ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

Μεταξύ:

Γεώργιου Τιτώνη,

Εφεσείοντα-Ενάγοντ α

και

Χαρ. Πηλακούτας Λτδ.,

Εφεσιβλήτων-Εναγομ ένων.

__________________

Για τον εφεσείοντα: Κ. Χ" Πιέρας.

__________________

___________________

ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Ο ενάγων-εφεσείων (ο εφεσείων) ήταν υπάλληλος της εναγόμενης-εφεσίβλητης (η εφεσίβλητη). Την 9.7.91 ενώ εργαζόταν ως μηχανικός εις το συνεργείο επιδιορθώσεως οχημάτων της εφεσίβλητης τραυματίσθηκε από μηχανή αυτοκινήτου η οποίο ήτο τοποθετημένη επί τριγωνικής κινητής βάσης ("στάντ"). Η τελευταία ανετράπη με αποτέλεσμα η μηχανή να επιπέσει επί του εφεσείοντος και να του προξενήσει σωματικές βλάβες. Με αγωγή του ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (το Πρωτόδικο Δικαστήριο) ο εφεσείων απέδωσε την ευθύνη για το ατύχημα στην εφεσίβλητη και αξίωσε γενικές και ειδικές αποζημιώσεις.

Οι συνθήκες τραυματισμού του εφεσείοντα έχουν ως εξής:

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο μετά από αξιολόγηση της μαρτυρίας έκαμε τις πιο κάτω διαπιστώσεις:

Κατά τον ουσιώδη χρόνο και νωρίτερα ασφαλώς δεν δόθησαν εις τον εφεσείοντα και τον Μ.Ε.1 οδηγίες ότι η μηχανή καθ΄ ον χρόνο ευρίσκετο εις το "στάντ" μετά την διόρθωση της έπρεπε να στερεώνετο με το "παλάγκο", ακολούθως να τοποθετείται το κιβώτιο ταχυτήτων και εν συνεχεία με την βοήθεια του "παλάγκου" να τοποθετείται εις το αυτοκίνητο. Ο τρόπος εργασίας των ήτο μετά την διόρθωση της μηχανής και ενώ ευρίσκετο εις το "στάντ" να τοποθετούν εις αυτήν το κιβώτιο ταχυτήτων και εν συνεχεία με την βοήθεια του "παλάγκου" να την επανατοποθετούν εις το αυτοκίνητο.

Το "στάντ" με τη μηχανή ανετράπη (έγειρε) όταν ο Μ.Ε.1 με το "παλάγκο" κτύπησε το "στάντ" ως άνω. Ο Μ.Ε.1 κατά του ουσιώδη χρόνο εργοδοτείτο από την εφεσίβλητη και η ενέργεια του ως άνω αναφέρεται ήτοι να σπρώξει το "παλάγκο" και να κτυπήσει με αυτό το "στάντ" που είχε αποτέλεσμα την ανατροπή του, ήτο μέσα εις τα πλαίσια της εργοδοσίας του. Αυτή η ενέργεια του Μ.Ε.1 συνιστούσε αμέλεια δια την οποία ευθύνεται η εφεσίβλητη.

Για όλους τους πιο πάνω λόγους το Πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι η εφεσίβλητη υπήρξε ένοχη αμέλειας και ευθύνεται για το επίδικο ατύχημα.

Στη συνέχεια το Πρωτόδικο Δικαστήριο εξέτασε το θέμα της συντρέχουσας αμέλειας του εφεσείοντα. ΄Ελαβε υπόψη ότι: Ο εφεσείων ήταν έμπειρος μηχανικός. Γνώριζε ότι το συγκεκριμένο "στάντ" ήταν προβληματικό και ότι στο παρελθόν σε 1-2 περιπτώσεις ανετράπη με μόνο την μηχανή τοποθετημένη σ΄ αυτό. Το κιβώτιο ταχυτήτων όταν τοποθετείτο επί της μηχανής εξείχε από το στάντ 30-40 εκ. Ο εφεσείων γνώριζε την κατασκευή και χρήση του "παλάγκου". Ο εφεσείων γνώριζε ότι η τοποθέτηση του κιβωτίου ταχυτήτων εγκυμονούσε κινδύνους ανατροπής του "στάντ" και ότι ήταν αυτός - ο εφεσείων - που καθοδηγούσε και ήλεγχε την όλη εργασία κατά τον ουσιώδη χρόνο.

