|
ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ
|
|
|
Κυπριακή νομολογία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Κυπριακή νομοθεσία στην οποία κάνει αναφορά η απόφαση αυτή:
Μεταγενέστερη νομολογία η οποία κάνει αναφορά στην απόφαση αυτή:
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Αίτηση αρ.13/2003
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ
ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΩΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ 33 ΤΟΥ 1964
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΙΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΦΟ
ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ HΑΒΕAS CORPUS
ΚΑΙ
ΑNAΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΠΑΡΧΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΑΦΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ 3354/01 ΗΜΕΡ. 23.1.03 ΚΑΙ 29.1.03 ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΕΚΔΟΔΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΙΜΟ ΔΙΚΑΣΤΗ ΔΩΡΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ
...............................
Χ.Φωτίου, για τον Αιτητή.
Ηλ.Στεφάνου και Χαρ.Χρυσάνθου, Διικηγόροι της Δημοκρατίας, για το Γενικό Εισαγγελέα.
...............................
A Π Ο Φ Α Σ Η
Θα περιοριστώ στα βασικά γεγονότα της υπόθεσης ώστε να οδηγηθούμε αμέσως, και με όση μπορώ καθαρότητα, στο πολύ σοβαρό, καθώς νομίζω, συνταγματικό ζήτημα που εγείρεται, και που αφορά στη δικαιοδοσία όλων των Δικαστηρίων της Κύπρου, πλην του Ανωτάτου, να εξαναγκάζουν σε υπακοή στις αποφάσεις ή διατάγματα τους.
Ο αιτητής, στο υπό συζήτηση ένδικο διάβημα για την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus, ήταν εναγόμενος στην αγωγή 3554/01 ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου, στην οποία εξεδόθη στις 4.2.01, (α) απόφαση εναντίον του για την πληρωμή στους ενάγοντες ποσού £3.291,42 και (β) διάταγμα με το οποίο διατασσόταν να παραδώσει σ΄αυτούς μια βάρκα, μια μηχανή και ένα Jet Ski. Μολονότι επιδόθηκε το διάταγμα στον αιτητή εντούτοις δεν συμμορφώθηκε, με επακόλουθο να καταχωριστεί από τους ενάγοντες αίτηση στην οποία εζητείτο η τιμωρία και εξαναγκασμός του σε υπακοή. Ο αιτητής δεν παρουσιάστηκε στο Δικαστήριο την ημερομηνία ορισμού της πιο πάνω αίτησης και εξεδόθη ένταλμα σύλληψης του. ΄Οταν παρουσιάστηκε στο Δικαστήριο παραδέχθηκε την ανυπακοή στο διάταγμα και ζήτησε χρόνο για να συμμορφωθεί. Η υπόθεση αναβλήθηκε επανειλημμένα γι΄αυτό το σκοπό αλλά χωρίς αποτέλεσμα, οπόταν και η αίτηση προχώρησε στην ακρόαση. Ο δικηγόρος του αιτητή εισηγήθηκε πως το Δικαστήριο δεν είχε δικαιοδοσία να τον τιμωρήσει, επιβάλλοντας του οποιαδήποτε ποινή, γιατί το άρθρο 42 του περί Δικαστηρίων Νόμου, 14/60, στο οποίο βασιζόταν η αίτηση, αντίκειται στο άρθρο 12 του Συντάγματος.
Η Δικαστής, αφού έκανε αναφορά στη νομολογία που κατά τη γνώμη της είχε άμεση σχέση με την αίτηση, έκρινε πως είχε δικαιοδοσία να τιμωρήσει τον αιτητή για ανυπακοή στο διάταγμα και ακολούθως του επέβαλε φυλάκιση ενός μηνός.
Με τη φυλάκιση του ο αιτητής συμμορφώθηκε με το διάταγμα του Δικαστηρίου, παρέδωσε δηλαδή στους ενάγοντες τα αντικείμενα που αναφερόντουσαν σ΄αυτό. Μετά την εξέλιξη αυτή ο δικηγόρος του αιτητή απευθύνθηκε στο Δικαστήριο και ζήτησε να τερματισθεί η φυλάκιση του. Με το αίτημα συμφώνησε και ο δικηγόρος των εναγόντων. Η Δικαστής όμως το απέρριψε. Ο αιτητής παραμένει, ως εκ τούτου, κρατούμενος στις φυλακές.
