ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ

Έρευνα - - Αφαίρεση Υπογραμμίσεων


(2002) 1 ΑΑΔ 435

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΑΙΤΗΣΗ ΑΡ. 93/2001.

ΕΝΩΠΙΟΝ: Π. ΚΑΛΛΗ, Δ.

Αναφορικά με αίτηση της Ζωής Λ. Νικολαϊδη από την Πάφο

Για έκδοση άδειας για διάταγμα ή/και ένταλμα ακυρωτικό

(certiorari) ή/και εντάλματος απαγόρευσης (writ of prohibition)

Αναφορικά με την απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου

Ημερ. 14.3.2000 στην αίτηση αρ. 3/99

Αναφορικά με το άρθρο 155.4 του Συντάγματος

Μεταξύ:

Ζωής Λ. Νικολαϊδη από την Πάφο

Αιτήτριας< /P>

και

1. Δ. Σωκράτους, Επαρχιακού Δικαστή

Επαρχιακό Δικαστήριο Πάφου,

2. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, εκπροσωπών το Τμήμα Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας,

      1. Διευθύντριας Γραφείου Ευημερίας,
      2. 'Αγγελου Λοϊζου,
      3.  

         

      4. Ηρώς Ομήρου Δημητριάδη, Στέγη Ηλικιωμένων «Ζεστή Φωλιά» Πολέμι,
      5. Μαρίνα Μιχαήλ Γερολεμή εκ Πάφου,

Καθ' ων η αίτηση.

____________________

27 Μαρτίου, 2002.

Για την αιτήτρια: Χρ. Κληρίδης.

Για τους καθ' ων η αίτηση 2 και 3: Θ. Μαυρομουστάκη (κα.), Δικηγόρος της

Δημοκρατίας εκ μέρους του Γ-Ε.

Για τους καθ' ων η αίτηση 4, 5 και 6: Χ. Πέτρου.

_____________________

Α Π Ο Φ Α Σ Η

Με την παρούσα αίτηση η αιτήτρια επιδιώκει την έκδοση εντάλματος Certiorari ή και εντάλματος απαγόρευσης (writ of prohibition) για την μεταφορά και υποβολή στο Ανώτατο Δικαστήριο για «σκοπό ακύρωσης (to quash) του διατάγματος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου ημερ. 13.3.2000 στην αίτηση 3/99» με το οποίο η Ηρώ 'Ομηρου Δημητριάδη κηρύχθηκε ως πρόσωπο ανίκανο να διαχειριστεί η ίδια την περιουσία και τις υποθέσεις της.

Οι καθ΄ ων η αίτηση 4, 5 και 6 υπέβαλαν ένσταση. Ωστόσο κατά την ημέρα της ακρόασης ο συνήγορος τους έκαμε την πιο κάτω δήλωση:

«Αποδέχομαι την αίτηση Certiorari και Prohibition για τους λόγους που αναφέρονται στην αίτηση η οποία έχει καταχωρηθεί και δηλώνω ότι αποσύρω την ένσταση μου.»

'Ενσταση καταχωρήθηκε και από τους καθ' ων η αίτηση 2 και 3. Η κα. Μαυρομουστάκη, εκ μέρους των τελευταίων, δήλωσε ότι δεν θα αγορεύσει περαιτέρω και θα αφήσει το θέμα στο Δικαστήριο.

Η παρούσα αίτηση έχει καταχωρηθεί μετά την χορήγηση σχετικής άδειας με απόφαση μου ημερ. 26.9.2001. Τα γεγονότα τα οποία οδήγησαν στο επίδικο διάταγμα έχουν παρατεθεί στην απόφαση μου εκείνη. Μεταφέρω το σχετικό απόσπασμα:

«Από το ενώπιον μου υλικό διαπιστώνω ότι το επίδικο διάταγμα χορηγήθηκε μετά από μονομερή αίτηση η οποία καταχωρήθηκε στις 19.10.99 και ορίσθηκε για ακρόαση στις 23.11.99. Μετά από αριθμό αναβολών, οι οποίες είχαν κυρίως δοθεί για να ετοιμασθεί έκθεση του Γραφείου Ευημερίας και έκθεση από Ψυχιάτρο του Νοσοκομείου Πάφου, στις 21.2.2000 ο συνήγορος της αιτήτριας, στην μονομερή αίτηση, πληροφόρησε το Δικαστήριο ότι η έκθεση του Γραφείου Ευημερίας δεν είχε ακόμη ετοιμασθεί. Ζήτησε όπως η αίτηση οριστεί «ξανά για προγραμματισμό διότι δεν έχει επιδοθεί στην Ηρώ Δημητριάδη» - το ανίκανο πρόσωπο - στην οποία σύμφωνα με το Νόμο έπρεπε να επιδοθεί.

