CyLaw | Αναφορικά μ'εμάς | Επικοινωνία

(2001) 1 ΑΑΔ 983

ΕΝΩΠΙΟΝ: ΠΙΚΗ, Π., ΝΙΚΗΤΑ, ΑΡΤΕΜΙΔΗ, ΑΡΤΕΜΗ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ,

Μεταξύ:-

ΠΙΚΗΣ, Π.: Οι περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Κανονισμοί του 1972, (Κ.Δ.Π. 242/72), παρέχουν εξουσία στην αρμόδια αρχή, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, (το «Υπουργείο»), να επιτρέπει την εργοδότηση αλλοδαπών για την εκτέλεση συγκεκριμένης εργασίας, εφόσον διαπιστώνει ότι δεν υπάρχουν «... διαθέσιμοι καταλλήλως προσοντούχοι κάτοικοι της Δημοκρατίας ...» - (Κ.11). 'Αλλωσπως απαγορεύεται η εργοδότησή τους.

Μετά τη δικαστική αυτή διαπίστωση, οι εφεσίβλητοι αναγνώρισαν ότι η άδεια για την εργοδότηση των έξι αλλοδαπών εκδόθηκε χωρίς να διερευνήσουν κατά πόσο υπήρχαν Κύπριοι προσοντούχοι κυβερνήτες ή συγκυβερνήτες αεροσκαφών. Πήραν την απόφαση, χωρίς να ερευνήσουν αν υπήρχαν Κύπριοι προσοντούχοι κυβερνήτες ή συγκυβερνήτες αεροσκαφών και, σε ό,τι αφορά τον αιτητή (εφεσείοντα), δεν έλαβαν υπόψη τους ότι υπήρχε τουλάχιστον ένα προσοντούχο άτομο, γεγονός περιοριστικό της ευχέρειάς τους να επιτρέψουν την εργοδότηση αλλοδαπών. Η ύπαρξη των προσόντων του εφεσείοντος, μετά τη διαπίστωση του συμφέροντός του να προσβάλει την επίδικη διοικητική απόφαση, προσέλαβε τη μορφή ευρήματος του δικαστηρίου, ως προς την ύπαρξη γεγονότων, τα οποία οι εφεσίβλητοι παραγνώρισαν και τα οποία προδιέγραφαν τις μελλούμενες ενέργειες της Διοίκησης μετά την ακύρωση της απόφασης. Η διαπίστωση του Δικαστηρίου - ότι ο εφεσείων ήταν προσοντούχος κυβερνήτης αεροπλάνου - ήταν απόρροια των στοιχείων του φακέλου. Συνιστούσε λειτουργικό εύρημα, δεσμευτικό για τη Διοίκηση, από το οποίο δεν μπορούσε να αποστεί. Ως προς τις αρχές, σχετικές με το δεδικασμένο, αναφορικά με τα γεγονότα στο πεδίο της Αναθεωρητικής Δικαιοδοσίας, βλ., μεταξύ άλλων, Pieris v. Republic (1983) 3 C.L.R. 1054^. Tornaris v. Republic (1983) 3 C.L.R. 1292^. Gava v. Republic (1984) 3 C.L.R. 1391^. Γεωργίου ν. Δημοκρατίας (1995) 3 Α.Α.Δ. 349.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή. Διαπίστωσε, αντλώντας καθοδήγηση από τη νομολογία, ότι η ακύρωση διοικητικής πράξης δε στοιχειοθετεί, αφ' εαυτής, δικαίωμα προς αποζημίωση. 'Ο,τι επιβάλλει, είναι τη συμμόρφωση της Διοίκησης με την ακυρωτική απόφαση, προς αποκατάσταση της νομιμότητας. Εάν παραλείψει να το πράξει, ο επιτυχών αιτητής νομιμοποιείται να προσφύγει εκ νέου, προς άρση της παράλειψης της Διοίκησης να συμμορφωθεί με την ακυρωτική απόφαση - (βλ. Frangoulides v. Republic (1982) 1 C.L.R. 462^. Kampis v. Republic (1984) 1 C.L.R. 314^. Εγγλεζάκη και άλλες ν. Γενικού Εισαγγελέα (1992) 1 Α.Α.Δ. 697^. Κεντρική Τράπεζα ν. Θεοδωρίδη (1993) 1 Α.Α.Δ. 420^. Μαυρονύχης ν. Αρχής Βιομ. Καταρτίσεως (1995) 1 Α.Α.Δ. 612).

Στη Christofides v. Attorney-General (1981) 1 C.L.R. 18, στην οποία επίσης παραπέμπει το πρωτόδικο Δικαστήριο, τονίζεται ότι, αν η αξίωση του επιτυχόντος αιτητή δεν ικανοποιηθεί από την αρμόδια αρχή, προκύπτει δικαίωμα αποζημίωσης, νοουμένου ότι ο αιτητής υπέστη ζημία προκύπτουσα από την ακυρωθείσα απόφαση.

Το 'Αρθρο 146.6 του Συντάγματος αποτέλεσε το αντικείμενο δικαστικής ερμηνείας από την καθίδρυση της Δημοκρατίας. Η πρώτη απόφαση, που πραγματεύεται το θέμα, είναι η Phedias Kyriakides and The Republic (Minister of Interior) 1 R.S.C.C. 66, στην οποία επεξηγείται ότι το αγώγιμο δικαίωμα, το οποίο παρέχει το 'Αρθρο 146.6, διακρίνεται από εκείνο το οποίο στοιχειοθετείται από το 'Αρθρο 172 του Συντάγματος - (βλ., επίσης, Eleni Vrahimi & Another and The Republic (Attorney-General) 4 R.S.C.C. 121).

Η δεύτερη απόφαση είναι η Pantelis Petrides v. The Greek Communal Chamber and Another (1965) 1 C.L.R. 39. Επιδικάστηκαν αποζημιώσεις στον επιτυχόντα διάδικο σε προσφυγή, στην οποία ακυρώθηκε απόφαση αρνητική για την παροχή σ' αυτόν αποζημίωσης, προβλεπόμενης από τον περί Αποζημιώσεως των Υποστάντων Ζημίας κατά τον Αγώνα Νόμο, 1961, της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης, (Ν. 12/61), για τα θύματα τουρκικών βιαιοπραγιών του 1956 και 1957. Αποδόθηκαν αποζημιώσεις, αφού αποδείχθηκε ότι οι διαπραγματεύσεις, που ακολούθησαν την ακυρωτική απόφαση, προς καθορισμό της ζημίας που προκλήθηκε στον ενάγοντα από τα κρίσιμα συμβάντα, υπήρξαν ατελέσφορες. Στην ακυρωτική απόφασή του, που προηγήθηκε, το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο υπέδειξε ότι, άμα τη ακυρώσει της παρανόμου διοικητικής αποφάσεως, η αρμόδια διοικητική αρχή είχε καθήκον να επανεξετάσει το αίτημα του αιτητή για αποζημίωση, εφαρμόζοντας τις ορθές αρχές δικαίου, υπό το φως των σωστών γεγονότων - (βλ. Pantelis Petrides and The Greek Communal Chamber 5 R.S.C.C. 48).

Στην Pantelis Petrides v. The Greek Communal Chamber and Another (1965) 1 C.L.R. 39, το Εφετείο παρέπεμψε στις αρχές του διοικητικού δικαίου, σύμφωνα με τις οποίες η αποκατάσταση πρέπει να είναι πλήρης^. εφόσον δε η ανόρθωση της υλικής ζημίας δεν επιτυγχάνεται, παρέχεται δικαίωμα στο διοικούμενο να αξιώσει αποζημιώσεις από πολιτικό δικαστήριο.

Η επόμενη απόφαση - The Attorney-General of the Republic v. Andreas A. Markoullides and Another (1966) 1 C.L.R. 242 - διαφωτίζει άμεσα για τη σημασία της πρότασης «..., εφ' όσον η αξίωσις αυτού δεν ικανοποιήθη υπό του περί ου πρόκειται οργάνου, αρχής ή προσώπου, ...», που τίθεται ως προϋπόθεση από το 'Αρθρο 146.6 του Συντάγματος για την κτήση δικαιώματος αποζημίωσης. Το πρόσωπο, το όργανο ή η αρχή, στα οποία αναφέρεται, είναι εκείνα των οποίων η απόφαση ακυρώθηκε βάσει του 'Αρθρου 146.4(β) του Συντάγματος. Τα μέτρα, που απόκειται σε τέτοιο όργανο, πρόσωπο ή αρχή να πάρει, ανάγονται στο διοικητικό δίκαιο και έχουν ως γνώμονα την αποκατάσταση της τρωθείσας νομιμότητας από την ακυρωθείσα πράξη. Η ίδια απόφαση είναι καθοδηγητική και για την ερμηνεία των όρων «δικαία» και «εύλογος αποζημίωση», που καθορίζουν το μέτρο της αποζημίωσης βάσει του 'Αρθρου 146.6 του Συντάγματος. Εισάγεται, όπως διαπιστώνεται, η κατά το δίκαιο της επιείκειας αποζημίωση, έννοια συνυφασμένη με τη συναποτίμηση κάθε παράγοντα που σχετίζεται με το τι είναι δίκαιο.

Και η επόμενη απόφαση - Costas Tsakistos v. The Attorney-General of The Republic Etc. (1969) 1 C.L.R. 355 - είναι διαφωτιστική για το μέτρο των αποζημιώσεων κάτω από το 'Αρθρο 146.6. (Το Ανώτατο Δικαστήριο υιοθέτησε, κατά βάση, την απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου ως σωστή έκφραση των αρχών του δικαίου, επί του προκειμένου.) Το Δικαστήριο, αφού αναφέρθηκε στο επιτακτικό καθήκον, που επιβάλλει η παράγραφος 5 του 'Αρθρου 146 του Συντάγματος στην αρμόδια αρχή να συμμορφωθεί με την ακυρωτική απόφαση του Δικαστηρίου, έθεσε τα ακόλουθα δύο ερωτήματα, κρίσιμα, προς διαπίστωση ύπαρξης δικαιώματος αποζημιώσεως:-

Στην επόμενη υπόθεση Christofides v. Attorney-General, (ανωτέρω), τονίζεται το καθήκον της Διοίκησης να εξαλείψει την ακυρωθείσα πράξη και ό,τι εδράζεται σ' αυτή.

Στη Frangoulides v. Republic, (ανωτέρω), παραπέμφθηκε η υπόθεση για επανεκδίκαση, προς το σκοπό καθορισμού των αποζημιώσεων, τις οποίες κρίθηκε ότι εδικαιούτο ο εφεσείων (ενάγων) για ζημία, την οποία υπέστη λόγω της ακυρωθείσας πράξης, ζημία που δεν επανορθώθηκε με την επανεξέταση του θέματος και τη λήψη νέας διοικητικής απόφασης. Στην ίδια υπόθεση, υποδεικνύεται το επιτακτικό καθήκον της Διοίκησης να εξαφανίσει την ακυρωθείσα πράξη. Εάν δεν το πράξει, παρέχεται δικαίωμα στον επηρεαζόμενο πολίτη να επαναπροσφύγει στο Δικαστήριο. Εάν, παρά ταύτα, παραμείνει ζημία, τότε δικαιούται σε αποζημιώσεις. Ανάλογες είναι οι αρχές, οι οποίες υιοθετούνται στη Κεντρική Τράπεζα ν. Θεοδωρίδη, (ανωτέρω).

Η Δήμητρα Κοντόγιωργα - Θεοχαροπούλου, στο σύγγραμμα «Αι Συνέπειαι της Ακυρώσεως Διοικητικής Πράξεως έναντι της Διοικήσεως», 1988, (σελ. 25), πραγματεύεται τις αρχές του ελληνικού δικαίου, που διέπουν την κτήση δικαιώματος για αποζημιώσεις από παράνομη διοικητική πράξη ή απόφαση της διοίκησης:-

Στο σύγγραμμα «Αίτηση Ακυρώσεως, Θεωρία - Νομολογία Υποδείγματα», Βασιλικής Οικονομοπούλου, 1998, υποδεικνύεται ότι απλή παράλειψη της διοικητικής αρχής να ενεργήσει σύμφωνα με την ακυρωτική απόφαση, δεν αποτελεί σιωπηρή άρνηση, υποκείμενη στον ακυρωτικό έλεγχο, και συνεχίζει:- (σελ. 455)

Βάσει της ακυρωθείσας απόφασης, παραβιάστηκε το δικαίωμα του εφεσείοντος να διεκδικήσει εργοδότηση στην Κύπρο, ως κυβερνήτης ή συγκυβερνήτης αεροπλάνου, αποκλειομένων αλλοδαπών. Η χρονική διάρκεια της παραβίασης αυτού του δικαιώματος ήταν σύντομη, έξι μήνες. Το δικαίωμά του για αποζημίωση δεν εξισούται με απώλεια σταδιοδρομίας ή, ακόμα, με τη μισθοδοσία, την οποία θα απολάμβανε κατά την εξάμηνη περίοδο. 'Ηταν πάντα υπαρκτή πιθανότης η μη πρόσληψή του από τη EuroCypria, έστω και αν δεν είχε διαζευκτική επιλογή.

Θα επιτρέπαμε την έφεση με έξοδα, πλην η απόφασή μας αντανακλά τις θέσεις της μειοψηφίας.