματος του Κακουργιοδικείου για κράτηση των υποδίκων, αλλά ούτε και η τυχόν παράβαση του Άρθρου 10 του Νόμου 14/69, που υποχρεώνει την κράτησή τους μακράν των λοιπών καταδίκων, παρέχουν δικαιοδοσία για εξέταση αίτησης Habeas Corpus.
5. Ο καθορισμός από το εκδικάζον δικαστήριο του χώρου κράτησης των υποδίκων δεν εμπίπτει στα πλαίσια της αρμοδιότητας του εκδικάζοντος δικαστηρίου.
Η αίτηση απορρίφθηκε.
Παρατήρηση Ανωτάτου Δικαστηρίου: Η πολιτεία πρέπει να λάβει τέτοια μέτρα ώστε οι υπόδικοι πράγματι να κρατούνται χωριστά από τους άλλους κρατούμενους.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Scattergood ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας (2005) 1 Α.Α.Δ. 142,
Περέλλα (Αρ.1)(1994) 1 Α.Α.Δ. 344,
Καλφοπούλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 55,
R. v. Nat Bell Liquors Ltd [1922] All E.R. Rep. 335,
Tσαπατσάρης ν. Αστυνομίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 600,
Erbekci v. Δημοκρατίας (2005) 2 Α.Α.Δ. 434.
Αίτηση.
Αίτηση από τους αιτητές, υπόδικους, που αντιμετωπίζουν, μεταξύ άλλων, κατηγορίες συνωμοσίας για διάπραξη φόνου, απόπειρας φόνου και κατοχής πυροβόλου όπλου και εκρηκτικών υλών και διατάχθηκε από το Κακουργιοδικείο Λευκωσίας στις 23/3/05 όπως παραμείνουν υπό κράτηση μέχρι τη δίκη τους στις 19/9/05 για έκδοση διατάγματος Habeas Corpus προς έλεγχο της νομιμότητας της κράτησής τους, και άμεση απελευθέρωσή τους επειδή, κατ' ισχυρισμό, έχει παραβιαστεί στην περίπτωσή τους το Άρθρο 10(2) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων.
Μ. Γεωργίου, για τους Αιτητές.
Ελ. Ζαχαριάδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Καθ' ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Oι αιτητές είναι υπόδικοι που αντιμετωπίζουν, μεταξύ άλλων, κατηγορίες συνωμοσίας για διάπραξη φόνου, απόπειρας φόνου και κατοχής πυροβόλου όπλου και εκρηκτικών υλών. Το Κακουργιοδικείο Λευκωσίας στις 23.3.2005 διέταξε όπως παραμείνουν υπό κράτηση, μέχρι την ημέρα της δίκης τους που ορίστηκε στις 19.9.2005.
Με την παρούσα αίτηση αξιώνουν την έκδοση προνομιακού εντάλματος habeas corpus με το οποίο να διατάσσεται η απελευθέρωσή τους, επειδή έχει παραβιαστεί στην περίπτωση τους το άρθρο 10(2) του Διεθνούς Συμφώνου περί Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων που κυρώθηκε με τον περί των Διεθνών Συμφώνων (Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα και Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα) (Κυρωτικό) Νόμο του 1969, Ν.14/69. Το άρθρο 10(2) προνοεί ότι, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων, οι κατηγορούμενοι δέον όπως κρατούνται χωριστά από τους καταδικασθέντες και υπόκεινται σε διαφορετική μεταχείριση προσήκουσα στην κατάστασή τους ως μη καταδικασθέντων ακόμα προσώπων. Οι αιτητές κρατούνται στην Πτέρυγα 5 των Κεντρικών Φυλακών και παράνομα αντιμετωπίζονται από τη διεύθυνση ως κατάδικοι, ενώ το καθεστώς κράτησής τους διέπεται από το ίδιο καθεστώς που διέπει τη φύλαξη των καταδίκων.
Κατά την ακροαματική διαδικασία ο ευπαίδευτος συνήγορος των αιτητών δήλωσε ότι δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα της απόφασης του Κακουργιοδικείου, αλλά τον τρόπο εκτέλεσής της. Κατ' αρχάς προέβη σε εισήγηση ότι το ένταλμα προφυλάκισης ή κράτησης για δίκη, Ποινικό Έντυπο αρ.12, (Τύπος J.14.) που εκδίδεται συνήθως, όπως και στην παρούσα περίπτωση, σύμφωνα με το άρθρο 48 του Κεφ. 155 και με το οποίο διατάσσεται ο Αρχηγός της Αστυνομίας να φυλακίσει τον υπόδικο στις φυλακές, είναι παράνομο γιατί αντίκειται στη νομοθεσία, αφού διατάσσεται η φυλάκιση υπόδικου στις φυλακές.