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο ενέκρινε το σχετικό αίτημα. Μεταφέρω το σχετικό πρακτικό:

'Δικαστήριο: Η υπόθεση ορίζεται για επίδοση στην καθ' ης η αίτηση, και εν πάση περιπτώσει αναμένοντας την έκθεση της Ψυχιάτρου του Νοσοκομείου Πάφου, για περαιτέρω προγραμματισμό στις 10.3.2000.'

Η επίδοση στο 'ανίκανο πρόσωπο' έλαβε χώραν στις 21.2.2000. Της επιδόθηκε η μονομερής αίτηση. Μεταφέρω το σχετικό μέρος της:

'ΕΞ-ΠΑΡΤΕ Αίτησις υπό: Μαρίνας Μιχαήλ Γερολεμή, από Πάφο, Αιτήτριας.

Η ως άνω αιτήτρια εξαιτείται:-

(α) Την έκδοση διατάγματος του Δικαστηρίου κηρύττοντας την Ηρώ Ομήρου Δημητριάδη, ως πρόσωπο ανίκανο να διαχειριστεί η ίδια την περιουσία και τις υποθέσεις της λόγω σοβαρής εγκεφαλικής πάθησης, σχιζοφρένειας η οποία την καθιστά άτομο ανήμπορο να ασκήσει την κρίση και την βούληση της και δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί την περιουσία της.

(β) Διάταγμα του Δικαστηρίου διατάσσον τον διορισμό της Μαρίνας Μιχαήλ Γερολεμή, ως διαχειρίστριας της περιουσίας της Ηρούς Ομήρου Δημητριάδου.

.................................. .................................................. ......

Καταχωρήθηκε την 19.10.1999

Ορίστηκε για ακρόαση την 10.3.2000

 

Πρωτοκολλητής.

Προς την Ηρώ Ομήρου Δημητριάδη

Στέγη Ηλικιωμένων Ζεστή Φωλιά,

Πολέμι.'

Στο πρακτικό του Δικαστηρίου ημερ. 10.3.2000 - ημερ. ακρόασης της μονομερούς αίτησης - είναι καταγραμμένα τα εξής:

'Για την Αιτήτρια: κα Α. Κακογιάννη για κ. Χ. Πέτρου.

-------------------------

Δικαστήριο: Αναμένεται η έκθεση της ιατρού του Νοσοκομείου Πάφου. Η Καθ' ης η Αίτηση Ηρώ Δημητριάδου είναι απούσα, παρά την γενομένη επίδοση (Τεκμήριο Α).

Ορίζεται στις 14.3.2000 για οδηγίες.'

Το επίδικο διάταγμα δόθηκε στις 14.3.2000 στην παρουσία της δικηγόρου της αιτήτριας στην μονομερή αίτηση. Το παραθέτω:

'Για Αιτήτρια: κα. Κακογιάννη

Δικαστήριο: 'Εχοντας υπόψη την έκθεση των ιατρών κ. Γαλατόπουλου και κας Πίττα εκδίδεται Διάταγμα ως το (α) της αίτησης.

'Εχοντας υπόψη την έκθεση του Γραφείου Ευημερίας για την Αιτήτρια Μαρίνα Γερολεμή και λαμβάνοντας υπόψη την εξουσία που μου παρέχει ο Νόμος, ορίζονται ως Διαχειριστές το Γραφείο Ευημερίας και ο λογιστής 'Αγγελος Λοϊζου.

Να κατατεθούν απογραφή και λογαριασμοί όπως προνοεί ο σχετικός Νόμος.'»