Αφού έλαβε υπόψη όλα τα ανωτέρω το Πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσείων "συνέδραμε εις την πρόκληση του ατυχήματος". ΄Οπως το έθεσε:

΄Εχοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω το Πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι η εφεσίβλητη ευθύνεται κατά 80% δια το ατύχημα και ο εφεσείων κατά 20%.

Μετά το ατύχημα ο εφεσείων μετεφέρθει εις το Νοσοκομείο Λεμεσού όπου υπό γενική νάρκωση υπεβλήθη εις χειρουργική επέμβαση.

Οι κακώσεις που υπέστη ήταν:

"(α) Πολλαπλή ρήξη έσω πλαγίου συνδέσμου.

(β) Ρήξη αρθρικού υμένος μέχρι την οπισθία επιφάνεια του γόνατος.

(γ) Ρήξη του γόνατος.

(δ) Ρήξη αμφοτέρων των χιαστών συνδέσμων του γόνατος."

"Κατά την εγχείρηση αφαιρέθη ο μηνίσκος και έγινε προσπάθεια συρραφής των χιαστών συνδέσμων. ΄Εγινε συρραφή του αρθρικού υμένος και πολλαπλή συρραφή του έσω πλαγίου συνδέσμου κατά στρώματα. Το πόδι ακινητοποιήθη σε γύψο και παρέμεινε εις το Νοσοκομείο μέχρι την 19.7.91 ότε και εξήλθε φέρων γύψινον κύλινδρον και άρχισε να βαδίζει με την βοήθεια βακτηρίων μασχάλης ..... η αφαίρεση του γύψου έγινε μετά έξι βδομάδες και υποβάλλετο σε φυσιοθεραπεία." Η φυσιοθεραπεία διήρκησε 3 μήνες περίπου.

Παρίσταται ανάγκη διενέργειας νέας χειρουργικής επέμβασης για αποκατάσταση της συνεχείας του προσθίου χιαστού συνδέσμου με αυτομόσχευμα ή με τεχνητό σύνδεσμο.

Περαιτέρω δημιουργήθηκαν εις το δεξιό γόνατο αρχόμενες αλλοιώσεις οστεοαρθρίτιδος και ασβεστώσεις εις τα μαλακά μόρια της περιοχής του έσω μηριαίου κονδύλου του πλαγίου συνδέσμου.

Τα σχετικά με το πιο πάνω θέμα γεγονότα έχουν ως εξής:

Ο εφεσείων προσελήφθη εις την υπηρεσία της εφεσίβλητης προ 10ετίας περίπου πριν το ατύχημα. Κατά τον ουσιώδη χρόνο εργάζετο ως μηχανικός. Παρέμεινε εις το Νοσοκομείο μέχρι τις 19.7.91. Εν συνεχεία λόγω της κατάστασης της υγείας του δεν εργάσθηκε δια 6 μήνες και επέστρεψε στην εργασία του μετά την περίοδο αυτή. Καθ΄ όλη την περίοδο απουσίας του πληρώνετο κανονικά και η εφεσίβλητη είσπραξε το επίδομα τραυματισμού που χορηγήθηκε εις τον εφεσείοντα από το Υπουργείο Εργασίας συμποσούμενο εις £522.12. Στη συνέχεια ο εφεσείων συνέχισε την εργασία του εις την εφεσίβλητη μέχρι την 30.6.93 ότε και παραιτήθη από μόνος του. Ο μισθός του κατά τον χρόνο της παραίτησης του ήτο ακάθαρτος £455.60 και καθαρός £392.60.

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο δεν δέχθηκε την εκδοχή του εφεσείοντα ότι η παραίτηση του οφειλόταν στην συμπεριφορά της εφεσίβλητης. ΄Εκρινε ότι η παραίτηση του οφειλόταν σε δική του επιθυμία. Απόρροια αυτής της κρίσεως του πρωτόδικου δικαστηρίου ήταν ότι "δεν δύναται να συνδεθεί η τυχόν απώλεια του ενάγοντος λόγω μειώσεως της εισοδηματικής του ικανότητος με συγκεκριμένη απώλεια εισοδημάτων εις το μέλλον και συγκεκριμένα σε συνάρτηση με τις απολαβές που θα είχε εις την Εναγομένη εάν συνέχιζε να εργοδοτείται εις αυτήν".

Μετά την παραίτηση του από την υπηρεσία της εφεσίβλητης ο εφεσείων έγινε αυτοεργοδοτούμενος. ΄Αρχισε να λειτουργεί δικό του συνεργείο επισκευής μηχανών.

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι αν ο εφεσείων συνέχιζε να εργοδοτείται από την εφεσίβλητη "ο καθαρός του μισθός κατά το χρόνο της δίκης θα ήτο £586.90 και ο ακάθαρτος £688.33". Δεν έκαμε δεκτή τη μαρτυρία του εφεσείοντα που σχετιζόταν με τις απολαβές του στη διάρκεια αυτοεργοδότησης του. ΄Εκρινε ότι η επί του προκειμένου μαρτυρία του εφεσείοντα ήταν ανειλικρινής, μη πειστική και ελλειπής. ΄Οπως το έθεσε:

Αφού έλαβε υπόψη ότι κατά το χρόνο του ατυχήματος ο εφεσείων ήταν 34 περίπου ετών και κατά τη δίκη 42 περίπου ετών το Πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι το ποσό των £4.000 "ήταν εύλογο και δίκαιο για τη μείωση της ικανότητας δια εργασία" του εφεσείοντα.

΄Ελαβε υπόψη ότι: Η ανικανότητα του εφεσείοντα συνίσταται εις πόνο μετά από παρατεταμένη ορθοστασία, δυσκολία εις το βαθύ κάθισμα το οποίο του προκαλεί πόνο, δυσκολία εις την ανασήκωση μεγάλου βάρους, δυσκαμψία και αστάθεια δεξιού γόνατος. Οι κινήσεις του δεξιού γόνατος είναι περιορισμένες και επώδυνες. Η ανικανότητα του εφεσείοντα δεν τον εμποδίζει ν΄ ασκεί το επάγγελμα του ήτοι αυτό του μηχανικού. Ούτε δύναται να χαρακτηρισθεί ως ιδιαίτερα μεγάλη. Μελλοντική εγχείρηση την οποία οι μάρτυρες ιατροί θεωρούν αναγκαία με αρκετά καλές πιθανότητες επιτυχίας, θα έχει ως αποτέλεσμα την πιθανότητα εξαφανίσεως του περιορισμού της κινήσεως του γόνατος και ο πόνος μετά βεβαιότητος, θα εξαφανισθεί. Η αστάθεια θα βελτιωθεί και ο εφεσείων θα δύναται να κάνει βαθύ κάθισμα.

Το Πρωτόδικο Δικαστήριο απέδωσε συντρέχουσα αμέλεια στον εφεσείοντα γιατί παρέλειψε - ως όφειλε - να καθοδηγήσει και προειδοποιήσει τον βοηθό του Μ.Ε.1 αναφορικά με την κίνηση του παλάγκου. Υπεδείξαμε στον κ. Αραούζο, ο οποίος εμφανίσθηκε για την εφεσίβλητη, ότι στην έκθεση υπεράσπισης - λεπτομέρειες αμέλειας - δεν υπάρχει η λεπτομέρεια αμέλειας που απέδωσε το Πρωτόδικο Δικαστήριο στον εφεσείοντα. Ο κ. Αραούζος ομολόγησε ότι αυστηρώς ομιλούντες δεν υπάρχει η συγκεκριμένη λεπτομέρεια αμέλειας. Υπέβαλε ωστόσο ότι η συγκεκριμένη αμέλεια καλύπτεται από τις παραγ. 6(ε), (στ) και (ζ) της υπεράσπισης. Δεν συμφωνούμε. Η έκθεση υπεράσπισης δεν καλύπτει την συγκεκριμένη παράλειψη του εφεσείοντα.

