CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(2003) 1 ΑΑΔ 688

(Έφεση αρ. 155.)

Το υπόβαθρο της διαφοράς: Οι διάδικοι συζεύκτηκαν το 1986. Ο γάμος τους διαλύθηκε στις 4.2.1998. Το άρθρο 14 του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμου του 1991 (Ν.232/91) - ο Νόμος, παρέχει δικαίωμα σε εκάτερο των συζύγων μετά τη διάλυση του γάμου να αξιώσει μερίδιο από την αύξηση, επελθούσα κατά τη διάρκεια του γάμου, της περιουσίας του άλλου ανάλογα με τη συνεισφορά του στη κτήση της. Το δικαίωμα αυτό παραγράφεται σύμφωνα με τις ρητές διατάξεις του επόμενου άρθρου του Νόμου, άρθρο 15(α), δύο χρόνια μετά τη λύση του γάμου.

Ο σύζυγος, ο αιτητής στην πρωτόδικη διαδικασία και εφεσείων ενώπιον μας, ήγειρε την προτεραία της εκπνοής της περιόδου των δύο ετών αξίωση κατά της πρώην συζύγου του, ερειδόμενη στις διατάξεις του άρθρου 14 του Νόμου.

Προκαταρκτικά της επίλυσης του επίδικου θέματος το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο περί Αναστολής της Παραγραφής Νόμος του 1964 (Ν.57/64), δεν τυγχάνει εφαρμογής σε απαιτήσεις εδραιωμένες στις διατάξεις του άρθρου 14 του Νόμου. Η εμβέλεια της αναστολής περιορίζεται, όπως ρητά προβλέπεται, σε δικαιώματα που προκύπτουν ή παρέχονται από τη νομοθεσία η οποία ίσχυε κατά το χρόνο θέσπισης του Ν. 57/64, δηλαδή στις 30 Οκτωβρίου, 1964. Το δικαίωμα το οποίο επικαλούνται οι διάδικοι εκατέρωθεν στοιχειοθετήθηκε το 1991 με τη θέσπιση του Νόμου. Άλλη διαπίστωση στην οποία προέβη το πρωτόδικο Δικαστήριο είναι ότι ο Ν.57/64 δεν ανέστειλε αυτόν τούτο τον περί Παραγραφής Νόμο, - Κεφ. 15, αλλά την περίοδο παραγραφής των αγώγιμων δικαιωμάτων που πραγματεύεται. Ορθά κρίθηκε ότι ο Ν. 57/64 δεν εξοστράκισε το Κεφ. 15 από τις δέλτους της νομοθεσίας.

Η άλλη προκαταρκτική διαπίστωση του Δικαστηρίου ότι η ανταπαίτηση συνιστά κατά τα δικονομικά θέσμια ανεξάρτητη αγωγή, ως άλλωστε αποφασίστηκε στη Pilavachi & Co. Ltd., v. International Chemical Company Ltd (1965)1 C.L.R. 97 στην οποία παραπέμπει, είναι και πάλιν πέραν αμφισβήτησης. Δεν εξετάστηκε ούτε αποτελεί επίδικο θέμα της έφεσης κατά πόσο παρέχεται δικονομικά η δυνατότητα έγερσης ανταπαίτησης στην υπεράσπιση του ατόμου προς ον η αίτηση, θέμα, το οποίο δεν θα μας απασχολήσει.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι παρά την παραγραφή του δικαιώματος το οποίο αποτελούσε τη βάση της ανταπαίτησης, η προβολή του καθίστατο παραδεκτή κάτω από τις πρόνοιες του άρθρου 9 του περί Παραγραφής Νόμου - Κεφ. 15, οι οποίες προβλέπουν ότι η ανταπαίτηση θεωρείται ως αρξαμένη κατά το χρόνο έγερσης της απαίτησης. Κατ΄ ακολουθία και η ανταπαίτηση θεωρήθηκε ως καταχωρηθείσα την ημέρα που καταχωρήθηκε η απαίτηση (αίτηση), την 3.2.2000, δηλαδή πριν την παραγραφή της.

Εάν κριθεί ότι οι πρόνοιες του άρθρου 9 του Κεφ. 15 τυγχάνουν εφαρμογής σε απαιτήσεις βάσει του άρθρου 14 του Νόμου η απόφαση του πρωτοδίκου Δικαστηρίου ευσταθεί. Η υπόθεση όμως στην οποία βασίζεται είναι επισφαλής. Η εφαρμογή του άρθρου 9 περιορίζεται σε απαιτήσεις που διέπονται από τις διατάξεις του Κεφ. 15 και με τις οποίες ταυτίζονται οι σκοποί του. Το άρθρο 9 του Κεφ. 15, έχει ως πρότυπο το άρθρο 28 του Αγγλικού περί Παραγραφής Νόμου του 1939. Ως ερμηνεύτηκε οι πρόνοιες του τυγχάνουν εφαρμογής μόνο σε απαιτήσεις, η παραγραφή των οποίων διέπεται από τον περί Παραγραφής Νόμο του 1939. (Βλ. Halsbury΄s Laws of England, Third Ed. Vol. 24, σελ. 184, 190, 191.)

Οι πρόνοιες του άρθρου 9 του Κεφ. 15, περιορίζουν τον ανεξάρτητο, κατά τα δικονομικά ειωθότα, χαρακτήρα της ανταπαίτησης, η οποία επενεργεί ως ανταγωγή. (Βλ. Δ.19, θ.3 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας.) Η απόφαση στη Lowe v. Bentley, T.L.R. Vol. XLIV, 1927-28 σελ. 388, παρέχει το στίγμα του γενικού κανόνα^. ορίζει ότι ο χρόνος έγερσης της ανταπαίτησης για σκοπούς παραγραφής είναι η ημερομηνία έγερσής της και όχι οποιαδήποτε προγενέστερη ημερομηνία.

Η καθιέρωση χρονικών πλαισίων για την άσκηση δικαιώματος επί ποινή παραγραφής, δεν προσκρούει στις διατάξεις του Άρθρου 30 του Συντάγματος όπως αποφασίστηκε στη Γιωργαλλά ν. Χ΄΄Χριστοδούλου, Νομικό Ερώτημα αρ. 346 - 20.12.2000, (απόφαση πλήρους Ολομέλειας). Η καθιέρωση προθεσμιών για την άσκηση δικαιώματος ως αναφέρεται, είναι παραδεχτή εφόσον ο χρόνος που τάσσεται δεν είναι ασφυκτικός σε βαθμό που να πλήττει τη δραστικότητα του δικαιώματος. (Βλ. επίσης Φοινικαρίδου ν. Οδυσσέως Νομικό Ερώτημα 348 - 23.11.2001 (απόφασης πλήρους Ολομέλειας).

Στην προκείμενη περίπτωση δεν διατυπώθηκε οποιαδήποτε αμφισβήτηση ως προς το εύλογο του χρόνου για την άσκηση του δικαιώματος που παρέχει το άρθρο 14 του Νόμου. Το δικαίωμα αυτό παρασχέθηκε έξω και ανεξάρτητα από τις διατάξεις του Κεφ. 15, όπως και η προθεσμία για την άσκησή του. Το δικαίωμα της εφεσίβλητης ασκήθηκε έξω από την καθορισμένη περίοδο που τάσσει το άρθρο 15(α) του Νόμου και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο αγωγής εφόσον παρεγράφη.

Καταρχή ο χρόνος άσκησης δικαιώματος μέσα στην προθεσμία που τάσσει ο Νόμος δεν αποτελεί επίδικο θέμα της δίκης. Το αντίθετο θα μείωνε τη δραστικότητα του δικαιώματος. Ό,τι γίνεται δικαιωματικά φέρει τη σφραγίδα του Δικαίου. Ο χρόνος άσκησης δικαιώματος θα μπορούσε να καταστεί κρίσιμο ζήτημα μόνο όπου συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την προβολή κωλύματος (estoppel) κατά το δίκαιο της επιείκειας.