Με το υπό συζήτηση ένδικο διάβημα ο αιτητής ζητά να εκδοθεί ένταλμα Habeas Corpus ώστε να τερματισθεί η φυλάκιση του και να απελευθερωθεί.
Ο δικηγόρος του αιτητή εισηγείται πως, σύμφωνα με το άρθρο 162 του Συντάγματος παρέχεται μεν στα κατώτερα Δικαστήρια δικαιοδοσία εξαναγκασμού προς συμμόρφωση με τις αποφάσεις και διατάγματα τους δια φυλακίσεως, η οποία όμως τερματίζεται με τη συμμόρφωση του υπόχρεου σε υπακοή. Το Δικαστήριο δεν έχει, συνεχίζει η εισήγηση του δικηγόρου του αιτητή, δικαιοδοσία τιμωρίας του υπόχρεου σε υπακοή. Με φυλάκιση καθορισμένου χρονικού διαστήματος, επειδή δε συμμορφώθηκε με διάταγμα.
Θα παραθέσω αυτούσιο το άρθρο 162 του Συντάγματος, ώστε να διαφανεί από την απλή ανάγνωση του πως οι πρόνοιες του είναι καθαρές, χωρίς καμιά ερμηνευτική δυσκολία.
"Tο Ανώτατον Δικαστήριον κέκτηται δικαιοδοσίαν να επιβάλλη ποινάς ένεκεν περιφρονήσεως του Δικατηρίου τούτου και παν έτερον δικαστήριον της Δημοκρατίας, περιλαμβανομένων και των κατά το άρθρον 160 ιδρυομένων υπό κοινοτικού νόμου τοιούτων, έχει εξουσίαν να διατάσση την φυλάκισιν οιουδήποτε προσώπου μη υπακούοντος εις απόφασιν ή διαταγήν αυτού μέχρι της συμμορφώσεως αυτού προς την απόφασιν ή διαταγήν ταύτην, εν πάση όμως περιπτώσει η φυλάκισις δεν δύναται να υπερβή τους δώδεκα μήνας.
Παρά τας διατάξεις του άρθρου 90 νόμος ή κοινοτικός νόμος, αναλόγως της περιπτώσεως, δύαται να χορηγήση δικαιοδοσίαν επιβολής ποινής δια περιφρόνησιν του δικαστηρίου.»
(η υπογράμμιση δική μου)
΄Εχω τη γνώμη πως είναι ορθή η εισήγηση του δικηγόρου του αιτητή. Το πιο πάνω άρθρο παρέχει στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου και τα κατώτερα Δικαστήρια δυο διαφορετικές δικαιοδοσίες για την αντιμετώπιση δυο διαφορετικών καταστάσεων. Το άρθρο αρχίζει με ειδική αναφορά στο Ανώτατο Δικαστήριο, στο οποίο χορηγείται δικαιοδοσία επιβολής ποινής «ένεκεν περιφρονήσεως του Δικαστηρίου αυτού». Στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου προβλέπεται πως η ίδια δικαιοδοσία μπορεί δια νόμου να χορηγηθεί και στα υπόλοιπα Δικαστήρια, κάτι που γίνεται με το άρθρο 44 του περί Δικαστηρίων Νόμου, Ν.14/60. Η δικαιοδοσία αυτή αφορά την κατά πρόσωπο καταφρόνηση του Δικαστηρίου. Η φύση αυτής της δικαιοδοσίας έχει αναλυτικά εξεταστεί στην πρόσφατη απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση «Αναφορικά με την ποινική έφεση του Μιχαλάκη Κυπριανού κατά της καταδίκης του από το κακουργιοδικείο Λεμεσού», ποινική έφεση 7065, ημερ. 2.4.01».
Οι υπόλοιπες πρόνοιες του άρθρου 162 αφορούν στη δικαιοδοσία που χορηγείται στα κατώτερα Δικαστήριο για εξαναγκασμό σε υπακοή προς τις αποφάσεις και διατάγματα τους. Η άσκηση της δικαιοδοσίας αυτής, κατά τη γνώμη μου, δεν ενέχει την έννοια της τιμωρίας για διαπραχθέν αδίκημα. Η μη συμμόρφωση σε απόφαση ή διάταγμα Δικαστηρίου δεν είναι ποινικό αδίκημα, εκτός αν νόμος έτσι ορίζει οπόταν και εφαρμόζεται η ποινική διαδικασία με όλα τα εχέγγυα που διασφαλίζει το άρθρο 12 του Συντάγματος. Η υπακοή στις αποφάσεις και διατάγματα του δικαστηρίου αποτελεί αστική υποχρέωση. Είναι απαραίτητο, και παραδεκτό, πως τα δικαστήρια όμως πρέπει να διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα για την εκτέλεση των αποφάσεων τους, διαφορετικά η κρίση της δικαιοσύνης θα παρέμενε κενός λόγος στο χαρτί. ΄Ετσι, το άρθρο 162 παρέχει δικαιοδοσία στα κατώτερα δικαστήρια να εξαναγκάζουν σε υπακοή στις αποφάσεις ή διατάγμα τους με τη φυλάκιση του υπόχρεου σε συμμόρφωση, αλλά για το σκοπό μόνο που ρητά ορίζει το άρθρο, δηλαδή μέχρι της υπακοής του. Καίρια για την ορθή ερμηνεία, του άρθρου είναι και η καταληκτική του φράση «εν πάση όμως περιπτώσει η φυλάκιση δεν δύναται να υπερβεί τους 12 μήνες». Αν δηλαδή ο διάδικος πεισμώσει και δε συμμορφώνεται η φυλάκιση του θα τερματιστεί εν πάση περιπτώσει στο τέλος των 12 μηνών. Να σημειώσω βέβαια παρενθεντικά ότι τα δικαστήρια διαθέτουν εναλλακτικούς τρόπους για την εκτέλεση των αποφάσεων τους, καθώς το άρθρο 42 του περί Δικαστηρίων Νόμου, Ν.14/60 ορίζει, οι πρόνοιες του οποίου, στην κρίση μου, συνάδουν απόλυτα με το άρθρο 162 του Συντάγματος.
΄Οτι οι πρόνοιες του άρθρου 162 δεν αναφέρονται σε τιμωρητικό μέτρο αλλά μέσο εξαναγκασμού σε συμμόρφωση, επιβεβαιώνεται και από τις διατάξεις του άρθρου 11.2(β) του Συντάγματος που προνοούν:
«ουδείς στερείται της ελευθερίας αυτού, ή μη ότε και όπως ο νόμος ορίζει εις τας περιπτώσεις:
(α) ...............
(β) συλλήψεως ή κρατήσεως ατόμου λόγω μη συμμόρφωσης προς νόμιμο διαταγή Δικαστηρίου».
Υπογραμμίζω τη λέξη «κρατήσεως», που ασφαλώς υποδηλώνει προσωρινή κράτηση μέχρι τη συμμόρφωση, και όχι καταδίκη σε φυλάκιση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ως τιμωρητικό μέτρο.για αδίκημα που διαπράχθηκε. Να υπενθυμίσω εδώ και τη συνάδουσα διαδικασία που οδηγεί στη φυλάκιση ατόμου που παραβαίνει διάταγμα του Δικαστηρίου για τη μη πληρωμή μηνιαίων δόσεων. Η κράτηση τερματίζεται εφόσον πληρωθούν οι καθυστερημένες δόσεις, στις οποίες αφορά η σχετική αίτηση.
Η δικαστής, καθώς είναι έκδηλο από την απόφαση της, περιέπλεξε τις δύο διαφορετικές δικαιοδοσίες του δικαστηρίου, της τιμωρίας ένεκεν περιφρονήσεως του της κατά πρόσωπο δηλαδή καταφρόνησης του δικαστηρίου, με τη δικαιοδοσία που παρέχεται στα κατώτερα δικαστήρια από το άρθρο 162 του Συντάγματος και που, επαναλαμβάνω, με αυτό δεν χορηγείται δικαιοδοσία τιμωρίας του διάδικου αλλά δημιουργείται μέσο εξαναγκασμού του προς υπακοή.
Το διάταγμα επομένως φυλάκισης του αιτητή, όπως εκδόθηκε και εκτελείται δια της παραμονής του στη φυλακή ως τιμωρία, εκδόθηκε κατά παράβαση του άρθρου 162 του συντάγματος, και εξ υπαρχής χωρίς δικαιοδοσία. Εκδίδεται επομένως το αιτούμενο ένταλμα Habeas Corpus. Διατάσσεται η άμεση αποφυλάκιση του αιτητή.
Xρ.Αρτεμίδης,
Δ.
/ΜΑ