 

Οι λόγοι για τους οποίους έχει χορηγηθεί η άδεια για καταχώριση της παρούσας αίτησης φαίνονται στο πιο κάτω απόσπασμα της απόφασης μου:

«Είναι πρόδηλο από το περιεχόμενο της αίτησης η οποία έχει επιδοθεί στο ανίκανο πρόσωπο ότι με το έγγραφο που του επιδόθηκε δεν εκαλείτο ευθέως να εμφανισθεί ενώπιον του Δικαστηρίου. Επιδόθηκε ένα έγγραφο με συγκεκριμένα αιτήματα και με την πληροφόρηση ότι 'ορίστηκε για ακρόαση την 10.3.2000' χωρίς αναφορά στην ώρα της ακρόασης.

Σ' αυτό το στάδιο η αιτήτρια πρέπει να ικανοποιήσει το δικαστήριο ότι έχει 'εκ πρώτης όψεως υπόθεση και/ή ότι υπάρχει συζητήσιμο ζήτημα'.

Η επίδοση ενός ένδικου διαβήματος - εδώ μιας μονομερούς αίτησης - χωρίς οποιαδήποτε ένδειξη με την οποία το πρόσωπο στο οποίο επιδίδεται να καλείται να παρουσιασθεί ενώπιον του Δικαστηρίου - εγείρει συζητήσιμο ζήτημα ως προς την εγκυρότητα της επίδοσης, το οποίο δικαιολογεί την χορήγηση της αιτούμενης άδειας. Συζητήσιμο ζήτημα εγείρεται και σε σχέση με την επίδοση της αίτησης στα πρόσωπα που αναφέρονται στην αίτηση και στην αγόρευση του κ. Κληρίδη.»

Η εξέταση της παρούσας αίτησης θα λάβει χώραν με βάση μόνο τους λόγους για τους οποίους έχει χορηγηθεί η άδεια για την καταχώρηση της. Οι λόγοι αυτοί σχετίζονται με τον τρόπο επίδοσης της αίτησης στο ανίκανο πρόσωπο. Μπορεί να συνοψισθούν ως εξής:

(α) Δεν επιδόθηκε στο 'ανίκανο πρόσωπο' αίτηση 'by summons' που να την καλεί να παρουσιαστεί στο Δικαστήριο. Επεδόθηκε η ex-parte αίτηση που δεν την καλεί να παρουσιαστεί.

(β) Δεν επιδόθηκε η γνωμάτευση της ψυχιάτρου Μ. Πίττα ποτέ στο ανίκανο πρόσωπο που ήταν άμεσα θιγόμενο.

(γ) Δεν επιδόθηκε εφ' όσον ο ισχυρισμός είναι ότι έπασχε (unsound mind), σύμφωνα με την Δ.5 θ.5 των περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικών Κανονισμών, σε τρίτο αρμόδιο πρόσωπο ή δεν εξέτασε το Δικαστήριο τέτοιο θέμα ούτε και φαίνεται από το πρακτικό.

(δ) Δεν επεδόθηκε η αίτηση έγκαιρα πριν τη λήψη οποιωνδήποτε άλλων διαδικασιών αλλά μήνες μετά όταν η όλη διαδικασία είχε ουσιαστικά συμπληρωθεί μονομερώς.

Σαν αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω έχει υποστηριχθεί, εκ μέρους της αιτήτριας, ότι δεν τηρήθηκαν οι πρόνοιες και του 'Αρθρου 18 του περί Διαχείρισης της Περιουσίας Ανίκανων Προσώπων Νόμου του 1996 (Ν 23(Ι)/96) και «οι κανόνες φυσικής δικαιοσύνης και δικαίας δίκης που διασφαλίζονται από το άρθρο 30 του Συντάγματος και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».

'Εχει, επίσης, υποστηριχθεί ότι σύμφωνα με το άρθρο 4(1), η αίτηση επιδίδεται σε οποιονδήποτε άλλο πρόσωπο κρίνεται αναγκαίο από το Δικαστήριο. Τέτοια επίδοση δεν έγινε επειδή το Πρωτόδικο Δικαστήριο, ενώ όφειλε να ασχοληθεί με το θέμα και να αποφασίσει την αναγκαιότητα ή όχι επίδοσης σαν επιπρόσθετη προϋπόθεση άσκησης της δικαιοδοσίας του, δεν το έπραξε.