Η μη έγερση του θέματος στην πρωτόδικη διαδικασία, προφανώς λόγω της μη περίληψης του στα δικόγραφα, έχει στερήσει από τον εφεσείοντα την ευκαιρία να προβάλει τη θέση του. Θεωρούμε λοιπόν ότι εσφαλμένα ο εφεσείων κρίθηκε υπεύθυνος για συντρέχουσα αμέλεια σε σχέση με στοιχείο αμέλειας ή παράλειψη η οποία δεν είχε θιγεί κατά την πρωτόδικη διαδικασία και η οποία δεν είχε δικογραφηθεί. ΄Επεται πως ο σχετικός λόγος της έφεσης πρέπει να πετύχει. Η πρωτόδικη κατάληξη για τον επιμερισμό ευθύνης στον εφεσείοντα παραμερίζεται.

Με το δεύτερο λόγο της έφεσης αμφισβητείται η ορθότητα του ποσού των γενικών αποζημιώσεων. Ο κ. Χ" Πιέρας υπέβαλε ότι το ποσό αυτό είναι υπερβολικά χαμηλό, λαμβανομένων υπόψη της ηλικίας του εφεσείοντα, των τραυμάτων και καταλοίπων και της θεραπείας στην οποία είχε υποβληθεί.

΄Εχουμε λάβει υπόψη τις κακώσεις που έχει υποστεί ο εφεσείων, τα κατάλοιπα των κακώσεων καθώς και κάθε σχετικό με τον καθορισμό των αποζημιώσεων παράγοντα. Θεωρούμε ότι το ποσό που έχει επιδικασθεί στον εφεσείοντα βρίσκεται εντός των παραδεκτών ορίων και δεν υφίσταται πεδίο επέμβασης μας. Ο σχετικός λόγος της έφεσης δεν ευσταθεί.

Με τον τρίτο λόγο της έφεσης προσβάλλεται το μέρος της απόφασης του Πρωτόδικου Δικαστηρίου με το οποίο η απώλεια μελλοντικών απολαβών δεν καθορίστηκε πάνω στη βάση πολλαπλασιαστή και πολλαπλασιαστέου. Ο κ. Χ" Πιέρας υπέβαλε ότι ήταν δικαίωμα του εφεσείοντα να παραιτηθεί από την εργασία του και αυτό που πρέπει να εξεταστεί είναι κατά πόσο τα τραύματα του εφεσείοντα επιφέρουν ή όχι μείωση του εισοδήματος του. "Το κριτήριο είναι εάν έχει μειωθεί το εισόδημα του εφεσείοντα συγκρινόμενο με αυτό που μπορεί να έχει στην ανοικτή αγορά". Ο εφεσείων με την δική του μαρτυρία και εκείνη του λογιστή του έχει αποδείξει απώλεια απολαβών "τουλάχιστον της τάξεως των £200 μηνιαίως" και το Πρωτόδικο Δικαστήριο εσφαλμένα απέρριψε τη σχετική μαρτυρία.

Αυτό που κατά την κρίση μας έπρεπε να είχε αποδείξει ο εφεσείοντας ήταν το ύψος της μείωσης των εισοδημάτων του λόγω της μείωσης της ικανότητας του για εργασία. Από την ίδια την μαρτυρία αυτού τούτου του εφεσείοντα καταφαίνεται ότι τα εισοδήματα του είναι συναρτημένα με την επιχείρηση του που ο ίδιος, ως ήταν απόλυτο δικαίωμα του, επεχείρησε να λειτουργήσει και όχι με την ικανότητα του να εργάζεται. Η οποιαδήποτε απώλεια εισοδήματος δεν οφείλεται στη μείωση της ικανότητας του για εργασία αλλά στον κύκλο εργασιών της επιχείρησης του. Παραπέμπουμε ενδεικτικά στη σελ. 19 των πρακτικών:

Η αποτυχία του εφεσείοντα να αποδείξει τα εισοδήματα του από την εργασία του δια την υπό εξέταση περίοδο είχε σαν συνέπεια - όπως το έθεσε το Πρωτόδικο Δικαστήριο - να "μη μπορεί να λειτουργήσει η μέθοδος πολλαπλασιαστή-πολλαπλασιαστέου ελλείψει του πολλαπλασιαστέου". Παρόλο ότι θεωρούμε καθόλα έγκυρους τους λόγους για τους οποίους το Πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε στην απόρριψη της σχετικής μαρτυρίας (παρατίθενται στη σελ. 6, πιο πάνω) έχουμε την άποψη πως η μέθοδος του πολλαπλασιαστή-πολλαπλασιαστέου δεν μπορεί να λειτουργήσει για το λόγο που έχουμε υποδείξει πιο πάνω. Ο εφεσείων δεν έχει αποδείξει ότι η οποιαδήποτε απώλεια εισοδήματος οφείλεται στη μείωση της ικανότητας του για εργασία. Από τη μαρτυρία του καταφαίνεται ότι η τυχόν μείωση των εισοδημάτων του δεν συνδέεται με την ανικανότητα του. Οφείλεται σε αστάθμητους παράγοντες που έχουν σχέση με τον κύκλο εργασιών του.

Αυτό που πρέπει στη συνέχεια να εξεταστεί είναι κατά πόσο το επιδικασθέν ποσό των £4.000 είναι χαμηλό όπως διατείνεται ο εφεσείων με τον τέταρτο λόγο της έφεσης.

Λαμβάνουμε υπόψη τους λόγους οι οποίοι οδήγησαν το Πρωτόδικο Δικαστήριο στην επιδίκαση του πιο πάνω ποσού των £4.000 (παρατίθενται στη σελ. 7, πιο πάνω).

Περαιτέρω λαμβάνουμε υπόψη το γεγονός ότι η μελλοντική εγχείρηση για την οποία έχει επιδικασθεί στον εφεσείοντα ποσό £2.000 θα έχει ως αποτέλεσμα την πιθανότητα εξαφάνισης του περιορισμού της κίνησης του γόνατος και ο πόνος μετά βεβαιότητος θα εξαφανισθεί. Εναπόκειται στον εφεσείοντα να υποβληθεί στη σχετική εγχείρηση για να απαλλαγεί το συντομώτερο από τις συνέπειες των κακώσεων του.

Έχοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω θεωρούμε ότι το επιδικασθέν ποσό των £4.000 αποτελεί εύλογη αποζημίωση και δεν παρέχεται περιθώριο παρέμβασης μας.

Με τον τελευταίο λόγο της έφεσης προσβάλλεται το μέρος της απόφασης του Πρωτόδικου Δικαστηρίου να μη επιδικάσει οποιοδήποτε ποσό για απώλεια απολαβών του εφεσείοντος στη διάρκεια της ανάρρωσης του από την μελλοντική εγχείρηση.

Παρόλο ότι το Πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι η μελλοντική εγχείρηση είναι αναγκαία δεν επεδίκασε οποιοδήποτε ποσό για την περίοδο - των 4-5 μηνών - της ανάρρωσης ενόψει της αποτυχίας του εφεσείοντα να αποδείξει τις απολαβές του. Πράγματι ο εφεσείων δεν απέδειξε τις απολαβές του. Ωστόσο το Πρωτόδικο Δικαστήριο μετά που είχε διαπιστώσει ότι υπήρξε μείωση της ικανότητας του εφεσείοντα για εργασία έκρινε, με βάσει την ενώπιον του μαρτυρία, ότι το ποσό των £4.000 "ήταν εύλογο και δίκαιο για τη μείωση της ικανότητας δια εργασία" του εφεσείοντα και επεδίκασε το σχετικό ποσό ως απώλεια που ανάγεται στις γενικές αποζημιώσεις και όχι κάτω από συγκεκριμένο κονδύλι μελλοντικής ζημιάς.

Δ.

Δ.

/ΕΑΠ. Δ.