Το εκδιδόμενο ένταλμα κράτησης δεν συνιστά όρο για ανάληψη δικαιοδοσίας και σίγουρα δεν έχει δικαιοδοτικό χαρακτήρα (βλέπε κατ' αναλογία Scattergood v. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας (2005) 1 Α.Α.Δ. 142). Η κράτηση των υποδίκων γίνεται ύστερα από διαταγή του αρμόδιου δικαστηρίου, σ' αυτή την περίπτωση του Κακουργιοδικείου Λευκωσίας, η δικαιοδοσία του οποίου βασίζεται στην κειμένη νομοθεσία. Εξάλλου, όπως είπαμε και πιο πάνω, ούτως ή άλλως, η νομιμότητα της απόφασης του Κακουργιοδικείου δεν έχει αμφισβητηθεί.
Στην παρούσα περίπτωση, έστω και αν το εκδοθέν ένταλμα κράτησης περιέχει, ακόμα και λανθασμένα, διαταγή φυλάκισης υπόδικου στις φυλακές, η διατύπωση αυτή δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της κράτησής τους. Ακόμα κι' αν υπάρχει παρατυπία στη διατύπωση, κρίνω ότι, η παρατυπία αυτή ουδόλως επηρεάζει την περαιτέρω διαδικασία.
Με αυτό το θέμα λυμένο θα προχωρήσω να εξετάσω κατά πόσο έχω δικαιοδοσία να επιληφθώ της παρούσας υπόθεσης. Το ένταλμα habeas corpus όπως είναι παγκοίνως γνωστό, είναι ένα προνομιακό ένταλμα το οποίο διασφαλίζει την ελευθερία του ατόμου. Μάλιστα, δεν είναι θεραπεία που παρέχεται κατά την ενάσκηση διακριτικής ευχέρειας αλλά εκδίδεται ex debito justitiae. To Δικαστήριο εξετάζει τη νομιμότητα της κράτησης και αν δεν υπάρχει νόμιμη δικαιολογία, διατάσσεται η απελευθέρωση του κρατουμένου, χωρίς αυτό να σημαίνει είτε αθώωση ή άλλη επίπτωση στη νομική κατάσταση του ατόμου, εκτός μόνο του γεγονότος ότι η κράτησή του είναι παράνομη ή αδικαιολόγητη (Περέλλα (Αρ.1) (1994) 1 Α.Α.Δ. 344, 350).
Η δικαιοδοσία του habeas corpus ασκείται μόνο όταν ο αιτητής τελεί υπό παράνομη κράτηση ή φυλάκιση. Θα πρέπει, συνεπώς, o αιτητής να αποδείξει το παράνομο της κράτησής του (Καλφοπούλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 55).
Ο χαρακτήρας του ελέγχου του δικαστηρίου στα εντάλματα habeas corpus εικονογραφείται από το Lord Sumner στην υπόθεση R. v. Nat Bell Liquors Ltd [1922] All E.R. Rep. 335, 351 όπου αναφέρεται ότι η δικαιοδοσία του δικαστηρίου κείται στην εξέταση κατά πόσο το κατώτερο δικαστήριο έχει υπερβεί τη δική του δικαιοδοσία. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο το Ανώτατο Δικαστήριο είναι υποχρεωμένο να μη παρέμβει σε ότι έχει αποφασιστεί εντός αυτής της δικαιοδοσίας, γιατί αν το πράξει, διαβαίνει τα όρια στα οποία περιορίζεται η δική του δικαιοδοσία ελέγχου (και όχι δικαστικής αναθεώρησης). Αυτός ο έλεγχος έχει δύο πλευρές. Η μία είναι η έκταση της δικαιοδοσίας του κατώτερου δικαστηρίου, ο τρόπος και οι όροι άσκησής της και η άλλη η τήρηση του νόμου κατά τη εφαρμογή του.
Η πιο πάνω σύντομη ανάλυση εικονογραφεί σαφώς γιατί το παρόν Δικαστήριο δεν μπορεί να ασχοληθεί με το θέμα, μια και η κράτηση των αιτητών δεν είναι παράνομη. Ούτε το γεγονός ότι δεν υπάρχει άλλη θεραπεία αμφισβήτησης του τρόπου εκτέλεσης του διατάγματος του Κακουργιοδικείου για κράτηση των υποδίκων, αλλά ούτε και η τυχόν παράβαση του άρθρου 10 του Νόμου 14/69, που υποχρεώνει την κράτησή τους μακράν των λοιπών καταδίκων, παρέχουν δικαιοδοσία για εξέταση αίτησης habeas corpus.
Σημειώνεται ακόμα πως, στην υπόθεση Τσαπατσάρης ν. Αστυνομίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 600, 603, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι ο καθορισμός από το εκδικάζον δικαστήριο του χώρου κράτησης των υποδίκων δεν εμπίπτει στα πλαίσια της αρμοδιότητας του εκδικάζοντος δικαστηρίου (βλέπε ακόμα Erbekci v. Δημοκρατίας (2005) 2 Α.Α.Δ. 434).
Είναι ανησυχητικό, παρ' όλα αυτά, το γεγονός ότι δεκαετίες μετά την ανάληψη με νόμο της σχετικής υποχρέωσης, η Πολιτεία δεν έχει καταφέρει να συμμορφωθεί και να λάβει τέτοια μέτρα, ούτως ώστε οι υπόδικοι πράγματι να κρατούνται χωριστά από τους άλλους κρατούμενους.
Η αίτηση απορρίπτεται.
H αίτηση απορρίπτεται.