Το θέμα της επίδοσης διέπεται από το άρθρο 4(1) του περί Διαχείρισης της Περιουσίας Ανίκανων Προσώπων Νόμου του 1996 (Ν 23(Ι)/96) σύμφωνα με το οποίο η αίτηση επιδίδεται στο ανίκανο πρόσωπο και σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο κρίνεται αναγκαίο από το αρμόδιο δικαστήριο.

Η αίτηση με βάση την οποία είχε εκδοθεί το επίδικο διάταγμα συνοδευόταν από ιατρικό πιστοποιητικό του ειδικού Ψυχίατρου. Σύμφωνα με το ιατρικό πιστοποιητικό η Ηρώ Δημητριάδου (το ανίκανο πρόσωπο):

«(α) Πάσχει από χρόνια παρανοϊδή ψύχωση πιθανόν σχιζοφρένεια από 17 έτων, νόσο συνεχώς επιδεινούμενη λόγω της ηλικίας της - είναι 87 ετών - και της προοδευτικής έκπτωσης των νοητικών της ικανοτήτων.

(β) Στην κατάσταση που βρίσκεται το ανίκανο πρόσωπο δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τί περιλαμβάνει η περιουσία της και την πραγματική της αξία ούτε είναι σε θέση να έχει γνώση για την πραγματική αξία των χρημάτων.

(γ) Η νόσος από την οποία πάσχει το ανίκανο πρόσωπο αρχικά δημιουργεί έμμονες ιδέες στο άτομο και το καθιστά καχύποπτο σε παθολογικό βαθμό και υποβόλιμο λόγω μείωσης της κρίσης της. 'Οταν η νόσος μπεί σε χρονιότητα, σε συνδυασμό με την ηλικία, δημιουργεί ατροφία του φλοιού του εγκεφάλου με αποτέλεσμα την ανοία. Επηρεάζεται η μνήμη κυρίως η πρόσφατη, η συγκέντρωση, ο προσανατολισμός, ενώ διαταράσσεται η σκέψη με αποτέλεσμα την ασυνάρτητη ροή των σκέψεων.

(δ) Λόγω της σοβαρότητας της διανοητικής της έκπτωσης η Ηρώ Δημητριάδου είναι παντελώς ανίκανη να φροντίσει τον εαυτό της και να διαχειριστεί την περιουσία ή τις υποθέσεις της.»

Είναι αυτονόητο ότι η επίδοση μιας δικαστικής διαδικασίας έχει ένα και μοναδικό σκοπό. Να ενημερώσει το πρόσωπο προς το οποίο γίνεται η επίδοση για την ύπαρξη της διαδικασίας και να του δώσει την ευκαιρία να λάβει τα δέοντα μέτρα για την υπεράσπιση των νόμιμων δικαιωμάτων του. Στην παρούσα υπόθεση το Πρωτόδικο Δικαστήριο είχε ενώπιον του το πιο πάνω ιατρικό πιστοποιητικό. Εν όψει του περιεχομένου του είναι αμφίβολο κατά πόσο το ανίκανο πρόσωπο ήταν σε θέση να αξιολογήσει την κατάσταση και να λάβει μέτρα για την υπεράσπιση των νομίμων δικαιωμάτων του. Είναι για αυτό το λόγο που το άρθρο 4(1) του Νόμου 23(Ι)/(96 προβλέπει «η αίτηση επιδίδεται στο ανίκανο πρόσωπο και σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο κρίνεται αναγκαίο από το Δικαστήριο».

Ο νομοθέτης εν τη σοφία του έχει μεριμνήσει όπως η αίτηση επιδίδεται «και σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο κρίνεται αναγκαίο από το Δικαστήριο».

Λαμβάνω υπόψη ότι σκοπός του Νόμου είναι η προστασία των οικονομικών συμφερόντων των ανίκανων προσώπων. Πρόσθετα λαμβάνω υπόψη τους σκοπούς για τους οποίους διενεργείται μια επίδοση σε συνάρτηση με τους σκοπούς του άρθρου 4(1) του Νόμου 23(Ι)/96 όπως αυτοί αποκαλύπτονται από το λεκτικό του. Θεωρώ ότι ο σύνδεσμος «και» στο άρθρο 4(1) του Νόμου έχει σωρευτικό ή αθροιστικό νόημα (βλ. Strouds΄ Judicial Dictionary, Fourth ed., σελ. 131: "and" has generally a cumulative sense, requiring the fulfilment of all the conditions that it joins together"). Κρίνω, επομένως, ότι η επίδοση και σε άλλο πρόσωπο είναι επιτακτική. Διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου υφίσταται μόνο ως προς τα πρόσωπα στα οποία θα γίνει η επίδοση. Εδώ πρόκειται για διαδικασία διορισμού διαχειριστή της περιουσίας ανίκανου προσώπου. Ο Νόμος περιέχει πρόνοια για την επίδοση στο ανίκανο πρόσωπο και σε άλλο πρόσωπο. Ερμηνεία του Νόμου με τρόπο που να θεωρείται ικανοποιητική η επίδοση μόνο στο ανίκανο πρόσωπο θα οδηγούσε σε παράλογα αποτελέσματα. Τέτοια ερμηνεία πρέπει να αποφεύγεται όπου είναι δυνατό να ερμηνευθεί ο Νόμος με τρόπο που οδηγεί σε εύλογη και λειτουργήσιμη εφαρμογή του (βλ. Kyriakides v. Republic (1979) 3 C.L.R. 86). Υπό το φως της πιο πάνω ερμηνείας κρίνω ότι η επίδοση δεν συνάδει με τις πρόνοιες του άρθρου 4(1). Στην απουσία έγκυρης επίδοσης έχει παραβιασθεί το άρθρο 4(1) του Νόμου καθώς και οι κανόνες της φυσικής δικαιοσύνης οι οποίοι διασφαλίζουν το δικαίωμα ακρόασης του διαδίκου. Για το λόγο αυτό πρέπει να χορηγηθεί το επίδικο διάταγμα.

Υπάρχει και άλλος λόγος για τον οποίο η επίδοση δεν ήταν έγκυρη. Η μονομερής αίτηση επιδόθηκε στο ανίκανο πρόσωπο μετά από οδηγίες του Δικαστηρίου. Από το κείμενο της (παρατίθεται στις σελ. 3-4, πιο πάνω) προκύπτει ότι το ανίκανο πρόσωπο δεν εκαλείτο ευθέως να εμφανισθεί ενώπιον του Δικαστηρίου. Επιδόθηκε ένα έγγραφο με συγκεκριμένα αιτήματα και με την πληροφόρηση ότι «ορίστηκε για ακρόαση την 10.3.2000» χωρίς αναφορά στην ώρα της ακρόασης. 'Εχει νομολογηθεί ότι μονομερής αίτηση η οποία επιδίδεται μετά από οδηγίες του Δικαστηρίου μετατρέπεται σε αίτηση δια κλήσεως (βλ. Μαρκιτανή ν. Μουτζούρη, Πολιτική Έφεση 10606/20.6.2000 και Κώστας Σμυρνιός, Αίτηση 6/2000/28.1.2000). Επομένως πρέπει το έγγραφο/αίτηση που επιδίδεται να καλεί το πρόσωπο στο οποίο γίνεται η επίδοση να εμφανισθεί ενώπιον του Δικαστηρίου - όπως συμβαίνει και στην περίτπωση της αίτησης δια κλήσεως - στον χρόνο και ώρα που αναφέρεται στην αίτηση. Όπως έχει ήδη υποδειχθεί το έγγραφο που επιδόθηκε στο ανίκανο πρόσωπο δεν το καλούσε να εμφανισθεί ενώπιον του Δικαστηρίου. Κρίνω, επομένως, πως η επίδοση δεν ήταν έγκυρη και για αυτό το λόγο.

Για τους πιο πάνω λόγους η αίτηση εγκρίνεται. Εκδίδεται διάταγμα ως η αίτηση. Καμιά διαταγή για έξοδα.

 

 

 

 

 

 

Π. ΚΑΛΛΗΣ,

Δ.

 

 

 

 

 

/ΕΑΠ.


cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο